21:58 / 25-04-2024
İlham Əliyev Füzuli hava limanından Berlinə uçub - (Yenilənib)
20:33 / 25-04-2024
Almaniyadakı ukraynalı qaçqınlara görə problem yaranıb
20:26 / 25-04-2024
İran-İsrail qarşıdurması: ilk raund daha təhlükəli mərhələyə keçə bilər
19:45 / 25-04-2024
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
19:17 / 25-04-2024
Rusiya Polşada yaradılacaq nüvə obyektlərinə hücum edəcək
18:56 / 25-04-2024
İran məhkəməsi repçi barəsində edam qərarı çıxarıb
18:42 / 25-04-2024
Milli Məclis Avropa Parlamentinin son qətnaməsinə sərt cavab verib - Bəyanat
18:09 / 25-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində 20 sərhəd dirəyi quraşdırılıb
18:03 / 25-04-2024
Ermənistanda müxalifətin aksiyası baş tutmayıb, kütləvi həbslər var - Video
18:02 / 25-04-2024
Naxçıvanda fond sədri vəzifədən çıxarılıb
17:55 / 25-04-2024
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
17:46 / 25-04-2024
Dünyada iqlim böhranı başlayır
17:32 / 25-04-2024
Azərbaycanla Macarıstan arasında enerji əməkdaşlığı barədə müzakirə aparılıb
17:25 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinə Qarabağ atı hədiyyə edilib - Fotolar
17:08 / 25-04-2024
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
16:42 / 25-04-2024
Qırğızıstan prezidentinin Azərbaycana dövlət səfəri başa çatıb
16:41 / 25-04-2024
Türkiyə Mərkəzi Bankı faiz dərəcəsi ilə bağlı qərar verib
16:25 / 25-04-2024
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentləri birgə nahar ediblər
16:09 / 25-04-2024
Avropa Parlamenti Gürcüstanda xarici agentlər haqqında qanunla bağlı qətnamə qəbul edib
16:05 / 25-04-2024
Prezident İlham Əliyev Şarl Mişeli COP29-a dəvət edib
15:50 / 25-04-2024
İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır
15:32 / 25-04-2024
Keçmiş Ombudsman Elmira Süleymanova vəfat edib - (Yenilənib)
15:32 / 25-04-2024
Simonyan: "Ermənistan və Azərbaycanın bir-birinə qarşı ərazi iddiası yoxdur"
15:08 / 25-04-2024
"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"
14:43 / 25-04-2024
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
14:35 / 25-04-2024
Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"
14:29 / 25-04-2024
Qərb Cənubi Qafqazda sabitliyi pozmağa çalışır
14:16 / 25-04-2024
İsrail daha 12 fələstinlini həbs edib
14:06 / 25-04-2024
Qəzzada ölənlərin sayı artıb
13:59 / 25-04-2024
Rusiya XİN: "Sərhədlərin delimitasiyası üzrə bütün səylərini dəstəkləyirik"
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
16:10 / 22-04-2024
Ölkələr sürətlə silahlanır - Ümumi hərbi xərclər 2,4 trilyon dolları keçib
14:10 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:58 / 23-04-2024
İlham Əliyev “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” beynəlxalq forumda iştirak edir - (Yenilənib)
14:03 / 24-04-2024
Professor Nəsib Quliyev özünü güllələyib
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:45 / 22-04-2024
Türkiyədə yenə zəlzələ olub
Qanlı diktatorun cadugərlər ordusu olub; O, 50 mindən çox insanı edam etdirib - Fotolar
Tarix: 14-10-2018 10:54 | Bölmə: Slayd
Ata və oğul Dyuvalye Haiti Respublikasını təxminən 30 il növbə ilə idarə ediblər.
Dünyanın ən yoxsul ölkələrindən biri olan Haitiyə amansız diktator rəhbərlik edib. O, xəzinəni dağıdıb, 50 mindən çox adama işgəncə verərək edam etdirib. Onun vaxtında qul alveri və uşaqların satılması da artıb. Yerli əhalini qorxu içində saxlamaq üçün vudu ayinləri kömək edirdi. Haitililərin arasında şayiələr dolaşırdı ki, Kennedinin qətlində məhz onun əli olub.
