09:22 / 13-06-2025
Yardımlıda traktor aşıb
Paşinyan erməni kilsəsi ilə niyə yola getmir?
Tarix: 05-07-2023 14:41 | Bölmə: Slayd
Paşinyan erməni kilsəsi ilə niyə yola getmir?

Erməni Apostol Kilsəsi ilə Ermənistan hökuməti yola getmir. Onlar praktiki olaraq bir-birləri ilə danışmırlar. Ermənistanın 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsində məğlub olmasından sonra ölkənin əsas qurumları arasında fikir ayrılığı genişlənir.

Ermənistan qonşu və rəqib Azərbaycanla hərtərəfli sülh sazişi əldə etməyə çalışarkən, kilsə keçmiş ənənəni pozur və baş nazirin istefası da daxil olmaqla, cəsarətli siyasi tələblər irəli sürür.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Eurasianet” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur ki, böyük kilsə xadimləri hökuməti danışıqlarda ölkənin milli maraqlarını təslim etməkdə günahlandırır və açıq şəkildə müxalifətin tərəfini tuturlar:

Səlahiyyətlilər buna cavab olaraq din xadimlərini dünyəvi dövlətin idarəçiliyinə qarışmaqda ittiham edərək və Kilsənin bəzi əmlakını vergiyə cəlb etmək barədə fikirləşiblər.

Kilsə baş nazirin Qarabağla bağlı mövqeyini pisləyir

"Hazırda kilsə ilə hökumət arasında belə bir ciddi münasibət yoxdur. Sadəcə, o mövcud deyil. Kilsə üçün hakimiyyətin münaqişənin həllinə yanaşması “Artsax”ın [Qarabağın] Azərbaycanın bir hissəsi kimi tanınması ilə nəticələnir və bu qəbuledilməzdir”, - erməni kilsəsinin Tavuş yeparxiyasının rəhbəri yepiskop Baqrat Qalstanyan “Eurasianet”-ə bildirib.

Onun bu sözləri Ermənistanın Apostol Kilsəsinin Ali Ruhani Şurasının mayın 23-də, baş nazir Nikol Paşinyanın Ermənistanın regionun erməni əhalisinə təhlükəsizlik təminatları müqabilində Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanımağa hazır olduğunu deməsindən sonra yayılan bəyanatla səsləşib.

Aprel ayında kilsənin rəhbəri, bütün ermənilərin katolikosu II Karekin (digər adı ilə II Qaregin) hökumətlə ruhanilər arasında bir müddətdir ki, yalnız “protokol əlaqələri”nin olduğunu deyib.

Bir çoxları baş nazir və onun hökumətinin yüksək səviyyəli üzvlərinin ən azı 2021-ci ildən Milad liturgiyası kimi böyük kilsə tədbirlərində iştirak etmədiyinin fərqinə varıb. Əvvəllər siyasi elita bu cür mərasimlərdə görkəmli yer tuturdu.

Etibarsızlıq toxumları

Kilsə ilə hökumət arasındakı qarşıdurma Paşinyan və müttəfiqlərinin 2018-ci ildə küçə etirazları dalğasından sonra hakimiyyətə gəlişi ilə başlayır. “Məxməri inqilab” ölkəni 20 il idarə edən və kilsə ilə yaxşı münasibətdə olan köhnə qvardiyanı süpürdü.

Qısa bir an üçün elə gəldi ki, inqilabi şövq ölkənin dini elitasını da aşağı sala bilər. Narazı olan bir qrup keşiş “Yeni Ermənistan - Yeni Patriarx” şüarı altında kilsənin rəhbəri katolikos II Karekinin və bir sıra yepiskopların keçmiş hökumətin korrupsiya işlərində əli olduğu iddiası ilə hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasını tələb edən kampaniyaya başlayıb.

O zaman yeni hakimiyyətlər kilsədəki üsyandan uzaqlaşdılar və nəticədə uğursuzluğa düçar oldular. Bir çox tanınmış din xadimləri əmin idilər ki, Paşinyan onları əldə etmək niyyətindədir.

Politoloq Hrant Mikaelyan da bu fikirdədir. O, “Eurasianet”-ə bildirib ki, kilsəyə qarşı hərəkət etmək inqilabi hakimiyyətin Ermənistanda daha geniş kök salmış isteblişmentlə mübarizəsinə uyğun olardı.

“O, [Paşinyan] ardıcıl olaraq hökuməti, sonra parlamenti, sonra məhkəmələri tabe etdi və kilsəyə qarşı inqilab etmək istədi, bu da nəticə vermədi”, - deyə Mikaleyan sübut kimi “kilsə üsyançıları”ndan birinin Gümrü Universitetinin rektoru təyin edildiyini əsas gətirib.

