Vaşinqton Ərdoğandan qurtulmağa ümid edir

Xəbər lenti

21:58 / 25-04-2024

İlham Əliyev Füzuli hava limanından Berlinə uçub - (Yenilənib)

20:33 / 25-04-2024

Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb

20:26 / 25-04-2024

İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər

19:45 / 25-04-2024

Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT

19:17 / 25-04-2024

Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək

18:56 / 25-04-2024

İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb

18:42 / 25-04-2024

Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat

18:09 / 25-04-2024

Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb

18:03 / 25-04-2024

Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video

18:02 / 25-04-2024

Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb

17:55 / 25-04-2024

Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib

17:46 / 25-04-2024

Dünyada iqlim böhranı başlayır

17:32 / 25-04-2024

Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji əməkdaşlığı barədə müzakirə aparılıb

17:25 / 25-04-2024

Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə edilib - Fotolar

17:08 / 25-04-2024

İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar

16:42 / 25-04-2024

Qırğızıstan prezidentinin Azərbaycana dövlət səfəri başa çatıb

16:41 / 25-04-2024

Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsi ilə bağlı qərar verib

16:25 / 25-04-2024

Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri birgə nahar ediblər

16:09 / 25-04-2024

Avropa Parlamenti Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanunla bağlı qətnamə qəbul edib

16:05 / 25-04-2024

Prezident İlham Əliyev Şarl Mişeli COP29-a dəvət edib

15:50 / 25-04-2024

İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır

15:32 / 25-04-2024

Keçmiş Ombudsman Elmira Süleymanova vəfat edib - (Yenilənib)

15:32 / 25-04-2024

Simonyan: "Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası yoxdur"

15:08 / 25-04-2024

"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"

14:43 / 25-04-2024

Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar

14:35 / 25-04-2024

Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"

14:29 / 25-04-2024

Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır

14:16 / 25-04-2024

İsrail daha 12 fələstinlini həbs edib

14:06 / 25-04-2024

Qəzzada ölənlərin sayı artıb

13:59 / 25-04-2024

Rusiya XİN: "Sərhədlərin delimitasiyası üzrə bütün səylərini dəstəkləyirik"

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

18:56 / 22-04-2024

Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar

00:11 / 23-04-2024

Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı

18:01 / 21-04-2024

Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb

13:54 / 22-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)

09:53 / 22-04-2024

Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır

16:10 / 22-04-2024

Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib

14:10 / 23-04-2024

Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)

16:58 / 23-04-2024

İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)

14:03 / 24-04-2024

Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib

00:02 / 23-04-2024

Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub

00:05 / 23-04-2024

Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək

00:45 / 22-04-2024

Türkiyədə yenə zəlzələ olub

Vaşinqton Ərdoğandan qurtulmağa ümid edir - Rus nəşri
Tarix: 14-03-2023 11:59 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan mayın 14-də keçiriləcək 28-ci çağırış prezident və parlament seçkilərinə hazırlıqla bağlı sərəncam imzalayıb. Bu, ölkədə seçki kampaniyasının rəsmi başlanması deməkdir.

Ərdoğan, həmçinin xatırladıb ki, seçkilər əvvəlcə iyunun 18-nə təyin edilib, lakin prezident “Konstitusiyanın 116-cı maddəsinin verdiyi səlahiyyətlərdən istifadə edərək” səsverməni mayın 14-nə təxirə salıb.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, iyunun 18-dən mayın 14-nə qədər olan bir aydakı fərq yalnız zahirən əhəmiyyətsiz görünə bilər, əslində, bu ay önəmlidir:

Bundan əvvəl Türkiyə prezidentinin özü bunu onunla izah etmişdi ki, iyunun 18-də seçkilərin keçirilməsi əhalinin əhəmiyyətli hissəsinin seçkilərdə iştirakına mane ola bilər, çünki ölkədə tələbələrin tətili iyun ayında başlayır, tələbələr isə qohumlarını ziyarət etmək və ya kurortlara getmək üçün yola düşürlər.

