14:18 / 09-05-2025
İlham Əliyev və birinci xanım Şuşada - (Yenilənib)
09:59 / 09-05-2025
Prezident və birinci xanım Heydər Əliyevin məzarını ziyarət ediblər
09:32 / 09-05-2025
SOCAR-da yeni təyinat olub
09:05 / 09-05-2025
Anqola prezidenti İlham Əliyevə zəng edib
08:55 / 09-05-2025
Putin qədəhini “Qələbə və Sülhün şərəfinə!” qaldırıb
08:50 / 09-05-2025
Bayden: Trampın hakimiyyətə gəlməsində məsuliyyətim var
08:45 / 09-05-2025
Rumiyna göndərdiyi yardıma görə Kiyevdən təzminat umur
08:29 / 09-05-2025
Tramp “Dünya gözəli”nin təkilatçısı kimi danışır
08:15 / 09-05-2025
Si Cinpin: “Böhranın səbəbləri aradan qaldırılmalıdır”
00:03 / 09-05-2025
Prezident Faşizm üzərində Qələbə Günü münasibətilə paylaşım edib - Foto
23:44 / 08-05-2025
Pakistan Hindistana raketlərlə cavab verib
22:40 / 08-05-2025
BƏƏ prezidenti İlham Əliyevə zəng edib
21:05 / 08-05-2025
Məhkəmə: Kəlbəcərin işğalını əks etdirən videomaterial nümayiş olunub - (Yenilənib)
20:33 / 08-05-2025
Zəvvarlar üçün Həcc ayinlərinin vaxtı elan olunub
20:17 / 08-05-2025
Məşhur rejissor böyük faciəni ekranlaşdıracaq
19:31 / 08-05-2025
Putin və Si Cinpinin danışıqları 7 saatdan çox davam edib
18:40 / 08-05-2025
Pakistan Hindistanın 25 PUA-sını vurub
18:28 / 08-05-2025
95 milyard avroluq məhsula rüsum tətbiqinə hazırlaşırlar
18:15 / 08-05-2025
Azərbaycan və Türkiyə Milli Müdafiə Universitetləri Yüksək Dialoqa yekun vurub - Fotolar
18:05 / 08-05-2025
AFFA klublara Premyer Liqada iştirak üçün lisenziya verib
17:59 / 08-05-2025
27 yaşlı gənc tikinti obyektində yıxılaraq ölüb
17:46 / 08-05-2025
DTX və DSX-dən birgə əməliyyat: bir nəfər saxlanılıb
17:30 / 08-05-2025
Tofiq Yaqublu ilə bağlı Azərbaycan prezidentinə müraciət ediblər
17:27 / 08-05-2025
Putinin “parad atəşkəsi” 734 dəfə pozulub
17:08 / 08-05-2025
Prezident mədəniyyət və elm xadimləri ilə bağlı sərəncam imzalayıb
17:07 / 08-05-2025
Nazirliyə 5 milyon manat ayrılıb
16:58 / 08-05-2025
İncəsənət xadimlərinə Prezident mükafatı verilib - (Siyahı)
16:51 / 08-05-2025
Tramp Ərdoğanı Rusiya ilə Ukrayna arasında vasitəçilik etməyə çağırır
16:37 / 08-05-2025
Hindistan-Pakistan döyüşündə 125 qırıcı iştirak edib
16:31 / 08-05-2025
Fikrət Qocanın 90 illik yubileyi qeyd olunacaq
16:55 / 04-05-2025
“Ötən günlər”ə səyahət - Fəxri Müslüm yazır
10:50 / 05-05-2025
Diktatorun qızı siyasi debüt edir
00:06 / 05-05-2025
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Beynəlxalq Xalça Festivalını ziyarət ediblər
19:52 / 04-05-2025
Ərdoğan hücuma məruz qalan partiya sədrinə zəng edib - Video
23:43 / 05-05-2025
İsrail Yəməndəki husilərə hücum edib
07:53 / 05-05-2025
Ledi Qaqanı öldürmək istəyiblər
21:00 / 05-05-2025
Həsrət dağarcığı atama - Oqtay Qorçu yazır
21:33 / 05-05-2025
Tramp: "Ərdoğanla işləməyi səbirsizliklə gözləyirəm"
10:43 / 05-05-2025
Müğənni: "Tək olsaydım, indi hər kəsdən lap öndə olardım"
13:21 / 07-05-2025
Məhkəmə Şərurlu İsfəndiyarın əleyhinə qərar verib
20:35 / 06-05-2025
