16:17 / 01-11-2024
Şəhid Möhübbət Mustafayev dəfn edilib
15:49 / 01-11-2024
Vəba epidemiyası: 852 nəfər ölüb, 3,4 milyon uşaq risk altına düşüb
15:44 / 01-11-2024
Yeddi məktəbə direktor təyin olunub - Siyahı
15:36 / 01-11-2024
Polşa iki ölkə ilə sərhəddə istehkam tikir - Foto
15:32 / 01-11-2024
Deputat: "Hərbi xidmət müddətində güzəşt olmalıdır"
15:19 / 01-11-2024
Ermənilər BMT-nin ofisi qarşısında aksiya keçirir
15:12 / 01-11-2024
Türk ordusu 15 terrorçunu zərərsizləşdirib
15:08 / 01-11-2024
Məşhur müğənni amerikalıları səs verməyə çağırır
14:58 / 01-11-2024
Şəhidimiz Ağdamda torpağa tapşırılıb
14:54 / 01-11-2024
Xaçmazda 57 yaşlı kişi döyülərək öldürülüb - (Yenilənib)
14:48 / 01-11-2024
Kolbasa şirkətləri olan “Səhliyalı”dan sonra “Hicaz 313” də cərimələnib
14:47 / 01-11-2024
Rusiya statistikada senzura tətbiq edir
14:37 / 01-11-2024
Sahibə Qafarova: “Maraqlı söhbət istəyirsinizsə, iclasdan sonra çay için”
14:33 / 01-11-2024
Kanada Ukrayna tərəfindən Rusiyanın dərinliklərinə zərbələr endirilməsini dəstəkləyir
14:26 / 01-11-2024
Helikopter təyyarə ilə toqquşub - Foto
14:10 / 01-11-2024
İtkin düşən şəhidimizin qalıqları dəfn edilib - Fotolar
14:01 / 01-11-2024
Stavropoldakı neft anbarına hücum olub
13:58 / 01-11-2024
Oktyabrda Rusiya Ukraynaya 2 mindən çox PUA göndərib
13:50 / 01-11-2024
ABŞ Çini Rusiya və Şimali Koreyaya təsir etməyə çağırır
13:07 / 01-11-2024
Yəhudi alim İsraili nasist Almaniyasına bənzədir
12:59 / 01-11-2024
İlham Əliyev səfirlərin etimadnamələrini qəbul edib - (Yenilənib) - Fotolar
12:56 / 01-11-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:49 / 01-11-2024
Palata iki Fondun büdcəsi ilə bağlı rəy verib
12:39 / 01-11-2024
Deputat: "Azərbaycanda həkim çatışmazlığı var, onlar..."
12:31 / 01-11-2024
Milli Məclisdə gərginlik: "Niyə onlara təyinat vermirlər ki, gedib 2-3 il rayonda işləsinlər?”
12:16 / 01-11-2024
Sabiq icra başçısının cəzası azaldılıb
12:04 / 01-11-2024
"Tərtər işi": şikayət təmin edilməyib
11:46 / 01-11-2024
Bu il Azərbaycanda bələdiyyə seçkiləri keçirilməyəcək
11:39 / 01-11-2024
Mərkəzi Bank neft-qaz qiymətlərinə dair proqnozunu açıqlayıb
14:57 / 30-10-2024
Prezident nazir müavinini yeni vəzifəyə təyin edib - Sərəncam
12:15 / 31-10-2024
Yer iki hissəyə bölünür
16:53 / 30-10-2024
Ələsgər Məmmədlinin səhhəti daha da pisləşib
09:17 / 31-10-2024
Daha üç ölkə Rusiyaya qoşun göndərməyə hazırdır - Foto
20:33 / 31-10-2024
Yaşayış binasında güclü yanğın olub - Yenilənib
11:34 / 30-10-2024
Bakıda bir qrup sahibkar həbs olunub
11:25 / 28-10-2024
Noyabrda neçə gün qeyri-iş günü olacaq? - Qərar
16:32 / 30-10-2024
Ukrayna ilə bağlı çətin vəziyyət yaranır
14:56 / 30-10-2024
Marsa köç başlayır?
12:29 / 29-10-2024
Bakıda avtomobil yolu uçquna görə bağlanır - (Yenilənib) - Fotolar
10:27 / 01-11-2024
Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinə yeni üzvlər təyin edilir
Yəhudi alim İsraili nasist Almaniyasına bənzədir
Tarix: 01-11-2024 13:07 | Bölmə: Slayd
Uzun illər ABŞ-da soyqırım tarixi ilə bağlı araşdırmalar aparan və dərs deyən israilli veteran Omer Bertov Yaxın Şərqdə müharibə başlayandan bir neçə ay sonra ailəsi və dostları ilə görüşmək üçün İsrailə səfər edib. Amma 2 həftəlik səfərdə gördükləri onu heyrətə gətirib. İkinci Dünya müharibəsində yəhudilərin öldürülməsi ilə bağlı çox şeyləri bilən bu şəxs soyqırım zamanı nasistlərin işlətdiyi eyni sözləri İsraildə eşitməkdən təəccüblənib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Guardian” yazıb.