Arqument tamamilə inandırıcı deyil. Mütəxəssislərin hələ də həll edə bilmədiyi müəyyən bir sirri gizlədir.

Hətta bəzi Şərq astroloqlarının ən mühüm dövlət qərarlarının verilmə tarixini ulduzlara və planetlərin mövqeyinə görə təyin edən Ərdoğanla işlədiyinə dair mülahizələr də var. Amma istər Ərdoğanın yaxın çevrəsində, istərsə də müxalifətdə seçkilərin tarixi ilə bağlı böyük müzakirələrin aparılması faktının özü çoxlu suallar yaradıb.

Əvvəlcə Türkiyənin KONDA araşdırma şirkətinin baş direktoru Bəkir Ağırdır hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) növbədənkənar seçkilərə gedə biləcəyini və 2022-ci ilin may-noyabr ayları arasında keçirilə biləcəyini söyləyib. Paralel olaraq AKP bir il müddətinə seçkilərin keçirilməsini qadağan edən qanun layihəsi hazırlayırdı.

Türkiyənin “Hürriyet” nəşrinin bununla bağlı yazdığı kimi, “qanun layihəsi parlamentə daxil olmaq üçün tələb edilən seçki baryerinin ölkə üzrə 10 faizdən 5 faizə endirilməsi təklifinin bir hissəsidir”. Təklifdə Türkiyənin böyük şəhərlərinin kiçik dairələrə bölünməsi müddəası var idi və seçkilərdə iştirak etmək üçün siyasi partiyanın parlamentdə rəsmi qrupa malik olması tələbi aradan qaldırıldı.

Hakim partiya əvvəllər də erkən seçki ideyasına əl atıb. Əvvəlcə 2019-cu ildə növbəti prezident və parlament seçkilərinin keçirilməsi nəzərdə tutulurdu, bundan sonra ölkədə 2018-ci ilin aprelində referendumla qəbul edilmiş prezidentlik sistemi ilə bağlı müddəalar qüvvəyə minməli idi. Amma Ərdoğan ölkədə növbədənkənar prezident və parlament seçkilərini 2018-ci il iyunun 24-də elan edib. O, bu hərəkətini belə əsaslandırıb:

“Türkiyənin Suriyadakı hərbi əməliyyatları, başda Suriya və İraq olmaqla, bölgədə tarixi əhəmiyyətli hadisələr ölkənin siyasi qeyri-müəyyənliyi aradan qaldırmaq üçün addımlar atmasını zəruri edir”.

Həmin an AKP artıq populyarlığının zirvəsində deyildi və Milliyyətçi Hərəkat Partiyası (MHP) ilə ittifaqda hərəkət etmək məcburiyyətində qaldı.

Türkiyədə seçkilərin təxirə salınması məsələsi əvvəllər də həmişə ciddi motivasiya edilib. Bu dəfə də belə olduğunu söyləmək üçün bütün əsaslar var.

Seçkilərin iyunun 18-dən gec bir tarixə təxirə salınması da nəzərdən keçirilib. Bu, Konstitusiyaya dəyişikliklərlə müşayiət olunub. Amma AKP MHP ilə ittifaqda onları asanlıqla parlamentdən keçirə və ölkənin Mərkəzi Seçki Komissiyasının təsdiqini ala bilib.

Dəhşətli zəlzələdən sonra bütün seçki dövrünün gələn ilə qədər təxirə salınacağı ilə bağlı təkliflər var idi. Bu barədə baş nazirin keçmiş müavini Bülənt Arınç danışıb. Onun sözlərinə görə, “seçkilər dərhal təxirə salınmalıdır, bu, zərurətdir”. Lakin bu variantın qəbuledilməz olduğu ortaya çıxdı.

