22:54 / 24-04-2024
ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə olunmuş razılaşmanı alqışlayıb
21:42 / 24-04-2024
Erməni xəyanəti: həkim 40 türk əsgərini zəhərləyib
20:28 / 24-04-2024
İlham Əliyev və Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılışını edib - Fotolar
19:29 / 24-04-2024
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
19:16 / 24-04-2024
“Su-35”-lər "Patriot"-u aldada bilir
19:04 / 24-04-2024
Sadır Japarovun şərəfinə dövlət ziyafəti verilib
17:55 / 24-04-2024
Milli Məclis 3150 manatlıq kompüteri niyə 6 minə alır? - 830 minlik tenderlə bağlı qalmaqal
17:46 / 24-04-2024
Azərbaycan-Əlcəzair enerji əməkdaşlığı müzakirə edilib
17:29 / 24-04-2024
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
17:16 / 24-04-2024
Şadlıq saraylarında şişirdilmiş qiymətlər... - Ekspertdən şərh
17:04 / 24-04-2024
Keçmiş nazirin meyiti tapılıb
16:56 / 24-04-2024
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
16:44 / 24-04-2024
Məhkəmə saxlanılan nazir müavini ilə bağlı qərar verib
16:35 / 24-04-2024
Lukaşenko: "Anlamaq olmur, onlar bununla kimin qarşısını almaq istəyirlər?"
16:30 / 24-04-2024
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
16:26 / 24-04-2024
Sabiq icra başçısının növbəti məhkəməsi keçirilib
16:08 / 24-04-2024
Yeni robotlar satışa çıxarılıb - Video
15:57 / 24-04-2024
Ərdoğan Almaniya prezidentini qəbul edib
15:26 / 24-04-2024
Borrell: "İranla diplomatik münasibətləri kəsmək olmaz"
15:12 / 24-04-2024
Ələsgər Məmmədlinin sağlıq durumu pisləşir
14:30 / 24-04-2024
Şuşaya ilkin mərhələdə 50 ailə köçürüləcək
14:30 / 24-04-2024
İlham Əliyevlə Sadır Japarov görüşüb, yeni sənədlər imzalanıb - (Yenilənib)
14:17 / 24-04-2024
Qırğızıstan Ağdamda məktəb binası inşa edəcək
14:16 / 24-04-2024
Nəzir - Akif Abbasov yazır
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
13:40 / 24-04-2024
İnfoqrafiya heyvanların ömrü haqqında nə deyir?
13:21 / 24-04-2024
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
13:12 / 24-04-2024
Xəzər dənizində birgə təlimlər başlayıb
13:00 / 24-04-2024
Prezident generalı təltif edib - Sərəncam
12:48 / 24-04-2024
MMA döyüşçülərinin həbs müddəti uzadılıb - Biri azadlığa buraxılıb
19:13 / 20-04-2024
Bakıda taxta bazarında yanğın olub - Fotolar (Yenilənib)
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
13:13 / 20-04-2024
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
Rusiyadan yan keçən dəmir yolu: Moskvada Çinə şübhələr yaranıb
Tarix: 24-05-2023 11:51 | Bölmə: Slayd
Sian şəhərində keçirilən Mərkəzi Asiya-Çin Sammiti heç kəsi biganə qoymayıb. Onun əhəmiyyətini və əldə olunan razılaşmaları qiymətləndirməmək olmaz - onlar Mərkəzi Asiya regionu, Çin, Rusiya üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edir və bütün dünyada gələcək geosiyasi qarşıdurmanın yollarını müəyyənləşdirir. Əbəs yerə deyil ki, Çindəki sammit eyni günlərdə (19-21 may) Yaponiyada baş tutan G7-nin (G7) 49-cu sammiti ilə üst-üstə düşdü.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Əslində, biz dünyanın son iki hissəyə bölünməsinin daha bir təsbiti ilə məşğul oluruq. Ancaq başqa bir şey maraqlıdır. Mərkəzi Asiyada sinofobik (anti-Çin) hisslər praktiki olaraq aradan qaldırılıb. Məsələn, qərbyönlü müxalifətin anti-Çin şüarlar səsləndirdiyi Qazaxıstanda etiraz aksiyaları yatırılıb.