"007"-nin yeni siması Teylor-Conson olacaq
08:40 / 05-05-2025
İki məşhur eyni filmdə baş rola çəkiləcək
Rusiyadan yan keçən dəmir yolu: Moskvada Çinə şübhələr yaranıb
Tarix: 24-05-2023 11:51 | Bölmə: Slayd
Sian şəhərində keçirilən Mərkəzi Asiya-Çin Sammiti heç kəsi biganə qoymayıb. Onun əhəmiyyətini və əldə olunan razılaşmaları qiymətləndirməmək olmaz - onlar Mərkəzi Asiya regionu, Çin, Rusiya üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edir və bütün dünyada gələcək geosiyasi qarşıdurmanın yollarını müəyyənləşdirir. Əbəs yerə deyil ki, Çindəki sammit eyni günlərdə (19-21 may) Yaponiyada baş tutan G7-nin (G7) 49-cu sammiti ilə üst-üstə düşdü.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Əslində, biz dünyanın son iki hissəyə bölünməsinin daha bir təsbiti ilə məşğul oluruq. Ancaq başqa bir şey maraqlıdır. Mərkəzi Asiyada sinofobik (anti-Çin) hisslər praktiki olaraq aradan qaldırılıb. Məsələn, qərbyönlü müxalifətin anti-Çin şüarlar səsləndirdiyi Qazaxıstanda etiraz aksiyaları yatırılıb.
Rusiyada Çinlə hər hansı obyektiv müşahidəçi üçün aşkar olan yaxınlaşma və razılaşmalara baxmayaraq, anti-Çin əhval-ruhiyyəsi güclüdür. Söhbət təkcə adi cəmiyyətin, o cümlədən ekspertlər və müxtəlif səviyyəli dövlət məmurları arasında əhval-ruhiyyəni əks etdirən media və sosial şəbəkələrdən getmir.
Çox gülməlidir, hətta Rusiya sosial şəbəkələrində irəli sürülən tezislər də Mərkəzi Asiyadakı qərbyönlü jurnalistlərin əsas mövzusu ilə tamamilə üst-üstə düşür.
Söhbət ötən forumda bir daha təsdiqlənən və “Bir Kəmər-Bir Yol” strategiyasının həyata keçirilməsində Çinin əsas infrastruktur layihəsi olan Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı qərarın nəticələrinin qiymətləndirilməsindən gedir.
Sammitin nəticələrinin tənqidi qiymətləndirilməsi əsasən dəmir yolu ilə bağlıdır ki, bu da Rusiyadan yan keçməklə, Çindən Avropaya yük axınını təmin etməli və bununla da iki güc arasında maraqların toqquşmasına gətirib çıxarmalıdır. Medianın vətənpərvər seqmentindən ənənəvi “hər şey itirildi!” və “Çin Rusiyadan üstün oldu” hay-həşiri qaldırılıb.
"Varlanmaq istəyirsənsə, yol çək"
Bu yolun tikinti layihəsi son 20 ildə müzakirə olunur. Rusiyanın bu məsələdə mövqeyi aydın deyildi və heç vaxt açıq şəkildə ifadə olunmayıb. Ancaq aydındır ki, son illərin geosiyasi reallıqları Pekin və Moskvanı strateji müttəfiqliyə sövq edib. Artıq 2022-ci ilin sentyabrında ŞƏT-in Səmərqənd sammitində 454 kilometrlik Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə dair üçtərəfli Anlaşma Memorandumu imzalanıb.
Bütün Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinin iştirak etdiyi ŞƏT sammitindən sonra Vladimir Putin və Si Cinpin arasında martın 20-22-də Moskvada təkbətək görüş keçirilib, onlar əl sıxaraq, bütün sahələrdə birgə əməkdaşlıq haqqında razılığa gəliblər. Son görüşdə iki dövlətin Mərkəzi Asiya kimi mühüm regionda ən mühüm təşəbbüs və qərarlarının müzakirə olunmadığını və razılaşdırılmadığını güman etmək axmaqlıq olardı.