Ərdoğan isə öz seçimini edib. Onun əməllərinin çoxunu onunla izah etmək olar ki, o, kəşfiyyat kanalları vasitəsilə informasiya almağa başlayıb: ABŞ prezident seçkilərinə “hərbi müdaxilə” imkanını nəzərdən keçirir və iyunun 18-nə nə isə hazırlayırdı.

ABŞ Xarici Əlaqələr Şurası (CFR) hətta Amerikanın hərəkətləri üçün mümkün ssenarilərin təhlili ilə bağlı məqalə dərc edib.

Məqalənin müəllifi, MKİ-nin əməkdaşı Henri Barki yazıb ki, “Ərdoğanın əleyhinə danışmaq lazımdır, çünki Türkiyə Qərbin təsirindən xilas olmaq üçün çox vacib ölkədir”. Ankara bunu ciddi qəbul edib, çünki bu cür mühakimələr Amerika xarici siyasətinin aparıcı ideoloqlarının ideyalarına əsaslanır.

Türkiyənin “Akşam” və “Yeni Şafak” qəzetləri hesab edirlər ki, “Türkiyədən öz xarici siyasət məqsədlərində istifadə etmək üçün Ərdoğanı itaətkar bir oyuncaqla əvəzləmək şansı var, ancaq Türkiyədə sabitliyi poza və orada “Suriya-2”-ni qura bilsələr”.

Bununla bağlı Barki Qərbi Türkiyədə keçiriləcək seçkilərə müdaxilə etməyə çağırsa da, “Türkiyə müxalifətinin düşərgəsində problemlər var”, - deyə şikayətlənib.

Həqiqətən də Türkiyə müxalifəti bir neçə gün davam edən çətin danışıqlardan sonra may seçkilərində Ərdoğana rəqib olaraq Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) 74 yaşlı lideri Kamal Kılıçdaroğlunu seçib. Amma sonda altı partiyadan ibarət müxalifət bloku dağıldı. “İyi Partiya”nın başqanı Meral Akşener “Altılı masa”nı tərk edib. O, qərarını “alyansın millətin iradəsini təmsil etmək qabiliyyətini itirməsi” ilə izah edib.

Daha əvvəl Qərb korporasiyalarından və Avropa ilə bağlı türk oliqarxlarından tamamilə asılı olan Kılıçdaroğlu Ərdoğana bu sözlərlə müraciət etmişdi:

“Bu ölkə sizə 20 il vaxt verib. Sizin sayənizdə çaxnaşmadan sağ çıxdıq. Pandemiya zamanı bizə beş maska lazım idi. Meşələrimiz yanırdı. İqtisadiyyatı çökdürdünüz. Demək olar ki, zəlzələdən məhv olmuşuq. Sən həmişə bacarıqsız olmusan. Biz sizə bir il, bir gün belə verməyəcəyik. Sizin bacarıqsızlığınıza daha dözməyəcəyik”.

Bununla bağlı Türkiyə Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahının keçmiş kəşfiyyat rəisi, general-polkovnik İsmayıl Hakkı Pekin xəbərdarlıq edib ki, “Ankarada hakimiyyət dəyişikliyi baş verərsə, özümüzü Yaxın Şərqdə davam edən qlobal döyüşdə qaliblər siyahısında görməyəcəyik".

Ərdoğanın siyasi texnoloqları müxalifət düşərgəsindəki böhran hadisələrinə bacarıqla reaksiya verirlər. Reytinqini durmadan artıran yeganə qüvvə olan “İyi Parti” “böyük oyun”dan ayrılıb, CHP isə özlüyündə xarici qüvvə, Qərb dəyəri səviyyəsinə yetişməyib və “mövcud rejimə alternativ olaraq, bir siyasi partiyaya güvənərək” görünür.

