09:22 / 13-06-2025
Yardımlıda traktor aşıb
Türkiyə və İran ortaq meyar tapa biləcəkmi? - Təhlil
Tarix: 29-06-2022 17:50 | Bölmə: Slayd
Türkiyə və İran ortaq meyar tapa biləcəkmi?

İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdollahianın Ankarada Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən qəbul edilib. O, türkiyəli həmkarı Mövlud Çavuşoğlu və Ərdoğanla İran və Türkiyə arasında hərtərəfli uzunmüddətli əməkdaşlığının müzakirəsini aparıb.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Al-Monitor” saytı yazıb.

ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Səfər İsrailin xarici işlər naziri Yair Lapid Türkiyədə olarkən, İstanbulda İranın vətəndaşlarına qarşı sui-qəsd planının qarşısını aldıqları üçün türk liderlərinə təşəkkürünü bildirdikdən bir neçə gün sonraya təsadüf edib. Türkiyə yəhudi dövləti tərəfindən yüksək qiymətli İran hədəflərinin davamlı şəkildə öldürülməsinə cavab olaraq israilli turistləri və İsrailin keçmiş səfirini öldürmək üçün sui-qəsd hazırladığı iddia edilən iranlının 8 üzvünü saxlayıb. İran ittihamları rədd edərək, "əsassız" olduğunu bildirib.

Əmir-Abdullahian Çavuşoğlu ilə birgə mətbuat konfransında deyib: “Biz saxta İsrail rejimini müsəlmanların və İslam dünyasının bir nömrəli düşməni hesab edirik.

May ayının sonunda Tehranda polkovnik Həsən Sayad Xodayinin öldürülməsindən sonra İsrail vətəndaşlarına Türkiyəyə səfərdən çəkinmələri barədə xəbərdarlıq edib. İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun “Qüds” Qüvvələrinin üzvü olan Xodayarinin bütün dünyada yəhudilərin və israillilərin öldürülməsində iştirak etdiyi bildirilir.

Təl-Əviv Universitetinin Milli Elmlər İnstitutunun baş elmi işçisi Qallia Lindenstrauss qeyd edib ki, Türkiyənin İranla açıq qapı siyasəti, hər iki tərəfin vətəndaşlarının digər ölkəyə vizasız gedə bilməsi, “İranın İsrail turistlərini hədəf almaq planları üçün asan logistika təmin edir. O, siyasətini çətin ki, dəyişsin”.

Müşahidəçilərin fikrincə, hər halda, Türkiyənin yəhudi dövləti ilə münasibətlərini düzəltməsi ilə İsrail üzərində dərinləşən sürtüşmə İranın digər böyük narahatlıqlarına arxa plana keçib. İranın Türkiyə ilə əlaqələrinə diqqət çəkən Almaniya Beynəlxalq və Təhlükəsizlik İnstitutunun CATS əməkdaşı Həmidreza Əzizi: "Suriya və İraq siyahının başındadır", - deyib.

Əzizi “Al-Monitor”a açıqlamasında bildirib:

“İran Türkiyənin yeni hərbi əməliyyatı perspektivindən dərin narahatdır, xüsusən də Tel-Rifatı cəlb edəcəksə. O, Hələbin cənubunda, şiələrin çoxluq təşkil etdiyi Nubl və Əl-Zəhra şəhərlərinə yaxın olan Suriya qəsəbəsini nəzərdə tuturdu ki, bu da Türkiyə və onun sünni üsyançı müttəfiqlərinə Hələb ətrafında təsirlərini genişləndirmək imkanı verən bir qapı rolunu oynaya bilər. Bu perspektiv Suriya rejimi və onun əsas himayədarı olan Rusiyanı eyni dərəcədə narahat edir”.

“İranın nöqteyi-nəzərindən bu, Türkiyənin Suriyanın mərkəzinə təsirinin daha da genişlənməsi üçün müqəddimə ola bilər, ona İranın təsirini məhdudlaşdırmağa və Suriya rejimi üçün yeni başağrısı yaratmağa imkan verə bilər”, - deyə Əzizi əlavə edib.