“Vudunun ən təhlükəli ayinlərindən birini Şənbə günü Baronu adlandırırdılar. İnanclara əsasən, ölülərin ruhunu ölülər səltənətinə göndərib, həm də onları zombilərə yönəldə bilərdi. Haitililər hesab edirdilər ki, bu ruh modabaz kimi geyinirdi: nəfis qara frak, silindr və bahalı eynəklər daşıyırdı. Bu ruhu təqlid etmək üçün Haitinin diktatoru Fransua Dyuvalye həmişə belə geyinirdi. Şənbə günü Baronu haqqında mifləri hörmətdən salmamaq üçün o, hətta onun kimi – pıçıltı ilə danışmağa çalışırdı”, - ölkənin keçmiş liderinin bioqraflarından biri söyləyib.
Kənd həkiminin resepti
Dyuvalye Haitinin paytaxtı Port-o-Prensdə müəllim və jurnalist ailəsində anadan olub. O, həkim kimi ali təhsil alaraq kəndə işləməyə gedib, sonra ABŞ-ın hərbi missiyasında xidmət edib və Miçiqan universitetində təcrübə keçib. 1939-cu ildə gələcək dövlət başçısı tibb bacısı Simone Ovide ilə evlənib: o, ona 3 qız və bir oğul dünyaya gətirib. Dyuvalyenin oğlu da sonralar ölkə tarixində qanlı iz qoyub.
Ailəsinin doktor olması ilə fəxr etməsinə baxmayaraq, birdən tibb sahəsindən ayrılaraq siyasətlə maraqlanıb: 1946-cı ildə ölkədə hakimiyyətə qaradərili prezident Dyumarse Estime gəlir (əvvəllər belə yüksək vəzifələri mulatlar tuturdular). Dyuvalye əvvəlcə əmək nazirinin müavini, sonra səhiyyə naziri olur. Sonrakı on il ərzində siyasi çevrilişlər ölkəni silkələyir, nəticədə Dyuvalye suyun dibinə yatmalı olub. Lakin sonrakı hadisələr onun tozunu soyutmayıb.
Yeni hakimiyyətdən qaçaraq Makiavellinin “Padşah” traktatını oxuyur və sonsuz hakimiyyət haqqında düşünür. Bu şans ona 1956-cı ildəki növbəti qiyamdan sonra yaranıb. O, çoxları üçün gözlənilmədən prezident seçkilərində öz namizədliyini irəli sürüb. O zaman onun opponentləri müəllim Daniel Finyole və vəkil Kleman Jyumel Dyuvalyeni ciddi qəbul etmir, cəsarətli “gənc cırtqoz” kimi gülürdülər. Lakin doktoru açıq-aşkar hesabdan silməyə dəyməzdi.
O, əllərini sallayıb oturmayıb, iğtişaşların təşkili üçün bütün gücünü səfərbər edib. Dyuvalye öz tərəfdarları qarşısında vətəndaşlarda vahimə hissi yaratmaq tapşırığı qoyub. Prezident Finolye olur, ancaq hakimiyyətdə az qalır – onu hakimiyyətə gəldikdən 20 gün sonra həbs ediblər. Etirazlar vəhşicəsinə dağıdılıb və təyin olunan yeni seçkilərdə artıq Fransua Dyuvalye qalib gəlib.
Yeni lider yerini möhkəmləndirmək üçün opponentlərini gülləbaran edib, həbsxanalara göndərib, ölkədə prezidentinkindən başqa, ictimai təşkilatlar və partiyalar qadağan edilib, liberal qəzetlər bağlanıb, qeyri-loyal biznesmenlərin əmlakı milliləşdirilib. Katolik kilsəsi daim təqiblərə məruz qalıb, ibadəti dəyişməyə məcbur ediblər. “Atamız bizim” duası Allaha deyil, şəxsən Haiti liderinə qarşı işlədilib. Amma buna baxmayaraq, Haitinin əsas dini ayini vudu olub.
Canlı ölülərin gecəsi
Haitililər öz prezidentlərinin özünə ləqəb düşünməyi xoşladığını bildiyindən Dyuvalye özünə Papa Dok ləqəbi verir. Sonradan “inqilabın danılmaz lideri”, “milli birlik apostolu”, “yoxsulların pənahı” titullarını mənimsəyib. Lakin daha çox Papa Dok ləqəbinə alışıb.
Orduya çox etibar etməyən Papa Dok öz ordusunu təşkil edib. Yarımkriminal hərbiləşdirilmiş tonton-makuta dəstələri yeni diktatorun əsas dayağı olub. Onlar büdcədən pul almırdılar, yerli əhalini qarət etməklə qidalanırdılar.
Onlara cadugər vudular rəhbərlik edib, dəstəyə dəhşətli dərəcədə savadsız yerli sakinlər gətirilib. Onlar ağ cübbələr geyinib və günəşdən qoruyucu eynəklər taxırdılar, heç kim onların gözünü görmürdü. İnsanların dərisini soyurdular, onları boğurdular, diri-diri yandırırdılar, daşla vururdular. Haitililər bir-birinə danışırdılar ki, tonton-makutları ələ almaq, yaxud öldürmək olmaz, çünki onlar “zombi” kimi yalnız Dyuvalyeyə tabe olurdular.
Dyuvalyenin hər səhəri gizli polisin rəisi ilə görüşlə başlayırdı. Rəis ona fərqli düşünən və cəzaya layiq olan insanlar barədə danışırdı. Nəticədə, hər gün həbs edilməsi lazım olanların siyahısı hazırlanırdı ki, sonradan barələrində edam hökmü çıxarılsın.
Diktatorun yanında bütöv həbsxana və konslager sistemi yaradılıb, şübhəlilər və qeyri-loyallığı ilə fərqlənənlər orada saxlanılıb. Ən təhlükəli düşmənlər prezident sarayının altındakı xüsusi həbsxanaya salınıblar. Tətbiq olunan işgəncə vasitələrinə orta əsrlərdə belə həsəd aparıla bilərdi. Qədim vasitələrlə yanaşı, bu sahədə texnikanın son nailiyyətlərindən də istifadə edilib. Yerli mətbuatda mütəmadi olaraq başı kəsilmiş, parçalanmış bədənlərin foto hesabatı dərc edilib.
Cənnətin arxa tərəfi
Bu arada ölkə iqtisadiyyatı sürətlə tənəzzülə gedib. Əhalinin cəmisi 10 faizi savadlı idi, qalanları yazmağı və oxumağı bilmirdi. Dyuvalye və onun ailəsi ciblərinə milyonlarla dollar doldurub, sonradan İsveçrə bankına köçürüblər. Həmin vaxt haitililər acından ölürdülər, uşaqları qul kimi satılırdılar, ümid edirdilər ki, heç olmasa sahibləri onları yedizdirəcək.
Dyuvalye qan satışından daha da varlanıb. Yerli sakinləri donor qanı verməyə məcbur edirdilər, sonra ABŞ-da satırdılar: ayda iki dəfə Vaşinqtona 2,5 min litr qan göndərilirdi. Yeri gəlmişkən, buradan da gələn pulu diktator cibinə doldururdu. Qondarma “Prezident Fondu” prezidentin şəxsi daxılı olub, milyonlarla dollar ora köçürülüb. Kibritdən başqa hər şeydən vergi alınıb.
Kennedinin qatili
Qərbdə ada dövlətində baş verənləri diqqətlə izləyirdilər. Məsələn, amerikalılar görüblər ki, Haitidə baş verənlər qətiyyən demokratiyaya bənzəmir, lakin hesab edirdilər ki, Dyuvalye özünü “köpək oğlu” kimi aparmır, əvəzində köpək oğlu özlərininkidir, amerikayönümlüdür. Vaşinqtonda həm də qərara gəlinir ki, hökm sürən diktatura Haitidəki qeyri-sabitlikdən daha yaxşıdır və ada dövlətinə milyonlarla dollar verilməsi davam etdirilib. Təbii ki, bu da Dyuvalye və onun ətrafındakıların cibinə gedib.