Omer Bertovun müəllifi olduğu təhlildə qeyd olunur:
İsrailin Beerşeba şəhərindəki Ben-Qurion Universitetində çıxış etməliydim. Mənim çıxışım İsrailə qarşı milli tələbə nümayişlərinə həsr olunmuş tədbirin bir hissəsi idi. Qəzzadakı müharibə məsələsini gündəmə gətirməklə yanaşı, mən bu etirazların tələbələrin qəzəbinin həqiqi ifadəsi olub-olmadığını, yoxsa bəzilərinin iddia etdiyi kimi, antisemit əhval-ruhiyyədən irəli gəldiyini daha ümumi şəkildə araşdırmaq istədim. Amma proqram gözlədiyimiz kimi olmadı.
Mühazirə otağının girişinə çatanda bir qrup tələbə ora toplaşmışdı. Dərhal məlum oldu ki, onlar tədbirdə iştirak etmək deyil, etiraz etmək üçün gəliblər. Görünür, tədbirdən bir gün əvvəl bu çıxışın keçirilməsinə “WhatsApp” mesajı ilə reaksiya verilib və tələbələri toplaşmağa çağırıb:
“Keçirilməsinə icazə verməyəcəyik!”
Mesajda, həmçinin, iddia edilirdi ki, mən İsraili “aparteid rejimi” elan edən petisiyaya imza atmışam (əslində, ərizədə İordan çayının qərb sahilindəki aparteid rejimindən bəhs edilirdi). Bundan əlavə, 2023-cü ilin noyabrında “New York Times” qəzetində məqalə yazdığıma və İsrail liderlərinin bəyanatları soyqırım niyyətindən xəbər versə də, onların soyqırımın qarşısını almaq üçün hələ də imkanlarının olduğunu bildirdiyimə görə “günahlandırdılar”.
Dəyirmi masanın iştirakçıları və universitetin professor-müəllim heyətinin əksəriyyəti yaşlı bir neçə nəfərdən ibarət idi, zala nizam-intizamla daxil olanda təhlükəsizlik işçiləri etiraz edən tələbələrin içəri daxil olmasına mane olublar. Lakin onların mühazirə zalının qapısını açıq saxlayan və səsgücləndiricilərdə şüarlar səsləndirən, var gücü ilə divarları döyən etirazçılarla heç bir əlaqəsi yox idi.
Təxminən bir saatlıq fasilədən sonra razılaşdıq ki, etiraz edən tələbələr, iğtişaşları dayandırmaq şərti ilə, yəqin ki, söhbətə dəvət etmək olar. Həmin fəalların çoxu zala daxil oldu və biz 2 saat söhbət etdik. Məlum olduğu kimi, bu gənc kişi və qadınların əksəriyyəti Qəzza zolağındakı Ehtiyat Korpusda xidmətdən bu yaxınlarda qayıdıblar.
Söhbətlər dostluq və ya “müsbət” fikir mübadiləsi olmasa da, maarifləndirici idi. Bu tələbələr mütləq şəkildə bütün israilli tələbələri təmsil etmirdilər. Onlar ifrat sağçı təşkilatların fəalları idilər. Amma dedikləri bir çox cəhətdən ölkədə daha çox yayılmış tendensiyanın əksi idi.
Mən 2023-cü ilin iyun ayından İsraildə olmamışdım və bu son səfərimdə əvvəllər tanıdığımdan fərqli bir ölkə gördüm.
İsraildə doğulub böyümüşəm, baxmayaraq ki, bir neçə ildir xaricdə işləyirəm. Valideynlərim İsraildə yaşayıb və dəfn olunublar. Oğlum İsraildə ailə qurub və mənim ən qədim və ən yaxşı dostlarımın əksəriyyəti orada yaşayırlar.
İsraili yaxından tanıyır və oktyabrın 7-dən onun hadisələrini əvvəlkindən daha çox izləyirəm, ona görə də son səfərimdə gördüklərim məni çox da təəccübləndirmədi, amma vəziyyət yenə də məni narahat edir.
Bu məsələləri araşdırarkən istər-istəməz şəxsi və peşəkar təcrübələrimə əsaslanıram.