Digər müxalifət partiyalarına gəlincə, onlar kiçik hissələrə bölünüblər. Bu, AKP-yə seçkilərdə manevr etmək və kommunikasiya strategiyasından səmərəli istifadə etmək imkanı yaradır. Amma Türkiyədə ümumi seçkilərlə bağlı siyasi spekulyasiyalar hələ də sona çatmayıb.

AKP fəlakətə verdiyi reaksiyaya görə sərt tənqid dalğasını alt-üst etməlidir. Partiya seçiciləri inandırır ki, baş verən faciə kontekstində indiki rəhbərliyi dəyişməyin mənası yoxdur, bu, ölkə üçün daha böyük problemlərlə doludur. Doğrudan da, daxili siyasi vəziyyətin qaçılmaz mürəkkəbləşməsi halında zərər çəkmiş rayonları kimin və necə bərpa edəcəyi, bunun üçün kimin bütün imkan və səlahiyyətlərə malik olacağı bəlli deyil.

Vaşinqton da oyun oynayır. Yanvarın 16-da ABŞ-ın keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Con Bolton Şimali Atlantika Alyansını ümumi seçkilər öncəsi Türkiyənin müxalifət partiyalarını dəstəkləməyə çağıraraq, “Ankara özünü NATO-nun məsuliyyətli müttəfiqi kimi aparmır”,- demişdi. Belə çıxa bilər ki, ABŞ Türkiyədə keçirilən seçkilərin nəticələrini tanımır. Bunun üçün Ərdoğanın boğazında sümük olan Türkiyə müxalifətinin kuratorları cəhd edə bilər.

Təsadüfi deyil ki, Ankara “F-35” proqramından çıxarıldıqdan sonra Türkiyəyə “F-16” qırıcılarının tədarükünü dayandırdılar.

Vaşinqton 2023-cü il mayın 14-də keçiriləcək seçkilərin nəticələrini gözləyir və türkiyəli ekspert Hüseyn Bağçının dediyi kimi, “Ərdoğan artıq prezident olmayacaq”, - deyə ümid edir.

Amma Türkiyə siyasi sürprizlər ölkəsidir. Odur ki, nəzəri olaraq “yeni Türkiyə”də gələcək parlamentdə “üçdən ibarət ittifaqın – AKP, MHP və CHP”nin formalaşacağını istisna etmək olmaz və indi birləşmənin məqsədi birgə “amerikalıları burnundan tutmaq” yazısı yalnız hakimiyyət uğrunda mübarizənin görünüşünü əks etdirir.

Təsadüfi deyil ki, Türkiyədə müxalifət ittifaqını “saxta” adlandıran ekspertlər var və hər şey hazırkı prezidentin hakimiyyətinə ciddi təhlükələrin aradan qaldırılmasına gedir.

Ola bilsin ki, Ərdoğan seçkilərdən əvvəl Suriya ilə münasibətlərin nizamlandığını bəyan edəcək, İsraillə münasibətlərdə sıçrayışa imza atacaq, Qərbin sanksiyalarından yan keçmək baxımından Rusiyaya qarşı Qərbə nəsə atacaq, amma ciddi davamı olmayacaq.
Tezliklə hər şey aydın olacaq.

Başqa bir şey odur ki, Türkiyənin xarici siyasətinin uzunmüddətli effektivliyini qiymətləndirmək hələ tezdir, çünki Ərdoğan digər güclərin ziddiyyətləri ilə oynamaq vəziyyətində müəyyən xarici siyasət uğurları əldə edir.

Türkiyə açıq şəkildə Qərbin təsirindən çıxıb və özünü müstəqil geosiyasi oyunçu kimi göstərməyə çalışır. Türkiyənin daxilində türkləri ortaq bir bədbəxtlik ətrafında birləşdirmək faktoru hələ də işləyir və Ərdoğan millətin xilaskarı, imkansızların köməkçisi kimi çıxış edir. Bu, yaxşı işləyə bilər.

Y. QACAR
Reyting.az

Ana səhifəyə dön