1958-ci ildə qiyamı yatıran diktator özünə fövqəladə səlahiyyət verib və tonton-makutovların köməyi ilə kütləvi terrora başlayıb. Diktatorun idarəçiliyi zamanı ölkədə 50 mindən çox insan edam edilib. 300 mindən insan ölkədən qaçıb.
O, üç il sonra parlamenti buraxıb. Seçkilərdə seçici bülleteninə ölkənin əsas postuna Dyuvalye soyadlı cəmisi bir namizədin soyadı təklif edilib. Səslərin sayılmasından sonra elan ediblər ki, haitililər “onu könüllü şəkildə yeni müddətə seçiblər”.
Prezident Con Kennedi Haitiyə maliyyə yardımı göstərməkdən imtina edən Ağ evin yeganə sahibi olub. Qəzəblənən Dyuvalye cavab olaraq Amerika liderinin kuklasını hazırlatdıraraq, onun üzərində ovsunçuluq mərasimləri keçirib. Kuklaya acığından iynə batırdıb, onun Amerika liderinə dəhşətli ölüm vədi çoxlarında yalnız acı təbəssüm doğurub. Ancaq altı həftə sonra Kennedini Dallasda gülləyiblər. Haitililərin çoxu liderlərinin qüdrətli olduğuna inanıb, öz başçısı qarşısında qorxu və pərəstiş mühitində yaşamağa davam edib. Sonrakı Amerika prezidentləri Kennedinin taleyini yaşamamaq qərarına gəliblər və Haitidə böyük pullar tökməyə davam ediblər.
Dyuvalye bir daha seçkilərə gedilməməsi üçün 1964-cü ildə referendum keçirib və onun ömürlük prezident kimi tanınması ilə bağlı sual verilib. “Siz razısınızmı?” sualına iri hərflərlə “Bəli” yeganə düzgün cavabı yazılıb. Kim “Yox” demək istəyibsə, bunu əllərinə yazıblar. Bu isə o demək idi ki, sonradan repressiya qurbanı olacaq.
1970-ci ildə baş verən üsyanı Papa Dok amerikalıların köməyi ilə vəhşicəsinə yatırdıb. Qiyamdan sonra onsuz da ağır xəstə diktatorun gücünü dağıdıb. Onun 19 yaşlı oğlunu özünün varisi təyin etməkdən başqa yolu qalmayıb. Bebi Dok kimi də çağırılan Jan-Klod 1971-ci ilin aprel ayında atasının əvəzinə paradı qəbul edib. Bir neçə həftədən sonra prezidentin öldüyü xəbəri verilib. Yerli KİV-lər yazıblar ki, diktatorun tabutuna “Rəhbərin xatirələri” kitabı və çarmıx da qoyulub.
Növbəti lider onun oğlu Klod olub. O, narkotik ticarəti və ölən haitililərin orqanlarını satmaqla dəbdəbəli həyat sürüb. Onun toyu tarixə düşüb: şənliyə rekord məbləğ – 3 milyon dollar xərclənib.
Yeri gəlmişkən, oğul atasının ümidlərini doğrultmayıb: 1986-cı ildə onu postdan aşırıblar. Bundan sonra 800 milyon dollar da ələ keçirərək ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin təyyarəsində ailəsi ilə birlikdə Fransaya qaça bilib. Bu məbləğin böyük hissəsini sonradan boşanmaqla bağlı iddia qaldıran keçmiş həyat yoldaşı Mişel Bennett məhkəmə vasitəsilə alıb.