Rusiyada Çinlə hər hansı obyektiv müşahidəçi üçün aşkar olan yaxınlaşma və razılaşmalara baxmayaraq, anti-Çin əhval-ruhiyyəsi güclüdür. Söhbət təkcə adi cəmiyyətin, o cümlədən ekspertlər və müxtəlif səviyyəli dövlət məmurları arasında əhval-ruhiyyəni əks etdirən media və sosial şəbəkələrdən getmir.
Çox gülməlidir, hətta Rusiya sosial şəbəkələrində irəli sürülən tezislər də Mərkəzi Asiyadakı qərbyönlü jurnalistlərin əsas mövzusu ilə tamamilə üst-üstə düşür.
Söhbət ötən forumda bir daha təsdiqlənən və “Bir Kəmər-Bir Yol” strategiyasının həyata keçirilməsində Çinin əsas infrastruktur layihəsi olan Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı qərarın nəticələrinin qiymətləndirilməsindən gedir.
Sammitin nəticələrinin tənqidi qiymətləndirilməsi əsasən dəmir yolu ilə bağlıdır ki, bu da Rusiyadan yan keçməklə, Çindən Avropaya yük axınını təmin etməli və bununla da iki güc arasında maraqların toqquşmasına gətirib çıxarmalıdır. Medianın vətənpərvər seqmentindən ənənəvi “hər şey itirildi!” və “Çin Rusiyadan üstün oldu” hay-həşiri qaldırılıb.
"Varlanmaq istəyirsənsə, yol çək"
Bu yolun tikinti layihəsi son 20 ildə müzakirə olunur. Rusiyanın bu məsələdə mövqeyi aydın deyildi və heç vaxt açıq şəkildə ifadə olunmayıb. Ancaq aydındır ki, son illərin geosiyasi reallıqları Pekin və Moskvanı strateji müttəfiqliyə sövq edib. Artıq 2022-ci ilin sentyabrında ŞƏT-in Səmərqənd sammitində 454 kilometrlik Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə dair üçtərəfli Anlaşma Memorandumu imzalanıb.
Bütün Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinin iştirak etdiyi ŞƏT sammitindən sonra Vladimir Putin və Si Cinpin arasında martın 20-22-də Moskvada təkbətək görüş keçirilib, onlar əl sıxaraq, bütün sahələrdə birgə əməkdaşlıq haqqında razılığa gəliblər. Son görüşdə iki dövlətin Mərkəzi Asiya kimi mühüm regionda ən mühüm təşəbbüs və qərarlarının müzakirə olunmadığını və razılaşdırılmadığını güman etmək axmaqlıq olardı.
Qərb mətbuatında bu yolu sanksiyalara məruz qalmış Rusiyadan yan keçmək yolu kimi təqdim etməyi xoşlayırlar. Amma reallıqda Rusiya indiyədək Çinlə ticarət əlaqələrini yalnız artıraraq, bu il yeni rekorda imza atıb - 2023-cü ilin 10 ayında 153 milyard dollar, keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 33 faiz çoxdur. Ona görə də Rusiyanın özü Çinlə ticarət üçün yeni logistika zəncirlərində maraqlıdır. Və yeni yolda gələcək yüklərin əhəmiyyətli bir hissəsi sonda ya Rusiyaya, ya da Rusiyadan keçəcək.
Özbəkistan həm Çin, həm də Rusiya Federasiyası ilə iqtisadi əlaqələr saxlayır. Moskva və Pekin Daşkəndin iki aparıcı iqtisadi tərəfdaşıdır və onlar mümkün axınların iqtisadi faydalarını artırmağa çalışır, eyni zamanda Qərbin sanksiyalarının təzyiqi altında ən böyük muxtariyyət nümayiş etdirirlər.
Qırğızıstan da faydalanır - yolun layihə ofisi Bişkekdə yerləşəcək və bunlar yeni iş yerləri və nəqliyyat şəbəkələrinin inkişafıdır.