4 il İsrail ordusunda (IDF) xidmət etdim və bu müddətin sonunda bir piyada rotasının komandiri oldum. Bu müddət ərzində mən 1973-cü il Ərəb-İsrail müharibəsini və İordan çayının qərb sahilində, Şimali Sinada və Qəzzada qısa missiyaların həyəcanını yaşadım.
Qəzzada olduğum müddətdə həddindən artıq məskunlaşmış və xarabalığa çevrilmiş ərazilərdə çətinliklə yaşayan fələstinli qaçqınların yoxsulluğunu və çarəsizliyini gördüm. Yadımda qalan ən canlı görüntü Misirin Ariş şəhərinin kölgəsiz və səssiz küçələrində patrul növbəsində gəzmək və pəncərələrinin bağlı pərdələri arxasından bizi izləyən qorxmuş və qəzəbli insanların kəskin və pirsinqli baxışları idi - Ariş həmin vaxt İsrailin işğalı altında idi. Özgə torpağını zəbt etməyin nə demək olduğunu ilk dəfə orada anladım!
İstisna hallar olmaqla, 18 yaşından yuxarı yəhudi israillilər üçün hərbi xidmət məcburidir, lakin bundan sonra siz yenə də İsrail ordusunda təlim və ya əməliyyat vəzifələri və ya müharibə kimi fövqəladə hallar üçün xidmətə çağırıla bilərsiniz.
1976-cı ildə məni orduya çağıranda Təl-Əviv Universitetində bakalavr pilləsində oxuyurdum. Ehtiyatda olan zabit kimi ilk səfərim zamanı bir çox əsgər yoldaşlarımla birlikdə təlimdə ağır yaralandım. Təlim bazası komandirinin səhlənkarlığı nəticəsində baş verən bu hadisənin təfərrüatlarını IDF gizlətdi. Həmin ilin birinci semestrinin çoxunu Beersheba xəstəxanasında keçirdim, lakin təhsilimi davam etdirdim və 1979-cu ildə tarix fakültəsini bitirdim.
Bu şəxsi təcrübələr uzun müddətdir beynimdə bir sual yaradıb.
İkinci Dünya müharibəsi illərində nasist alman ordusunun beynləri yuması və Şərq Cəbhəsində törətdiyi cinayətlər haqqında Oksford Universitetində doktorluq dissertasiyamı yazdım və sonradan o, kitab şəklində çap olundu. Əldə etdiyim nəticə 1980-ci illərdə almanların keçmişləri ilə bağlı anlayışlarından fərqli idi. Gestapo və SS-nin “ordudan gizlədilmiş” soyqırımı törətməsinə baxmayaraq, onlar müharibənin “ağıllı” olduğunu düşünməyə üstünlük verirdilər.
Almanların Şərqi Avropada və Sovet İttifaqında Holokostda və bir çox başqa qırğınlarda ata və babalarının rolunu dərk etmələri çox uzun çəkdi.
1987-ci ilin sonunda, ilk Fələstin “İntifada”sı başlayanda mən Təl-Əviv Universitetində dərs deyirdim. Ovaxtkı müdafiə naziri Yitzhak Rabinin İsrail ordusuna ağır silahlanmış əsgərlərə daş atan fələstinli gənclərin əl-ayağını sındırmaq əmrindən iyrəndim. Ona məktub yazaraq xəbərdarlıq etdim ki, nasist alman hərbçilərə dair apardığım araşdırmalara əsaslanaraq, onun rəhbərliyi altında IDF-nin də eyni təhlükəli yolu tutacağından qorxuram.
Mən öz traktatımda göstərmişdim ki, alman gəncləri hələ hərbi xidmətə götürülməzdən əvvəl nasist ideologiyasının əsas komponentlərini, xüsusən də “satqın bolşevik yəhudilərinin başçılıq etdiyi qeyri-insani slavyan kütləsinin Almaniyanı və sivilizasiyanın qalan hissəsini məhv etmək”lə hədələməsi fikrini mənimsəyiblər. Buna görə də “Almaniyanın şərqdə özünə yaşayış sahəsi yaratmağa və o bölgənin əhalisini qırğına və ya kölələşdirməyə haqqı və vəzifəsi var”.
Onlar bu dünyagörüşü əsgərlərin beyninə aşılayırdılar. Onlar Sovet İttifaqına daxil olanda öz düşmənlərini eyni nöqteyi-nəzərdən görürdülər. Nəticədə 30 milyon sovet əsgəri və vətəndaşı öldürüldü.
Məni təəccübləndirən odur ki, bir neçə gün sonra Rabindən IDF-nin alman ordusu ilə müqayisə edilməsindən narazılığımı bildirən birsətirlik cavab aldım. "IDF-i “Wehrmacht”la müqayisə etməyə necə cəsarət edirsiniz?"
