09:48 / 29-10-2025
MİDA güzəştli mənzilləri satışa çıxarıb - Qiymətlər
09:19 / 29-10-2025
Tramp üçüncü dəfə prezidentliyi barədə: Namizəd olmağa icazəm yoxdur
09:14 / 29-10-2025
Karlson Qərb siyasətçilərini Krıma görə ittiham edib
09:07 / 29-10-2025
Tacikistan parlamentinin sədri Azərbaycana gəlib - Foto
08:51 / 29-10-2025
Alla Puqaçova Bolqarıstanda villa alıb
08:44 / 29-10-2025
Litva Kalininqrada tranziti bağlaya bilər
08:37 / 29-10-2025
Türkiyə elektriklə işləyən tank istehsal edib
08:29 / 29-10-2025
Ağ evin Moskvaya qarşı sanksiyalarında risk amili var
08:22 / 29-10-2025
Qarabağa yeni köç karvanları gedib
00:03 / 29-10-2025
Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulmasının 102 illiyidir
23:58 / 28-10-2025
İsrail Qəzzanı yenidən bombalayıb
23:13 / 28-10-2025
Saleh Səmədovun üçüncü oğlu da vəzifədən uzaqlaşdırılıb
21:34 / 28-10-2025
“Kontakt Home” milyonlarla manat borca düşüb
20:08 / 28-10-2025
İnsan beyninin prinsipləri ilə işləyən superkompüter hazırlanıb
19:52 / 28-10-2025
İlham Əliyev iki kəndin sakinləri ilə görüşüb - Fotolar
19:06 / 28-10-2025
İlham Əliyev Horovlu kəndində sakinlərlə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
18:09 / 28-10-2025
İlham Əliyev Ərdoğana məktub göndərib
17:59 / 28-10-2025
Bakıda taxtalar yığılan ərazi yanır
17:48 / 28-10-2025
Ruben Vardanyana yeni vəkil təyin olunub
17:36 / 28-10-2025
İlon Mask "Vikipediya"ya rəqib ensiklopediya yaradıb - Foto
17:30 / 28-10-2025
Cəbrayıl şəhər məscidinin təməli qoyulub
17:25 / 28-10-2025
Ayda şüşə şəhərlər tikəcəklər - Fotolar
17:11 / 28-10-2025
Daha bir ölkə Çindən üz döndərib
17:09 / 28-10-2025
"Qarabağ"-"Çelsi" oyununun biletləri satışa çıxarılıb
16:57 / 28-10-2025
Prezident iki stansiyanın təməlini qoyub - Fotolar
16:29 / 28-10-2025
Deputatlar 11 məsələni müzakirəyə çıxaracaq - Siyahı
16:19 / 28-10-2025
Ruslar iki yaşayış məntəqəsində məğlub olub
16:08 / 28-10-2025
Hindistan şirkətləri Rusiya neftindən imtina edir
15:54 / 28-10-2025
Neftin qiymətində enmələr başlayıb
15:48 / 28-10-2025
Prezident avtomobil yolunun açılışında iştirak edib
11:29 / 24-10-2025
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
12:35 / 24-10-2025
Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır
17:14 / 24-10-2025
Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)
20:19 / 27-10-2025
Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
23:17 / 25-10-2025
Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub
16:17 / 27-10-2025
Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt
16:57 / 27-10-2025
1500 illik qızıl sikkə xəzinəsi tapılıb
16:37 / 27-10-2025
Prezident səfirləri geri çağırıb - Yeni təyinatlar - (Yenilənib)
12:22 / 27-10-2025
Azərbaycanın Yaxın Şərq həmləsi: Vaşinqtondan dəstək var
18:09 / 26-10-2025
"Neftçi" qələbə qazanıb
İrana qarşı müharibə başlayıb
Tarix: 29-05-2023 15:58 | Bölmə: Slayd
“Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Xorasani bildirib ki, hazırda sərhəddə şiddətli döyüşlər gedir və “Taliban” ağır hərbi texnikanı sərhədə yeridib.
Öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, hazırkı gərginlik İran ilə “Taliban” (Əfqanıstan) arasında ilk belə hal deyil. Vaxtaşırı iki ölkə sərhədində kiçikçaplı və ya orta səviyyəli atışmalar baş verir. Məsələn, 2021-ci ildə də İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında qarşıdurma olub, tərəflər bir-birinə artilleriya zərbələri endirib. Həmin vaxt “Taliban” İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsini, o cümlədən "Dheris”, "Dost Məhəmməd” və "Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirdiyini açıqlamışdı.