Daha sonra Ermənistanın 2020-ci il İkinci Qarabağ müharibəsində baş komandan Paşinyanla məğlub olması onun opponentləri, o cümlədən köhnə rejimlə əlaqəli siyasətçilər və etibarsız din xadimləri üçün geniş imkan yaratdı. Müharibə bitdikdən bir ay sonra kilsə müxalifətin Paşinyanın istefası çağırışına qoşulub. Ölkənin aparıcı siyasi və mənəvi institutları arasında münasibətlər ölkənin 30 illik tarixində ən aşağı səviyyəyə çatıb. Ermənistan dünyəvi dövlət olsa da, onun konstitusiyası “erməni Apostol Kilsəsinin erməni xalqının mənəvi həyatında milli kilsə kimi müstəsna missiyasını” tanıyır.

Münaqişə güclənir

Kilsə və hökumət xüsusilə son bir neçə ayda kəskin tikanları dəyişdirdi. Apreldə katolikos II Karekin Paşinyanın bir müddət əvvəl “ölkəmizdə Tanrıya inanmayan ruhanilər var”,- deməsinə etiraz edib.

Ali ruhani bildirib: “Tanrıya inanmayan insan din xadimi ola bilməz”.

Paşinyan daha sonra ikibaşlı söz atıb:

“Kilsə ilə hökumət arasında münasibətlər yaxşı deyilsə, deməli, kilsənin Tanrı ilə yaxşı münasibəti yoxdur”.

Baş nazir, həmçinin II Karekinin “Kilsə siyasi proseslərə qarışmır” və “təcili məsələlər”lə bağlı siyasi liderlərlə dialoqa hazır olması ilə bağlı iddialarına çox az əhəmiyyət verib.

May ayında baş nazir kilsəni rəsmi olaraq siyasi mübarizəyə qoşulmağa dəvət edib. "Əgər kilsə siyasi fəaliyyət göstərmək istəyirsə, Ermənistan demokratik ölkədir və siyasi fəaliyyətlə məşğul olmaq mümkündür. Heç bir şey onlara partiya yaratmağa və bu partiya daxilində siyasi fəaliyyətə başlamağa mane olmur. Bu, daha dürüst olardı: onlar seçiciləri və siyasi rəqibləri ilə eyni təyyarədə olacaq”, - deyə o, məktəblilərlə görüşdə bildirib.

O, həmçinin kilsənin şam hazırlamaq üçün idxal etdiyi parafinin xeyriyyə məhsulu statusuna görə hazırda azad olduğu gömrük rüsumlarına məruz qala biləcəyini bildirib.

Həmçinin, may ayında hökumət “Erməni kilsəsinin tarixi”nin ayrıca fənn kimi tədrisini dövlət məktəblərinin kurrikulumdan çıxarıb. II Karekin bu qərarı "qısagörənlik" adlandırıb. O, hakimiyyəti kilsə nümayəndələri ilə məsələni müzakirə etməyə ağırsa da, təklif rədd edilib.

Kilsənin nüfuzu artır

Politoloq Hrant Mikaelyan hesab edir ki, hazırda kilsənin rəqabətdə üstünlüyü var, xüsusən də hökumət Qarabağ üzərində Azərbaycanın idarəçiliyini tanımağa hazır olduğunu açıq şəkildə bəyan etdiyi üçün.

O, baş nazir Paşinyanı 14 faiz etimad reytinqi ilə ziddiyyət təşkil edən ermənilərin az hissəsinin kilsəyə müsbət münasibət bəslədiyini göstərən sorğunu misal çəkib (ədalətlə qeyd etmək lazımdır ki, heç bir siyasətçinin daha yüksək reytinqi olmayıb).

“Bu vəziyyətdə Paşinyanın kilsəni legitimləşdirmək səlahiyyəti yoxdur”, - deyə Mikaelyan bildirib.

Dini və dünyəvi hakimiyyətlər arasında münasibətlər üzrə analitik və alim Stepan Danielyan da bu fikirdədir. O bildirib: "2018-ci ilə qədər mən kilsəni tənqid edənlərdən biri idim, çünki o, hakimiyyətlə birləşdirilib. İndi kilsə ilə hakimiyyətin yolları ayrılıb, bunu alqışlamaq olar. Bu, kilsənin nüfuzunun artmasına səbəb olub. Bu, əvvəllər onun hakimiyyətinin süqutuna səbəb olan səbəbdən baş verdi. İndi kilsə tamamilə suveren, ictimaiyyətin narahatlığını əks etdirən və hakimiyyətin səhvlərinə görə məsuliyyət daşımayan bir qurum kimi qəbul edilir”.

Y. QACAR
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər