20:09 / 01-05-2024
Sabiq baş mühasib: "134 mini icra başçısına vermişəm"
20:03 / 01-05-2024
Qubad İbadoğlu haqqında daha bir qərar verilib
18:59 / 01-05-2024
İlham Əliyev BMT Baş katibinin köməkçisini qəbul edib
18:06 / 01-05-2024
Keçmiş gömrük əməkdaşına hökm oxunub
17:58 / 01-05-2024
Yeni yaradılan "Həyat ağacı" ekoloji problemləri həll edəcək, insan ömrünü uzadacaq
17:39 / 01-05-2024
Səməd Seyidov: "Sözlərində nifrət nə qədər çox olarsa, bir o qədər siyasətçi kimi batacaqsan"
17:18 / 01-05-2024
İlham Əliyev VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda iştirak edib - Video - Fotolar (Yenilənib)
17:11 / 01-05-2024
Bir milyonluq mənimsəmə: daha bir qadın məhkəmə zalında həbs edilib
16:48 / 01-05-2024
Prokurorluq əməliyyat keçirib, vəzifəli şəxslər cinayət başında saxlanılıb - (Yenilənib)
16:42 / 01-05-2024
Milli Şuranın mitinq müraciətinə cavab verilib
16:24 / 01-05-2024
Prezident İlham Əliyev Zuhair Əlhartini ilə görüşüb - Yenilənib
16:12 / 01-05-2024
Jurnalistə daha bir vəzifə verilib
16:02 / 01-05-2024
Təhlükəsizlik əməkdaşları 16 yaşlı qızı zorlayaraq öldürüb
16:00 / 01-05-2024
“İpoteka haqqında” qanuna dəyişikliklər təsdiqlənib
15:52 / 01-05-2024
İlham Əliyev baş ravvini qəbul edib
15:33 / 01-05-2024
Prezident Şimali Qafqaz müftilərini qəbul edib - Fotolar
15:10 / 01-05-2024
İlham Əliyev TDT-yə üzv və müşahidəçi dövlətlərin dini rəhbərlərindən ibarət nümayəndə heyətini qəbul edib
14:59 / 01-05-2024
“Taliban” daha çox turist cəlb etmək istəyir
14:42 / 01-05-2024
Müdafiə nazirinin daha bir müavini istintaqa cəlb olunur
14:38 / 01-05-2024
Ceyhun Bayramov UNESCO rəsmisi ilə müzakirə aparıb
14:35 / 01-05-2024
Mərkəzi Bank: “Valyuta bazarında kəskin tələb artımı yoxdur”
14:29 / 01-05-2024
Gürcü deputatlar arasında dava düşüb
14:22 / 01-05-2024
Sülh və qlobal təhlükəsizlik - İsrafil Kərimov yazır
14:14 / 01-05-2024
Oğuzda silahlı şəxs saxlanılıb
14:03 / 01-05-2024
Gəlin və bəy də daxil olmaqla 80 nəfər xəstəxanaya aparılıb - Foto
13:46 / 01-05-2024
MN-də 143 milyonluq korrupsiya: "Azersun”dan 19.5 milyon manat geri alınıb”
13:02 / 01-05-2024
Vüqar Bayramov: "Mərkəzi Bank öz notlarının optimal gəlirliyini qoruyub saxlamağa çalışır"
12:47 / 01-05-2024
Ramin Məmmədovun deputat mandatına xitam verilir
10:09 / 27-04-2024
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
21:36 / 26-04-2024
Prezident İlham Əliyevin Almaniyaya işgüzar səfəri başa çatıb - Fotolar
18:49 / 27-04-2024
Abşeronda qətl törədilib
22:50 / 27-04-2024
Şair-publisist Namiq Hacıheydərli vəfat edib
20:46 / 26-04-2024
Azərbaycan və Almaniya prezidentləri görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
13:42 / 27-04-2024
ANAMA əməkdaşı Şuşada minaya düşüb
08:18 / 27-04-2024
"Bir qalanın sirri" Musiqili Teatrda açılacaq - Fotolar
22:39 / 27-04-2024
Yunanıstanın baş naziri Türkiyəyə səfərə hazırlaşır
11:59 / 27-04-2024
Dünyanın ilk süni enerji adası tikilir
14:39 / 27-04-2024
Prezident bir qrup sahibkarı təltif edib - Siyahı
08:08 / 28-04-2024
Azərbaycan cüdoçusu Avropa çempionu olub
09:27 / 27-04-2024
Britaniyanın lüks avtomobilləri Rusiyaya daşınır
İstanbulda yoxa çıxan jurnalistə görə dövlətlərin münasibəti gərginləşib
Tarix: 13-10-2018 14:19 | Bölmə: Slayd
Azərbaycan mətbuatının “Cemal Kaşıkçı”, “Camal Qaşıqçı”, yaxud “Camal Xaşuqci” kimi təqdim etdiyi Səudiyyə əsilli jurnalistin İstanbulda yoxa çıxması dünyanın gündəm mövzularından birinə çevrilib.
“Reytinq” xəbər verir ki, son rəsmi məlumata görə, Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı Baş konsulluğuna daxil olduqdan sonra xəbəri alına bilməyən “Washington Post” qəzetinin köşə yazarı Cemal Kaşıkçı ilə bağlı şübhəlilər müəyyənləşib.