Eyni zamanda, layihəni bir vaxtlar Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev yüksək qiymətləndirdi və vurğuladı ki, yeni dəmir yolu Orta Dəhliz və ya Çindən, Qazaxıstandan, Xəzər dənizindən keçən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun bir hissəsi olacaq. Azərbaycan və ticarətin böyüməsinə qatqı təmin edəcək.
Hazırkı sammit zamanı Qırğızıstan prezidenti Çin məsəlini səsləndirib:
Geosiyasi kontekst
Sadır Japarov bildirib ki, Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatları üçün artımın aparıcı qüvvəsi regional tranzit, nəqliyyat və logistika potensialının inkişafıdır. O, Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun tikintisinin əhəmiyyətindən danışıb.
“Bu strateji layihənin həyata keçirilməsi regionu nəqliyyat böhranından çıxaracaq, 4 milyarda yaxın insanı birləşdirəcək, Asiyadan Türkiyə vasitəsilə Avropa, Yaxın Şərq, İran, Fars körfəzi və Şimali Afrikaya daşınma coğrafiyasını genişləndirəcək”, - deyə Japarov Çin və Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinə bildirib.
Dəmir yolu layihəsinin reallaşdırılması həm də Pekinin ilk skripka oynadığı Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) ilə Moskvanın həlledici təsir gücünə malik olduğu Avrasiya İqtisadi İttifaqının yaxınlaşması istiqamətində mühüm addım olacaq.
Çin öz strategiyasını həyata keçirərkən Rusiya, İran və Pakistanı Mərkəzi Asiya makroregionunda özünün müttəfiqləri hesab edir. Bunlar on milyonlarla əhalisi olan, dənizlərə çıxışı olan, ikisinin nüvə silahı olan ölkələrdir. Onlar ŞƏT ölkələrinin bazarlarına kənd təsərrüfatı məhsullarının tədarükündə Türkiyə və digər ölkələri əvəz edə bilirlər. Bu ssenaridə Rusiyanın tuz kartı qidadır. Nəticədə, Aİİ və ŞƏT-in yaxın illərdə ən azı iki qitədə - Avrasiya və Afrikada genişlənmək üçün birləşmək şansı var.
Bu böyük infrastruktur layihəsinin həyata keçirilməsindən əvvəl regionda sabitliyi pozmaq cəhdləri olub. Burada ABŞ-ın əsas rəqibi Çin üçün əlavə logistik marşrutun yaradılmasını pozmaq maraqları açıq şəkildə görünür. Söhbət Qaraqalpaqıstanda (Özbəkistan) kütləvi etirazlardan gedir ki, onlar əsasən xaricdən, o cümlədən qonşu Qazaxıstandan olan sosial şəbəkələr vasitəsilə əlaqələndirilir: Tacikistanın Dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayətində iğtişaşlar; Qırğızıstan və Tacikistan arasında sərhəd münaqişələri; Qırğızıstanda millətçi əhval-ruhiyyə dalğasında qərbyönlü fəallar iğtişaşlar təşkil etməyə çalışarkən “Kempir-Abad işi”; Qazaxıstanda 2022-ci ilin yanvar hadisələri və bir çox başqa gərginlik yaratmaq cəhdləri.
Bütün region üçün daxili və ya sərhəddə sabitliyin pozulması təhlükəsi ilə yanaşı, Əfqanıstandan gələn təhlükə qalmaqdadır.
Eyni zamanda, yeni nəqliyyat marşrutuna hücumlarda hərbi-siyasi amillərlə yanaşı, informasiya sferasına da xüsusi rol verilir. Moskva ilə Pekin arasında ziddiyyətləri qızışdırmaq cəhdləri təəccüblü şəkildə həm Mərkəzi Asiya ölkələrində, həm də Rusiyanın özündə vahid mövzu ortaya qoyur.
“Təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın!”
