12:16 / 21-09-2023
Gül dəstəsi ilə - Akif Abbasov yazır
12:12 / 21-09-2023
Magistraturaya qəbul imtahanına dəyişiklik edilib
11:40 / 21-09-2023
Cənubi Qafqaz Kremlin nəzarətindən çıxır - ABŞ nəşri
11:35 / 21-09-2023
Yevlaxda ermənilərlə görüş başlayıb - (Yenilənib+) - Fotolar
11:25 / 21-09-2023
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
11:22 / 21-09-2023
BNM saxta xəbərlərlə mübarizəyə həsr olunmuş 4 sosial çarx hazırlayıb
11:20 / 21-09-2023
Hikmət Hacıyev: "Bu, regional sülh və təhlükəsizliyə ciddi problem idi”
11:06 / 21-09-2023
Qarabağın erməni sakinləri ilə danışıqları Ramin Məmmədov aparır
11:02 / 21-09-2023
Gəncədə ticarət mərkəzinin bir hissəsində çökmə olub
10:48 / 21-09-2023
Türkiyənin iki şəhərində genişmiqyaslı əməliyyat: 135 narkobaron saxlanılıb
10:32 / 21-09-2023
Paşinyan: "İstefaya verməyəcəm"
10:28 / 21-09-2023
Azərbaycan Asiya Parlament Assambleyası sədrliyinə namizəddir
10:15 / 21-09-2023
General vəzifədən çıxarılıb
10:13 / 21-09-2023
Mikayıl Cabbarov Fariz Cəfərovu icraçı direktor təyin edib
09:25 / 21-09-2023
Ukrayna şəhərlərinə çoxsaylı raket zərbələri endirilib
09:10 / 21-09-2023
Rusiya Ukraynanın 21 PUA-sını vurub
00:03 / 21-09-2023
Şarl Mişel İlham Əliyevə zəng edib
23:43 / 20-09-2023
Ərdoğan Əliyevlə antiterror əməliyyatını müzakirə edib
22:34 / 20-09-2023
Qarabağda Rusiya hərbçiləri öldürülüb - (Yenilənib)
22:26 / 20-09-2023
Hikmət Hacıyev: "Qarabağın dinc erməni sakinlərinin təhlükəsizliyi təmin olunacaq"
20:55 / 20-09-2023
Prezident İlham Əliyev xalqa müraciət edib - Tam mətn (Video)
20:33 / 20-09-2023
BMT Baş katibi "Qara dəniz təşəbbüsü"nün bərpasına çağırış edib
18:59 / 20-09-2023
Sovet dövrünün məşhur aktrisası ABŞ-da vəfat edib
18:43 / 20-09-2023
Əmirbəyov: “Avropa Parlamentinin Azərbaycan-Ermənistan arasında sülhə töhfə verəcəyinə inanmıram”
18:22 / 20-09-2023
Türkiyə yığmasının baş məşqçisi vəzifəsindən azad edilib
18:09 / 20-09-2023
NATO Azərbaycanı və erməniləri dialoqa çağırır
17:58 / 20-09-2023
Prezidentin köməkçisi: "Sülh sazişi təşəbbüsü Azərbaycana məxsusdur"
17:42 / 20-09-2023
XİN başçısı BMT TŞ-nin Qarabağla bağlı iclasında iştirak edəcək
17:39 / 20-09-2023
Hikmət Hacıyev: “Ermənilərin tərksilah olunması barədə Azərbaycana zəmanət verilib”
17:22 / 20-09-2023
Qarabağ oyunu bitir?
18:27 / 16-09-2023
Professor: “Ermənistan böyük vədlər alıb və Qərbə doğru gedir”
10:31 / 17-09-2023
Əsrin müqaviləsi... - Professor yazır
20:55 / 20-09-2023
Prezident İlham Əliyev xalqa müraciət edib - Tam mətn (Video)
18:04 / 16-09-2023
Hərbi analitik: “Hərbi qarşıdurma riski yüksəkdir, amma...”