Qərb mətbuatında bu yolu sanksiyalara məruz qalmış Rusiyadan yan keçmək yolu kimi təqdim etməyi xoşlayırlar. Amma reallıqda Rusiya indiyədək Çinlə ticarət əlaqələrini yalnız artıraraq, bu il yeni rekorda imza atıb - 2023-cü ilin 10 ayında 153 milyard dollar, keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 33 faiz çoxdur. Ona görə də Rusiyanın özü Çinlə ticarət üçün yeni logistika zəncirlərində maraqlıdır. Və yeni yolda gələcək yüklərin əhəmiyyətli bir hissəsi sonda ya Rusiyaya, ya da Rusiyadan keçəcək.
Özbəkistan həm Çin, həm də Rusiya Federasiyası ilə iqtisadi əlaqələr saxlayır. Moskva və Pekin Daşkəndin iki aparıcı iqtisadi tərəfdaşıdır və onlar mümkün axınların iqtisadi faydalarını artırmağa çalışır, eyni zamanda Qərbin sanksiyalarının təzyiqi altında ən böyük muxtariyyət nümayiş etdirirlər.
Qırğızıstan da faydalanır - yolun layihə ofisi Bişkekdə yerləşəcək və bunlar yeni iş yerləri və nəqliyyat şəbəkələrinin inkişafıdır.
Eyni zamanda, layihəni bir vaxtlar Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev yüksək qiymətləndirdi və vurğuladı ki, yeni dəmir yolu Orta Dəhliz və ya Çindən, Qazaxıstandan, Xəzər dənizindən keçən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun bir hissəsi olacaq. Azərbaycan və ticarətin böyüməsinə qatqı təmin edəcək.
Hazırkı sammit zamanı Qırğızıstan prezidenti Çin məsəlini səsləndirib:
Geosiyasi kontekst
Sadır Japarov bildirib ki, Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatları üçün artımın aparıcı qüvvəsi regional tranzit, nəqliyyat və logistika potensialının inkişafıdır. O, Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun tikintisinin əhəmiyyətindən danışıb.
“Bu strateji layihənin həyata keçirilməsi regionu nəqliyyat böhranından çıxaracaq, 4 milyarda yaxın insanı birləşdirəcək, Asiyadan Türkiyə vasitəsilə Avropa, Yaxın Şərq, İran, Fars körfəzi və Şimali Afrikaya daşınma coğrafiyasını genişləndirəcək”, - deyə Japarov Çin və Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinə bildirib.
Dəmir yolu layihəsinin reallaşdırılması həm də Pekinin ilk skripka oynadığı Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) ilə Moskvanın həlledici təsir gücünə malik olduğu Avrasiya İqtisadi İttifaqının yaxınlaşması istiqamətində mühüm addım olacaq.
Çin öz strategiyasını həyata keçirərkən Rusiya, İran və Pakistanı Mərkəzi Asiya makroregionunda özünün müttəfiqləri hesab edir. Bunlar on milyonlarla əhalisi olan, dənizlərə çıxışı olan, ikisinin nüvə silahı olan ölkələrdir. Onlar ŞƏT ölkələrinin bazarlarına kənd təsərrüfatı məhsullarının tədarükündə Türkiyə və digər ölkələri əvəz edə bilirlər. Bu ssenaridə Rusiyanın tuz kartı qidadır. Nəticədə, Aİİ və ŞƏT-in yaxın illərdə ən azı iki qitədə - Avrasiya və Afrikada genişlənmək üçün birləşmək şansı var.