Bu informasiya qarşıdurmasının parlaq epizodu Qırğızıstan və Tacikistan sərhədində açıq silahlı qarşıdurma günlərində (sentyabr 2022) qərbyönlü media fəallarının fəaliyyəti oldu. O günlərdə media və sosial şəbəkələrdəki əsas saxtakarlıqlar və təxribatları bundan qaynaqlanırdı ki, guya Rusiya Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə qarşı çıxır və öz məqsədinə çatmaq üçün “xaltasını əlində tutan iti”ni - Qırğızıstanı Emoməli Rəhmona “qısqırdır”.
Üstəlik, bu cür doldurmanın səbəbi ideal oldu: Tacikistan qüvvələrinin silahlı işğalı. İnsidentə səbəb hazırda sərhəddə kənd təsərrüfatı işlərinin aparıldığı dövrdə demək olar ki, hər gün baş verən məişət münaqişələrindən biri olub.
Emomali Rahmon, hər kəsin bildiyi kimi, Rusiyaya heroinin tranzitinə nəzarət edən anti-Taliban koalisiyasının (Əfqanıstanın etnik tacikləri) qeyri-qanuni silahlı birləşmələrini ölkəsində qızışdırdı və bu günlərdə "məşhurlaşan" onlar idi: qırğızların evlərini talan edir və dinc sakinlərin öldürülməsi üçün silahlı qarşıdurma yaradırdırlar.
Həmin silahlı qruplar həm “Taliban”la, həm də Moskva və Pekinlə qarşıdurma məsələsində Amerikanın vəkillərindən başqa bir şey deyil. Məhz buna görə də onlar ŞƏT-in Səmərqənddə keçirilən sammiti zamanı sərhəddə silahlı münaqişəyə səbəb olublar. Amma Qırğızıstan hakimiyyəti hörmətəlayiqdir.
Qərbyönlü medianın dağıdıcı fəaliyyəti ilə bağlı prezident Sadır Japarov hətta vətəndaşları son dərəcə diqqətli olmağa çağırıb:
“Bizimlə həmrəy olan strateji tərəfdaşlarımıza, dost ölkələrə və xalqlara böhtan atan təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın”.
“Strateji tərəfdaş” dedikdə, təbii ki, Rusiya nəzərdə tutulurdu. “Təxribatçılar” həm də tacik tərəfinin silahlı hücumu günlərində planlaşdırılmış media hücumu həyata keçirən fərdi fəallar və jurnalistlər adlanırdı. Qırğızıstan hakimiyyətinin Özbəkistanla uzunmüddətli ərazi mübahisələrinin həlli (yalnız dəmir yolunun tikintisi planlaşdırılan yerlərdə), “Kempirabad işi” üzrə ən ifrat müxalifətçilərin həbsi məhz bu konteksdən nəzərdən keçirilməlidir. O cümlədən ABŞ-ın “Azattık” (“Azadlıq Radiosu”nun özbək xidməti – red.) qapadılması, həm də Özbəkistanla münasibətlərin ümumən yaxşılaşdırılması. Bu keçmiş tarixin fonunda bir çox rusiyalı ekspertlərin Mərkəzi Asiya-Çin sammitinin nəticələrini tənqidi qiymətləndirməsi və onların dəmir yolunun tikintisinə mənfi önəm verməsi bu gün ikiqat təəccüblü görünür.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-05-2023 11:51 | Bölmə: Slayd
Sian şəhərində keçirilən Mərkəzi Asiya-Çin Sammiti heç kəsi biganə qoymayıb. Onun əhəmiyyətini və əldə olunan razılaşmaları qiymətləndirməmək olmaz - onlar Mərkəzi Asiya regionu, Çin, Rusiya üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edir və bütün dünyada gələcək geosiyasi qarşıdurmanın yollarını müəyyənləşdirir. Əbəs yerə deyil ki, Çindəki sammit eyni günlərdə (19-21 may) Yaponiyada baş tutan G7-nin (G7) 49-cu sammiti ilə üst-üstə düşdü.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Əslində, biz dünyanın son iki hissəyə bölünməsinin daha bir təsbiti ilə məşğul oluruq. Ancaq başqa bir şey maraqlıdır. Mərkəzi Asiyada sinofobik (anti-Çin) hisslər praktiki olaraq aradan qaldırılıb. Məsələn, qərbyönlü müxalifətin anti-Çin şüarlar səsləndirdiyi Qazaxıstanda etiraz aksiyaları yatırılıb.