20:06 / 17-09-2023
İranda gərginlik: SEPAH-ın zabiti öldürülüb, yaralılar var
23:18 / 17-09-2023
UNESCO “Yallı”nı qorumağa çağırır
23:35 / 17-09-2023
Premyer Liqa: "Arsenal" minimal qələbə qazanıb
00:01 / 18-09-2023
Tramp: “Ukrayna bəzi ərazilərdən imtina etməklə münaqişədən qaça bilər”
00:11 / 18-09-2023
Bu gün Azərbaycanda Milli Musiqi Günüdür
15:47 / 17-09-2023
Lavrov: “ABŞ Rusiyaya qarşı müharibə aparır”
00:07 / 18-09-2023
Parisi Kiyevə yardımı dayandırmağa çağırırlar
22:34 / 20-09-2023
Qarabağda Rusiya hərbçiləri öldürülüb - (Yenilənib)
İrana qarşı müharibə başlayıb
Tarix: 29-05-2023 15:58 | Bölmə: Slayd
“Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Xorasani bildirib ki, hazırda sərhəddə şiddətli döyüşlər gedir və “Taliban” ağır hərbi texnikanı sərhədə yeridib.
Öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, hazırkı gərginlik İran ilə “Taliban” (Əfqanıstan) arasında ilk belə hal deyil. Vaxtaşırı iki ölkə sərhədində kiçikçaplı və ya orta səviyyəli atışmalar baş verir. Məsələn, 2021-ci ildə də İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında qarşıdurma olub, tərəflər bir-birinə artilleriya zərbələri endirib. Həmin vaxt “Taliban” İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsini, o cümlədən "Dheris”, "Dost Məhəmməd” və "Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirdiyini açıqlamışdı.
Prinsip etibarilə hazırkı gərginlik də bundan öncəkilərdən fərqlənmir. İran və Əfqanıstan arasında hazırkı gərginlik Helmand çayının suyu məsələsindəki anlaşmazlıqdan qaynaqlanır.
Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. Helmand çayının su bölgüsü tərəflər arasında 1973-cü ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən tənzimlənir. Lakin İran tərəfi payına düşən suyun cəmi 4 faizini istifadə edə bildiyindən şikayətlənir və Əfqanıstanı çay üzərində yeni su anbarları tikməkdə ittiham edir.
Helmand çayı İran üçün olduqca önəmlidir. İranın ən qeyri-stabil bölgəsi olan Sistan-Bəluçistan vilayətinin əkin sahələrinin əsas suvarma mənbəyi məhz bu sudur. Hazırda Sistan və Bəlucistan vilayəti quraqlıqla üz-üzə olduğundan məsələ gərginlik həddinə çatıb.
Mayın 18-də Sistan-Bəlucistan vilayətini ziyarət edən İran prezidenti İbrahim Rəisi buradan “Taliban” hökumətini Helmand çayının qarşısını kəsərək Sistan və Bəlucistan əyalətinin su payını verməməkdə ittiham edib.
Rəisi bununla da kifayətlənməyərək “Əfqanıstan hakimiyyətinə xəbərdarlıq edirəm ki, Sistan və Bəlicistanın su payını versinlər. Bu, çox ciddi xəbərdarlıqdır və əks təqdirdə dövlət lazım olan tədbirləri görəcək”,- sözləri ilə “Taliban”ı təhdid etmişdi.
Əfqanıstan tərəfi isə suyun azalmasını kəskin quraqlıqla əlaqələndirir və İranı Sistan bölgəsindəki əkin sahələrini genişləndirməkdə günahlandırır. Əfqan rəsmilər çay üzərində tikilən yeni su anbarları vasitəsilə xaricdən elektrik enerjisi asılılığını azaltmağı hədəflədiklərini, bu məsələdə güzəştə getməyəcəklərini bildirirlər.
Bundan başqa, “Taliban” liderləri də Tehranı təhdid edərək bildiriblər ki, İranla ABŞ-a qarşı döyüşdüklərindən daha yaxşı döyüşəcəklər.
Gərginliyin pərdəarxası
Hazırkı gərginliyi artıran tərəfin “Taliban” olduğunu demək olar. Buna işarə edən bir sıra məqamlar var.
Birincisi, Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. “Taliban” bu çayın İran üçün həyati əhəmiyyətini bilə-bilə, çay üzərində yeni su anbarları tikir. Yəni bu əməlin gərginliyə səbəb olacağını yaxşı bilirlər.
İkincisi, gərginlik fonunda “Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Müharibə qərarı belə asanlıqla verilə bilməz. Görünür, “Taliban” bu qərarı verməzdən əvvəl hazırlıq işləri görüb.
“Taliban”ın prosesi müharibə kontekstinə daşıması, özündənrazılığı onu deməyə əsas verir ki, onu dəstəkləyən konkret gücə arxayındır. İndiki məqamda “Taliban” ilə İran arasına müharibənin olmasında bir güc maraqlıdır - ABŞ!