Türkiyənin NTV kanalı bildirib ki, konsulluğun əhatə etdiyi ərazidə 150 kamera vasitəsi ilə araşdırma aparılıb. Bu kameralardan ikisində Cemal Kaşıkçının konsulluğa daxil olduğu aydın görünsə də, binanı tərk etməsi faktı üzə çıxmayıb:
“Görüntülərdə konsulluqdan çıxan iki şübhəli maşınla yanaşı, 7 nəfər də şübhəli şəxs müəyyənləşdirilib. Həmin şəxslər jurnalistin binaya daxil olmasından 30 dəqiqə sonra gəlib və təxminən 2.5-3 saat sonra Türkiyəni tərk ediblər”.
Belə bir məqamda “Amerikanın səsi” yazır ki, ABŞ prezidenti Tramp və onun türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğan Səudiyyə Ərəbistanından jurnalist Cemal Kaşıkçının yoxa çıxması ilə bağlı izahat almaq üçün təzyiqlərlə qarşılaşırlar.
Jurnalist vəliəhdin əmri ilə öldürülüb?
Həmin yazıda qeyd olunur ki, səudiyyəli jurnalist oktyabrın 2-də İstanbulda Səudiyyə Ərəbistanının konsulluğuna daxil olduqdan sonra yoxa çıxıb. Türkiyə təhqiqatçıları onun öldürüldüyünü ehtimal edirlər. Monarx ailəsinin tənqidçisi olan jurnalistin qətli ilə bağlı şübhələr Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti üzərinə düşür. Lakin rəsmi Ər-Riyad bu iddiaları rədd edir.
Fəallar, jurnalistin yoxa çıxması səbəbinə aydnlıq gətirilməsi üçün Səudiyyə Ərəbistanının Vaşinqtondakı səfirliyi qarşısında aksiya keçiriblər. Onlar jurnalistin Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhdi Məhəmməd bin Salmanın əmrinə əsasən öldürülməsindən şübhələnirlər.
Tramp: “Bu, dəhşətli bir şeydir”
Prezident Tramp səudiyyəlilərlə gərgin vəziyyəti müzakirə etdiyini deyib:
“Mən bunu kimin etdiyini öyrənməliyəm, çünki bəzi adamlar deyir ki, onu ora daxil olanda görüblər, lakin oradan çıxdığını görməyiblər. Bu, dəhşətli bir şeydir”.
Hər iki partiyadan qanunvericilər bildirib ki, səudiyyəlilər Kaşıqçının yoxa çıxmasına görə məsuliyyət daşıyırsa, Tramp administrasiyası bir iş görməlidir.
Məsələn, Cənubi Karolina ştatından respublikaçı senator Lindsi Qraham jurnalistin itkin düşməsinə belə reaksiya verib: “Bu, münasibətlər üzərində qara buluddur. Mən Səudiyyə Ərəbistanına həmişə dəstək vermişəm. Onlar kəşfiyyat məlumatlarının bölüşdürülməsi məsələsində yaxşı işlər görüb. Bizim İran və sünni islam kimi qarşılaşdığımız ümumi təhlükələr var”.
Konnektikut ştatından demokrat senator Kris Mörfi isə Ər-Riyada qarşı açıq hücuma keçməyi təklif edib.
Ərdoğan da tərəfdarları və opponentləri tərəfindən eyni təzyiqlərlə qarşılaşır.
Məsələn, Yaxın Şərq üzrə beynəlxalq müxbir Borzu Daraği hadisəyə belə yanaşır:
“Səudiyyəlilərin vəziyyəti başa düşdüyünü düşünmürəm. Bu, Küveyt deyil. Bu, İordaniya deyil. Bu, belə fəndlərin işlədildiyi Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də deyil. Bu, olduqca spesifik tarixə malik bir ölkədir və xarici ölkələrin burada belə əməliyyatlar keçirməsini xoşlamır”.
15 nəfər jurnalisti doğrayıb?
Türkiyə mətbuatı Səudiyyə Ərəbistanından 15 nəfərdən ibarət əməliyyat qrupunun keçən həftə Türkiyəyə gəldiyini və jurnalisti öldürüb, onun bədənini hissələrə böldüyü haqda məlumat verib. Belə görünməmiş hərəkət isə Ərdoğan hakimiyyətinə meydan oxumaqdır.
Lakin bu, həm də Tramp üçün çətinlik yaradır. Bunu ABŞ-ın demokrat senatoru Gerri Konnolli “Amerikanın Səsi”nin türk xidmətinə müsahibəsində deyib.
Sui-qəsd dəstəsi müəyyənləşib
Türkiyənin hökumətyönlü qəzeti isə bildirir ki, tanınmış səudiyyəli jurnalistə görə göndərilmiş 15 nəfərlik sui-qəsd dəstəsi müəyyənləşdirilib. Türkiyə rəsmiləri yazarın İstanbuldakı Səudiyyə konsulluğunda öldürüldüyünü iddia edirlər.
“Sabah” qəzeti 10 oktyabr buraxılışında 15 səudiyyəlinin adlarını və fotolarını da dərc edib. Onların jurnalist yoxa çıxdığı gün Türkiyəyə iki özəl təyyarə ilə getdiyi qeyd olunur. Fotoların aeroportun təhlükəsizlik kameraları ilə çəkildiyi görünür.
Xatırladaq ki, oktyabrın 2-də İstanbuldakı Səudiyyə konsulluğuna girəndən sonra yoxa çıx C. Kaşıqçı türkiyəli nişanlısı ilə evlənməkdən ötrü sənədləşmə işini bitirmək istəyirmiş.