Bu böyük infrastruktur layihəsinin həyata keçirilməsindən əvvəl regionda sabitliyi pozmaq cəhdləri olub. Burada ABŞ-ın əsas rəqibi Çin üçün əlavə logistik marşrutun yaradılmasını pozmaq maraqları açıq şəkildə görünür. Söhbət Qaraqalpaqıstanda (Özbəkistan) kütləvi etirazlardan gedir ki, onlar əsasən xaricdən, o cümlədən qonşu Qazaxıstandan olan sosial şəbəkələr vasitəsilə əlaqələndirilir: Tacikistanın Dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayətində iğtişaşlar; Qırğızıstan və Tacikistan arasında sərhəd münaqişələri; Qırğızıstanda millətçi əhval-ruhiyyə dalğasında qərbyönlü fəallar iğtişaşlar təşkil etməyə çalışarkən “Kempir-Abad işi”; Qazaxıstanda 2022-ci ilin yanvar hadisələri və bir çox başqa gərginlik yaratmaq cəhdləri.
Bütün region üçün daxili və ya sərhəddə sabitliyin pozulması təhlükəsi ilə yanaşı, Əfqanıstandan gələn təhlükə qalmaqdadır.
Eyni zamanda, yeni nəqliyyat marşrutuna hücumlarda hərbi-siyasi amillərlə yanaşı, informasiya sferasına da xüsusi rol verilir. Moskva ilə Pekin arasında ziddiyyətləri qızışdırmaq cəhdləri təəccüblü şəkildə həm Mərkəzi Asiya ölkələrində, həm də Rusiyanın özündə vahid mövzu ortaya qoyur.
“Təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın!”
Bu informasiya qarşıdurmasının parlaq epizodu Qırğızıstan və Tacikistan sərhədində açıq silahlı qarşıdurma günlərində (sentyabr 2022) qərbyönlü media fəallarının fəaliyyəti oldu. O günlərdə media və sosial şəbəkələrdəki əsas saxtakarlıqlar və təxribatları bundan qaynaqlanırdı ki, guya Rusiya Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə qarşı çıxır və öz məqsədinə çatmaq üçün “xaltasını əlində tutan iti”ni - Qırğızıstanı Emoməli Rəhmona “qısqırdır”.
Üstəlik, bu cür doldurmanın səbəbi ideal oldu: Tacikistan qüvvələrinin silahlı işğalı. İnsidentə səbəb hazırda sərhəddə kənd təsərrüfatı işlərinin aparıldığı dövrdə demək olar ki, hər gün baş verən məişət münaqişələrindən biri olub.
Emomali Rahmon, hər kəsin bildiyi kimi, Rusiyaya heroinin tranzitinə nəzarət edən anti-Taliban koalisiyasının (Əfqanıstanın etnik tacikləri) qeyri-qanuni silahlı birləşmələrini ölkəsində qızışdırdı və bu günlərdə "məşhurlaşan" onlar idi: qırğızların evlərini talan edir və dinc sakinlərin öldürülməsi üçün silahlı qarşıdurma yaradırdırlar.
Həmin silahlı qruplar həm “Taliban”la, həm də Moskva və Pekinlə qarşıdurma məsələsində Amerikanın vəkillərindən başqa bir şey deyil. Məhz buna görə də onlar ŞƏT-in Səmərqənddə keçirilən sammiti zamanı sərhəddə silahlı münaqişəyə səbəb olublar. Amma Qırğızıstan hakimiyyəti hörmətəlayiqdir.
Qərbyönlü medianın dağıdıcı fəaliyyəti ilə bağlı prezident Sadır Japarov hətta vətəndaşları son dərəcə diqqətli olmağa çağırıb:
“Bizimlə həmrəy olan strateji tərəfdaşlarımıza, dost ölkələrə və xalqlara böhtan atan təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın”.