Amma indi geriyə baxanda inanıram ki, bu məktub onun intellektual inkişafını üzə çıxarıb. Onun Oslo Sazişlərindəki aktiv rolu, İsrailin uzunmüddətli perspektivdə Fələstini işğal etməsinin hərbi, siyasi və mənəvi bahasına dözə bilməyəcəyini nəhayət qəbul etdiyini göstərir.
Oktyabrın 7-dən sonrakı aylarda həyatım və işim boyu öyrəndiyim dərslər hər zamankındən daha çox işə yaradı. Son bir neçə ay bir çoxları kimi mənim üçün də emosional və əqli cəhətdən çətin oldu. Zorakılıq bir çox başqaları kimi mənim öz ailə üzvlərimə və dostlarıma birbaşa təsir etdi. Hara baxsan, hüzn görürsən!.
Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumu İsrail cəmiyyətində böyük sarsıntı yaratdı, İsrail hələ də özünə gələ bilməyib. İlk dəfə idi ki, İsrail uzun müddət öz ərazisinin bir hissəsinə nəzarəti itirdi və IDF 1200-dən çox insanın - bəzilərinin ən vəhşi şəkildə öldürülməsinin və 200-dən çox insanın əsir götürülməsinin qarşısını ala bilmədi.
Qəzza zolağında və Livan sərhədində on minlərlə israillinin didərgin düşməsinə baxmayaraq, hökumətin təmkinsizliyi və daimi etibarsızlığı hissi çox güclüdür.
Bu gün İsrail xalqının müxtəlif təbəqələri, o cümlədən hökumətin əleyhdarları arasında iki hakim hiss var. Bunlardan biri əkiz olan qəzəb və qorxu hissi, hər hansı bir şəkildə təhlükəsizliyi bərpa etmək istəyi və siyasi həll yollarına, danışıqlara və razılaşmalara tam şübhədir. İsraildə üstünlük təşkil edən tendensiya da müharibəni son məqsədə çevirmək niyyətindədir.
İkinci hakim hiss - və ya həssaslıq - birincinin əksidir və bugünkü İsrail cəmiyyətinin Qəzza xalqına heç bir rəğbət ifadə edə bilməməsidir. Televiziya xəbərlərindən aydın olur ki, İsrail xalqının əksəriyyəti Qəzzada nə baş verdiyini belə bilmək istəmir.
Bu günlərdə TV xəbərləri ümumiyyətlə Qəzzada öldürülən əsgərlərin dəfn mərasimi ilə bağlı xəbərlərlə başlayır, həmişə qəhrəman kimi qarşılanır və “öldürən” HƏMAS döyüşçülərinin sayı ilə davam edir. Fələstinli mülki ölümlərin sayı nadir hallarda qeyd edilir və bu hesabatlar, adətən, düşmən təbliğatı və ya beynəlxalq təzyiq üçün bəhanə kimi təqdim olunur. Bu qulaqbatırıcı sükut, bütün qanlara baxmayaraq, özlüyündə bir növ qisasdır.
Təbii ki, ölkəsinin 76 illik tarixi vəhşi işğallara bağlı olan İsrail xalqı buna öyrəşib, lakin IDF-nin Qəzzada törətdiyi cinayətlərinin miqyası və israillilərin əksəriyyətinin baş verənlərə tam biganəliyi.
1982-ci ildə yüz minlərlə israilli Beyrutun qərbində Sabra və Şatila qaçqın düşərgələrində fələstinlilərə qarşı törədilən qırğında IDF tərəfindən dəstəklənən maronit xristian milislərinin hərəkətlərinə qarşı nümayiş keçirib. Bu gün bu cür reaksiyalar ağlasığmazdır. İnsanların fələstinli mülki əhalinin iztirablarına, minlərlə uşaq, qadın və qocanın ölümünə laqeyd münasibəti dərin narahatlıq doğurur.