Prinsip etibarilə hazırkı gərginlik də bundan öncəkilərdən fərqlənmir. İran və Əfqanıstan arasında hazırkı gərginlik Helmand çayının suyu məsələsindəki anlaşmazlıqdan qaynaqlanır.
Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. Helmand çayının su bölgüsü tərəflər arasında 1973-cü ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən tənzimlənir. Lakin İran tərəfi payına düşən suyun cəmi 4 faizini istifadə edə bildiyindən şikayətlənir və Əfqanıstanı çay üzərində yeni su anbarları tikməkdə ittiham edir.
Helmand çayı İran üçün olduqca önəmlidir. İranın ən qeyri-stabil bölgəsi olan Sistan-Bəluçistan vilayətinin əkin sahələrinin əsas suvarma mənbəyi məhz bu sudur. Hazırda Sistan və Bəlucistan vilayəti quraqlıqla üz-üzə olduğundan məsələ gərginlik həddinə çatıb.
Mayın 18-də Sistan-Bəlucistan vilayətini ziyarət edən İran prezidenti İbrahim Rəisi buradan “Taliban” hökumətini Helmand çayının qarşısını kəsərək Sistan və Bəlucistan əyalətinin su payını verməməkdə ittiham edib.
Rəisi bununla da kifayətlənməyərək “Əfqanıstan hakimiyyətinə xəbərdarlıq edirəm ki, Sistan və Bəlicistanın su payını versinlər. Bu, çox ciddi xəbərdarlıqdır və əks təqdirdə dövlət lazım olan tədbirləri görəcək”,- sözləri ilə “Taliban”ı təhdid etmişdi.
Əfqanıstan tərəfi isə suyun azalmasını kəskin quraqlıqla əlaqələndirir və İranı Sistan bölgəsindəki əkin sahələrini genişləndirməkdə günahlandırır. Əfqan rəsmilər çay üzərində tikilən yeni su anbarları vasitəsilə xaricdən elektrik enerjisi asılılığını azaltmağı hədəflədiklərini, bu məsələdə güzəştə getməyəcəklərini bildirirlər.
Bundan başqa, “Taliban” liderləri də Tehranı təhdid edərək bildiriblər ki, İranla ABŞ-a qarşı döyüşdüklərindən daha yaxşı döyüşəcəklər.
Gərginliyin pərdəarxası
Hazırkı gərginliyi artıran tərəfin “Taliban” olduğunu demək olar. Buna işarə edən bir sıra məqamlar var.
Birincisi, Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. “Taliban” bu çayın İran üçün həyati əhəmiyyətini bilə-bilə, çay üzərində yeni su anbarları tikir. Yəni bu əməlin gərginliyə səbəb olacağını yaxşı bilirlər.
İkincisi, gərginlik fonunda “Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Müharibə qərarı belə asanlıqla verilə bilməz. Görünür, “Taliban” bu qərarı verməzdən əvvəl hazırlıq işləri görüb.
“Taliban”ın prosesi müharibə kontekstinə daşıması, özündənrazılığı onu deməyə əsas verir ki, onu dəstəkləyən konkret gücə arxayındır. İndiki məqamda “Taliban” ilə İran arasına müharibənin olmasında bir güc maraqlıdır - ABŞ!
Vaşinqtonun planı
Vaşinqton indiki məqamda “Taliban”la İranı qarşı-qarşıya gətirərək Tehranı Əfqanıstana müdaxiləyə məcbur etmək istəyir. 2021-ci ildə İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında baş verən toqquşmaların da ümumi məğzi bundan ibarət idi. “Taliban”ın ani hücumla İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsinin, o cümlədən “Dheris”, “Dost Məhəmməd” və “Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirərək İran ordusunu Əfqanıstan içinə çəkmək istəyirdi. Amma həm Əfqanıstan, həm də İran ayrı-ayrılıqda müdafiə müharibələrində yenilməz ölkələrdir.
Bu ölkələr yerləşdikləri coğrafiyanın bütün təbii üstünlüklərini maksimum istifadə edə bilir.
Digər tərəfdən, hər iki ölkə ehtimal edilən müdafiəyə qarşı dini ideologiyadan istifadə edə biləcək ölkələrdir. ABŞ son zamanlar bu taktikadan çox istifadə edir. Misal üçün, Rusiya bu yolla Ukrayna ilə müharibəyə cəlb edilib. Kreml sürətlə resurslarını tükədir. Vaşinqton bu gün eyni taktikanı İrana qarşı da istifadə etmək istəyir.
