11:32 / 03-12-2025
Amerkalı general Azərbaycana gəlib
11:29 / 03-12-2025
Tibbi müayinəyə dair yeni prosedur müəyyənləşib
10:57 / 03-12-2025
Uşaqlarda yaranan qorxular və ondan uzaqlaşmaq üsulları
10:51 / 03-12-2025
Aparıcı “Bakı Metropoliteni”ndə işləməkdən imtina edib - Maaşa görə
10:38 / 03-12-2025
Kremldəki qapalı görüş Ukrayna böhranını həll etməyib
10:24 / 03-12-2025
Rasim Balayev: "Tələsirəm ki, birdən ömrüm buna yetməz"
10:15 / 03-12-2025
Dağlıq rayonlara qar yağıb
09:58 / 03-12-2025
Bakıda avtomobil yanıb - Öən var
09:50 / 03-12-2025
Azərbaycan orbitə "Zəfər" peyki buraxıb
09:36 / 03-12-2025
Məşhur rejissor kinoda süni intellektdən istifadənin əleyhinədir
09:29 / 03-12-2025
Qızını xilas etmək istəyən ata kanalda boğulub
09:20 / 03-12-2025
29 min manatı ələ keçirməkdə şübhəli şəxs saxlanılıb
09:11 / 03-12-2025
"ChatGPT"-də qlobal problem yaranıb
08:53 / 03-12-2025
Hindistan bütün smartfonlarda öz tətbiqini məcburi edir - Foto
08:35 / 03-12-2025
Rubio Ukrayna danışıqlarında mübahisə doğuran əsas müddəanı açıqlayıb
08:25 / 03-12-2025
Valensanın Trampa məktubu müzakirələrə səbəb olub
08:19 / 03-12-2025
Süni intellekt təbii mətnləri üstələyir
08:07 / 03-12-2025
Putin-Uitkoff görüşündə kompromis əldə edilməyib
23:21 / 02-12-2025
Azərbaycan YUNESKO-nun komitəsinə üzv seçilib
18:48 / 02-12-2025
Zelenski Putin-Uitkoff görüşündən siqnallar gözləyir
18:15 / 02-12-2025
Avropa İttifaqı Litvaya görə Çinlə mübahisə etməyəcək
18:05 / 02-12-2025
Borrelin adı dələduzluqda hallanır
17:58 / 02-12-2025
Cəlilabaddakı yanğın söndürülüb - Yenilənib
17:37 / 02-12-2025
Ruben Vardanyanın məhkəməsi: zərərçəkmiş şəxslərin ifadələri dinlənilib
17:30 / 02-12-2025
Təhsil müəssisələrinin akkreditasiya qaydası dəyişib
17:23 / 02-12-2025
2026-cı ilin bayram günləri müəyyən edilib
17:02 / 02-12-2025
"Turan Tovuz" 1/4 finala yüksəlib
16:58 / 02-12-2025
"ChatGPT" daha təkmil olacaq
16:55 / 02-12-2025
Vergi Məcəlləsi və 16 qanuna dəyişiklik olunub
14:47 / 29-11-2025
AXCP sədri Əli Kərimlinin evində axtarış aparılıb - (Yenilənib)
14:05 / 28-11-2025
Zəngilana növbəti karvan gedib - (Yenilənib)
13:09 / 28-11-2025
ABŞ-ın sülh sənədinə nə Rusiya, nə də Ukrayna imza atacaq - Ekspert
14:10 / 28-11-2025
Daha 16 ailə Qırmızı Bazara köçürülüb
00:03 / 30-11-2025
Əli Kərimli və Məmməd İbrahim DTX-da dindiriliblər - (Yenilənib)
19:16 / 28-11-2025
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndə heyətləri Qəbələdə görüşüblər - Fotolar
12:28 / 28-11-2025
Ermənistan KTMT ilə vidalaşır?
09:56 / 29-11-2025
Əməkdar artist yeni vəzifəyə təyin olunub
13:57 / 28-11-2025
179 mənzil güzəştli qiymətlərlə satışa çıxarılacaq
14:53 / 30-11-2025
Cəmil Həsənli Azərbaycandan qaçmaq istəyib - (Yenilənib)
12:26 / 29-11-2025
Ölkəmizə qanunsuz yolla 2 milyon 440 min manatlıq qızıl məmulatlar gətirmək istəyiblər - Fotolar
21:53 / 29-11-2025
Aqrar Sığorta Fondunda 712 minlik şübhəli sığorta əməliyyat aparılıb
Türkiyə Colaninin iplərini əlində saxlaya biləcəkmi?