Təhlükəsizlik mənbələri qəzetə deyiblər ki, 15 səudiyyəli İstanbula daxil olub, Kaşıqçı konsulluğa gedən gün onlar da orada olublar və daha sonra ölkəni tərk ediblər.
Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi oktyabrın 9-da bildirib ki, Səudiyyə rəsmiləri İstanbuldakı konsulluqda araşdırma aparılmasına icazə verib. Prezident Rəcəp Tayyib Ərdogan bu işi həll etməyin onun siyasi və humanitar borcu olduğunu deyib.
Qəzet xatırladıb ki, jurnalist Səudiyyə Ərəbistanından ötən il çıxıb. O, ölkənin Yəmən müharibəsindəki siyasətini, narazıları susdurmasını tənqid etdiyinə görə ondan qisas alına biləcəyini söyləyib.
Trampın açıqlamasını Türkiyə təkzib edir
“Amerikalı müfəttişlər də jurnalistlə bağlı hadisəni araşdırırlar”.
Bunu ABŞ prezidenti Donald Tramp “Fox News” telekanalına müsahibəsində deyib.
“Camal Kaşıqçıya nə olduğunu öyrənməyə məcburam. Bu məsələdə mövqeyimiz çox sərtdir. Orada müfəttişlərmiz var. Onlar Türkiyədə yerli müfəttişlərlə birlikdə işləyirlər. Açığı, Səudiyyə Ərəbistanı ilə də əməkdaşlıq edirik. Nələr baş verdiyini aşkar etmək istəyirik”, – deyə ABŞ lideri vurğulayıb.
Lakin Trampın bu açıqlamasını Türkiyə rəsmiləri təkzib ediblər. Bildiriblər ki, ABŞ kəşfiyyatından Türkiyəyə bir nəfər belə göndərilməyib.
Onu da qeyd edək ki, Tramp oktyabrın 10-da keçirdiyi mətbuat konfransında Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı Baş konsulluğunda itkin düşən jurnalist C. Kaşıqçı barədə açıqlama vermişdi: “Bu hadisənin daha dərindən araşdırılmasını istəyirəm. Səudiyyə Ərəbistanı hakimiyyətindən suallarımıza cavab gözləyirik. Bu hadisənin axıradək araşdıracağıq. Camal Kaşıqçının nişanlısını Ağ Evdə görmək və qəbul etmək istəyirəm”.
Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Ceremi Hant isə “France Press”ə deyib ki, jurnalistin qətlə yetirilməsi ilə bağlı ehtimallar özünü doğrultsa, Ər-Riyad ciddi problemlərlə üzləşməli olacaq:
“Hətta özlərini çoxdandır Səudiyyə Ərəbistanının dostu hesab edənlər də, bunun çox ciddi məsələ olduğunu deyirlər. Bu iddialar doğru çıxsa, nəticələr çox ciddi olacaq, çünki dostluq və tərəfdaşlığımız müştərək dəyərlərə söykənir”.
İŞİD-ə bənzər qrupun qurbanı…
Məşhur analitik Taha Özhan jurnalistlə bağlı “Middle East Eye” nəşrində yazıb ki, dostu Camal ilə oktyabrın 16-da bir konfransdakı paneldə görüşəcəklərmiş. Lakin dostu İŞİD-ə bənzər qrupun qurbanı olub.
Reyting.az saytı Taha Özhan həmin nəşrdəki yazısını təqdim edir:
Bəziləri hesab edir ki, diplomatik qaydalara əsasən, Səudiyyə ərazisi sayılan konsulluqda baş verənlər yalnız Səudiyyənin problemidir. Ancaq bu hadisə Səudiyyə Ərəbistanına məxsus diplomatik missiyaların istənilən potensial cinayət üçün səhnə ola biləcəyi təəssüratını yaradır.
Diktaturalar, İsrailin qırğınları, ABŞ müdaxilələri, terrorizm və Suriyadakı zülmlər Yaxın Şərq bölgəsinə xas anlayışlardır. Ancaq Kaşıqçının öldürülməsi, demək olar ki, bütün bu vəhşiliyin müxtəlif elementlərini birləşdirir.
Əsas geosiyasi iqlim, ilk növbədə, İŞİD zehniyyətini doğurub və nəticədə, İstanbulda, Səudiyyə konsulluğu içərisində Kaşıqçını öldürmək üçün iddia edilən üsullar yaranıb.
Yalnız bu zəhərli ekosistemi tamamilə başa düşə bilsək, Riyaddakı zehniyyəti, Vaşinqtonun təkəbbürünü, Tehranın inadkarlığını, Moskvanın döyənəkliyini, Təl-Əvivin irqçiliyini və Körfəz dövlətlərinin harınlığını başa düşə bilərik.
Riyaddakı iqtidar, prezident Donald Trampın təbirilə, ABŞ dəstəyi olmadan yalnız iki həftə hakimiyyətdə qala bilər, eyni məntiqlə, Kaşıqçı da.
Söhbət təqsirsiz və müdafiəsiz bir adamın öldürülməsindən gedir.
Məsələ sadəcə, təvazökar bir fəal və jurnalist olan Kaşıqçının susdurulmasında deyil. O, Səudiyyə rejiminə heç bir real təhlükə yaratmayıb. Kaşıqçı günahsız idi, günahsız insanlara qarşı məqsədsiz və sapqın qəsd edilib.