ABŞ bununla üç şeyə nail olmaq istəyir:
Birincisi, onsuz da sanksiyalardan “beli bükülən” və ağır iqtisadi böhran yaşayan Tehranı iqtisadi və hərbi baxımdan tamam çökdürmək;
İkincisi, İrandakı ictimaiyyəti, xüsusilə də etnikləri mərkəzi hakimiyyətə qarşı qaldırmaq;
Üçüncüsü, “Taliban” üzərindən İranın nüvə obyektlərini vurub Tehranın bu silahı əldə etməsinin qarşısını almaq
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-05-2023 15:58 | Bölmə: Slayd
“Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Xorasani bildirib ki, hazırda sərhəddə şiddətli döyüşlər gedir və “Taliban” ağır hərbi texnikanı sərhədə yeridib.
Öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, hazırkı gərginlik İran ilə “Taliban” (Əfqanıstan) arasında ilk belə hal deyil. Vaxtaşırı iki ölkə sərhədində kiçikçaplı və ya orta səviyyəli atışmalar baş verir. Məsələn, 2021-ci ildə də İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında qarşıdurma olub, tərəflər bir-birinə artilleriya zərbələri endirib. Həmin vaxt “Taliban” İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsini, o cümlədən "Dheris”, "Dost Məhəmməd” və "Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirdiyini açıqlamışdı.
Prinsip etibarilə hazırkı gərginlik də bundan öncəkilərdən fərqlənmir. İran və Əfqanıstan arasında hazırkı gərginlik Helmand çayının suyu məsələsindəki anlaşmazlıqdan qaynaqlanır.
Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. Helmand çayının su bölgüsü tərəflər arasında 1973-cü ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən tənzimlənir. Lakin İran tərəfi payına düşən suyun cəmi 4 faizini istifadə edə bildiyindən şikayətlənir və Əfqanıstanı çay üzərində yeni su anbarları tikməkdə ittiham edir.
Helmand çayı İran üçün olduqca önəmlidir. İranın ən qeyri-stabil bölgəsi olan Sistan-Bəluçistan vilayətinin əkin sahələrinin əsas suvarma mənbəyi məhz bu sudur. Hazırda Sistan və Bəlucistan vilayəti quraqlıqla üz-üzə olduğundan məsələ gərginlik həddinə çatıb.
Mayın 18-də Sistan-Bəlucistan vilayətini ziyarət edən İran prezidenti İbrahim Rəisi buradan “Taliban” hökumətini Helmand çayının qarşısını kəsərək Sistan və Bəlucistan əyalətinin su payını verməməkdə ittiham edib.
Rəisi bununla da kifayətlənməyərək “Əfqanıstan hakimiyyətinə xəbərdarlıq edirəm ki, Sistan və Bəlicistanın su payını versinlər. Bu, çox ciddi xəbərdarlıqdır və əks təqdirdə dövlət lazım olan tədbirləri görəcək”,- sözləri ilə “Taliban”ı təhdid etmişdi.
Əfqanıstan tərəfi isə suyun azalmasını kəskin quraqlıqla əlaqələndirir və İranı Sistan bölgəsindəki əkin sahələrini genişləndirməkdə günahlandırır. Əfqan rəsmilər çay üzərində tikilən yeni su anbarları vasitəsilə xaricdən elektrik enerjisi asılılığını azaltmağı hədəflədiklərini, bu məsələdə güzəştə getməyəcəklərini bildirirlər.
Bundan başqa, “Taliban” liderləri də Tehranı təhdid edərək bildiriblər ki, İranla ABŞ-a qarşı döyüşdüklərindən daha yaxşı döyüşəcəklər.
Gərginliyin pərdəarxası
Hazırkı gərginliyi artıran tərəfin “Taliban” olduğunu demək olar. Buna işarə edən bir sıra məqamlar var.
Birincisi, Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. “Taliban” bu çayın İran üçün həyati əhəmiyyətini bilə-bilə, çay üzərində yeni su anbarları tikir. Yəni bu əməlin gərginliyə səbəb olacağını yaxşı bilirlər.
İkincisi, gərginlik fonunda “Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Müharibə qərarı belə asanlıqla verilə bilməz. Görünür, “Taliban” bu qərarı verməzdən əvvəl hazırlıq işləri görüb.
“Taliban”ın prosesi müharibə kontekstinə daşıması, özündənrazılığı onu deməyə əsas verir ki, onu dəstəkləyən konkret gücə arxayındır. İndiki məqamda “Taliban” ilə İran arasına müharibənin olmasında bir güc maraqlıdır - ABŞ!
Vaşinqtonun planı
Vaşinqton indiki məqamda “Taliban”la İranı qarşı-qarşıya gətirərək Tehranı Əfqanıstana müdaxiləyə məcbur etmək istəyir. 2021-ci ildə İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında baş verən toqquşmaların da ümumi məğzi bundan ibarət idi. “Taliban”ın ani hücumla İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsinin, o cümlədən “Dheris”, “Dost Məhəmməd” və “Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirərək İran ordusunu Əfqanıstan içinə çəkmək istəyirdi. Amma həm Əfqanıstan, həm də İran ayrı-ayrılıqda müdafiə müharibələrində yenilməz ölkələrdir.