Vaşinqtonun planı
Vaşinqton indiki məqamda “Taliban”la İranı qarşı-qarşıya gətirərək Tehranı Əfqanıstana müdaxiləyə məcbur etmək istəyir. 2021-ci ildə İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında baş verən toqquşmaların da ümumi məğzi bundan ibarət idi. “Taliban”ın ani hücumla İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsinin, o cümlədən “Dheris”, “Dost Məhəmməd” və “Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirərək İran ordusunu Əfqanıstan içinə çəkmək istəyirdi. Amma həm Əfqanıstan, həm də İran ayrı-ayrılıqda müdafiə müharibələrində yenilməz ölkələrdir.
Bu ölkələr yerləşdikləri coğrafiyanın bütün təbii üstünlüklərini maksimum istifadə edə bilir.
Digər tərəfdən, hər iki ölkə ehtimal edilən müdafiəyə qarşı dini ideologiyadan istifadə edə biləcək ölkələrdir. ABŞ son zamanlar bu taktikadan çox istifadə edir. Misal üçün, Rusiya bu yolla Ukrayna ilə müharibəyə cəlb edilib. Kreml sürətlə resurslarını tükədir. Vaşinqton bu gün eyni taktikanı İrana qarşı da istifadə etmək istəyir.
ABŞ bununla üç şeyə nail olmaq istəyir:
Birincisi, onsuz da sanksiyalardan “beli bükülən” və ağır iqtisadi böhran yaşayan Tehranı iqtisadi və hərbi baxımdan tamam çökdürmək;
İkincisi, İrandakı ictimaiyyəti, xüsusilə də etnikləri mərkəzi hakimiyyətə qarşı qaldırmaq;
Üçüncüsü, “Taliban” üzərindən İranın nüvə obyektlərini vurub Tehranın bu silahı əldə etməsinin qarşısını almaq
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-05-2023 15:58 | Bölmə: Slayd
“Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Xorasani bildirib ki, hazırda sərhəddə şiddətli döyüşlər gedir və “Taliban” ağır hərbi texnikanı sərhədə yeridib.
Öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, hazırkı gərginlik İran ilə “Taliban” (Əfqanıstan) arasında ilk belə hal deyil. Vaxtaşırı iki ölkə sərhədində kiçikçaplı və ya orta səviyyəli atışmalar baş verir. Məsələn, 2021-ci ildə də İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında qarşıdurma olub, tərəflər bir-birinə artilleriya zərbələri endirib. Həmin vaxt “Taliban” İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsini, o cümlədən "Dheris”, "Dost Məhəmməd” və "Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirdiyini açıqlamışdı.
Prinsip etibarilə hazırkı gərginlik də bundan öncəkilərdən fərqlənmir. İran və Əfqanıstan arasında hazırkı gərginlik Helmand çayının suyu məsələsindəki anlaşmazlıqdan qaynaqlanır.
Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. Helmand çayının su bölgüsü tərəflər arasında 1973-cü ildə imzalanmış müqaviləyə əsasən tənzimlənir. Lakin İran tərəfi payına düşən suyun cəmi 4 faizini istifadə edə bildiyindən şikayətlənir və Əfqanıstanı çay üzərində yeni su anbarları tikməkdə ittiham edir.
Helmand çayı İran üçün olduqca önəmlidir. İranın ən qeyri-stabil bölgəsi olan Sistan-Bəluçistan vilayətinin əkin sahələrinin əsas suvarma mənbəyi məhz bu sudur. Hazırda Sistan və Bəlucistan vilayəti quraqlıqla üz-üzə olduğundan məsələ gərginlik həddinə çatıb.
Mayın 18-də Sistan-Bəlucistan vilayətini ziyarət edən İran prezidenti İbrahim Rəisi buradan “Taliban” hökumətini Helmand çayının qarşısını kəsərək Sistan və Bəlucistan əyalətinin su payını verməməkdə ittiham edib.
Rəisi bununla da kifayətlənməyərək “Əfqanıstan hakimiyyətinə xəbərdarlıq edirəm ki, Sistan və Bəlicistanın su payını versinlər. Bu, çox ciddi xəbərdarlıqdır və əks təqdirdə dövlət lazım olan tədbirləri görəcək”,- sözləri ilə “Taliban”ı təhdid etmişdi.
Əfqanıstan tərəfi isə suyun azalmasını kəskin quraqlıqla əlaqələndirir və İranı Sistan bölgəsindəki əkin sahələrini genişləndirməkdə günahlandırır. Əfqan rəsmilər çay üzərində tikilən yeni su anbarları vasitəsilə xaricdən elektrik enerjisi asılılığını azaltmağı hədəflədiklərini, bu məsələdə güzəştə getməyəcəklərini bildirirlər.