ABŞ və Avropa paytaxtlarında hakim zehniyyət cavabdehlikdən yayına bilməz. Bölgədəki əsas geosiyasi məsələlərdən qaçaraq və “qadınlar Səudiyyə Ərəbistanında avtomobil idarə edə bilsin və ya bilməsin” kimi sadə problemdən faydalanaraq, onlar toksik geosiyasi iqlimin bəslənməsində rol oynayıblar.
Bu arada, Səudiyyə Ərəbistanının şahzadəsi Məhəmməd bin Salman ABŞ prezidenti ilə birlikdə bölgədə, Yəmən və Fələstin, Suriya və Livana qarşı hiddətlənir. Bu sərsəm qəzəb oktyabrın 2-də İstanbuldakı Səudiyyə konsulluğunda da təcəssümünü tapıb.
Belə məsuliyyətsiz davranışın nəticələrinin İstanbulla məhdudlaşacağına dair heç bir zəmanət yoxdur; asanlıqla dünyanın digər bölgələrindəki Səudiyyə diplomatik nümayəndəliklərinə də genişləndirilə bilər.
Kaşıqçı – Səudiyyə vətəndaşı və Vaşinqtonun siyasi və media elitasının dairələrində məşhur olan ABŞ sakini idi. Onun amansız qətlinin nəticələri dünya miqyasında əks-səda verəcək.
Camal Kaşıqçının öldürülməsini planlaşdıran zehniyyətin onun ölümündən sonra dayandırılacağına dair heç bir zəmanət yoxdur. Səudiyyə Ərəbistanı, Tramp-Netanyahu oxunun təbii müttəfiqi olaraq, məsuliyyətlə hərəkət etməyi davam etdirəcək. Bu hadisə, həmçinin Riyadın günahı ucbatından Türkiyə-Səudiyyə Ərəbistanı münasibətlərinin ölümünü də potensial olaraq önə çəkir. Münasibətlərin qırılma nöqtəsini keçmişik və Riyad törətdiyi təxribatla bunda tam günahkardır.
Bu nöqtədən başlayaraq, Səudiyyə Ərəbistanın addımları ikitərəfli münasibətlərin taleyini təyin edəcək. Ancaq unutmamalıyıq ki, Kaşıqçının öldürülməsinin təsiri Ankara-Riyad oxundan kənara çıxır. Dünya məsuliyyət daşımalı və müvafiq olaraq təpki verməlidir.
Tramp tacdar şahzadənin Yaxın Şərq siyasətlərinə yaşıl işıq yandırıb. Amma dünyanın qalan hissəsi buna izin verməməlidir.
Səudiyyənin tacdar şahzadəsi Trampın prezident seçilməsindən çox-çox əvvəl qlobal mərhələyə girib. Lakin Məhəmməd bin Salmandan fərqli olaraq, Tramp dünya miqyaslı meqalayihələri ilə tanınan məşhur şəxs idi. Adı demək olar ki, həmişə “Aramco” şirkəti ilə birlikdə xatırlanan gənc şahzadə isə təkcə Yaxın Şərqdə deyil, dünya siyasətinə yeni bir adamdır.
Qərbdə Məhəmməd bin Salman – Yaxın Şərq kimi çətin bir bölgəyə uyğun dəmir yumruqlu, uzunmüddətli hökmdar kimi nəzərdən keçirilib. Amma o, həmçinin səhm almaq fürsəti kimi qəbul olunub.
Şahzadə Səudiyyə Ərəbistanı milli neft şirkətinin – “Aramco”nun təxminən 5 faizini satmağı planlaşdırır. İlk səhm payının 100 milyard dollara qədər artırılması gözlənilirdi, lakin avqust ayından bəri “Aramco” ilə bağlı qeyri-müəyyənlik Səudiyyə hökumətinin disfunksiyası əlaməti idi.
Məhəmməd bin Salman keçən il varis-şahzadə təyin edilərkən, “New York Times”-ın şərhçisi Tom Fridman “Səudiyyə Ərəbistanında “Ərəb baharı”nın başladığını və şahzadənin “cəmiyyət üçün böyük planları” olduğunu iddia edib.
İndi tacdarın “böyük planları” “Aramco” üçün uğursuz şəklində həyata keçirilib: lüks oteldə çox sayda xanədan üzvü və iş adamının həbsdə saxlanılması və ən sonda İstanbuldakı cinayət.
Kaşıqçı yalnız Səudiyyə Ərəbistanı deyil, bütün Yaxın Şərq üçün daha yaxşı gələcəyin xəyalpərəsti idi.
İndi bütün dünyanı yaxından maraqlandıran bir sual var: jurnalistin ölümü elan olunacaq, yoxsa bu, bir sirr pərdəsi olaraq qapadılaraq, tarixin hökmünə buraxılacaq?
Əlbəttə, bu suallar ətrafında indi dünyanın öndə gələn mətbuatı müxtəlif ehtimallar irəli sürür. Bir qrup iddia edir ki, jurnalist konsulluqda tikə-tikə doğranaraq, çemodanla Səudiyyə Ərəbistana aparılıb, yəni öldürülüb. Digər qrup onun sağ olma ehtimalından danışır. Məsələn, İngiltərənin “Deyli Meyl” qəzeti tanınmış müxalifətçi ərəb jurnalist, “Vaşinqton Post” yazarı Camal Kaşıqçının öldürülmədiyini, Ər-Riyadda olduğunu iddia edib.