Təxminən 30 il hakimiyyətdə olan ata və oğul Dyuvalyelər ölkənin iqtisadiyyatına ciddi ziyan vurub və indiyə qədər baş vermiş hadisələrdən özünə gələ bilmir. Papa Dok və onun Bebi Dokunun birgə səyləri ilə Haiti dünyanın ən yoxsul və geridə qalmış ölkələrindən birinə çevrilib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-10-2018 10:54 | Bölmə: Slayd
Ata və oğul Dyuvalye Haiti Respublikasını təxminən 30 il növbə ilə idarə ediblər.
Dünyanın ən yoxsul ölkələrindən biri olan Haitiyə amansız diktator rəhbərlik edib. O, xəzinəni dağıdıb, 50 mindən çox adama işgəncə verərək edam etdirib. Onun vaxtında qul alveri və uşaqların satılması da artıb. Yerli əhalini qorxu içində saxlamaq üçün vudu ayinləri kömək edirdi. Haitililərin arasında şayiələr dolaşırdı ki, Kennedinin qətlində məhz onun əli olub.
“Vudunun ən təhlükəli ayinlərindən birini Şənbə günü Baronu adlandırırdılar. İnanclara əsasən, ölülərin ruhunu ölülər səltənətinə göndərib, həm də onları zombilərə yönəldə bilərdi. Haitililər hesab edirdilər ki, bu ruh modabaz kimi geyinirdi: nəfis qara frak, silindr və bahalı eynəklər daşıyırdı. Bu ruhu təqlid etmək üçün Haitinin diktatoru Fransua Dyuvalye həmişə belə geyinirdi. Şənbə günü Baronu haqqında mifləri hörmətdən salmamaq üçün o, hətta onun kimi – pıçıltı ilə danışmağa çalışırdı”, - ölkənin keçmiş liderinin bioqraflarından biri söyləyib.
Kənd həkiminin resepti
Dyuvalye Haitinin paytaxtı Port-o-Prensdə müəllim və jurnalist ailəsində anadan olub. O, həkim kimi ali təhsil alaraq kəndə işləməyə gedib, sonra ABŞ-ın hərbi missiyasında xidmət edib və Miçiqan universitetində təcrübə keçib. 1939-cu ildə gələcək dövlət başçısı tibb bacısı Simone Ovide ilə evlənib: o, ona 3 qız və bir oğul dünyaya gətirib. Dyuvalyenin oğlu da sonralar ölkə tarixində qanlı iz qoyub.
Ailəsinin doktor olması ilə fəxr etməsinə baxmayaraq, birdən tibb sahəsindən ayrılaraq siyasətlə maraqlanıb: 1946-cı ildə ölkədə hakimiyyətə qaradərili prezident Dyumarse Estime gəlir (əvvəllər belə yüksək vəzifələri mulatlar tuturdular). Dyuvalye əvvəlcə əmək nazirinin müavini, sonra səhiyyə naziri olur. Sonrakı on il ərzində siyasi çevrilişlər ölkəni silkələyir, nəticədə Dyuvalye suyun dibinə yatmalı olub. Lakin sonrakı hadisələr onun tozunu soyutmayıb.
Yeni hakimiyyətdən qaçaraq Makiavellinin “Padşah” traktatını oxuyur və sonsuz hakimiyyət haqqında düşünür. Bu şans ona 1956-cı ildəki növbəti qiyamdan sonra yaranıb. O, çoxları üçün gözlənilmədən prezident seçkilərində öz namizədliyini irəli sürüb. O zaman onun opponentləri müəllim Daniel Finyole və vəkil Kleman Jyumel Dyuvalyeni ciddi qəbul etmir, cəsarətli “gənc cırtqoz” kimi gülürdülər. Lakin doktoru açıq-aşkar hesabdan silməyə dəyməzdi.
O, əllərini sallayıb oturmayıb, iğtişaşların təşkili üçün bütün gücünü səfərbər edib. Dyuvalye öz tərəfdarları qarşısında vətəndaşlarda vahimə hissi yaratmaq tapşırığı qoyub. Prezident Finolye olur, ancaq hakimiyyətdə az qalır – onu hakimiyyətə gəldikdən 20 gün sonra həbs ediblər. Etirazlar vəhşicəsinə dağıdılıb və təyin olunan yeni seçkilərdə artıq Fransua Dyuvalye qalib gəlib.
