Ərdoğan və Rəisi Fələstin məsələsində nəyi bölüşə bilmir?
Tarix: 01-12-2023 13:35 | Bölmə: Slayd
Ərdoğan və Rəisi Fələstin məsələsində nəyi bölüşə bilmir?

Türkiyə Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin (BƏƏ) rəhbərliyi ilə Qəzza zolağının münaqişədən sonrakı strukturunu müzakirə etmək niyyətindədir. Türkdilli nəşrlərin yazdığına görə, bu, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın noyabrda başlayan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (COP-28) noyabrın 30-da Dubayda keçirilən 28-ci Tərəflər Konfransı çərçivəsində gündəmə gətirmək niyyətində olduğu mövzulardan biri olmalıdır.

Ankara müstəqil Fələstin dövlətinin yaradılmasını istəyir. Eyni zamanda, onun fikrincə, Qəzzanı İsrail və ABŞ rejimini dağıtmaq istəyən HƏMAS qruplaşmasının iştirakı olmadan idarə etmək olmaz.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” (NG) yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

“Hürriyet” qəzeti yazır ki, Ərdoğan BMT-nin iqlim sammitinə Qəzza zolağının münaqişədən sonrakı vəziyyətini müzakirə etmək məqsədi ilə gedib. Ankara ABŞ və İsrailin planlarına zidd olan öz təşəbbüsünü irəli sürür.
Türkiyə tərəfi Fələstin fraksiyalarının sahilyanı anklavı idarə etməsinin tərəfdarıdır. Onun anlayışına görə, HƏMAS-ın iştirakı olmadan siyasi sistemin düsturunun uğur qazanma şansı yoxdur.

“Hürriyet” yazır: “İndi prioritet Fələstin dövlətinin yaradılmasına verilməlidir; ikidövlətli həll olmadan qan tökülməsi dayandırıla bilməz”.

Ankara öz baxışının bir hissəsini artıq açıqlayıb. Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan deyib: “Biz təklif edirik ki, bəzi region dövlətləri Fələstinə qarant olsunlar, o cümlədən Türkiyə. Digər ölkələr İsrail üçün qarant olacaqlar. Bu dövlətlər nizamlanma şərtlərinin yerinə yetirilməsi üçün məsuliyyət daşımalı olacaqlar”.

Nazirin sözlərinə görə, təşəbbüs hələ də işlənir, lakin onun əsas müddəaları “daha geniş auditoriyaya” təqdim ediləcək. “Biz bu ideyanı əsas həll variantı kimi təqdim edirik, - deyə Fidan qeyd edib. - Əgər İsrail regionda təhlükəsizliyini istəyirsə, o zaman fələstinlilərin öz dövlətləri olmalıdır. Yalnız bu yolla davamlı sülh təmin olunacaq”.

Ərdoğanın özü açıq şəkildə vurğulayıb ki, Qəzza döyüşlər başa çatdıqdan sonra qurulan müstəqil Fələstin dövlətinin bir hissəsi olmalıdır. Türkiyə lideri çıxışlarından birində “Qəzzanı 1967-ci il sərhədlərinə uyğun, ərazi bütövlüyü və paytaxtı Şərqi Qüds olan müstəqil Fələstin dövlətinin bir hissəsi olan dinc bölgə kimi görmək istəyirik”, - deyib.

“Biz regiona sülh və əmin-amanlıq gətirəcək formulları dəstəkləyəcəyik”.

Bununla yanaşı, Ərdoğan qeyd edib ki, Ankara “fələstinlilərin həyatını daha da qaraldacaq və onları tarixi səhnədən tədricən siləcək” münaqişədən sonrakı planlara yol verməkdən imtina edir.

Bu, Qəzzanın müharibədən sonrakı idarəçiliyini müvəqqəti olaraq ərəb dünyası ölkələri, o cümlədən Fars Körfəzi Əməkdaşlıq Şurasının üzvləri üzərinə götürə bilən Amerika konsepsiyasına birbaşa etirazdır. Bu ideya İsraildəki böyük tədqiqat mərkəzləri tərəfindən dəstəklənir.

Türkiyənin ritorikası son aylarda xeyli sərtləşib. Bir gün əvvəl Ərdoğan İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahunu “qəssab” adlandırmışdı.

“Oktyabrın 7-dən Qəzzada olan bacı-qardaşlarımız bəşər tarixinin ən xain hücumlarına məruz qalıb. Onların məscidləri bombalanıb. Onların məktəbləri xarabalığa çevrilib. Onların sığındıqları qaçqın düşərgələri qəsdən hücumların hədəfi olub. Netanyahu artıq adını tarixə Qəzza qəssabı kimi yazdırıb”, - deyə Türkiyə prezidenti Böyük Millət Məclisində çıxışı zamanı qeyd edib.

Buna baxmayaraq, Türkiyə tərəfi hələ də İsrailə qarşı iqtisadi blokada qərarı verməyib.

Livanın “Əl-Əxbar” nəşrinin “Hizbullah” qruplaşmasına və müvafiq olaraq İran rəhbərliyinə yaxın mənbəsi bildirib ki, üzbəüz danışıqlar zamanı İran prezidenti İbrahim Rəisi birbaşa Ərdoğandan yəhudi dövlətinə qarşı iqtisadi sanksiyalar tətbiq etməyi tələb edib. “Əl-Əxbar”ın iddiasına görə, Türkiyə lideri qəti imtina ilə cavab verib. Nəşr Qəzza ilə bağlı ölkələr arasında ciddi ziddiyyətlərin olduğunu, hətta Rəisinin Türkiyəyə gözlənilən səfərinin də təxirə salınmalı olduğunu bildirib.

Türkiyənin ən nüfuzlu sosioloji qurumlarından biri olan “Metropoll”-un son araşdırmasına görə, respublika vətəndaşlarının yalnız 30 faizi HƏMAS-ı terror təşkilatı hesab edir, 55 faizi isə təşkilata haqq qazandıran Ərdoğanın qiymətləndirmələri ilə razılaşır. Fələstin məsələsində Türkiyə liderinin mövqeyinə dəstək 54 faiz ətrafında dalğalanır. Türklərin yalnız 36 faizi ölkənin istiqamətini bəyənmir. Türkiyə ictimaiyyəti də iqtisadi məsələlərə gəldikdə, müəyyən dərəcədə praqmatizm nümayiş etdirir. “Metropoll” sorğusu göstərir ki, təxminən 35 faiz Türkiyənin İsraillə ticarəti dayandırmalı olduğunu, 38 faiz isə əlaqələrin tamamilə kəsilməsinə qarşı olduğunu bildirib.

Brookinqs İnstitutu öz təhlilində Ankaranın sərtləşən mövqeyini 2024-cü ilin martında keçiriləcək bələdiyyə seçkiləri ilə əlaqələndirir. Bu təxminlərə görə, Fələstin-İsrail münaqişəsinin Ərdoğanın Ədalət və İnkişaf Partiyasının seçki kampaniyası gündəminin mərkəzində olması ehtimalı var. Türkiyənin iqtisadi çətinliklərlə mübarizə apardığı və mühüm yerli seçkilərlə, o cümlədən İstanbul şəhəri uğrunda yaxınlaşan döyüşlə üzləşdiyi bir vaxtda fələstinlilərin acınacaqlı vəziyyətinə davamlı vurğu mühafizəkar seçiciləri Türkiyə prezidentinin ətrafında birləşdirməyə kömək edir.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər