18:22 / 05-05-2024
Hikmət Hacıyev: “Azərbaycan COP29 tədbirləri zamanı ölkələri atəşkəs bağlamağa dəvət edə bilər”
16:17 / 05-05-2024
Bakıda 28 yaşlı qadını boğub öldürüblər
15:47 / 05-05-2024
Bu gün daha 11943 nəfər buraxılış imtahanı verib
14:21 / 05-05-2024
“Bakı Marafonu”-nun qalibləri müəyyənləşib - (Yenilənib)
14:13 / 05-05-2024
Mehriban Əliyeva xristian icmasını təbrik edib
14:10 / 05-05-2024
Bakıya yağış, rayonlara leysan və qar yağacaq
10:32 / 05-05-2024
Heydər Əliyev Fondunun 20 illiyinə həsr olunan konsert keçirilib - Fotolar
09:53 / 05-05-2024
Heyrətamiz kainat: alimlərin araşdırması nədən xəbər verir?
09:24 / 05-05-2024
Bu gün rezidenturaya qəbul imtahanıdır
20:14 / 04-05-2024
ABŞ Qətərin HƏMAS-ı ölkədən çıxarmasını istəyir
20:03 / 04-05-2024
Polşa Rusiyanı kiberhücumda ittiham edir
19:04 / 04-05-2024
Sabunçuda 50 yaşlı kişi öldürülüb
18:00 / 04-05-2024
Şəkidə 59 yaşlı kişi iki nəfəri güllələyib
17:51 / 04-05-2024
Ceyhun Bayramov Qambiyada Hakan Fidanla görüşüb
17:17 / 04-05-2024
İsa Qəmbər yenidən Müsavatın başqanı seçilib
15:52 / 04-05-2024
ABŞ Qətərdən hava zərbələri endirəcək - Foto
14:48 / 04-05-2024
ABŞ Ukraynanı təkmil bombalarla təmin edəcək
14:43 / 04-05-2024
İran sərhədinə hücum: əsgərlər öldürülüb
14:32 / 04-05-2024
Prezident Xankəndi şəhəri ilə bağlı sərəncam verib
14:28 / 04-05-2024
Azərbaycan ərazisində zəlzələ olub
14:23 / 04-05-2024
Cənub cəbhəsində durum gərginləşib
14:17 / 04-05-2024
Siyarto: “NATO Rusiya-Ukrayna savaşında qırmızı xətti keçməməlidir”
12:38 / 04-05-2024
Yeni ixtisaslarla bağlı meyarlar müəyyənləşib
08:39 / 04-05-2024
Fironların lənəti... - Onların məzarını açan alimlərin ölüm səbəbi nədir?
07:20 / 04-05-2024
Yeni araşdırma: prostat xərçənginin qarşısı alınır
06:59 / 04-05-2024
Gənc riyaziyyatçı elmdə sıçrayış edib
23:59 / 03-05-2024
Sabirabad təhsilinə müdir təyin olunub
18:19 / 03-05-2024
Məşhur yazıçı oxucularını təəccübləndirib
18:01 / 03-05-2024
Naxçıvan Dövlət Universiteti yenidən təşkil ediləcək - Qərar
17:51 / 03-05-2024
Təhlükəsizlik Xidməti Paşinyanla bağlı araşdırma aparacaq
16:48 / 01-05-2024
Prokurorluq əməliyyat keçirib, vəzifəli şəxslər cinayət başında saxlanılıb - (Yenilənib)
19:27 / 30-04-2024
Şair Elçin Mirzəbəyli ilə görüş keçirilib - Fotolar
17:18 / 01-05-2024
İlham Əliyev VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda iştirak edib - Video - Fotolar (Yenilənib)
22:56 / 30-04-2024
Cinçıxaran Rassel Krou şeytanı dəhşətə gətirir
08:19 / 01-05-2024
Birinci siniflərə sənəd qəbulu başlayır
12:33 / 02-05-2024
Məşhur kino ulduzları eyni filmdə çəkiləcəklər - Fotolar
07:51 / 01-05-2024
Məşhur aktrisa-müğənni məhkəməyə verilib
11:08 / 03-05-2024
İnsan orqanizminə ən faydalı balıq növləri açıqlanıb - Onların yeyilməsi erkən ölüm riskini azaldır
19:49 / 30-04-2024
İsrail “Patriot” sistemlərindən imtina edir
10:03 / 01-05-2024
Qazaxda 3 min illik tarixi abidə sökülüb - Yerində obyekt tikilib (Fotolar)
14:38 / 01-05-2024
Ceyhun Bayramov UNESCO rəsmisi ilə müzakirə aparıb
22:42 / 30-04-2024
Magistraturalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
ABŞ və Rusiya Türkiyə savaşına başlayıb
Tarix: 15-09-2018 11:33 | Bölmə: Slayd
Əsəd, Ruhani və Putinin İdlibə hücum niyyəti bölgədə vəziyyəti dəyişir; Ankara Moskvadan Qərbə doğru yön ala bilər
Ötən həftə Tehranda baş tutan Suriya zirvəsində əslində anlaşa bilməyən Rusiya-Türkiyə-İran üçlüyü arasında İdliblə bağlı gərginlik davam edir.
Xatırladaq ki, həmin zirvədə Türkiyə prezidenti Ərdoğan israrla İdlibdə atəşkəs tələbi qoysa da, Putin açıq şəkildə buna qarşı çıxdı. Ruhaninin isə ilk baxışdan orta mövqe tutduğu görünsə də, əslində, o da Putinə dəstək verdi.
Hadisələrin belə cərəyan etməsi isə Türkiyənin yenidən Qərblə yaxınlaşmasına rəvac verib. Bu da, sözsüz ki, NATO sistemini parçalamağı hədəfləyən Putinin maraqlarına uyğun deyil.
Lakin Türkiyənin İdlib məsələsində xüsusi və qəti dirənməsi, Rusiya və İranla maraqlarına cüzi də olsa, zidd qərarlarda anlaşmaya isti yanaşmaması tərəflər arasında bağlanmış Astana razılaşmasını belə təhlükə qarşısında qoyub.
Sözüsüz ki, belə bir vəziyyətdən daha çox ABŞ yararlanmağa çalışır. Rəsmi Vaşinqton Rusiya ilə Türkiyənin münasibətlərini bir qədər də gərginlədirib, ən azı “S-400” raketlərinin alınmasını əngəlləməyə cəhd edir.
Bu yerdə qeyd edək ki, 2017-ci ildə Suriyanın İdlib əyalətində silahlarını könüllü şəkildə yerə qoymaq istəməyən üsyançıların və onların ailə üzvlərinin keçə biləcəyi şimal təhlükəsizlik zonası yaradılıb. BMT Baş katibinin Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Staffan de Misturanın məlumatına əsasən, bu regionda üsyançı “Cəbhət ən-Nusra” hərəkatının 10 min döyüşçüsü fəaliyyət göstərir.
Təsadüfi deyil ki, bir neçə gün əvvəl ABŞ-ın BMT-dəkı daimi təmsilçisi Nikki Heyli Türkiyənin Rusiya ilə anlaşa bilmədiyinə dair önəmli bəyanat verib. O bildirib ki, nəhayət, Ankara Rusiya və İran tərəfindən aldadıldığının fərqinə varıb:
“Bəli, Rusiya, İran və Əsəd rejimini Suriya böhranının siyasi həlli maraqlandırmır. Türkiyə artıq bunu öyrəndi”.
Düzdür, Heylinin bu bəyanatına elə həmin gün, cəmi 15-20 dəqiqə sonra Rusiyadan rəsmi cavab verilib. Məhz bu cavab da göstərir ki, Putin Ankaranı indiki həssas məqamda itirmək istəmir.
Diqqət edin, Rusiyanın BMT-dəki daimi təmsilçisi Vasili Nebenziya Niki Heyliyə cavab olaraq bildirib ki, yaxın vaxtlarda Rusiya iləTürkiyə İdlib məsələsində anlaşacaqlar. O, eyni zamanda qeyd edib ki, İdlibdə Əl-Nüsra və İŞİD üzvləri var:
“Rusiya, İran və Türkiyə Suriyada bütün terror qalıntılarını təmizləmə məsələsində həmfikirdir. Biz Suriyada siyasi həlldən alternativ yol görmürük. Siyasi həllə qərar verən silahlı müxalifləri terrorçulardan təcili ayırmağa ehtiyac var”.
Nebenziya bildirib ki, bütün bunlara baxmayaraq, Astana razılaşmasının təminatçıları olan Rusiya, İran və Türkiyənin İdlib əməliyyatı ilə bağlı anlaşacaqlarına inanır: “Biz belə bir anlaşmanın olacağını düşünürük. Qaldı İdlibdəki cihadçılarla, onları loyal müxaliflərdən ayırmaq Türkiyənin cavabdehliyindədir”.
Göründüyü kimi, Moskva həm Suriyadakı sərt mövqeyindən geri çəkilmək, həm də Ankara ilə münasibətləri korlamaq istəmir. Onun üçün də orta yol axtararaq, İdlibdə xeyli müşahidə məntəqələri olan Ankaradan oradakı terrorçulara qarşı qəti addımlar atmağı istəyir. Moskva hesab edir ki, İdlibdəki terrorçular məhv ediləndən sonra Suriya ilə bağlı masaya oturmaq mümkündür və bunun üçün bütün şərtlər tamamlanacaq.