“Strateji tərəfdaş” dedikdə, təbii ki, Rusiya nəzərdə tutulurdu. “Təxribatçılar” həm də tacik tərəfinin silahlı hücumu günlərində planlaşdırılmış media hücumu həyata keçirən fərdi fəallar və jurnalistlər adlanırdı. Qırğızıstan hakimiyyətinin Özbəkistanla uzunmüddətli ərazi mübahisələrinin həlli (yalnız dəmir yolunun tikintisi planlaşdırılan yerlərdə), “Kempirabad işi” üzrə ən ifrat müxalifətçilərin həbsi məhz bu konteksdən nəzərdən keçirilməlidir. O cümlədən ABŞ-ın “Azattık” (“Azadlıq Radiosu”nun özbək xidməti – red.) qapadılması, həm də Özbəkistanla münasibətlərin ümumən yaxşılaşdırılması. Bu keçmiş tarixin fonunda bir çox rusiyalı ekspertlərin Mərkəzi Asiya-Çin sammitinin nəticələrini tənqidi qiymətləndirməsi və onların dəmir yolunun tikintisinə mənfi önəm verməsi bu gün ikiqat təəccüblü görünür.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 24-05-2023 11:51 | Bölmə: Slayd
Sian şəhərində keçirilən Mərkəzi Asiya-Çin Sammiti heç kəsi biganə qoymayıb. Onun əhəmiyyətini və əldə olunan razılaşmaları qiymətləndirməmək olmaz - onlar Mərkəzi Asiya regionu, Çin, Rusiya üçün fundamental əhəmiyyət kəsb edir və bütün dünyada gələcək geosiyasi qarşıdurmanın yollarını müəyyənləşdirir. Əbəs yerə deyil ki, Çindəki sammit eyni günlərdə (19-21 may) Yaponiyada baş tutan G7-nin (G7) 49-cu sammiti ilə üst-üstə düşdü.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Əslində, biz dünyanın son iki hissəyə bölünməsinin daha bir təsbiti ilə məşğul oluruq. Ancaq başqa bir şey maraqlıdır. Mərkəzi Asiyada sinofobik (anti-Çin) hisslər praktiki olaraq aradan qaldırılıb. Məsələn, qərbyönlü müxalifətin anti-Çin şüarlar səsləndirdiyi Qazaxıstanda etiraz aksiyaları yatırılıb.
Rusiyada Çinlə hər hansı obyektiv müşahidəçi üçün aşkar olan yaxınlaşma və razılaşmalara baxmayaraq, anti-Çin əhval-ruhiyyəsi güclüdür. Söhbət təkcə adi cəmiyyətin, o cümlədən ekspertlər və müxtəlif səviyyəli dövlət məmurları arasında əhval-ruhiyyəni əks etdirən media və sosial şəbəkələrdən getmir.
Çox gülməlidir, hətta Rusiya sosial şəbəkələrində irəli sürülən tezislər də Mərkəzi Asiyadakı qərbyönlü jurnalistlərin əsas mövzusu ilə tamamilə üst-üstə düşür.
Söhbət ötən forumda bir daha təsdiqlənən və “Bir Kəmər-Bir Yol” strategiyasının həyata keçirilməsində Çinin əsas infrastruktur layihəsi olan Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı qərarın nəticələrinin qiymətləndirilməsindən gedir.
Sammitin nəticələrinin tənqidi qiymətləndirilməsi əsasən dəmir yolu ilə bağlıdır ki, bu da Rusiyadan yan keçməklə, Çindən Avropaya yük axınını təmin etməli və bununla da iki güc arasında maraqların toqquşmasına gətirib çıxarmalıdır. Medianın vətənpərvər seqmentindən ənənəvi “hər şey itirildi!” və “Çin Rusiyadan üstün oldu” hay-həşiri qaldırılıb.
"Varlanmaq istəyirsənsə, yol çək"
Bu yolun tikinti layihəsi son 20 ildə müzakirə olunur. Rusiyanın bu məsələdə mövqeyi aydın deyildi və heç vaxt açıq şəkildə ifadə olunmayıb. Ancaq aydındır ki, son illərin geosiyasi reallıqları Pekin və Moskvanı strateji müttəfiqliyə sövq edib. Artıq 2022-ci ilin sentyabrında ŞƏT-in Səmərqənd sammitində 454 kilometrlik Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə dair üçtərəfli Anlaşma Memorandumu imzalanıb.
Bütün Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinin iştirak etdiyi ŞƏT sammitindən sonra Vladimir Putin və Si Cinpin arasında martın 20-22-də Moskvada təkbətək görüş keçirilib, onlar əl sıxaraq, bütün sahələrdə birgə əməkdaşlıq haqqında razılığa gəliblər. Son görüşdə iki dövlətin Mərkəzi Asiya kimi mühüm regionda ən mühüm təşəbbüs və qərarlarının müzakirə olunmadığını və razılaşdırılmadığını güman etmək axmaqlıq olardı.