Rusiyada Çinlə hər hansı obyektiv müşahidəçi üçün aşkar olan yaxınlaşma və razılaşmalara baxmayaraq, anti-Çin əhval-ruhiyyəsi güclüdür. Söhbət təkcə adi cəmiyyətin, o cümlədən ekspertlər və müxtəlif səviyyəli dövlət məmurları arasında əhval-ruhiyyəni əks etdirən media və sosial şəbəkələrdən getmir.
Çox gülməlidir, hətta Rusiya sosial şəbəkələrində irəli sürülən tezislər də Mərkəzi Asiyadakı qərbyönlü jurnalistlərin əsas mövzusu ilə tamamilə üst-üstə düşür.
Söhbət ötən forumda bir daha təsdiqlənən və “Bir Kəmər-Bir Yol” strategiyasının həyata keçirilməsində Çinin əsas infrastruktur layihəsi olan Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı qərarın nəticələrinin qiymətləndirilməsindən gedir.
Sammitin nəticələrinin tənqidi qiymətləndirilməsi əsasən dəmir yolu ilə bağlıdır ki, bu da Rusiyadan yan keçməklə, Çindən Avropaya yük axınını təmin etməli və bununla da iki güc arasında maraqların toqquşmasına gətirib çıxarmalıdır. Medianın vətənpərvər seqmentindən ənənəvi “hər şey itirildi!” və “Çin Rusiyadan üstün oldu” hay-həşiri qaldırılıb.
"Varlanmaq istəyirsənsə, yol çək"
Bu yolun tikinti layihəsi son 20 ildə müzakirə olunur. Rusiyanın bu məsələdə mövqeyi aydın deyildi və heç vaxt açıq şəkildə ifadə olunmayıb. Ancaq aydındır ki, son illərin geosiyasi reallıqları Pekin və Moskvanı strateji müttəfiqliyə sövq edib. Artıq 2022-ci ilin sentyabrında ŞƏT-in Səmərqənd sammitində 454 kilometrlik Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə dair üçtərəfli Anlaşma Memorandumu imzalanıb.
Bütün Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinin iştirak etdiyi ŞƏT sammitindən sonra Vladimir Putin və Si Cinpin arasında martın 20-22-də Moskvada təkbətək görüş keçirilib, onlar əl sıxaraq, bütün sahələrdə birgə əməkdaşlıq haqqında razılığa gəliblər. Son görüşdə iki dövlətin Mərkəzi Asiya kimi mühüm regionda ən mühüm təşəbbüs və qərarlarının müzakirə olunmadığını və razılaşdırılmadığını güman etmək axmaqlıq olardı.
Qərb mətbuatında bu yolu sanksiyalara məruz qalmış Rusiyadan yan keçmək yolu kimi təqdim etməyi xoşlayırlar. Amma reallıqda Rusiya indiyədək Çinlə ticarət əlaqələrini yalnız artıraraq, bu il yeni rekorda imza atıb - 2023-cü ilin 10 ayında 153 milyard dollar, keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 33 faiz çoxdur. Ona görə də Rusiyanın özü Çinlə ticarət üçün yeni logistika zəncirlərində maraqlıdır. Və yeni yolda gələcək yüklərin əhəmiyyətli bir hissəsi sonda ya Rusiyaya, ya da Rusiyadan keçəcək.
Özbəkistan həm Çin, həm də Rusiya Federasiyası ilə iqtisadi əlaqələr saxlayır. Moskva və Pekin Daşkəndin iki aparıcı iqtisadi tərəfdaşıdır və onlar mümkün axınların iqtisadi faydalarını artırmağa çalışır, eyni zamanda Qərbin sanksiyalarının təzyiqi altında ən böyük muxtariyyət nümayiş etdirirlər.
Qırğızıstan da faydalanır - yolun layihə ofisi Bişkekdə yerləşəcək və bunlar yeni iş yerləri və nəqliyyat şəbəkələrinin inkişafıdır.