Yeni lider yerini möhkəmləndirmək üçün opponentlərini gülləbaran edib, həbsxanalara göndərib, ölkədə prezidentinkindən başqa, ictimai təşkilatlar və partiyalar qadağan edilib, liberal qəzetlər bağlanıb, qeyri-loyal biznesmenlərin əmlakı milliləşdirilib. Katolik kilsəsi daim təqiblərə məruz qalıb, ibadəti dəyişməyə məcbur ediblər. “Atamız bizim” duası Allaha deyil, şəxsən Haiti liderinə qarşı işlədilib. Amma buna baxmayaraq, Haitinin əsas dini ayini vudu olub.
Canlı ölülərin gecəsi
Haitililər öz prezidentlərinin özünə ləqəb düşünməyi xoşladığını bildiyindən Dyuvalye özünə Papa Dok ləqəbi verir. Sonradan “inqilabın danılmaz lideri”, “milli birlik apostolu”, “yoxsulların pənahı” titullarını mənimsəyib. Lakin daha çox Papa Dok ləqəbinə alışıb.
Orduya çox etibar etməyən Papa Dok öz ordusunu təşkil edib. Yarımkriminal hərbiləşdirilmiş tonton-makuta dəstələri yeni diktatorun əsas dayağı olub. Onlar büdcədən pul almırdılar, yerli əhalini qarət etməklə qidalanırdılar.
Onlara cadugər vudular rəhbərlik edib, dəstəyə dəhşətli dərəcədə savadsız yerli sakinlər gətirilib. Onlar ağ cübbələr geyinib və günəşdən qoruyucu eynəklər taxırdılar, heç kim onların gözünü görmürdü. İnsanların dərisini soyurdular, onları boğurdular, diri-diri yandırırdılar, daşla vururdular. Haitililər bir-birinə danışırdılar ki, tonton-makutları ələ almaq, yaxud öldürmək olmaz, çünki onlar “zombi” kimi yalnız Dyuvalyeyə tabe olurdular.
Dyuvalyenin hər səhəri gizli polisin rəisi ilə görüşlə başlayırdı. Rəis ona fərqli düşünən və cəzaya layiq olan insanlar barədə danışırdı. Nəticədə, hər gün həbs edilməsi lazım olanların siyahısı hazırlanırdı ki, sonradan barələrində edam hökmü çıxarılsın.
Diktatorun yanında bütöv həbsxana və konslager sistemi yaradılıb, şübhəlilər və qeyri-loyallığı ilə fərqlənənlər orada saxlanılıb. Ən təhlükəli düşmənlər prezident sarayının altındakı xüsusi həbsxanaya salınıblar. Tətbiq olunan işgəncə vasitələrinə orta əsrlərdə belə həsəd aparıla bilərdi. Qədim vasitələrlə yanaşı, bu sahədə texnikanın son nailiyyətlərindən də istifadə edilib. Yerli mətbuatda mütəmadi olaraq başı kəsilmiş, parçalanmış bədənlərin foto hesabatı dərc edilib.
Cənnətin arxa tərəfi
Bu arada ölkə iqtisadiyyatı sürətlə tənəzzülə gedib. Əhalinin cəmisi 10 faizi savadlı idi, qalanları yazmağı və oxumağı bilmirdi. Dyuvalye və onun ailəsi ciblərinə milyonlarla dollar doldurub, sonradan İsveçrə bankına köçürüblər. Həmin vaxt haitililər acından ölürdülər, uşaqları qul kimi satılırdılar, ümid edirdilər ki, heç olmasa sahibləri onları yedizdirəcək.
Dyuvalye qan satışından daha da varlanıb. Yerli sakinləri donor qanı verməyə məcbur edirdilər, sonra ABŞ-da satırdılar: ayda iki dəfə Vaşinqtona 2,5 min litr qan göndərilirdi. Yeri gəlmişkən, buradan da gələn pulu diktator cibinə doldururdu. Qondarma “Prezident Fondu” prezidentin şəxsi daxılı olub, milyonlarla dollar ora köçürülüb. Kibritdən başqa hər şeydən vergi alınıb.