Bu ölkələr yerləşdikləri coğrafiyanın bütün təbii üstünlüklərini maksimum istifadə edə bilir.
Digər tərəfdən, hər iki ölkə ehtimal edilən müdafiəyə qarşı dini ideologiyadan istifadə edə biləcək ölkələrdir. ABŞ son zamanlar bu taktikadan çox istifadə edir. Misal üçün, Rusiya bu yolla Ukrayna ilə müharibəyə cəlb edilib. Kreml sürətlə resurslarını tükədir. Vaşinqton bu gün eyni taktikanı İrana qarşı da istifadə etmək istəyir.
ABŞ bununla üç şeyə nail olmaq istəyir:
Birincisi, onsuz da sanksiyalardan “beli bükülən” və ağır iqtisadi böhran yaşayan Tehranı iqtisadi və hərbi baxımdan tamam çökdürmək;
İkincisi, İrandakı ictimaiyyəti, xüsusilə də etnikləri mərkəzi hakimiyyətə qarşı qaldırmaq;
Üçüncüsü, “Taliban” üzərindən İranın nüvə obyektlərini vurub Tehranın bu silahı əldə etməsinin qarşısını almaq
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 08:22
Qarabağa yeni köç karvanları gedib
Dünən, 16:57
Prezident iki stansiyanın təməlini qoyub - Fotolar
Dünən, 14:18
Bir neçə ölkə risk altına düşüb
Dünən, 09:41
Yer kürəsində maqnit fırtınası başlayır
Dünən, 07:23
Qarabağın daha iki kəndinə köç karvanı gedib
27-10-2025, 20:19
Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual
27-10-2025, 16:37
Prezident səfirləri geri çağırıb - Yeni təyinatlar - (Yenilənib)
27-10-2025, 16:17
Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt
27-10-2025, 16:11
ASC-də nöqsanlar aşkar edilib
27-10-2025, 12:22
Azərbaycanın Yaxın Şərq həmləsi: Vaşinqtondan dəstək var
27-10-2025, 12:02
Dövlətə 81,5 milyon manat zərər vuran 30 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub
25-10-2025, 14:48
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
25-10-2025, 09:30
Rusiya Kiyevə zərbə endirib: yaralıların sayı artır - (Yenilənib)
25-10-2025, 00:01
Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür
24-10-2025, 14:58
Vladimir Putin İlham Əliyevə zəng edib
24-10-2025, 14:56
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar
24-10-2025, 12:44
Gənc müəllimlərə iki min manatdan çox kompensasiya veriləcək
24-10-2025, 12:09
Bakı, Sumqayıt və Gəncə apellyasiya məhkəmələrinə hakimlər təyin olunub
24-10-2025, 12:00
Ali Məhkəməyə hakim təyinatları təsdiqlənib
24-10-2025, 11:46
Rusiyaya qarşı üç qanun layihəsi hazırlanıb
24-10-2025, 11:29
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
23-10-2025, 15:34
Ərdoğan və Netanyahunun yeni döyüş meydanı - Kipr
23-10-2025, 11:05
Qarşıdurmada olan iki güclü dövlətin lideri müzakirələrə hazırlaşır
23-10-2025, 09:15
Tramp Rusiyanın neft nəhənglərini hədəfə alıb - Sanksiya
23-10-2025, 07:09
Tramp Putinlə görüşünü ləğv edib
22-10-2025, 19:39
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri Yerevanda görüşüblər - Fotolar
22-10-2025, 15:07
Beynəlxalq səyyahlar Xankəndiyə səfər ediblər - (Yenilənib) - Fotolar
22-10-2025, 13:33
Mərkəzi Asiyadakı qaz kəməri...
22-10-2025, 10:47
Nikol Paşinyan: İlham Əliyev çox pozitiv addım atdı
22-10-2025, 10:25
Tibb işçilərinin əməkhaqlarına əlavənin müddəti uzadılıb
21-10-2025, 19:15
Həcc ziyarətinə sənəd qəbulu başlayır
21-10-2025, 17:59
Astanada Əliyevlə Tokayev təkbətək görüşüb, birgə bəyanat veriblər - (Yenilənib) - Fotolar
21-10-2025, 13:59
Ukrayna parçalana bilər
21-10-2025, 12:38
Qafqazda və Orta Asiyada sabitlik yaratma cəhdləri güclənir
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