Eyni zamanda, layihəni bir vaxtlar Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev yüksək qiymətləndirdi və vurğuladı ki, yeni dəmir yolu Orta Dəhliz və ya Çindən, Qazaxıstandan, Xəzər dənizindən keçən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun bir hissəsi olacaq. Azərbaycan və ticarətin böyüməsinə qatqı təmin edəcək.
Hazırkı sammit zamanı Qırğızıstan prezidenti Çin məsəlini səsləndirib:
Geosiyasi kontekst
Sadır Japarov bildirib ki, Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatları üçün artımın aparıcı qüvvəsi regional tranzit, nəqliyyat və logistika potensialının inkişafıdır. O, Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun tikintisinin əhəmiyyətindən danışıb.
“Bu strateji layihənin həyata keçirilməsi regionu nəqliyyat böhranından çıxaracaq, 4 milyarda yaxın insanı birləşdirəcək, Asiyadan Türkiyə vasitəsilə Avropa, Yaxın Şərq, İran, Fars körfəzi və Şimali Afrikaya daşınma coğrafiyasını genişləndirəcək”, - deyə Japarov Çin və Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinə bildirib.
Dəmir yolu layihəsinin reallaşdırılması həm də Pekinin ilk skripka oynadığı Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) ilə Moskvanın həlledici təsir gücünə malik olduğu Avrasiya İqtisadi İttifaqının yaxınlaşması istiqamətində mühüm addım olacaq.
Çin öz strategiyasını həyata keçirərkən Rusiya, İran və Pakistanı Mərkəzi Asiya makroregionunda özünün müttəfiqləri hesab edir. Bunlar on milyonlarla əhalisi olan, dənizlərə çıxışı olan, ikisinin nüvə silahı olan ölkələrdir. Onlar ŞƏT ölkələrinin bazarlarına kənd təsərrüfatı məhsullarının tədarükündə Türkiyə və digər ölkələri əvəz edə bilirlər. Bu ssenaridə Rusiyanın tuz kartı qidadır. Nəticədə, Aİİ və ŞƏT-in yaxın illərdə ən azı iki qitədə - Avrasiya və Afrikada genişlənmək üçün birləşmək şansı var.
Bu böyük infrastruktur layihəsinin həyata keçirilməsindən əvvəl regionda sabitliyi pozmaq cəhdləri olub. Burada ABŞ-ın əsas rəqibi Çin üçün əlavə logistik marşrutun yaradılmasını pozmaq maraqları açıq şəkildə görünür. Söhbət Qaraqalpaqıstanda (Özbəkistan) kütləvi etirazlardan gedir ki, onlar əsasən xaricdən, o cümlədən qonşu Qazaxıstandan olan sosial şəbəkələr vasitəsilə əlaqələndirilir: Tacikistanın Dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayətində iğtişaşlar; Qırğızıstan və Tacikistan arasında sərhəd münaqişələri; Qırğızıstanda millətçi əhval-ruhiyyə dalğasında qərbyönlü fəallar iğtişaşlar təşkil etməyə çalışarkən “Kempir-Abad işi”; Qazaxıstanda 2022-ci ilin yanvar hadisələri və bir çox başqa gərginlik yaratmaq cəhdləri.
Bütün region üçün daxili və ya sərhəddə sabitliyin pozulması təhlükəsi ilə yanaşı, Əfqanıstandan gələn təhlükə qalmaqdadır.
Eyni zamanda, yeni nəqliyyat marşrutuna hücumlarda hərbi-siyasi amillərlə yanaşı, informasiya sferasına da xüsusi rol verilir. Moskva ilə Pekin arasında ziddiyyətləri qızışdırmaq cəhdləri təəccüblü şəkildə həm Mərkəzi Asiya ölkələrində, həm də Rusiyanın özündə vahid mövzu ortaya qoyur.
“Təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın!”
Bu informasiya qarşıdurmasının parlaq epizodu Qırğızıstan və Tacikistan sərhədində açıq silahlı qarşıdurma günlərində (sentyabr 2022) qərbyönlü media fəallarının fəaliyyəti oldu. O günlərdə media və sosial şəbəkələrdəki əsas saxtakarlıqlar və təxribatları bundan qaynaqlanırdı ki, guya Rusiya Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə qarşı çıxır və öz məqsədinə çatmaq üçün “xaltasını əlində tutan iti”ni - Qırğızıstanı Emoməli Rəhmona “qısqırdır”.