Bu dəfə İsraildəki dostlarımı görəndə tez-tez hiss etdim ki, onlar öz kədərlərini pozmaqdan və qürbətdə yaşadıqları üçün ağrılarını, narahatlığını, çaşqınlıqlarını, acizliklərini başa düşə bilməməkdən qorxurlar. Kimsə desəydi ki, İsraildəki həyat onları başqalarının əzabına - nəhayət, onların adına qoyulan əzablara biganə edib, - dərin bir sükut çökəcək, özlərinə qapılacaq və ya tez mövzunu dəyişəcəkdilər. Hər kəsin münasibəti eyni idi: ürəyimizdə boş yer yoxdur, beynimizdə boş yer yoxdur, əsgərlərimizin, övladlarımızın və nəvələrimizin, qardaşlarımızın və bacılarımızın necə olduğunu görmək istəmirik. Qəzzada vəhşilik edirik, bu barədə danışmaq istəmirik. Özümüzə, travmalarımıza, qorxularımıza və qəzəbimizə diqqət yetirməliyik.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-11-2024 13:07 | Bölmə: Slayd
Uzun illər ABŞ-da soyqırım tarixi ilə bağlı araşdırmalar aparan və dərs deyən israilli veteran Omer Bertov Yaxın Şərqdə müharibə başlayandan bir neçə ay sonra ailəsi və dostları ilə görüşmək üçün İsrailə səfər edib. Amma 2 həftəlik səfərdə gördükləri onu heyrətə gətirib. İkinci Dünya müharibəsində yəhudilərin öldürülməsi ilə bağlı çox şeyləri bilən bu şəxs soyqırım zamanı nasistlərin işlətdiyi eyni sözləri İsraildə eşitməkdən təəccüblənib.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Guardian” yazıb.
Omer Bertovun müəllifi olduğu təhlildə qeyd olunur:
İsrailin Beerşeba şəhərindəki Ben-Qurion Universitetində çıxış etməliydim. Mənim çıxışım İsrailə qarşı milli tələbə nümayişlərinə həsr olunmuş tədbirin bir hissəsi idi. Qəzzadakı müharibə məsələsini gündəmə gətirməklə yanaşı, mən bu etirazların tələbələrin qəzəbinin həqiqi ifadəsi olub-olmadığını, yoxsa bəzilərinin iddia etdiyi kimi, antisemit əhval-ruhiyyədən irəli gəldiyini daha ümumi şəkildə araşdırmaq istədim. Amma proqram gözlədiyimiz kimi olmadı.
Mühazirə otağının girişinə çatanda bir qrup tələbə ora toplaşmışdı. Dərhal məlum oldu ki, onlar tədbirdə iştirak etmək deyil, etiraz etmək üçün gəliblər. Görünür, tədbirdən bir gün əvvəl bu çıxışın keçirilməsinə “WhatsApp” mesajı ilə reaksiya verilib və tələbələri toplaşmağa çağırıb:
“Keçirilməsinə icazə verməyəcəyik!”
Mesajda, həmçinin, iddia edilirdi ki, mən İsraili “aparteid rejimi” elan edən petisiyaya imza atmışam (əslində, ərizədə İordan çayının qərb sahilindəki aparteid rejimindən bəhs edilirdi). Bundan əlavə, 2023-cü ilin noyabrında “New York Times” qəzetində məqalə yazdığıma və İsrail liderlərinin bəyanatları soyqırım niyyətindən xəbər versə də, onların soyqırımın qarşısını almaq üçün hələ də imkanlarının olduğunu bildirdiyimə görə “günahlandırdılar”.
Dəyirmi masanın iştirakçıları və universitetin professor-müəllim heyətinin əksəriyyəti yaşlı bir neçə nəfərdən ibarət idi, zala nizam-intizamla daxil olanda təhlükəsizlik işçiləri etiraz edən tələbələrin içəri daxil olmasına mane olublar. Lakin onların mühazirə zalının qapısını açıq saxlayan və səsgücləndiricilərdə şüarlar səsləndirən, var gücü ilə divarları döyən etirazçılarla heç bir əlaqəsi yox idi.
Təxminən bir saatlıq fasilədən sonra razılaşdıq ki, etiraz edən tələbələr, iğtişaşları dayandırmaq şərti ilə, yəqin ki, söhbətə dəvət etmək olar. Həmin fəalların çoxu zala daxil oldu və biz 2 saat söhbət etdik. Məlum olduğu kimi, bu gənc kişi və qadınların əksəriyyəti Qəzza zolağındakı Ehtiyat Korpusda xidmətdən bu yaxınlarda qayıdıblar.
Söhbətlər dostluq və ya “müsbət” fikir mübadiləsi olmasa da, maarifləndirici idi. Bu tələbələr mütləq şəkildə bütün israilli tələbələri təmsil etmirdilər. Onlar ifrat sağçı təşkilatların fəalları idilər. Amma dedikləri bir çox cəhətdən ölkədə daha çox yayılmış tendensiyanın əksi idi.
Mən 2023-cü ilin iyun ayından İsraildə olmamışdım və bu son səfərimdə əvvəllər tanıdığımdan fərqli bir ölkə gördüm.
İsraildə doğulub böyümüşəm, baxmayaraq ki, bir neçə ildir xaricdə işləyirəm. Valideynlərim İsraildə yaşayıb və dəfn olunublar. Oğlum İsraildə ailə qurub və mənim ən qədim və ən yaxşı dostlarımın əksəriyyəti orada yaşayırlar.