Qərb mətbuatında bu yolu sanksiyalara məruz qalmış Rusiyadan yan keçmək yolu kimi təqdim etməyi xoşlayırlar. Amma reallıqda Rusiya indiyədək Çinlə ticarət əlaqələrini yalnız artıraraq, bu il yeni rekorda imza atıb - 2023-cü ilin 10 ayında 153 milyard dollar, keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 33 faiz çoxdur. Ona görə də Rusiyanın özü Çinlə ticarət üçün yeni logistika zəncirlərində maraqlıdır. Və yeni yolda gələcək yüklərin əhəmiyyətli bir hissəsi sonda ya Rusiyaya, ya da Rusiyadan keçəcək.
Özbəkistan həm Çin, həm də Rusiya Federasiyası ilə iqtisadi əlaqələr saxlayır. Moskva və Pekin Daşkəndin iki aparıcı iqtisadi tərəfdaşıdır və onlar mümkün axınların iqtisadi faydalarını artırmağa çalışır, eyni zamanda Qərbin sanksiyalarının təzyiqi altında ən böyük muxtariyyət nümayiş etdirirlər.
Qırğızıstan da faydalanır - yolun layihə ofisi Bişkekdə yerləşəcək və bunlar yeni iş yerləri və nəqliyyat şəbəkələrinin inkişafıdır.
Eyni zamanda, layihəni bir vaxtlar Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev yüksək qiymətləndirdi və vurğuladı ki, yeni dəmir yolu Orta Dəhliz və ya Çindən, Qazaxıstandan, Xəzər dənizindən keçən Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun bir hissəsi olacaq. Azərbaycan və ticarətin böyüməsinə qatqı təmin edəcək.
Hazırkı sammit zamanı Qırğızıstan prezidenti Çin məsəlini səsləndirib:
Geosiyasi kontekst
Sadır Japarov bildirib ki, Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatları üçün artımın aparıcı qüvvəsi regional tranzit, nəqliyyat və logistika potensialının inkişafıdır. O, Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun tikintisinin əhəmiyyətindən danışıb.
“Bu strateji layihənin həyata keçirilməsi regionu nəqliyyat böhranından çıxaracaq, 4 milyarda yaxın insanı birləşdirəcək, Asiyadan Türkiyə vasitəsilə Avropa, Yaxın Şərq, İran, Fars körfəzi və Şimali Afrikaya daşınma coğrafiyasını genişləndirəcək”, - deyə Japarov Çin və Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinə bildirib.
Dəmir yolu layihəsinin reallaşdırılması həm də Pekinin ilk skripka oynadığı Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı (ŞƏT) ilə Moskvanın həlledici təsir gücünə malik olduğu Avrasiya İqtisadi İttifaqının yaxınlaşması istiqamətində mühüm addım olacaq.
Çin öz strategiyasını həyata keçirərkən Rusiya, İran və Pakistanı Mərkəzi Asiya makroregionunda özünün müttəfiqləri hesab edir. Bunlar on milyonlarla əhalisi olan, dənizlərə çıxışı olan, ikisinin nüvə silahı olan ölkələrdir. Onlar ŞƏT ölkələrinin bazarlarına kənd təsərrüfatı məhsullarının tədarükündə Türkiyə və digər ölkələri əvəz edə bilirlər. Bu ssenaridə Rusiyanın tuz kartı qidadır. Nəticədə, Aİİ və ŞƏT-in yaxın illərdə ən azı iki qitədə - Avrasiya və Afrikada genişlənmək üçün birləşmək şansı var.
Bu böyük infrastruktur layihəsinin həyata keçirilməsindən əvvəl regionda sabitliyi pozmaq cəhdləri olub. Burada ABŞ-ın əsas rəqibi Çin üçün əlavə logistik marşrutun yaradılmasını pozmaq maraqları açıq şəkildə görünür. Söhbət Qaraqalpaqıstanda (Özbəkistan) kütləvi etirazlardan gedir ki, onlar əsasən xaricdən, o cümlədən qonşu Qazaxıstandan olan sosial şəbəkələr vasitəsilə əlaqələndirilir: Tacikistanın Dağlıq Bədəxşan Muxtar Vilayətində iğtişaşlar; Qırğızıstan və Tacikistan arasında sərhəd münaqişələri; Qırğızıstanda millətçi əhval-ruhiyyə dalğasında qərbyönlü fəallar iğtişaşlar təşkil etməyə çalışarkən “Kempir-Abad işi”; Qazaxıstanda 2022-ci ilin yanvar hadisələri və bir çox başqa gərginlik yaratmaq cəhdləri.