Sözügedən nəşr kral ailəsinə yaxın mənbəyə istinadla Camalın Səudiyyə Ərəbistanına qaçırıldığını yazıb.
Məlumata görə, jurnalist Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı Baş konsulluğuna girəndən sonra qara avtomobil və onu izləyən ağ avtobusla birlikdə hava limanına aparılıb. Xüsusi təyyarə əvvəlcə Dubaya, daha sonra Ər-Riyada uçub.
“Deyli Meyl” jurnalistin sağ olduğunu və hələ də Ər-Riyadda saxlandığını yazıb.
Bir sözlə, jurnalistin öldürülmə ehtimalının daha çox ağırlıq qazandığı bu hadisədə az da olsa, əks ehtimal var. Bunun hansının doğru olduğunu isə zaman göstərəcək.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-10-2018 14:19 | Bölmə: Slayd
Azərbaycan mətbuatının “Cemal Kaşıkçı”, “Camal Qaşıqçı”, yaxud “Camal Xaşuqci” kimi təqdim etdiyi Səudiyyə əsilli jurnalistin İstanbulda yoxa çıxması dünyanın gündəm mövzularından birinə çevrilib.
“Reytinq” xəbər verir ki, son rəsmi məlumata görə, Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı Baş konsulluğuna daxil olduqdan sonra xəbəri alına bilməyən “Washington Post” qəzetinin köşə yazarı Cemal Kaşıkçı ilə bağlı şübhəlilər müəyyənləşib.
Türkiyənin NTV kanalı bildirib ki, konsulluğun əhatə etdiyi ərazidə 150 kamera vasitəsi ilə araşdırma aparılıb. Bu kameralardan ikisində Cemal Kaşıkçının konsulluğa daxil olduğu aydın görünsə də, binanı tərk etməsi faktı üzə çıxmayıb:
“Görüntülərdə konsulluqdan çıxan iki şübhəli maşınla yanaşı, 7 nəfər də şübhəli şəxs müəyyənləşdirilib. Həmin şəxslər jurnalistin binaya daxil olmasından 30 dəqiqə sonra gəlib və təxminən 2.5-3 saat sonra Türkiyəni tərk ediblər”.
Belə bir məqamda “Amerikanın səsi” yazır ki, ABŞ prezidenti Tramp və onun türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğan Səudiyyə Ərəbistanından jurnalist Cemal Kaşıkçının yoxa çıxması ilə bağlı izahat almaq üçün təzyiqlərlə qarşılaşırlar.
Jurnalist vəliəhdin əmri ilə öldürülüb?
Həmin yazıda qeyd olunur ki, səudiyyəli jurnalist oktyabrın 2-də İstanbulda Səudiyyə Ərəbistanının konsulluğuna daxil olduqdan sonra yoxa çıxıb. Türkiyə təhqiqatçıları onun öldürüldüyünü ehtimal edirlər. Monarx ailəsinin tənqidçisi olan jurnalistin qətli ilə bağlı şübhələr Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti üzərinə düşür. Lakin rəsmi Ər-Riyad bu iddiaları rədd edir.
Fəallar, jurnalistin yoxa çıxması səbəbinə aydnlıq gətirilməsi üçün Səudiyyə Ərəbistanının Vaşinqtondakı səfirliyi qarşısında aksiya keçiriblər. Onlar jurnalistin Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhdi Məhəmməd bin Salmanın əmrinə əsasən öldürülməsindən şübhələnirlər.
Tramp: “Bu, dəhşətli bir şeydir”
Prezident Tramp səudiyyəlilərlə gərgin vəziyyəti müzakirə etdiyini deyib:
“Mən bunu kimin etdiyini öyrənməliyəm, çünki bəzi adamlar deyir ki, onu ora daxil olanda görüblər, lakin oradan çıxdığını görməyiblər. Bu, dəhşətli bir şeydir”.
Hər iki partiyadan qanunvericilər bildirib ki, səudiyyəlilər Kaşıqçının yoxa çıxmasına görə məsuliyyət daşıyırsa, Tramp administrasiyası bir iş görməlidir.
Məsələn, Cənubi Karolina ştatından respublikaçı senator Lindsi Qraham jurnalistin itkin düşməsinə belə reaksiya verib: “Bu, münasibətlər üzərində qara buluddur. Mən Səudiyyə Ərəbistanına həmişə dəstək vermişəm. Onlar kəşfiyyat məlumatlarının bölüşdürülməsi məsələsində yaxşı işlər görüb. Bizim İran və sünni islam kimi qarşılaşdığımız ümumi təhlükələr var”.
Konnektikut ştatından demokrat senator Kris Mörfi isə Ər-Riyada qarşı açıq hücuma keçməyi təklif edib.
Ərdoğan da tərəfdarları və opponentləri tərəfindən eyni təzyiqlərlə qarşılaşır.
Məsələn, Yaxın Şərq üzrə beynəlxalq müxbir Borzu Daraği hadisəyə belə yanaşır:
“Səudiyyəlilərin vəziyyəti başa düşdüyünü düşünmürəm. Bu, Küveyt deyil. Bu, İordaniya deyil. Bu, belə fəndlərin işlədildiyi Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də deyil. Bu, olduqca spesifik tarixə malik bir ölkədir və xarici ölkələrin burada belə əməliyyatlar keçirməsini xoşlamır”.