Bundan başqa, “Taliban” liderləri də Tehranı təhdid edərək bildiriblər ki, İranla ABŞ-a qarşı döyüşdüklərindən daha yaxşı döyüşəcəklər.
Gərginliyin pərdəarxası
Hazırkı gərginliyi artıran tərəfin “Taliban” olduğunu demək olar. Buna işarə edən bir sıra məqamlar var.
Birincisi, Helmand çayı Əfqanıstan dağlarından İranın Sistan və Bəlucistan vilayətinə qədər axır. “Taliban” bu çayın İran üçün həyati əhəmiyyətini bilə-bilə, çay üzərində yeni su anbarları tikir. Yəni bu əməlin gərginliyə səbəb olacağını yaxşı bilirlər.
İkincisi, gərginlik fonunda “Taliban” lideri Əbdülhəmid Xorasani İrana müharibə elan etdiklərini açıqlayıb. Müharibə qərarı belə asanlıqla verilə bilməz. Görünür, “Taliban” bu qərarı verməzdən əvvəl hazırlıq işləri görüb.
“Taliban”ın prosesi müharibə kontekstinə daşıması, özündənrazılığı onu deməyə əsas verir ki, onu dəstəkləyən konkret gücə arxayındır. İndiki məqamda “Taliban” ilə İran arasına müharibənin olmasında bir güc maraqlıdır - ABŞ!
Vaşinqtonun planı
Vaşinqton indiki məqamda “Taliban”la İranı qarşı-qarşıya gətirərək Tehranı Əfqanıstana müdaxiləyə məcbur etmək istəyir. 2021-ci ildə İran sərhədçiləri ilə “Taliban” arasında baş verən toqquşmaların da ümumi məğzi bundan ibarət idi. “Taliban”ın ani hücumla İrana aid bir neçə sərhəd-keçid məntəqəsinin, o cümlədən “Dheris”, “Dost Məhəmməd” və “Bala-e Siyah Çeşmən” məntəqələrini ələ keçirərək İran ordusunu Əfqanıstan içinə çəkmək istəyirdi. Amma həm Əfqanıstan, həm də İran ayrı-ayrılıqda müdafiə müharibələrində yenilməz ölkələrdir.
Bu ölkələr yerləşdikləri coğrafiyanın bütün təbii üstünlüklərini maksimum istifadə edə bilir.
Digər tərəfdən, hər iki ölkə ehtimal edilən müdafiəyə qarşı dini ideologiyadan istifadə edə biləcək ölkələrdir. ABŞ son zamanlar bu taktikadan çox istifadə edir. Misal üçün, Rusiya bu yolla Ukrayna ilə müharibəyə cəlb edilib. Kreml sürətlə resurslarını tükədir. Vaşinqton bu gün eyni taktikanı İrana qarşı da istifadə etmək istəyir.
ABŞ bununla üç şeyə nail olmaq istəyir:
Birincisi, onsuz da sanksiyalardan “beli bükülən” və ağır iqtisadi böhran yaşayan Tehranı iqtisadi və hərbi baxımdan tamam çökdürmək;
İkincisi, İrandakı ictimaiyyəti, xüsusilə də etnikləri mərkəzi hakimiyyətə qarşı qaldırmaq;
Üçüncüsü, “Taliban” üzərindən İranın nüvə obyektlərini vurub Tehranın bu silahı əldə etməsinin qarşısını almaq
Turan RZAYEV
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:40
Cənubi Qafqaz Kremlin nəzarətindən çıxır - ABŞ nəşri
Dünən, 22:34
Qarabağda Rusiya hərbçiləri öldürülüb - (Yenilənib)
Dünən, 17:22
Qarabağ oyunu bitir?
Dünən, 16:08
Nüvə savaşı təhlükəsi: ABŞ-ın strateji qüvvələrinin üçdə ikisi Rusiya ilə döyüşə hazırdır
Dünən, 14:47
Azərbaycanlı həkim Nikol Paşinyana müraciət edib
Dünən, 11:51
Cənubi Qafqazdakı atəşi necə söndürmək olar?
Dünən, 11:05
Erməni hərbçilər səngərlərdən qaçır - Video
Dünən, 10:25
MN rəsmisi brifinqdə: "Ermənistan silahlıları yaşayış məntəqələrində yenidən tərtiblənir və..."