İsraili yaxından tanıyır və oktyabrın 7-dən onun hadisələrini əvvəlkindən daha çox izləyirəm, ona görə də son səfərimdə gördüklərim məni çox da təəccübləndirmədi, amma vəziyyət yenə də məni narahat edir.
Bu məsələləri araşdırarkən istər-istəməz şəxsi və peşəkar təcrübələrimə əsaslanıram.
4 il İsrail ordusunda (IDF) xidmət etdim və bu müddətin sonunda bir piyada rotasının komandiri oldum. Bu müddət ərzində mən 1973-cü il Ərəb-İsrail müharibəsini və İordan çayının qərb sahilində, Şimali Sinada və Qəzzada qısa missiyaların həyəcanını yaşadım.
Qəzzada olduğum müddətdə həddindən artıq məskunlaşmış və xarabalığa çevrilmiş ərazilərdə çətinliklə yaşayan fələstinli qaçqınların yoxsulluğunu və çarəsizliyini gördüm. Yadımda qalan ən canlı görüntü Misirin Ariş şəhərinin kölgəsiz və səssiz küçələrində patrul növbəsində gəzmək və pəncərələrinin bağlı pərdələri arxasından bizi izləyən qorxmuş və qəzəbli insanların kəskin və pirsinqli baxışları idi - Ariş həmin vaxt İsrailin işğalı altında idi. Özgə torpağını zəbt etməyin nə demək olduğunu ilk dəfə orada anladım!
İstisna hallar olmaqla, 18 yaşından yuxarı yəhudi israillilər üçün hərbi xidmət məcburidir, lakin bundan sonra siz yenə də İsrail ordusunda təlim və ya əməliyyat vəzifələri və ya müharibə kimi fövqəladə hallar üçün xidmətə çağırıla bilərsiniz.
1976-cı ildə məni orduya çağıranda Təl-Əviv Universitetində bakalavr pilləsində oxuyurdum. Ehtiyatda olan zabit kimi ilk səfərim zamanı bir çox əsgər yoldaşlarımla birlikdə təlimdə ağır yaralandım. Təlim bazası komandirinin səhlənkarlığı nəticəsində baş verən bu hadisənin təfərrüatlarını IDF gizlətdi. Həmin ilin birinci semestrinin çoxunu Beersheba xəstəxanasında keçirdim, lakin təhsilimi davam etdirdim və 1979-cu ildə tarix fakültəsini bitirdim.
Bu şəxsi təcrübələr uzun müddətdir beynimdə bir sual yaradıb.
İkinci Dünya müharibəsi illərində nasist alman ordusunun beynləri yuması və Şərq Cəbhəsində törətdiyi cinayətlər haqqında Oksford Universitetində doktorluq dissertasiyamı yazdım və sonradan o, kitab şəklində çap olundu. Əldə etdiyim nəticə 1980-ci illərdə almanların keçmişləri ilə bağlı anlayışlarından fərqli idi. Gestapo və SS-nin “ordudan gizlədilmiş” soyqırımı törətməsinə baxmayaraq, onlar müharibənin “ağıllı” olduğunu düşünməyə üstünlük verirdilər.
Almanların Şərqi Avropada və Sovet İttifaqında Holokostda və bir çox başqa qırğınlarda ata və babalarının rolunu dərk etmələri çox uzun çəkdi.
1987-ci ilin sonunda, ilk Fələstin “İntifada”sı başlayanda mən Təl-Əviv Universitetində dərs deyirdim. Ovaxtkı müdafiə naziri Yitzhak Rabinin İsrail ordusuna ağır silahlanmış əsgərlərə daş atan fələstinli gənclərin əl-ayağını sındırmaq əmrindən iyrəndim. Ona məktub yazaraq xəbərdarlıq etdim ki, nasist alman hərbçilərə dair apardığım araşdırmalara əsaslanaraq, onun rəhbərliyi altında IDF-nin də eyni təhlükəli yolu tutacağından qorxuram.
Mən öz traktatımda göstərmişdim ki, alman gəncləri hələ hərbi xidmətə götürülməzdən əvvəl nasist ideologiyasının əsas komponentlərini, xüsusən də “satqın bolşevik yəhudilərinin başçılıq etdiyi qeyri-insani slavyan kütləsinin Almaniyanı və sivilizasiyanın qalan hissəsini məhv etmək”lə hədələməsi fikrini mənimsəyiblər. Buna görə də “Almaniyanın şərqdə özünə yaşayış sahəsi yaratmağa və o bölgənin əhalisini qırğına və ya kölələşdirməyə haqqı və vəzifəsi var”.
Onlar bu dünyagörüşü əsgərlərin beyninə aşılayırdılar. Onlar Sovet İttifaqına daxil olanda öz düşmənlərini eyni nöqteyi-nəzərdən görürdülər. Nəticədə 30 milyon sovet əsgəri və vətəndaşı öldürüldü.