15 nəfər jurnalisti doğrayıb?
Türkiyə mətbuatı Səudiyyə Ərəbistanından 15 nəfərdən ibarət əməliyyat qrupunun keçən həftə Türkiyəyə gəldiyini və jurnalisti öldürüb, onun bədənini hissələrə böldüyü haqda məlumat verib. Belə görünməmiş hərəkət isə Ərdoğan hakimiyyətinə meydan oxumaqdır.
Lakin bu, həm də Tramp üçün çətinlik yaradır. Bunu ABŞ-ın demokrat senatoru Gerri Konnolli “Amerikanın Səsi”nin türk xidmətinə müsahibəsində deyib.
Sui-qəsd dəstəsi müəyyənləşib
Türkiyənin hökumətyönlü qəzeti isə bildirir ki, tanınmış səudiyyəli jurnalistə görə göndərilmiş 15 nəfərlik sui-qəsd dəstəsi müəyyənləşdirilib. Türkiyə rəsmiləri yazarın İstanbuldakı Səudiyyə konsulluğunda öldürüldüyünü iddia edirlər.
“Sabah” qəzeti 10 oktyabr buraxılışında 15 səudiyyəlinin adlarını və fotolarını da dərc edib. Onların jurnalist yoxa çıxdığı gün Türkiyəyə iki özəl təyyarə ilə getdiyi qeyd olunur. Fotoların aeroportun təhlükəsizlik kameraları ilə çəkildiyi görünür.
Xatırladaq ki, oktyabrın 2-də İstanbuldakı Səudiyyə konsulluğuna girəndən sonra yoxa çıx C. Kaşıqçı türkiyəli nişanlısı ilə evlənməkdən ötrü sənədləşmə işini bitirmək istəyirmiş.
Təhlükəsizlik mənbələri qəzetə deyiblər ki, 15 səudiyyəli İstanbula daxil olub, Kaşıqçı konsulluğa gedən gün onlar da orada olublar və daha sonra ölkəni tərk ediblər.
Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi oktyabrın 9-da bildirib ki, Səudiyyə rəsmiləri İstanbuldakı konsulluqda araşdırma aparılmasına icazə verib. Prezident Rəcəp Tayyib Ərdogan bu işi həll etməyin onun siyasi və humanitar borcu olduğunu deyib.
Qəzet xatırladıb ki, jurnalist Səudiyyə Ərəbistanından ötən il çıxıb. O, ölkənin Yəmən müharibəsindəki siyasətini, narazıları susdurmasını tənqid etdiyinə görə ondan qisas alına biləcəyini söyləyib.
Trampın açıqlamasını Türkiyə təkzib edir
“Amerikalı müfəttişlər də jurnalistlə bağlı hadisəni araşdırırlar”.
Bunu ABŞ prezidenti Donald Tramp “Fox News” telekanalına müsahibəsində deyib.
“Camal Kaşıqçıya nə olduğunu öyrənməyə məcburam. Bu məsələdə mövqeyimiz çox sərtdir. Orada müfəttişlərmiz var. Onlar Türkiyədə yerli müfəttişlərlə birlikdə işləyirlər. Açığı, Səudiyyə Ərəbistanı ilə də əməkdaşlıq edirik. Nələr baş verdiyini aşkar etmək istəyirik”, – deyə ABŞ lideri vurğulayıb.
Lakin Trampın bu açıqlamasını Türkiyə rəsmiləri təkzib ediblər. Bildiriblər ki, ABŞ kəşfiyyatından Türkiyəyə bir nəfər belə göndərilməyib.
Onu da qeyd edək ki, Tramp oktyabrın 10-da keçirdiyi mətbuat konfransında Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı Baş konsulluğunda itkin düşən jurnalist C. Kaşıqçı barədə açıqlama vermişdi: “Bu hadisənin daha dərindən araşdırılmasını istəyirəm. Səudiyyə Ərəbistanı hakimiyyətindən suallarımıza cavab gözləyirik. Bu hadisənin axıradək araşdıracağıq. Camal Kaşıqçının nişanlısını Ağ Evdə görmək və qəbul etmək istəyirəm”.
Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Ceremi Hant isə “France Press”ə deyib ki, jurnalistin qətlə yetirilməsi ilə bağlı ehtimallar özünü doğrultsa, Ər-Riyad ciddi problemlərlə üzləşməli olacaq:
“Hətta özlərini çoxdandır Səudiyyə Ərəbistanının dostu hesab edənlər də, bunun çox ciddi məsələ olduğunu deyirlər. Bu iddialar doğru çıxsa, nəticələr çox ciddi olacaq, çünki dostluq və tərəfdaşlığımız müştərək dəyərlərə söykənir”.
İŞİD-ə bənzər qrupun qurbanı…
Məşhur analitik Taha Özhan jurnalistlə bağlı “Middle East Eye” nəşrində yazıb ki, dostu Camal ilə oktyabrın 16-da bir konfransdakı paneldə görüşəcəklərmiş. Lakin dostu İŞİD-ə bənzər qrupun qurbanı olub.
Reyting.az saytı Taha Özhan həmin nəşrdəki yazısını təqdim edir:
Bəziləri hesab edir ki, diplomatik qaydalara əsasən, Səudiyyə ərazisi sayılan konsulluqda baş verənlər yalnız Səudiyyənin problemidir. Ancaq bu hadisə Səudiyyə Ərəbistanına məxsus diplomatik missiyaların istənilən potensial cinayət üçün səhnə ola biləcəyi təəssüratını yaradır.
