13:59 / 21-10-2025
Ukrayna parçalana bilər
Qafqazda və Orta Asiyada sabitlik yaratma cəhdləri güclənir
Tarix: 21-10-2025 12:38 | Bölmə: Slayd
Qafqazda və Orta Asiyada sabitlik yaratma cəhdləri güclənir

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan bildirib ki, Ermənistan və ABŞ rəsmiləri Vaşinqtonda Ermənistan və Azərbaycan arasında imzalanmış müvəqqəti sülh sazişinin əsas elementi olan tranzit dəhlizinə dair əməliyyat sazişinin incəliklərini müzakirə edirlər. “Trampın Sülh və Rifah Marşrutu” (TRIPP) adlanan keçid Azərbaycanı Naxçıvan anklavına birlşdirmək üçün Ermənistan ərazisindən keçəcək və formalaşmaqda olan Orta Dəhliz ticarət şəbəkəsinin əsas qovşağına çevriləcək.

Reyting.az
xəbər verir ki, bu barədə “Eurasia.net” yazıb.

Təhlildə qeyd olunur:

Müzakirələrlə bağlı heç bir təfərrüat verilməyib, yalnız “masanın üzərində müxtəlif elementlərin” olduğu bildirilib.

Paşinyan bəyan edib ki, Ermənistan və Azərbaycan TRİPP-in açılmasını asanlaşdırmaq üçün ortaq sərhədlərinin delimitasiyası və demarkasiyası üzərində çalışacaqlar. Baş nazir jurnalistlərə açıqlamasında TRIPP-in yaradılmasının ABŞ personalının tranzit dəhlizinin istismarında və təhlükəsizliyinin təmin edilməsində fəal olmasına imkan verən 99 illik icarəni nəzərdə tutacağına dair xəbərləri də təkzib edib.

Yeri gəlmişkən, Erməni Apostol Kilsəsinin (EAK) yaydığı bəyanatda baş nazir Nikol Paşinyan hökuməti oktyabrın 15-də kilsə mülkiyyətində axtarış aparıldıqdan və Araqatsotn yeparxiyasında yepiskop Mkrtiç Proşyan da daxil olmaqla, 12 ruhani və kilsə işçisinin saxlanmasından sonra “kilsə əleyhinə sistemli kampaniya” aparmaqda ittiham olunur.

Bəyanatda deyilir: “Bu cür hərəkətlər kilsənin normal fəaliyyətini pozmaq, nüfuzunu sarsıtmaq, ruhanilər, möminlər və daha geniş ictimaiyyət arasında qorxu və narahatlıq mühiti yaymaq kimi qərəzli niyyəti açıq şəkildə nümayiş etdirir”.

İstintaq Komitəsinin yaydığı xəbərdə deyilir ki, axtarışlar “insanları toplantılarda iştiraka məcbur etmək, seçki hüquqlarının həyata keçirilməsinə mane olmaq və etibar edilmiş əmlakı külli miqdarda mənimsəmək” də daxil olmaqla, şübhəli cinayət fəaliyyəti ilə bağlı ilkin istintaqla bağlı olub.

Paşinyan aylardır ki, EAK rəhbərliyi ilə şiddətli ədavətdə ilişib qalıb, bu mübahisənin kökü kilsənin hökumətin islahat proqramına qarşı çıxmasından qaynaqlanır.

Azərbaycan 2030-cu ilə qədər müdafiə xərclərini təxminən 9 faiz azaltmağı planlaşdırır. Bakının 2026-cı maliyyə ili ərzində müdafiəyə təxminən 5,12 milyard dollar xərcləyəcəyi proqnozlaşdırılır.

Xərclər 2030-cu ilə qədər təxminən 4,7 milyard dollara qədər azalacaq. Hazırda müdafiə xərcləri Azərbaycanın ümumi dövlət büdcəsinin təxminən 21 faizini təşkil edir. Faizin beş il ərzində 18,4 faizə düşəcəyi gözlənilir.

Xəzərin o tayında...

Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin irəli sürdüyü plan əsasında Konstitusiyaya genişmiqyaslı dəyişikliklər etmək nəzərdə tutulur.

O bildirib ki, Əsas Qanunu özünün sentyabrın 8-də xalqa müraciətində qeyd etdiyi islahat baxışına uyğunlaşdırmaq məqsədi ilə 40-a yaxın düzəliş olacaq. Tokayev konstitusiya dəyişiklikləri ilə yanaşı, faktiki olaraq mövcud Senatın ləğvi mənasını verən birpalatalı qanunvericilik orqanının qəbul edilməsinə çalışır.

Oktyabrın 14-də parlamentin islahat üzrə işçi qrupunun ilk iclasında çıxış edən Tokayev deyib: "Aydındır ki, bütün bu işlərin hamısını bir anda yerinə yetirmək mümkün deyil. Diqqətli hazırlıq tələb olunur".