Bunu Rusiya təmsilçisi Nebenziyanın açıqlamasından da görmək olur. Belə ki, o, Suriyanın yenidən qurulması istiqamətində uyğun şərtlərin formalaşmaqda olduğunu deyib və əlavə edib ki, Suriyada humanitar yardıma, minaların təmizlənməsinə və dağıntıların aradan qaldırılmasına böyük ehtiyac var:
“Suriyalı qaçqınların geri dönmələri üçün Əsəd hökuməti tam təminat verib. Bununla bağlı da Türkiyə və İranla birlikdə beynəlxalq konfrans təşkil etməyi planlaşdırırıq. Lakin görünən odur ki, Qərb bu məsələlərdə də “siyasi şantaj”a keçib”.
Nebenziya sonda bildirib ki, Astana razılaşmasının təminatçısı olan Rusiya, İran və Türkiyə növbəti toplantını Rusiyada keçirəcək: “Həmin toplantıda çox məsələlərin razılaşdırılacağını düşünürəm”.
Putinlə Ərdoğanın məhz İdlibdəki gərginliklə bağlı bir araya gələcəyi günün tarixi açıqlanıb.
Türkiyə prezidenti sentyabrın 17-də Rusiya lideri ilə Suriyada yaranan vəziyyəti müzakirə edəcək.
Bunu Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Pakistanda keçirilən mətbuat konfransında deyib.
“Son günlər müxtəlif ölkələrlə danışıqlar aparırıq. Biz terrorla mübarizə aparmağa hazırıq, həmçinin Suriya böhranının siyasi yolla həll olunmasını istəyirik və bu məsələlərdə əməkdaşlığa razıyıq. Lakin terrorla mübarizə bəhanəsi ilə qadın, uşaq və mülki şəxslərə zərbələr vurulmasının əleyhinəyik. Yaxın günlərdə Prezident Ərdoğan Suriyada yaranan vəziyyəti Vladimir Putinlə müzakirə edəcək”, – deyə Çavuşoğlu bildirib.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov dövlət başçılarının sentyabrın 17-də Soçidə görüşünə hazırlıq başladığını təsdiqləyib.
İdlib ətrafında yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edə bilər.
Bunu “News.am” saytına açıqlamasında rusiyalı hərbi-ekspert Pavel Felgenhauer deyib. Naxçıvanda Türkiyə hərbi bazasının yaradılması məsələsinə toxunan ekspert bildirib ki, bu, Rusiyanın maraqlarına uyğun olmaya bilər.
O, hazırda Moskva ilə Türkiyə arasında daha önəmli məsələnin – İdlib probleminin olduğunu deyib:
“Hazırda Naxçıvanda bazanın yaradılması məsələsi əsas mövzu deyil. Türklərin bütün diqqəti İdlibə yönəlib. Burada onun Rusiya və İranla konflikti alovlanmağa başlayıb”.
Jurnalistin “Türkiyənin Naxçıvanda baza açmasına göz yummaqla Rusiya Ankaradan Suriya məsələsində hansısa güzəştlər qopara bilərmi” sualına Felgenhauer “bu, o qədər də inandırıcı deyil”,- cavabını verib. O, türklərin Suriya məsələsində asanlıqla təslim olmayacağını bildirib:
“İdlib ətrafındakı vəziyyətin inkişafından Ərdoğanın hakimiyyəti asılıdır. Üstəlik, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası ilə koalisiyada olan millətçilər üçün İdlibin Rusiya və Əsədə verilməsi qəbuledilməzdir. Burada türkmanlar yaşayır. Bu, Türkiyənin daxilində çox ciddi nəticələrə və böhrana gətirib çıxara bilər. Ona görə də hələlik Naxçıvanda baza məsələsi Türkiyə üçün aktual deyil”.
O, İdlib məsələsində heç bir kompromis olmayacağı təqdirdə Rusiya və Türkiyə arasında ciddi qarşıdurma yaranacağını bildirib:
“Bu qarşıdurma müəyyən mənada İranla da yaşanacaq. Nəticədə yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edəcək. Lakin hələlik əsas fikir ayrılığı İdlibdə yaşanır”.
Bu arada ABŞ-ın kölgə kəşfiyyatı hesab olunan “Stratfor” 3 günəvvəl İdlibdəki vəziyyət və bunun Suriyada maraqlı olan dövlətlərin münasibətlərinə necə təsir etməsi barədə diqqətçəkən təhlil yayıb.
Reyting.az saytı həmin təhlili təqdim edir:
Birləşmiş Ştatlar Suriyada İran qoşunlarının bu ölkədən tam çıxarılması və indiki Dəməşq hökumətinin dəyişilməsi daxil olmaqla qarşısına yeni məqsədlər qoyub. ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha inadlı fəaliyyəti və İranın Suriyada iştirakı Moskva və Vaşinqton arasında çəkişməni mütləq gücləndirəcək.
İdlibə hücumla bağlı qaçqınlara münasibətdə də kimyəvi silahın işlədilməsi imkanı haqda narahatlıq ABŞ və Rusiya arasında anlaşma əldə edilməsi üçün imkanı daha da məhdudlaşdırır.