Diktaturalar, İsrailin qırğınları, ABŞ müdaxilələri, terrorizm və Suriyadakı zülmlər Yaxın Şərq bölgəsinə xas anlayışlardır. Ancaq Kaşıqçının öldürülməsi, demək olar ki, bütün bu vəhşiliyin müxtəlif elementlərini birləşdirir.
Əsas geosiyasi iqlim, ilk növbədə, İŞİD zehniyyətini doğurub və nəticədə, İstanbulda, Səudiyyə konsulluğu içərisində Kaşıqçını öldürmək üçün iddia edilən üsullar yaranıb.
Yalnız bu zəhərli ekosistemi tamamilə başa düşə bilsək, Riyaddakı zehniyyəti, Vaşinqtonun təkəbbürünü, Tehranın inadkarlığını, Moskvanın döyənəkliyini, Təl-Əvivin irqçiliyini və Körfəz dövlətlərinin harınlığını başa düşə bilərik.
Riyaddakı iqtidar, prezident Donald Trampın təbirilə, ABŞ dəstəyi olmadan yalnız iki həftə hakimiyyətdə qala bilər, eyni məntiqlə, Kaşıqçı da.
Söhbət təqsirsiz və müdafiəsiz bir adamın öldürülməsindən gedir.
Məsələ sadəcə, təvazökar bir fəal və jurnalist olan Kaşıqçının susdurulmasında deyil. O, Səudiyyə rejiminə heç bir real təhlükə yaratmayıb. Kaşıqçı günahsız idi, günahsız insanlara qarşı məqsədsiz və sapqın qəsd edilib.
ABŞ və Avropa paytaxtlarında hakim zehniyyət cavabdehlikdən yayına bilməz. Bölgədəki əsas geosiyasi məsələlərdən qaçaraq və “qadınlar Səudiyyə Ərəbistanında avtomobil idarə edə bilsin və ya bilməsin” kimi sadə problemdən faydalanaraq, onlar toksik geosiyasi iqlimin bəslənməsində rol oynayıblar.
Bu arada, Səudiyyə Ərəbistanının şahzadəsi Məhəmməd bin Salman ABŞ prezidenti ilə birlikdə bölgədə, Yəmən və Fələstin, Suriya və Livana qarşı hiddətlənir. Bu sərsəm qəzəb oktyabrın 2-də İstanbuldakı Səudiyyə konsulluğunda da təcəssümünü tapıb.
Belə məsuliyyətsiz davranışın nəticələrinin İstanbulla məhdudlaşacağına dair heç bir zəmanət yoxdur; asanlıqla dünyanın digər bölgələrindəki Səudiyyə diplomatik nümayəndəliklərinə də genişləndirilə bilər.
Kaşıqçı – Səudiyyə vətəndaşı və Vaşinqtonun siyasi və media elitasının dairələrində məşhur olan ABŞ sakini idi. Onun amansız qətlinin nəticələri dünya miqyasında əks-səda verəcək.
Camal Kaşıqçının öldürülməsini planlaşdıran zehniyyətin onun ölümündən sonra dayandırılacağına dair heç bir zəmanət yoxdur. Səudiyyə Ərəbistanı, Tramp-Netanyahu oxunun təbii müttəfiqi olaraq, məsuliyyətlə hərəkət etməyi davam etdirəcək. Bu hadisə, həmçinin Riyadın günahı ucbatından Türkiyə-Səudiyyə Ərəbistanı münasibətlərinin ölümünü də potensial olaraq önə çəkir. Münasibətlərin qırılma nöqtəsini keçmişik və Riyad törətdiyi təxribatla bunda tam günahkardır.
Bu nöqtədən başlayaraq, Səudiyyə Ərəbistanın addımları ikitərəfli münasibətlərin taleyini təyin edəcək. Ancaq unutmamalıyıq ki, Kaşıqçının öldürülməsinin təsiri Ankara-Riyad oxundan kənara çıxır. Dünya məsuliyyət daşımalı və müvafiq olaraq təpki verməlidir.
Tramp tacdar şahzadənin Yaxın Şərq siyasətlərinə yaşıl işıq yandırıb. Amma dünyanın qalan hissəsi buna izin verməməlidir.
Səudiyyənin tacdar şahzadəsi Trampın prezident seçilməsindən çox-çox əvvəl qlobal mərhələyə girib. Lakin Məhəmməd bin Salmandan fərqli olaraq, Tramp dünya miqyaslı meqalayihələri ilə tanınan məşhur şəxs idi. Adı demək olar ki, həmişə “Aramco” şirkəti ilə birlikdə xatırlanan gənc şahzadə isə təkcə Yaxın Şərqdə deyil, dünya siyasətinə yeni bir adamdır.
Qərbdə Məhəmməd bin Salman – Yaxın Şərq kimi çətin bir bölgəyə uyğun dəmir yumruqlu, uzunmüddətli hökmdar kimi nəzərdən keçirilib. Amma o, həmçinin səhm almaq fürsəti kimi qəbul olunub.
Şahzadə Səudiyyə Ərəbistanı milli neft şirkətinin – “Aramco”nun təxminən 5 faizini satmağı planlaşdırır. İlk səhm payının 100 milyard dollara qədər artırılması gözlənilirdi, lakin avqust ayından bəri “Aramco” ilə bağlı qeyri-müəyyənlik Səudiyyə hökumətinin disfunksiyası əlaməti idi.