Üstəlik, bu cür doldurmanın səbəbi ideal oldu: Tacikistan qüvvələrinin silahlı işğalı. İnsidentə səbəb hazırda sərhəddə kənd təsərrüfatı işlərinin aparıldığı dövrdə demək olar ki, hər gün baş verən məişət münaqişələrindən biri olub.
Emomali Rahmon, hər kəsin bildiyi kimi, Rusiyaya heroinin tranzitinə nəzarət edən anti-Taliban koalisiyasının (Əfqanıstanın etnik tacikləri) qeyri-qanuni silahlı birləşmələrini ölkəsində qızışdırdı və bu günlərdə "məşhurlaşan" onlar idi: qırğızların evlərini talan edir və dinc sakinlərin öldürülməsi üçün silahlı qarşıdurma yaradırdırlar.
Həmin silahlı qruplar həm “Taliban”la, həm də Moskva və Pekinlə qarşıdurma məsələsində Amerikanın vəkillərindən başqa bir şey deyil. Məhz buna görə də onlar ŞƏT-in Səmərqənddə keçirilən sammiti zamanı sərhəddə silahlı münaqişəyə səbəb olublar. Amma Qırğızıstan hakimiyyəti hörmətəlayiqdir.
Qərbyönlü medianın dağıdıcı fəaliyyəti ilə bağlı prezident Sadır Japarov hətta vətəndaşları son dərəcə diqqətli olmağa çağırıb:
“Bizimlə həmrəy olan strateji tərəfdaşlarımıza, dost ölkələrə və xalqlara böhtan atan təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın”.
“Strateji tərəfdaş” dedikdə, təbii ki, Rusiya nəzərdə tutulurdu. “Təxribatçılar” həm də tacik tərəfinin silahlı hücumu günlərində planlaşdırılmış media hücumu həyata keçirən fərdi fəallar və jurnalistlər adlanırdı. Qırğızıstan hakimiyyətinin Özbəkistanla uzunmüddətli ərazi mübahisələrinin həlli (yalnız dəmir yolunun tikintisi planlaşdırılan yerlərdə), “Kempirabad işi” üzrə ən ifrat müxalifətçilərin həbsi məhz bu konteksdən nəzərdən keçirilməlidir. O cümlədən ABŞ-ın “Azattık” (“Azadlıq Radiosu”nun özbək xidməti – red.) qapadılması, həm də Özbəkistanla münasibətlərin ümumən yaxşılaşdırılması. Bu keçmiş tarixin fonunda bir çox rusiyalı ekspertlərin Mərkəzi Asiya-Çin sammitinin nəticələrini tənqidi qiymətləndirməsi və onların dəmir yolunun tikintisinə mənfi önəm verməsi bu gün ikiqat təəccüblü görünür.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
Dünən, 17:29
24 Aprel - Erməni Yalanı Günüdür
Dünən, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
Dünən, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
Dünən, 14:03
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
Dünən, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
Dünən, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
17-04-2024, 10:48
İrana yeni sanksiyalar tətbiq olunacaq
17-04-2024, 10:42
Fransa Azərbaycan-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına imkan vermir
17-04-2024, 10:33
Kəşfiyyat Komitəsi Kiyevə yardımı dəstəkləməyə çağırır
17-04-2024, 09:33
Ərdoğan Putini Türkiyədə gözləyir
16-04-2024, 19:15
Siqaretin insan orqanizminə daha bir zərəri üzə çıxıb
16-04-2024, 16:27
Ukraynanın ikinci böyük şəhərini ələ keçirmək istəyirlər
16-04-2024, 13:34
Yaxın Şərq böyük müharibəyə daha yaxındır
16-04-2024, 13:25
İlham Əliyev Şirvan suvarma kanalının təməlini qoyub, tədbirdə çıxış edib - (Yenilənib)
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