Konkret danışılsa, Birləşmiş Ştatlar indi İran qoşunlarının Suriyadan tam çıxarılmasına və Dəməşqin indiki hökumətini Vaşinqton üçün daha məqbul olacaq yenisinə dəyişməyə nail olmağa çalışır.
ABŞ Suriyadakı məqsədlərinə əvvəllər də düzəlişlər edib. Amerika bu ölkədəki vətəndaş savaşının müxtəlif mərhələlərindəiki siyasi kurs arasında kəfkir kimi yellənib: gah Suriya rejiminəqarşı fəal mübarizə aparıb, gah da bütün səylərini döyüşkən ekstremist qrupların darmadağın edilməsinə cəmləyib.
Amma yeni siyasi dönüş Suriyada Rusiya ilə məzmunluəməkdaşlığa bütün şansları məhv edəcək. Moskva bu ölkədəki uğurlarını qəti müdafiə edərək, beləliklə, necəsə bir tarazlıq yaradır. Bu səylər Amerika hökumətiylə birgə iş tələb edir. Beləbirgə iş isə Suriya hökumətinin legitimliyini təmin edəcək. Bu qayda ilə ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha təcavüzkar hərəkətləri və İranın bu ölkədə iştirakı hökmən fikir ayrılıqlarının güclənməsini doğuracaq.
Suriyada ABŞ və Rusiya arasındakı münasibətlərin dinamikasını Suriya qoşunlarının İdlib əyalətinə hücum hazırlığı qəlizləşdirir. Birləşmiş Ştatlar keçən il Suriyada üsyançıların silahlandırılması üçün MKİ-nin proqramını bağlayandan sonra İdlibdə çox zəif nüfuza malikdir və orada praktik olaraq iştirak etmir. Amma ABŞ-ı bu əyalətə hücuma daha fəal reaksiya verməyə vadar edə biləcək iki amil var.
Birincisi, qaçqınların Türkiyəyə, oradan isə Avropaya növbəti kütləvi yer dəyişməsidir. Rejimin İdlibdə hərbi əməliyyatlarından üç milyona yaxın adam qaçmağa cəhd edə bilər. Bu cür kütləvi qaçqın axını təhlükəsi təkcə Türkiyənin hücuma qarşı çıxmaq qətiyyətini gücləndirmir, həm də ABŞ-ı və avropalı müttəfiqlərini xəbərdarlıqla çıxış etməyə məcbur edir.
İkinci amil Suriya hökumət qoşunlarının kimyəvi silah işlətmək imkanıdır. Dəməşq ölkə ərazisi üzərində nəzarət qurmağa cəhd edərək bu silahın, o cümlədən sinir-iflic təsirli zəhərli maddələrin işlədilməsinə dəfələrləəl atıb. Bu, iki halda ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən cəza zərbələri doğurub. Amerikanın kəşfiyyatın hesabatlarına isnad edən rəsmi təmsilçilərinin sözlərinə görə, Suriya prezidenti Bəşər Əsəd İdlibdə gözlənilən hərbi əməliyyatın gedişində xlor qazının tətbiqini təqdir edib. Bu haqda sentyabrın 9-da “The Wall Street Journal” məlumat verib. Amerika təmsilçiləri sinir-iflic zəhərli maddələri haqda heç nə deməyiblər (Amerika bunlar üçün qırımızı xətt cızıb), amma hətta xlorun böyük miqdarda işlədilməsi ABŞ tərəfdən növbəti cəza zərbəsi törədəbilər. Belə bir cavab tamamilə ağlabatandır, çünki hamı İdlibdəki duruma qulaq kəsilib, Vaşinqton isə kimyəvi silahın işlədilməsi haqda dəfələrlə xəbərdarlıq edib. Belə zərbələr (xüsusən dəruslar və iranlıların Suriyada iştirakı nəzərə alınmaqla) son dərəcəriskli perspektivlərlə münaqişənin yayılmasına gətirə bilər vəbundan savayı, Suriyada ümumi fəaliyyət planı haqda Amerika və Rusiyanın anlaşması çox çətin olacaq.
Rusiya bu yaxınlarda ət-Tənfə qarnizonu haqda təhdidlə çıxış edib. ABŞ Suriyanın şərqində bu rayonda üsyançılarla yanaşı cüzi sayda qoşun yerləşdirib. Bu təhdidlər iki ölkə arasında sonrakı münasibətlərin korlanacağından xəbər verir. Amerika rəsmilərinin dedikləri kimi, ruslar son 10 gündə orada hərbi əməliyyatlara başlamaq hədəsi gəliblər, amerikalılar bu üzdən bu cür addımların yolverilməzliyini bildirib və ət-Tənfəyə dəniz piyadası korpusundan əlavə qüvvə göndəriblər.
Əgər Rusiya, ya da ABŞ hər hansı fəlakətli yanlış hesablamaya yol versə və yaxud ciddi insident yaratmasa, çətin ki, onların Suriyadakı mübahisəsi fəal hərbi əməliyyatlara keçər.