Məni təəccübləndirən odur ki, bir neçə gün sonra Rabindən IDF-nin alman ordusu ilə müqayisə edilməsindən narazılığımı bildirən birsətirlik cavab aldım. "IDF-i “Wehrmacht”la müqayisə etməyə necə cəsarət edirsiniz?"
Amma indi geriyə baxanda inanıram ki, bu məktub onun intellektual inkişafını üzə çıxarıb. Onun Oslo Sazişlərindəki aktiv rolu, İsrailin uzunmüddətli perspektivdə Fələstini işğal etməsinin hərbi, siyasi və mənəvi bahasına dözə bilməyəcəyini nəhayət qəbul etdiyini göstərir.
Oktyabrın 7-dən sonrakı aylarda həyatım və işim boyu öyrəndiyim dərslər hər zamankındən daha çox işə yaradı. Son bir neçə ay bir çoxları kimi mənim üçün də emosional və əqli cəhətdən çətin oldu. Zorakılıq bir çox başqaları kimi mənim öz ailə üzvlərimə və dostlarıma birbaşa təsir etdi. Hara baxsan, hüzn görürsən!.
Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumu İsrail cəmiyyətində böyük sarsıntı yaratdı, İsrail hələ də özünə gələ bilməyib. İlk dəfə idi ki, İsrail uzun müddət öz ərazisinin bir hissəsinə nəzarəti itirdi və IDF 1200-dən çox insanın - bəzilərinin ən vəhşi şəkildə öldürülməsinin və 200-dən çox insanın əsir götürülməsinin qarşısını ala bilmədi.
Qəzza zolağında və Livan sərhədində on minlərlə israillinin didərgin düşməsinə baxmayaraq, hökumətin təmkinsizliyi və daimi etibarsızlığı hissi çox güclüdür.
Bu gün İsrail xalqının müxtəlif təbəqələri, o cümlədən hökumətin əleyhdarları arasında iki hakim hiss var. Bunlardan biri əkiz olan qəzəb və qorxu hissi, hər hansı bir şəkildə təhlükəsizliyi bərpa etmək istəyi və siyasi həll yollarına, danışıqlara və razılaşmalara tam şübhədir. İsraildə üstünlük təşkil edən tendensiya da müharibəni son məqsədə çevirmək niyyətindədir.
İkinci hakim hiss - və ya həssaslıq - birincinin əksidir və bugünkü İsrail cəmiyyətinin Qəzza xalqına heç bir rəğbət ifadə edə bilməməsidir. Televiziya xəbərlərindən aydın olur ki, İsrail xalqının əksəriyyəti Qəzzada nə baş verdiyini belə bilmək istəmir.
Bu günlərdə TV xəbərləri ümumiyyətlə Qəzzada öldürülən əsgərlərin dəfn mərasimi ilə bağlı xəbərlərlə başlayır, həmişə qəhrəman kimi qarşılanır və “öldürən” HƏMAS döyüşçülərinin sayı ilə davam edir. Fələstinli mülki ölümlərin sayı nadir hallarda qeyd edilir və bu hesabatlar, adətən, düşmən təbliğatı və ya beynəlxalq təzyiq üçün bəhanə kimi təqdim olunur. Bu qulaqbatırıcı sükut, bütün qanlara baxmayaraq, özlüyündə bir növ qisasdır.
Təbii ki, ölkəsinin 76 illik tarixi vəhşi işğallara bağlı olan İsrail xalqı buna öyrəşib, lakin IDF-nin Qəzzada törətdiyi cinayətlərinin miqyası və israillilərin əksəriyyətinin baş verənlərə tam biganəliyi.
1982-ci ildə yüz minlərlə israilli Beyrutun qərbində Sabra və Şatila qaçqın düşərgələrində fələstinlilərə qarşı törədilən qırğında IDF tərəfindən dəstəklənən maronit xristian milislərinin hərəkətlərinə qarşı nümayiş keçirib. Bu gün bu cür reaksiyalar ağlasığmazdır. İnsanların fələstinli mülki əhalinin iztirablarına, minlərlə uşaq, qadın və qocanın ölümünə laqeyd münasibəti dərin narahatlıq doğurur.
