09:22 / 13-06-2025
Yardımlıda traktor aşıb
Ankara skandinavların NATO üzvlüyünə niyə “hə” dedi?
Tarix: 30-06-2022 16:45 | Bölmə: Slayd
Ankara skandinavların NATO üzvlüyünə niyə “hə” dedi?

İsveç və Finlandiyanın NATO-ya qoşulması ilə bağlı geniş müzakirələr aparılıb. Oxucular və ekspertlər Rəcəb Tayyib Ərdoğanın nəyə görə icazə verdiyini və Türkiyənin həqiqətən də NATO-dan istədiyini aldığını soruşur.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Vestnik Kavkaza” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

İsveç və Finlandiya Rusiyanın xüsusi əməliyyatı başlayandan sonra NATO-nun bir hissəsi olmaq istəyirdilər. Rəsmi əsaslandırma onların təhlükəsizliyini Rusiyanın ehtimal edilən işğalından təmin etməkdir. Baxmayaraq ki, Moskvanın ümumiyyətlə belə planları yoxdur.

Bununla belə, Stokholm və Helsinki neytral statusla ayrılmaq qərarına gəliblər. NATO-nun yeni genişlənməsi üçün hər şey hazır idi, lakin Türkiyə alyansın qarşısında dayandı, terroru dəstəkləyən ölkələri bloka buraxmayacağını bəyan etdi. Ərdoğan terror dedikdə PKK və YPG qruplaşmalarından olan kürd döyüşçüləri, Gülən tərəfdarlarını nəzərdə tuturdu. Türkiyə öz ərazisində PKK ilə vuruşur, YPG Suriyada vuruşur, gülənçilər isə 2016-cı ildə Ərdoğanı devirmək istəyənlərdir.

Skandinaviyalılar Türkiyənin şərtlərini yerinə yetirməkdən və “terrorçuları” onlara təhvil verməkdən imtina ediblər. Amma sözün əsl mənasında dünən NATO sammitində məlum oldu ki, Ankara ilə iki bitərəf ölkə ortaq dil tapıb. Hətta şəbəkədə imzalanmış üçtərəfli memorandumun fotosu da peyda olub. Onun müddəalarına görə, İsveç və Finlandiya PKK, YPG və gülənçilərə dəstək verməyəcək, həmçinin Suriyada kürd yaraqlılarına qarşı həyata keçirdiyi əməliyyatlara görə Türkiyəyə tətbiq etdiyi silah embarqosunu ləğv edəcəklərini vəd edir. Bir çox cəhətdən Ərdoğanın niyə razılaşdığı sualının cavabı budur. Türkiyə istədiyini aldı. Onun maraqları nəzərə alınıb. O, NATO-dan güzəştlər qazandı.

Digər tərəfdən, bir az daha geniş yanaşsanız, başqa motivlər də var. Heç kimə sirr deyil ki, Türkiyə Rusiyanın Ukraynadakı hərəkətlərini rəsmən pisləyir və Ukraynanın tamamilə Rusiyanın təsir dairəsində olmasını istəməzdi. Ona görə də NATO-nun, bəlkə də Ankarada güclənməsi Avropada güc balansının möhkəmlənməsi kimi qiymətləndirilir.

Bundan başqa, istisna etmək olmaz ki, Skandinaviyanın tam blokadası bütün alyansı Ankaraya qarşı çevirə bilər. Nəticələr təkcə “günahlandırmaq və biabır etmək” deyil, həm də sanksiyalar ola bilər. Kövrək türk lirəsinin belə təzyiqlərə tab gətirməyəcəyi açıqdır.

Keçək ikinci suala - doğrudanmı Türkiyə bundan faydalanıb? Ekspertlər qeyd ediblər ki, sənəddə İsveç və Finlandiya FETÖ və YPG-ni terrorçu adlandırmır və üzvlərini Türkiyəyə ekstradisiya etməyi öhdəsinə götürmür. Lakin onlar bu təşkilatların hərəkətlərinə dəstək verməyəcəklərinə söz veriblər. Ona görə də onlar həbs edilməsələr, ekstradisiya edilməsələr də, FETÖ və YPG-nin İsveç və Finlandiyadakı qollarının işləməsi daha çətin olacaq. Həmçinin Türkiyənin Suriyada YPG-yə qarşı yeni əməliyyatı olacağı təqdirdə skandinaviyalılar Ərdoğanı tənqid edə, sanksiyalar tətbiq edə bilməyəcək.

Mühüm bir məqam hesab oluna bilər ki, gülənçilərin strukturu türk dilində FETÖ, yəni “Fətullah Gülənin terror təşkilatı” adlandırılır. Bu, artıq Türkiyə üçün böyük bir güzəştdir. Sövdələşmənin Ankara üçün digər üstünlükləri arasında İsveç və Finlandiyadan silah tədarükünə qoyulan embarqonun götürülməsi və Amerika prezidenti Baydenin diktator hesab etdiyi Ərdoğanla şəxsən görüşməyə razılığı daxildir.

Bir sözlə, Türkiyənin NATO-ya qalib gəldiyini söyləmək olmaz, çünki o, skandinaviyalıların üzvlüyünə kifayət qədər təvazökar şərtlərlə razılaşdı. Eyni zamanda, Ərdoğanın xüsusi bir şey əldə etmədiyini söyləmək də ədalətsizlikdir. Bütün bunların Rusiyaya təsirindən danışsaq, o zaman İsveç və Finlandiyanın NATO-ya daxil olması ölümcül təhlükə deyil. Bunu birbaşa Vladimir Putin bildirib. Əsas odur ki, prezidentin vurğuladığı kimi, NATO Rusiyanın təhlükəsizliyini təhdid edən silahları alyansın yeni üzv ölkələrində yerləşdirməməsidir.

İdeal olaraq, yaxşı olardı ki, Türkiyə finlər və isveçlilərlə bağlı qərarı torpeda etsin və NATO-nu parçalasın. Amma hamımız başa düşməliyik ki, hər bir müstəqil ölkə milli maraqlardan çıxış edir.




Bölməyə aid digər xəbərlər