Ən nəhayət, Suriyaya görə nə bu, nə də o biri tərəf əhatəli müharibə başlanması riskinə getmək istəyir. Bununla belə, mövcud fikir ayrılıqları getdikcə daha da kəskinləşir, çünki ABŞ İrana münasibətdə getdikcə daha təcavüzkar mövqe tutur, Əsəd isə elə etməyə çalışır ki, Moskvanın Suriya üzrə ABŞ-la sazişəldə etmək ümidləri doğrulmasın.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 15-09-2018 11:33 | Bölmə: Slayd
Əsəd, Ruhani və Putinin İdlibə hücum niyyəti bölgədə vəziyyəti dəyişir; Ankara Moskvadan Qərbə doğru yön ala bilər
Ötən həftə Tehranda baş tutan Suriya zirvəsində əslində anlaşa bilməyən Rusiya-Türkiyə-İran üçlüyü arasında İdliblə bağlı gərginlik davam edir.
Xatırladaq ki, həmin zirvədə Türkiyə prezidenti Ərdoğan israrla İdlibdə atəşkəs tələbi qoysa da, Putin açıq şəkildə buna qarşı çıxdı. Ruhaninin isə ilk baxışdan orta mövqe tutduğu görünsə də, əslində, o da Putinə dəstək verdi.
Hadisələrin belə cərəyan etməsi isə Türkiyənin yenidən Qərblə yaxınlaşmasına rəvac verib. Bu da, sözsüz ki, NATO sistemini parçalamağı hədəfləyən Putinin maraqlarına uyğun deyil.
Lakin Türkiyənin İdlib məsələsində xüsusi və qəti dirənməsi, Rusiya və İranla maraqlarına cüzi də olsa, zidd qərarlarda anlaşmaya isti yanaşmaması tərəflər arasında bağlanmış Astana razılaşmasını belə təhlükə qarşısında qoyub.
Sözüsüz ki, belə bir vəziyyətdən daha çox ABŞ yararlanmağa çalışır. Rəsmi Vaşinqton Rusiya ilə Türkiyənin münasibətlərini bir qədər də gərginlədirib, ən azı “S-400” raketlərinin alınmasını əngəlləməyə cəhd edir.
Bu yerdə qeyd edək ki, 2017-ci ildə Suriyanın İdlib əyalətində silahlarını könüllü şəkildə yerə qoymaq istəməyən üsyançıların və onların ailə üzvlərinin keçə biləcəyi şimal təhlükəsizlik zonası yaradılıb. BMT Baş katibinin Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Staffan de Misturanın məlumatına əsasən, bu regionda üsyançı “Cəbhət ən-Nusra” hərəkatının 10 min döyüşçüsü fəaliyyət göstərir.
Təsadüfi deyil ki, bir neçə gün əvvəl ABŞ-ın BMT-dəkı daimi təmsilçisi Nikki Heyli Türkiyənin Rusiya ilə anlaşa bilmədiyinə dair önəmli bəyanat verib. O bildirib ki, nəhayət, Ankara Rusiya və İran tərəfindən aldadıldığının fərqinə varıb:
“Bəli, Rusiya, İran və Əsəd rejimini Suriya böhranının siyasi həlli maraqlandırmır. Türkiyə artıq bunu öyrəndi”.
Düzdür, Heylinin bu bəyanatına elə həmin gün, cəmi 15-20 dəqiqə sonra Rusiyadan rəsmi cavab verilib. Məhz bu cavab da göstərir ki, Putin Ankaranı indiki həssas məqamda itirmək istəmir.
Diqqət edin, Rusiyanın BMT-dəki daimi təmsilçisi Vasili Nebenziya Niki Heyliyə cavab olaraq bildirib ki, yaxın vaxtlarda Rusiya iləTürkiyə İdlib məsələsində anlaşacaqlar. O, eyni zamanda qeyd edib ki, İdlibdə Əl-Nüsra və İŞİD üzvləri var:
“Rusiya, İran və Türkiyə Suriyada bütün terror qalıntılarını təmizləmə məsələsində həmfikirdir. Biz Suriyada siyasi həlldən alternativ yol görmürük. Siyasi həllə qərar verən silahlı müxalifləri terrorçulardan təcili ayırmağa ehtiyac var”.
Nebenziya bildirib ki, bütün bunlara baxmayaraq, Astana razılaşmasının təminatçıları olan Rusiya, İran və Türkiyənin İdlib əməliyyatı ilə bağlı anlaşacaqlarına inanır: “Biz belə bir anlaşmanın olacağını düşünürük. Qaldı İdlibdəki cihadçılarla, onları loyal müxaliflərdən ayırmaq Türkiyənin cavabdehliyindədir”.