Kennedinin qatili
Qərbdə ada dövlətində baş verənləri diqqətlə izləyirdilər. Məsələn, amerikalılar görüblər ki, Haitidə baş verənlər qətiyyən demokratiyaya bənzəmir, lakin hesab edirdilər ki, Dyuvalye özünü “köpək oğlu” kimi aparmır, əvəzində köpək oğlu özlərininkidir, amerikayönümlüdür. Vaşinqtonda həm də qərara gəlinir ki, hökm sürən diktatura Haitidəki qeyri-sabitlikdən daha yaxşıdır və ada dövlətinə milyonlarla dollar verilməsi davam etdirilib. Təbii ki, bu da Dyuvalye və onun ətrafındakıların cibinə gedib.
1958-ci ildə qiyamı yatıran diktator özünə fövqəladə səlahiyyət verib və tonton-makutovların köməyi ilə kütləvi terrora başlayıb. Diktatorun idarəçiliyi zamanı ölkədə 50 mindən çox insan edam edilib. 300 mindən insan ölkədən qaçıb.
O, üç il sonra parlamenti buraxıb. Seçkilərdə seçici bülleteninə ölkənin əsas postuna Dyuvalye soyadlı cəmisi bir namizədin soyadı təklif edilib. Səslərin sayılmasından sonra elan ediblər ki, haitililər “onu könüllü şəkildə yeni müddətə seçiblər”.
Prezident Con Kennedi Haitiyə maliyyə yardımı göstərməkdən imtina edən Ağ evin yeganə sahibi olub. Qəzəblənən Dyuvalye cavab olaraq Amerika liderinin kuklasını hazırlatdıraraq, onun üzərində ovsunçuluq mərasimləri keçirib. Kuklaya acığından iynə batırdıb, onun Amerika liderinə dəhşətli ölüm vədi çoxlarında yalnız acı təbəssüm doğurub. Ancaq altı həftə sonra Kennedini Dallasda gülləyiblər. Haitililərin çoxu liderlərinin qüdrətli olduğuna inanıb, öz başçısı qarşısında qorxu və pərəstiş mühitində yaşamağa davam edib. Sonrakı Amerika prezidentləri Kennedinin taleyini yaşamamaq qərarına gəliblər və Haitidə böyük pullar tökməyə davam ediblər.
Dyuvalye bir daha seçkilərə gedilməməsi üçün 1964-cü ildə referendum keçirib və onun ömürlük prezident kimi tanınması ilə bağlı sual verilib. “Siz razısınızmı?” sualına iri hərflərlə “Bəli” yeganə düzgün cavabı yazılıb. Kim “Yox” demək istəyibsə, bunu əllərinə yazıblar. Bu isə o demək idi ki, sonradan repressiya qurbanı olacaq.
1970-ci ildə baş verən üsyanı Papa Dok amerikalıların köməyi ilə vəhşicəsinə yatırdıb. Qiyamdan sonra onsuz da ağır xəstə diktatorun gücünü dağıdıb. Onun 19 yaşlı oğlunu özünün varisi təyin etməkdən başqa yolu qalmayıb. Bebi Dok kimi də çağırılan Jan-Klod 1971-ci ilin aprel ayında atasının əvəzinə paradı qəbul edib. Bir neçə həftədən sonra prezidentin öldüyü xəbəri verilib. Yerli KİV-lər yazıblar ki, diktatorun tabutuna “Rəhbərin xatirələri” kitabı və çarmıx da qoyulub.
Növbəti lider onun oğlu Klod olub. O, narkotik ticarəti və ölən haitililərin orqanlarını satmaqla dəbdəbəli həyat sürüb. Onun toyu tarixə düşüb: şənliyə rekord məbləğ – 3 milyon dollar xərclənib.