Bütün region üçün daxili və ya sərhəddə sabitliyin pozulması təhlükəsi ilə yanaşı, Əfqanıstandan gələn təhlükə qalmaqdadır.
Eyni zamanda, yeni nəqliyyat marşrutuna hücumlarda hərbi-siyasi amillərlə yanaşı, informasiya sferasına da xüsusi rol verilir. Moskva ilə Pekin arasında ziddiyyətləri qızışdırmaq cəhdləri təəccüblü şəkildə həm Mərkəzi Asiya ölkələrində, həm də Rusiyanın özündə vahid mövzu ortaya qoyur.
“Təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın!”
Bu informasiya qarşıdurmasının parlaq epizodu Qırğızıstan və Tacikistan sərhədində açıq silahlı qarşıdurma günlərində (sentyabr 2022) qərbyönlü media fəallarının fəaliyyəti oldu. O günlərdə media və sosial şəbəkələrdəki əsas saxtakarlıqlar və təxribatları bundan qaynaqlanırdı ki, guya Rusiya Özbəkistan-Qırğızıstan-Çin dəmir yolunun tikintisinə qarşı çıxır və öz məqsədinə çatmaq üçün “xaltasını əlində tutan iti”ni - Qırğızıstanı Emoməli Rəhmona “qısqırdır”.
Üstəlik, bu cür doldurmanın səbəbi ideal oldu: Tacikistan qüvvələrinin silahlı işğalı. İnsidentə səbəb hazırda sərhəddə kənd təsərrüfatı işlərinin aparıldığı dövrdə demək olar ki, hər gün baş verən məişət münaqişələrindən biri olub.
Emomali Rahmon, hər kəsin bildiyi kimi, Rusiyaya heroinin tranzitinə nəzarət edən anti-Taliban koalisiyasının (Əfqanıstanın etnik tacikləri) qeyri-qanuni silahlı birləşmələrini ölkəsində qızışdırdı və bu günlərdə "məşhurlaşan" onlar idi: qırğızların evlərini talan edir və dinc sakinlərin öldürülməsi üçün silahlı qarşıdurma yaradırdırlar.
Həmin silahlı qruplar həm “Taliban”la, həm də Moskva və Pekinlə qarşıdurma məsələsində Amerikanın vəkillərindən başqa bir şey deyil. Məhz buna görə də onlar ŞƏT-in Səmərqənddə keçirilən sammiti zamanı sərhəddə silahlı münaqişəyə səbəb olublar. Amma Qırğızıstan hakimiyyəti hörmətəlayiqdir.
Qərbyönlü medianın dağıdıcı fəaliyyəti ilə bağlı prezident Sadır Japarov hətta vətəndaşları son dərəcə diqqətli olmağa çağırıb:
“Bizimlə həmrəy olan strateji tərəfdaşlarımıza, dost ölkələrə və xalqlara böhtan atan təxribatçıların çıxışlarına qulaq asmayın”.