Göründüyü kimi, Moskva həm Suriyadakı sərt mövqeyindən geri çəkilmək, həm də Ankara ilə münasibətləri korlamaq istəmir. Onun üçün də orta yol axtararaq, İdlibdə xeyli müşahidə məntəqələri olan Ankaradan oradakı terrorçulara qarşı qəti addımlar atmağı istəyir. Moskva hesab edir ki, İdlibdəki terrorçular məhv ediləndən sonra Suriya ilə bağlı masaya oturmaq mümkündür və bunun üçün bütün şərtlər tamamlanacaq.
Bunu Rusiya təmsilçisi Nebenziyanın açıqlamasından da görmək olur. Belə ki, o, Suriyanın yenidən qurulması istiqamətində uyğun şərtlərin formalaşmaqda olduğunu deyib və əlavə edib ki, Suriyada humanitar yardıma, minaların təmizlənməsinə və dağıntıların aradan qaldırılmasına böyük ehtiyac var:
“Suriyalı qaçqınların geri dönmələri üçün Əsəd hökuməti tam təminat verib. Bununla bağlı da Türkiyə və İranla birlikdə beynəlxalq konfrans təşkil etməyi planlaşdırırıq. Lakin görünən odur ki, Qərb bu məsələlərdə də “siyasi şantaj”a keçib”.
Nebenziya sonda bildirib ki, Astana razılaşmasının təminatçısı olan Rusiya, İran və Türkiyə növbəti toplantını Rusiyada keçirəcək: “Həmin toplantıda çox məsələlərin razılaşdırılacağını düşünürəm”.
Putinlə Ərdoğanın məhz İdlibdəki gərginliklə bağlı bir araya gələcəyi günün tarixi açıqlanıb.
Türkiyə prezidenti sentyabrın 17-də Rusiya lideri ilə Suriyada yaranan vəziyyəti müzakirə edəcək.
Bunu Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Pakistanda keçirilən mətbuat konfransında deyib.
“Son günlər müxtəlif ölkələrlə danışıqlar aparırıq. Biz terrorla mübarizə aparmağa hazırıq, həmçinin Suriya böhranının siyasi yolla həll olunmasını istəyirik və bu məsələlərdə əməkdaşlığa razıyıq. Lakin terrorla mübarizə bəhanəsi ilə qadın, uşaq və mülki şəxslərə zərbələr vurulmasının əleyhinəyik. Yaxın günlərdə Prezident Ərdoğan Suriyada yaranan vəziyyəti Vladimir Putinlə müzakirə edəcək”, – deyə Çavuşoğlu bildirib.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov dövlət başçılarının sentyabrın 17-də Soçidə görüşünə hazırlıq başladığını təsdiqləyib.
İdlib ətrafında yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edə bilər.
Bunu “News.am” saytına açıqlamasında rusiyalı hərbi-ekspert Pavel Felgenhauer deyib. Naxçıvanda Türkiyə hərbi bazasının yaradılması məsələsinə toxunan ekspert bildirib ki, bu, Rusiyanın maraqlarına uyğun olmaya bilər.
O, hazırda Moskva ilə Türkiyə arasında daha önəmli məsələnin – İdlib probleminin olduğunu deyib:
“Hazırda Naxçıvanda bazanın yaradılması məsələsi əsas mövzu deyil. Türklərin bütün diqqəti İdlibə yönəlib. Burada onun Rusiya və İranla konflikti alovlanmağa başlayıb”.
Jurnalistin “Türkiyənin Naxçıvanda baza açmasına göz yummaqla Rusiya Ankaradan Suriya məsələsində hansısa güzəştlər qopara bilərmi” sualına Felgenhauer “bu, o qədər də inandırıcı deyil”,- cavabını verib. O, türklərin Suriya məsələsində asanlıqla təslim olmayacağını bildirib:
“İdlib ətrafındakı vəziyyətin inkişafından Ərdoğanın hakimiyyəti asılıdır. Üstəlik, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası ilə koalisiyada olan millətçilər üçün İdlibin Rusiya və Əsədə verilməsi qəbuledilməzdir. Burada türkmanlar yaşayır. Bu, Türkiyənin daxilində çox ciddi nəticələrə və böhrana gətirib çıxara bilər. Ona görə də hələlik Naxçıvanda baza məsələsi Türkiyə üçün aktual deyil”.
O, İdlib məsələsində heç bir kompromis olmayacağı təqdirdə Rusiya və Türkiyə arasında ciddi qarşıdurma yaranacağını bildirib:
“Bu qarşıdurma müəyyən mənada İranla da yaşanacaq. Nəticədə yaranan vəziyyət Cənubi Qafqaza da təsir edəcək. Lakin hələlik əsas fikir ayrılığı İdlibdə yaşanır”.
Bu arada ABŞ-ın kölgə kəşfiyyatı hesab olunan “Stratfor” 3 günəvvəl İdlibdəki vəziyyət və bunun Suriyada maraqlı olan dövlətlərin münasibətlərinə necə təsir etməsi barədə diqqətçəkən təhlil yayıb.