Yeri gəlmişkən, oğul atasının ümidlərini doğrultmayıb: 1986-cı ildə onu postdan aşırıblar. Bundan sonra 800 milyon dollar da ələ keçirərək ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin təyyarəsində ailəsi ilə birlikdə Fransaya qaça bilib. Bu məbləğin böyük hissəsini sonradan boşanmaqla bağlı iddia qaldıran keçmiş həyat yoldaşı Mişel Bennett məhkəmə vasitəsilə alıb.
Təxminən 30 il hakimiyyətdə olan ata və oğul Dyuvalyelər ölkənin iqtisadiyyatına ciddi ziyan vurub və indiyə qədər baş vermiş hadisələrdən özünə gələ bilmir. Papa Dok və onun Bebi Dokunun birgə səyləri ilə Haiti dünyanın ən yoxsul və geridə qalmış ölkələrindən birinə çevrilib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:45
Dünyada 282 milyon insan acdır - BMT
Dünən, 17:55
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
Dünən, 17:46
Dünyada iqlim böhranı başlayır
Dünən, 17:08
İlham Əliyevlə Qırğızıstan prezidenti Füzuli və Ağdamda olublar - (Yenilənib) - Fotolar
Dünən, 14:43
Malıbəylidə kütləvi məzarlıq aşkarlanıb - Fotolar
24-04-2024, 19:29
İran qoşunları Suriyanı tərk edir
24-04-2024, 16:56
Rus ordusu daha bir yaşayış məntəqəsini ələ keçirib
24-04-2024, 16:30
Avropa qeyri-adi vəziyyətlə üzləşib
24-04-2024, 13:21
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
24-04-2024, 09:07
Ukraynanın şərqinə genişmiqyaslı hücum gözlənilir
23-04-2024, 14:10
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
23-04-2024, 11:59
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
23-04-2024, 00:11
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
22-04-2024, 18:36
Zərərli isti dalğası güclənir
22-04-2024, 17:38
ABŞ-nın yardımı Ukraynanı xilas edəcəkmi?
22-04-2024, 14:04
Xəbərdarlıq: nüvə müharibəsi təhlükəsi sovuşmayıb
22-04-2024, 12:00
Bakı və İrəvan arasında ilk: özləri razılaşıblar
22-04-2024, 11:54
Nazirlikdə 143 milyon manatlıq mənimsəmə: "Pulların vaxtında ödənilməsi üçün “otkat” verirdik"
22-04-2024, 09:25
Rusiya ordusuna daha 300 min nəfər cəlb olunub
20-04-2024, 10:37
Rusiyalı ekspert: Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyəti böyükdür
20-04-2024, 09:12
BMT Baş katibi Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib
20-04-2024, 09:06
Blinken 4 kəndin qaytarılması ilə bağlı razılaşmanı alqışlayır
19-04-2024, 20:29
Qəzza müharibəsi qloballaşır
19-04-2024, 17:18
Mustafayevlə Qriqoryan sərhəddə görüşüb - 4 kənd Azərbaycana qaytarılır
19-04-2024, 15:47
Tovuzda 22 yaşlı oğlan 34 yaşlı qadının üzərinə benzin tökərək yandırıb
19-04-2024, 09:19
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18-04-2024, 14:20
QHT-lər Nobel Komitəsinə məktub göndərib
18-04-2024, 12:24
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
18-04-2024, 11:51
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
18-04-2024, 11:09
Prezident nazir müavini təyin edib - Sərəncam
18-04-2024, 10:57
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
18-04-2024, 10:00
Dövlət Departamenti Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməsinə münasibət bildirib
18-04-2024, 00:40
Ermənistan qanunsuz mühacir alverinə qoşulur
17-04-2024, 19:37
Bir milyard insana və böyük iqtisadiyyata təhlükə yaranıb - Xəbərdarlıq
17-04-2024, 14:06
Rusiya sülhməramlıları Qarabağı tərk edir
17-04-2024, 12:15
İsrail-İran müharibəsi kölgədən çıxır - 2-ci raund olacaq?
17-04-2024, 10:53
Ermənistanın kvadrokopteri zərərsizləşdirilib - Fotolar
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