Qırğızıstanda isə “Böyük Qardaş” möhkəmlənməkdədir. Prezidentin sözçüsü Dayirbek Orunbekov bildirib ki, son üç il ərzində ölkənin şəhər və qəsəbələrində sifətin tanınması qabiliyyətinə malik 2000-dən çox müşahidə kamerası quraşdırılıb.

O əlavə edib ki, hökumət sonda 20 min müşahidə kamerasını işə salmağı planlaşdırır.

Orunbekov bu təşəbbüsü cinayətə qarşı tədbir kimi qiymətləndirib, lakin bu cür texnologiya asanlıqla bütün formalarda siyasi narazılığı izləmək və əzmək üçün istifadə edilə bilər.

Brifinq zamanı Orunbekov cinayətkarlara xəbərdarlıq edib ki, hərəkətə keçməzdən əvvəl iki dəfə düşünsünlər. “Həbsdən qaça biləcəyinizi düşünməyin... qaçmaq şansınız yoxdur”.

Tacikistan və Özbəkistan bəzi informasiya sistemlərinin inteqrasiyasında maraqlıdır. Tacikistan Rəqəmsal Texnologiyalar Agentliyinin rəhbəri Xurşed Mirzo oktyabrın 15-də Düşənbədə Özbəkistanın Rəqəmsal texnologiyalar naziri Şerzod Şermatov ilə görüşüb.

Daşkənddə yerləşən “IT Park Uzbekistan” tərəfindən verilən açıqlamaya görə, onlar “təhlükəsiz məlumat mübadiləsini” təmin etmək üçün gömrük rəsmiləşdirilməsi və digər birgə sistemlər üçün məlumat mübadiləsi bazasının yaradılmasını araşdırmaq barədə razılığa gəliblər.

Tərəflər həmçinin “birgə layihələrin həyata keçirilməsi və rəqəmsal ekosistemlərin uyğunlaşdırılması” imkanlarını araşdırmaq fikrində də uzlaşıblar.

Türkmənistan Çindən Avropaya ticarəti asanlaşdıran yeni Orta Dəhliz ticarət marşrutunda iştirak edir. Birləşdirilmiş multimodal, quru-dəmir və dəniz marşrutu Çinin qərbindəki Kaşqar şəhərindən başlayır. Mallar əvvəlcə yük maşınları ilə Qırğızıstan sərhədindən Oşa aparılır, daha sonra Türkmənistanın Türkmənbaşı limanına çatmazdan əvvəl Qırğızıstan və Özbəkistan ərazisindən keçərək qatarlara yüklənir. Oradan mallar Xəzərdən keçərək Azərbaycana göndərilir. İlk yük oktyabrın 15-də Kaşqardan yola düşüb və oktyabrın 24-də Türkmənbaşıya çatması gözlənilir.

Daha vacib məsələ…

Özbəkistan Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmiləri iğtişaş baş vermiş muxtar bölgədə sabitlik yaratmaq üçün Qaraqalpaqstandan sürgün edilmiş fəallarla işə cəlb olunub. Oktyabrın 14-də Varşavada hökumət rəsmiləri ilə muxtar vilayətin Daşkənddən tam ayrılması ideyasını müdafiə edən “Alqa Qaraqalpaqstan”ın lideri Amanbay Sagidullaev də daxil olmaqla, qaraqalpaq fəalları arasında qapalı görüş keçirilib.

“Asia Terra” xəbər agentliyinin məlumatına görə, görüşdə müşahidəçi qismində ATƏT-in nümayəndələri də iştirak edib. Ən azı bir görüş iştirakçısı ümid etdiyini bildirib ki, fikir mübadiləsi siyasi dialoqun başlanmasından xəbər verir.

Özbəkistanın təhlükəsizlik qüvvələri 2022-ci ilin iyulunda regionun mərkəzi Nukusda keçirilən suverenlik etirazlarının zorakılığa çevrilməsindən bəri Qaraqalpaqıstanda güclü təhlükəsizlik varlığını qoruyub. Müstəqillik təşviqatçılarının cinayət təqibləri o vaxtdan bəri davam edir, ən son həbs cəzaları avqust ayında verilib.

Hökumətin “yaşıl” enerjinin inkişafını təşviq etmək planları rəsmiləri qaraqalpaq fəalları ilə həll yolu axtarmağa həvəsləndirən amil ola bilər; Hazırlanmaqda olan əsas layihələrdən biri Qaraqalpaqıstanda ildə 1500 Meqavat elektrik enerjisi istehsal edə bilən nəhəng külək parkının yaradılmasını nəzərdə tutur.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər
18-10-2025, 16:37 Vatikan zəfəri - Foto