Reyting.az saytı həmin təhlili təqdim edir:
Birləşmiş Ştatlar Suriyada İran qoşunlarının bu ölkədən tam çıxarılması və indiki Dəməşq hökumətinin dəyişilməsi daxil olmaqla qarşısına yeni məqsədlər qoyub. ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha inadlı fəaliyyəti və İranın Suriyada iştirakı Moskva və Vaşinqton arasında çəkişməni mütləq gücləndirəcək.
İdlibə hücumla bağlı qaçqınlara münasibətdə də kimyəvi silahın işlədilməsi imkanı haqda narahatlıq ABŞ və Rusiya arasında anlaşma əldə edilməsi üçün imkanı daha da məhdudlaşdırır.
Konkret danışılsa, Birləşmiş Ştatlar indi İran qoşunlarının Suriyadan tam çıxarılmasına və Dəməşqin indiki hökumətini Vaşinqton üçün daha məqbul olacaq yenisinə dəyişməyə nail olmağa çalışır.
ABŞ Suriyadakı məqsədlərinə əvvəllər də düzəlişlər edib. Amerika bu ölkədəki vətəndaş savaşının müxtəlif mərhələlərindəiki siyasi kurs arasında kəfkir kimi yellənib: gah Suriya rejiminəqarşı fəal mübarizə aparıb, gah da bütün səylərini döyüşkən ekstremist qrupların darmadağın edilməsinə cəmləyib.
Amma yeni siyasi dönüş Suriyada Rusiya ilə məzmunluəməkdaşlığa bütün şansları məhv edəcək. Moskva bu ölkədəki uğurlarını qəti müdafiə edərək, beləliklə, necəsə bir tarazlıq yaradır. Bu səylər Amerika hökumətiylə birgə iş tələb edir. Beləbirgə iş isə Suriya hökumətinin legitimliyini təmin edəcək. Bu qayda ilə ABŞ-ın Suriya hökumətinə qarşı daha təcavüzkar hərəkətləri və İranın bu ölkədə iştirakı hökmən fikir ayrılıqlarının güclənməsini doğuracaq.
Suriyada ABŞ və Rusiya arasındakı münasibətlərin dinamikasını Suriya qoşunlarının İdlib əyalətinə hücum hazırlığı qəlizləşdirir. Birləşmiş Ştatlar keçən il Suriyada üsyançıların silahlandırılması üçün MKİ-nin proqramını bağlayandan sonra İdlibdə çox zəif nüfuza malikdir və orada praktik olaraq iştirak etmir. Amma ABŞ-ı bu əyalətə hücuma daha fəal reaksiya verməyə vadar edə biləcək iki amil var.
Birincisi, qaçqınların Türkiyəyə, oradan isə Avropaya növbəti kütləvi yer dəyişməsidir. Rejimin İdlibdə hərbi əməliyyatlarından üç milyona yaxın adam qaçmağa cəhd edə bilər. Bu cür kütləvi qaçqın axını təhlükəsi təkcə Türkiyənin hücuma qarşı çıxmaq qətiyyətini gücləndirmir, həm də ABŞ-ı və avropalı müttəfiqlərini xəbərdarlıqla çıxış etməyə məcbur edir.
İkinci amil Suriya hökumət qoşunlarının kimyəvi silah işlətmək imkanıdır. Dəməşq ölkə ərazisi üzərində nəzarət qurmağa cəhd edərək bu silahın, o cümlədən sinir-iflic təsirli zəhərli maddələrin işlədilməsinə dəfələrləəl atıb. Bu, iki halda ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən cəza zərbələri doğurub. Amerikanın kəşfiyyatın hesabatlarına isnad edən rəsmi təmsilçilərinin sözlərinə görə, Suriya prezidenti Bəşər Əsəd İdlibdə gözlənilən hərbi əməliyyatın gedişində xlor qazının tətbiqini təqdir edib. Bu haqda sentyabrın 9-da “The Wall Street Journal” məlumat verib. Amerika təmsilçiləri sinir-iflic zəhərli maddələri haqda heç nə deməyiblər (Amerika bunlar üçün qırımızı xətt cızıb), amma hətta xlorun böyük miqdarda işlədilməsi ABŞ tərəfdən növbəti cəza zərbəsi törədəbilər. Belə bir cavab tamamilə ağlabatandır, çünki hamı İdlibdəki duruma qulaq kəsilib, Vaşinqton isə kimyəvi silahın işlədilməsi haqda dəfələrlə xəbərdarlıq edib. Belə zərbələr (xüsusən dəruslar və iranlıların Suriyada iştirakı nəzərə alınmaqla) son dərəcəriskli perspektivlərlə münaqişənin yayılmasına gətirə bilər vəbundan savayı, Suriyada ümumi fəaliyyət planı haqda Amerika və Rusiyanın anlaşması çox çətin olacaq.