Bu dəfə İsraildəki dostlarımı görəndə tez-tez hiss etdim ki, onlar öz kədərlərini pozmaqdan və qürbətdə yaşadıqları üçün ağrılarını, narahatlığını, çaşqınlıqlarını, acizliklərini başa düşə bilməməkdən qorxurlar. Kimsə desəydi ki, İsraildəki həyat onları başqalarının əzabına - nəhayət, onların adına qoyulan əzablara biganə edib, - dərin bir sükut çökəcək, özlərinə qapılacaq və ya tez mövzunu dəyişəcəkdilər. Hər kəsin münasibəti eyni idi: ürəyimizdə boş yer yoxdur, beynimizdə boş yer yoxdur, əsgərlərimizin, övladlarımızın və nəvələrimizin, qardaşlarımızın və bacılarımızın necə olduğunu görmək istəmirik. Qəzzada vəhşilik edirik, bu barədə danışmaq istəmirik. Özümüzə, travmalarımıza, qorxularımıza və qəzəbimizə diqqət yetirməliyik.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:50
ABŞ Çini Rusiya və Şimali Koreyaya təsir etməyə çağırır
Bu gün, 13:07
Yəhudi alim İsraili nasist Almaniyasına bənzədir
Bu gün, 11:46
Bu il Azərbaycanda bələdiyyə seçkiləri keçirilməyəcək
Bu gün, 11:11
Bir qrup vəzifəli şəxs həbs olunub
Dünən, 16:05
Kənd təsərrüfatı işçiləri təltif edilib - Siyahı
Dünən, 12:40
Okeanın dibində sirli dəliklər qeydə alınıb
Dünən, 12:15
Yer iki hissəyə bölünür
30-10-2024, 16:32
Ukrayna ilə bağlı çətin vəziyyət yaranır
30-10-2024, 14:56
Marsa köç başlayır?
30-10-2024, 13:18
İsrail-İran qarşıdurmasının yeni raundu olacaq
30-10-2024, 11:34
Bakıda bir qrup sahibkar həbs olunub
30-10-2024, 09:44
Rusiya ilə Ukrayna arasında danışıqlar başlayıb
29-10-2024, 17:14
Fransa kəşfiyyatçılarını Azərbaycan sərhədinə yerləşdirir
29-10-2024, 17:12
Daha bir şəhər itirilib: ruslar Selidovoda bayraq qaldırıb - Foto
29-10-2024, 15:59
İcra başçısına sui-qəsd hazırlayan şəxs hakim qarşısına çıxarılıb
29-10-2024, 13:51
Pentaqon nüvə nəzarəti sistemini modernləşdirəcək
29-10-2024, 13:15
Ukrayna daha üç yaşayış məntəqəsini itirib
29-10-2024, 11:14
İran Rusiyadan daha təkmil silahlar almağa başlayır
29-10-2024, 08:17
İsrail parlamenti BMT-yə qadağa tətbiq edib
28-10-2024, 12:03
Vəzifəli şəxslər saxlanılıb - 84,3 milyon manatlıq qalmaqal
28-10-2024, 11:38
İranın İsrailə cavabı necə olacaq?
28-10-2024, 11:12
Putin müharibə üsulunu dəyişəcək
28-10-2024, 10:25
Ukrayna ordusu geri çəkilir
28-10-2024, 09:57
Müdafiə Nazirliyi işçi qəbuluna başlayır - Video
28-10-2024, 09:13
Bərdə terrorundan 4 il ötür
27-10-2024, 10:10
Gürcüstanda seçki - MSK nəticələri elan edib - (Yenilənib)
27-10-2024, 09:59
İki rayona qar yağıb
26-10-2024, 07:55
İsrail İranı bombalayıb - (Yenilənib+)
25-10-2024, 17:02
XİN Avropa İttifaqının səfirinə etiraz notası təqdim edib
25-10-2024, 14:28
İlon Maskın Vladimir Putinlə gizli əlaqələri üzə çıxır
25-10-2024, 14:18
İlham Əliyev Ermənistanla sərhədin delimitasiyası üzrə fərman imzalayıb
25-10-2024, 13:40
İran minə yaxın ballistik raket atmağı planlaşdırır
25-10-2024, 12:24
İçərişəhərə giriş məhdudlaşdırılır
25-10-2024, 12:20
Avropa İttifaqı Rusiyaya qarşı sanksiyaları gücləndirə bilər
25-10-2024, 10:41
Əliyev-Paşinyan dialoqu BRICS-ə damğa vurub
24-10-2024, 15:13
Dəbdə olan daş-qaşlar... - 2025-ci ildə hansı daşlar qadınlar üçün xüsusi önəm kəsb edəcək?
24-10-2024, 11:59
Yəhya Sinvarın ölümü Misir kəşfiyyatını silkələyib
24-10-2024, 10:42
7 ölkə Ukraynanın NATO-ya üzv olmasını istəmir
24-10-2024, 09:19
Rus ordusu Ukraynanın daha bir bölgəsində irəliləyir - Foto
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
Zamanla özünü kəşf edən Aygün Fətullayeva hər premyeradan sonra suallara cavab axtarır