Dünən, 08:51
Qarabağda antiterror əməliyyatı davam edir - (Video)
Dünən, 08:47
Blinken Əliyevə zəng edib
19-09-2023, 21:44
Prezidentin köməkçisi: “Azərbaycan Ordusu Qarabağda qanunsuz qüvvələrin müdafiə xəttini yarıb”
19-09-2023, 20:35
Qarabağda antiterror əməliyyatı: 60-dan çox döyüş mövqeyi nəzarətə götürülüb - (Yenilənib)
19-09-2023, 19:05
İrəvanda gərginlik: etirazçılar hökumət binasına soxulmağa cəhd edir
19-09-2023, 18:41
Prezident Administrasiyası Qarabağ ermənilərini Yevlaxa dialoqa çağırıb
19-09-2023, 17:19
Şuşada mühəndis qəlpə yarasından ölüb
19-09-2023, 17:03
Müdafiə Nazirliyi Qarabağdakı mülki erməni əhalini hərbi obyektlərdən kənar durmağa çağırır - Yenilənib
19-09-2023, 15:00
Xocalı və Qırmızı Bazar istiqamətində ermənilərin hərbi obyektləri məhv edilib - Video
19-09-2023, 14:37
XİN: “Qarabağdakı qondarma rejim buraxılmalıdır"
19-09-2023, 12:35
Ağdam minaatanlardan atəşə tutulub, iki hərbçimiz yaralanıb
19-09-2023, 11:52
İranın ABŞ-a qaytardığı 2 şəxsin adı niyə açıqlanmır?
19-09-2023, 10:34
DİN-nin dörd əməkdaşı Xocavənddə həlak olub
19-09-2023, 10:06
MN: "Qanunsuz erməni silahlıları sərnişin təyyarələrinə radiomaneələr tətbiq ediblər"
19-09-2023, 09:36
Xocavənddə yük avtomobili minaya düşüb - (Yenilənib)
19-09-2023, 09:25
İki rayondakı mövqelərimiz atəşə tutulub
18-09-2023, 17:24
Ermənistan və qondarma rejim Azərbaycanın bütün təkliflərini rədd edir
18-09-2023, 16:25
Daha 10 itkin şəhidimizin adı açıqlanıb - Siyahı
18-09-2023, 15:12
Prezidentin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsinin statusu artırılıb
18-09-2023, 15:05
Külli məbləğdə dövlət vəsaitini mənimsəyiblər
18-09-2023, 12:28
Ermənistan Qərblə Şərq arasında seçim edir
18-09-2023, 11:16
Musabəyov: "Pentaqon və Mərkəzi Kəşfiyyat İdrəsi Azərbaycanın əhəmiyyətini çox yaxşı bilir"
18-09-2023, 10:23
Ermənistanın son addımları Moskva və Tehranı narahat edir - Politoloq
17-09-2023, 19:33
Ordumuz daha bir təxribatın qarşısını alıb
17-09-2023, 19:28
Laçın və Ağdam-Xankəndi yolları ilə bağlı razılıq əldə olunub
17-09-2023, 12:02
Baş katib: “NATO uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşmalıdır”
16-09-2023, 18:27
Professor: “Ermənistan böyük vədlər alıb və Qərbə doğru gedir”
16-09-2023, 18:04
Hərbi analitik: “Hərbi qarşıdurma riski yüksəkdir, amma...”
Pavlo Narojnı deyir ki, Rusiyada hərbi obyektlər çoxdur və ruslar bunları hücumlardan qoruya bilməyəcəklər
Valeri Kondratyuk deyir ki, ya Rusiya elitasının, ya da silahlı qüvvələrin sui-qəsdi Putini hakimiyyətdən uzaqlaşdıra bilər
Taras Jovtenko deyir ki, Rusiyanın hərbi-siyasi rəhbərliyi uzunmüddətli qarşıdurmanı özünün geosiyasi planlarına daxil edib
Avropa Kino Akademiyasının üzvü deyir ki, Azərbaycan kinosunun problemləri çoxdur: “Azərbaycanfilm” kimi unikal sənət ocağına 6-7 aydır ki, dövlətdən maliyyə ayrılmırsa milli kinodakı vəziyyətdən necə rahat olmaq olar?”
Ukrayna Hərbi Dəniz Qüvvələrinin ehtiyatda olan zabiti: “Hərbi əməliyyatlar başlayandan bəri rusların 18 gəmi və katerini zədələmiş və məhv etmişik”