Rusiya bu yaxınlarda ət-Tənfə qarnizonu haqda təhdidlə çıxış edib. ABŞ Suriyanın şərqində bu rayonda üsyançılarla yanaşı cüzi sayda qoşun yerləşdirib. Bu təhdidlər iki ölkə arasında sonrakı münasibətlərin korlanacağından xəbər verir. Amerika rəsmilərinin dedikləri kimi, ruslar son 10 gündə orada hərbi əməliyyatlara başlamaq hədəsi gəliblər, amerikalılar bu üzdən bu cür addımların yolverilməzliyini bildirib və ət-Tənfəyə dəniz piyadası korpusundan əlavə qüvvə göndəriblər.
Əgər Rusiya, ya da ABŞ hər hansı fəlakətli yanlış hesablamaya yol versə və yaxud ciddi insident yaratmasa, çətin ki, onların Suriyadakı mübahisəsi fəal hərbi əməliyyatlara keçər.
Ən nəhayət, Suriyaya görə nə bu, nə də o biri tərəf əhatəli müharibə başlanması riskinə getmək istəyir. Bununla belə, mövcud fikir ayrılıqları getdikcə daha da kəskinləşir, çünki ABŞ İrana münasibətdə getdikcə daha təcavüzkar mövqe tutur, Əsəd isə elə etməyə çalışır ki, Moskvanın Suriya üzrə ABŞ-la sazişəldə etmək ümidləri doğrulmasın.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 17:17
İsa Qəmbər yenidən Müsavatın başqanı seçilib
Dünən, 14:32
Prezident Xankəndi şəhəri ilə bağlı sərəncam verib
Dünən, 12:38
Yeni ixtisaslarla bağlı meyarlar müəyyənləşib
Dünən, 07:20
Yeni araşdırma: prostat xərçənginin qarşısı alınır
3-05-2024, 13:35
Azərbaycan genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşır?
3-05-2024, 11:22
İranın Afrika həmləsi: Tehranın Qara qitədə hansı marağı var?
3-05-2024, 11:08
İnsan orqanizminə ən faydalı balıq növləri açıqlanıb - Onların yeyilməsi erkən ölüm riskini azaldır
3-05-2024, 11:03
Vəzifəli şəxslərə cinayət işi açılıb
3-05-2024, 10:00
Azərbaycanlı bankir ABŞ-da mülk alıb - 735 min dollara - (Fotollar)
3-05-2024, 09:45
Rus ordusu Ukraynanın daha iki vilayətinə hücuma hazırlaşır
3-05-2024, 08:33
Günəşdəki partlayış Yerdə maqnit qasırğası yaradıb
2-05-2024, 20:06
Ayda 4G şəbəkəsi yaradacaqlar
2-05-2024, 16:15
Parlament seçkiləri vaxtından əvvəl keçirilə bilər
1-05-2024, 17:58
Yeni yaradılan "Həyat ağacı" ekoloji problemləri həll edəcək, insan ömrünü uzadacaq
1-05-2024, 10:55
Ruslar Ukraynanın daha iki yaşayış məntəqəsini ələ keçirib - Fotolar
1-05-2024, 08:19
Birinci siniflərə sənəd qəbulu başlayır
1-05-2024, 07:28
ÜST xəbərdarlıq edir: humanitar fəlakət yaxınlaşır!
30-04-2024, 22:42
Magistraturalara qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
30-04-2024, 12:02
Çin İranın ətəyini buraxmayacaq - Pekin niyə Tehranın tərəfini tutur?
29-04-2024, 18:12
Azərbaycanla Ermənistan arasında 35 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
29-04-2024, 16:12
Türkiyənin NATO ilə bağlı qərarı 32 dövlətə çatdırılıb
29-04-2024, 15:55
İsa Qəmbər Müsavat başqanı postuna namizəd olub
29-04-2024, 12:54
Prezident iki nazir müavini təyin edib
29-04-2024, 11:46
Qərb Tiflisi Rusiyaya görə cəzalandırır
29-04-2024, 09:22
Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzü nəticəsində itkin düşənlərin yeni sayı açıqlanıb - Foto
29-04-2024, 07:57
Tbilisiyə xüsusi təyinatlı qüvvə yeridilib
28-04-2024, 23:14
Antoni Blinken İlham Əliyevə zəng edib
28-04-2024, 18:14
"Boinq" kosmosa uçacaq - Fotolar
28-04-2024, 17:52
Türkiyə səmasında insanabənzər cismlər peyda olub
28-04-2024, 17:21
Sədərəkdə sursat partlayıb: iki nəfər həlak olub
27-04-2024, 10:09
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
26-04-2024, 20:58
İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər
26-04-2024, 18:36
Blinken Pekində Çini hədələyib
26-04-2024, 18:15
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir
26-04-2024, 13:21
Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?
26-04-2024, 13:07
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)