Ərdoğan Suriya kürdlərinə qarşı növbəti hərbi əməliyyat keçirəcəyinə söz verib:

"Suriya ilə sərhədimizdə təhlükəsizlik kəmərinin tamamlanması üçün hazırlıqlarımızı bitirən kimi orada yeni əməliyyata başlayacağıq".

İranlı nazir təklif edib ki, İranın məlum şübhələrinə baxmayaraq, onun hökuməti heyətdə ola bilər. "Biz başa düşürük ki, ola bilsin, xüsusi əməliyyat lazım ola bilər. Türkiyənin təhlükəsizlik problemləri tam və daimi şəkildə həll edilməlidir", - Abdullahian deyib.

İranın digər narahatlığı İraqdır ki, burada Türkiyə Kürdüstan Regional Hökuməti (KRH) və ölkənin əsas sünni fraksiyasından ibarət vahid cəbhənin formalaşmasına kömək etməklə, İranın İraqın siyasi sferasında təsirini məhdudlaşdırmağa çalışır.

Eyni zamanda, Türkiyənin İraq Kürdüstanında hərbi əməliyyatlarının genişlənməsi İran və ona bağlı şiə qrupları arasında Türkiyənin İraqın şimal bölgələrində daimi təsir dairəsi yaratmağa cəhd edə biləcəyi ilə bağlı narahatlığı artırıb. Bu narahatlıqlar KRH baş naziri Məsrur Bərzaninin bu ilin əvvəlində Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi ilə əlaqədar tətbiq etdiyi sanksiyalardan qaynaqlanan tədarük kəsirini ödəmək üçün İraq Kürdüstanı qazının Türkiyə vasitəsilə Avropaya satılması ilə bağlı açıqlamaları ilə daha da kəskinləşdi.

İraq Kürdüstanının Süleymaniyyə əyalətindəki “Xor Mor” qaz yatağınına hücuma əruz qalması heç də təsadüfi deyil. KRH Təhlükəsizlik Şurası hücumların Kərkükdən edildiyini və İranın dəstəklədiyi “Hizbullah” yaraqlıları tərəfindən idarə edildiyini bildirib. Türkiyə KRH-nin ən yaxın regional müttəfiqi və əsas iqtisadi tərəfdaşıdır.

Mart ayında İranın qanadlı raketləri İraq Kürdüstanı neftini boru kəməri ilə Türkiyəyə ixrac edən kürd neft şirkəti “Kar Group”-un baş direktoru Şeyx Baz Kərim Bərzncinin iqamətgahını vurmuşdu. İran bildirib ki, hücum İsrailin İraqdakı maraqlarını hədəf alıb, lakin mesaj demək olar ki, Bərzani üçün nəzərdə tutulub. İraq kürdlərinin lideri “Xor Mor”a əlavə qüvvələrin göndərildiyini və Ağ Evin Yaxın Şərq və Şimali Afrika üzrə koordinatoru Brett Makqurk və İraqın baş naziri Mustafa əl-Xadimi ilə danışdığını açıqlayıb.

Ən böyük neft və təbii qaz istehsalçısı olan İran niyə bu qədər təhlükə hiss edir?

“İraq öz qazını yandırır və İran qazını bazar qiymətindən yüksək alır, buna görə də İraq hökuməti və KRH-nin öz qazını inkişaf etdirmək üçün nə edirsə, avtomatik və təbii olaraq İranın etdiklərinə qarşı çıxır ki, bu da İraqın qaz və İran elektrik enerjisində İrandan asılılığını dərinləşdirir”, – deyə Vaşinqton Yaxın Şərq Siyasəti İnstitutunun baş əməkdaşı Bilal Vəhab izah edir. – KRH qazını satsa və daxili istehlak üçün istifadə etməsəydi, onu Türkiyəyə və Türkiyə vasitəsilə satacaqdı. Əgər KRH bununla Türkiyənin Avropanın enerji mərkəzinə çevrilməsinə töhfə verirsə, bu, İranın etməyə çalışdığına ziddir”.

“İranı ən çox narahat edən Türkiyənin İranın rəqibləri, xüsusən də İsrail və Səudiyyə Ərəbistanı ilə münasibətlərini yaxşılaşdırmasıdır”, - deyə iranlı analitik Əzizi deyib.




Bölməyə aid digər xəbərlər