Məhəmməd bin Salman keçən il varis-şahzadə təyin edilərkən, “New York Times”-ın şərhçisi Tom Fridman “Səudiyyə Ərəbistanında “Ərəb baharı”nın başladığını və şahzadənin “cəmiyyət üçün böyük planları” olduğunu iddia edib.
İndi tacdarın “böyük planları” “Aramco” üçün uğursuz şəklində həyata keçirilib: lüks oteldə çox sayda xanədan üzvü və iş adamının həbsdə saxlanılması və ən sonda İstanbuldakı cinayət.
Kaşıqçı yalnız Səudiyyə Ərəbistanı deyil, bütün Yaxın Şərq üçün daha yaxşı gələcəyin xəyalpərəsti idi.
İndi bütün dünyanı yaxından maraqlandıran bir sual var: jurnalistin ölümü elan olunacaq, yoxsa bu, bir sirr pərdəsi olaraq qapadılaraq, tarixin hökmünə buraxılacaq?
Əlbəttə, bu suallar ətrafında indi dünyanın öndə gələn mətbuatı müxtəlif ehtimallar irəli sürür. Bir qrup iddia edir ki, jurnalist konsulluqda tikə-tikə doğranaraq, çemodanla Səudiyyə Ərəbistana aparılıb, yəni öldürülüb. Digər qrup onun sağ olma ehtimalından danışır. Məsələn, İngiltərənin “Deyli Meyl” qəzeti tanınmış müxalifətçi ərəb jurnalist, “Vaşinqton Post” yazarı Camal Kaşıqçının öldürülmədiyini, Ər-Riyadda olduğunu iddia edib.
Sözügedən nəşr kral ailəsinə yaxın mənbəyə istinadla Camalın Səudiyyə Ərəbistanına qaçırıldığını yazıb.
Məlumata görə, jurnalist Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı Baş konsulluğuna girəndən sonra qara avtomobil və onu izləyən ağ avtobusla birlikdə hava limanına aparılıb. Xüsusi təyyarə əvvəlcə Dubaya, daha sonra Ər-Riyada uçub.
“Deyli Meyl” jurnalistin sağ olduğunu və hələ də Ər-Riyadda saxlandığını yazıb.
Bir sözlə, jurnalistin öldürülmə ehtimalının daha çox ağırlıq qazandığı bu hadisədə az da olsa, əks ehtimal var. Bunun hansının doğru olduğunu isə zaman göstərəcək.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:18
İlham Əliyev VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda iştirak edib - Video - Fotolar (Yenilənib)
Bu gün, 16:48
Prokurorluq əməliyyat keçirib, vəzifəli şəxslər cinayət başında saxlanılıb - (Yenilənib)
Bu gün, 08:19
Birinci siniflərə sənəd qəbulu başlayır
Bu gün, 07:28
ÜST xəbərdarlıq edir: humanitar fəlakət yaxınlaşır!
29-04-2024, 18:12
Azərbaycanla Ermənistan arasında 35 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
29-04-2024, 16:12
Türkiyənin NATO ilə bağlı qərarı 32 dövlətə çatdırılıb
29-04-2024, 15:55
İsa Qəmbər Müsavat başqanı postuna namizəd olub
29-04-2024, 12:54
Prezident iki nazir müavini təyin edib
29-04-2024, 11:46
Qərb Tiflisi Rusiyaya görə cəzalandırır
29-04-2024, 09:22
Ermənistanın Azərbaycana hərbi təcavüzü nəticəsində itkin düşənlərin yeni sayı açıqlanıb - Foto
29-04-2024, 07:57
Tbilisiyə xüsusi təyinatlı qüvvə yeridilib
28-04-2024, 23:14
Antoni Blinken İlham Əliyevə zəng edib
28-04-2024, 18:14
"Boinq" kosmosa uçacaq - Fotolar
28-04-2024, 17:52
Türkiyə səmasında insanabənzər cismlər peyda olub
28-04-2024, 17:21
Sədərəkdə sursat partlayıb: iki nəfər həlak olub
27-04-2024, 10:09
Marsdakı "hörümçək sürüsü"nün sirri açılıb - Fotolar
26-04-2024, 20:58
İlham Əliyevlə Olaf Şolts birgə mətbuat konfransı keçiriblər
26-04-2024, 18:36
Blinken Pekində Çini hədələyib
26-04-2024, 18:15
Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəddə koordinatlar dəqiqləşdirilir
26-04-2024, 13:21
Tehran-Tel-Əviv qarşıdurmasının növbəti dayanacağı haradadır?
26-04-2024, 13:07
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
26-04-2024, 12:29
Kosmik Stansiyada tapılan təhlükəli bakteriyalar insanlar üçün əhəmiyyətli ola bilər
26-04-2024, 11:46
Ukraynaya qarşı savaş Kremldəki kabinetlərə keçir - Politoloq
26-04-2024, 11:21
Ağdamdakı Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi fəaliyyətini dayandırıb - Fotolar
25-04-2024, 20:26
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
25-04-2024, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
25-04-2024, 19:17
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
25-04-2024, 18:09
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
25-04-2024, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
25-04-2024, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
25-04-2024, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
25-04-2024, 11:59
Naxçıvanın baş naziri vəzifədən azad olunub - Təyinat
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)