“Strateji tərəfdaş” dedikdə, təbii ki, Rusiya nəzərdə tutulurdu. “Təxribatçılar” həm də tacik tərəfinin silahlı hücumu günlərində planlaşdırılmış media hücumu həyata keçirən fərdi fəallar və jurnalistlər adlanırdı. Qırğızıstan hakimiyyətinin Özbəkistanla uzunmüddətli ərazi mübahisələrinin həlli (yalnız dəmir yolunun tikintisi planlaşdırılan yerlərdə), “Kempirabad işi” üzrə ən ifrat müxalifətçilərin həbsi məhz bu konteksdən nəzərdən keçirilməlidir. O cümlədən ABŞ-ın “Azattık” (“Azadlıq Radiosu”nun özbək xidməti – red.) qapadılması, həm də Özbəkistanla münasibətlərin ümumən yaxşılaşdırılması. Bu keçmiş tarixin fonunda bir çox rusiyalı ekspertlərin Mərkəzi Asiya-Çin sammitinin nəticələrini tənqidi qiymətləndirməsi və onların dəmir yolunun tikintisinə mənfi önəm verməsi bu gün ikiqat təəccüblü görünür.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 22:40
BƏƏ prezidenti İlham Əliyevə zəng edib
7-05-2025, 19:40
İlham Əliyev Moskvadakı Qələbə paradına qatılmayacaq
7-05-2025, 13:55
Putin nüvə silahından istifadə edə bilər
7-05-2025, 12:57
Rus ordusu mayın 9-dək Dnepropetrovsk vilayətini işğal etmək istəyir
7-05-2025, 09:50
Magistraturalara qəbul imtahanının vaxtı açıqlanıb
7-05-2025, 08:28
Diqqət! Yeni mobil-virus yayılır
7-05-2025, 06:30
Hindistan Pakistana hücum edib - (Yenilənib)
6-05-2025, 17:35
Britaniya Rusiya ilə müharibəyə hazırlaşır - Foto
6-05-2025, 16:07
Məhkəmələrə sədr və müavinlər təyin olunub - Siyahı
6-05-2025, 15:39
Professor: Azərbaycan Türkiyə-İsrail münasibətlərini nisbətən normal müstəviyə çəkə bilib
6-05-2025, 13:05
Dolaşıq kələf: Netanyahu Bakıya niyə uça bilməyib?
6-05-2025, 11:38
Hüseynəliyev nazir təyin edilib
5-05-2025, 18:48
Qəzzanın bütünlüklə ələ keçirilməsi planı təsdiqlənib
5-05-2025, 14:03
"Toplum TV" işi üzrə məhkəmə baxışı təyin olunub
5-05-2025, 10:50
Diktatorun qızı siyasi debüt edir
4-05-2025, 13:57
Azərbaycanın deputatı Moskvada saxlanılıb
3-05-2025, 16:54
Yerin fırlanmasını ləngidiblər - Foto
2-05-2025, 18:00
Professor: Ermənistan Zəngəzur dəhlizi problemini həll etməlidir
2-05-2025, 16:58
Zülfüqarov: Ermənistan etməsə, özümüz edəcəyik
2-05-2025, 13:42
Rusiyanın şərtləri rədd edilir
2-05-2025, 13:13
Kreml niyə Ukraynada seçki keçirilməsinə israr edir?
2-05-2025, 11:10
Vitse-prezident: Ukraynada müharibə tezliklə bitməyəcək
2-05-2025, 09:44
İnsanların yadplanetlilərlə qohumluq əlaqələri araşdırılıb
2-05-2025, 08:35
Bəşəriyyət üçün daha bir təhlükə yaranıb
2-05-2025, 03:00
ABŞ Rusiya-Ukrayna danışıqlarında vasitəçilikdən imtina edir
1-05-2025, 16:43
“Azəristiliktəchizat” ASC-yə yeni sədr təyin edilib
1-05-2025, 16:35
Prezident baş prokuror təyin edib - Sərəncam
1-05-2025, 12:23
Xocalıda itkin düşmüş yeddi mülki şəxsə aid meyit qalıqları tapılıb
1-05-2025, 11:32
Gürcüstanın yeganə müxalif telekanalı qapanıb
1-05-2025, 10:49
Tramp Ukraynadan 350 milyard dollar qazanmaq istəyir
1-05-2025, 03:15
ABŞ və Ukrayna faydalı qazıntılara dair saziş imzalayıblar
30-04-2025, 13:57
Azərbaycan-İran münasibətlərinin üst səviyyəyə qaldırılmasına maneə yoxdur - Professor
30-04-2025, 12:37
ABŞ-İran danışıqları: gündəmə yeni şərtlər gətirmək istəyirlər
30-04-2025, 11:44
İlham Əliyev Qusarda bağçılıq və anbar kompleksinin fəaliyyəti ilə tanış olub - Fotolar
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