Tarix: 29-12-2024 12:30 | Bölmə: Slayd
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu və silahlı müxalifətin hakimiyyətə gəlməsi, şübhəsiz, ilin əsas sensasiyasına çevrilib və bir çox digər mühüm epizodları kölgədə qoyub. Bu hadisə artıq Yaxın Şərqi və Şimali Afrikanı (MENA) silkələyib. Lakin çox güman ki, hələlik ancaq gurultular eşidirik və bu “sunaminin” əsas dalğaları daha sonra bölgədən kənara sıçraya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) və onun lideri Əhməd əl-Şaraanın (hazırda Əbu Məhəmməd əl-Colani əsl adı ilə çağırılır-red.) başçılıq etdiyi müttəfiq qüvvələrinin 10 günlük kampaniyadan sonra Dəməşqin fəthi yeni bir müharibəyə səbəb ola bilər. Yəni Yaxın Şərqdə oyanış - “Ərəb qışı” yeni “Ərəb baharı” ilə əvəz oluna bilər. Amma hələlik Rusiya Federasiyası daha aktual məsələlərlə məşğuldur.
Suriyada əcnəbi, ilk növbədə, rusdilli cihadçıların olması məsələsi açıq şəkildə yeni hakimiyyət orqanlarının operativ müdaxiləsini tələb edəcək. Artıq ələvilərin kütləvi etirazlarına səbəb olan azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla, zorakılıq və məhkəməsiz qətl epizodlarının əksəriyyəti onlarla əlaqələndirilir. Eyni şey ələvilərin və xristianların ibadət yerlərinə hücum hallarına da aiddir. Açığı, bu insanlar Suriyaya Colaninin “Şəriət hakimiyyəti və cihadın yayılması” xəyallarını məhv etməsinə baxmaq üçün yox, “Müsəlman Qardaşlar”ın inkişaflarına arxalanaraq onun “İxvan” layihəsini həyata keçiriblər. Bununla belə, bu cür cihadçılar üçün artıq keçilmiş bir yol var.
Colaninin ən radikal tərəfdarları 2022-23-cü illərdə İdlibdən Ukraynaya “sürüşdü”. Bu, məsələn, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sıralarına daxil olan “Əcnad əl-Qafqaz” və “Alban Camaatı” qruplarının bir hissəsinə aiddir.
Bu yay artıq Kiyev rejimi cihadçıların ən radikal qruplarını ələ almağa hazır olduğunu bildirib. Sonra, görünür, Colaninin onlar üçün öz planları var idi. Ancaq indi, döyüş əməliyyatları başa çatdıqdan sonra, onları Ukraynada saxlamaqdansa, mümkün qədər tez qurtulmaq daha sərfəlidir və onlar təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə deyil, Rusiyaya da gedə bilərlər. Bu, Rusiya üçün “yeni Suriya”dan qaynaqlanan təhdidlərdən biridir.
Moskvanın maraqlarına birbaşa təsir edən ikinci amil Rusiya hərbi bazalarının Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları, ən azı indiki mərhələdə də Rusiya hərbi obyektlərinin qorunub saxlanmasına etiraz etmirlər. Colani bu barədə xüsusilə Britaniya mətbuatına müsahibəsində danışıb.
Onun sözlərinə görə, Suriya və Rusiyanın çoxdankı strateji əlaqələri var ki, onları bir gecədə tələsik pozmaq mümkün deyil, ona görə də Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları bəzilərinin arzuladığı və ya təsəvvür etdiyi kimi, Rusiya bazalarının çıxarılmasını tələb etməyə çalışmır. Jurnalistin aydınlaşdırıcı sualına - “Bu o deməkdir ki, düzgün yanaşma ilə ruslar Suriyada qala bilər?”ə cavab - “Prinsipcə, bəli, qala bilərlər”.
Ancaq heç bir ssenaridə Rusiyanın Suriyadakı hərbi obyektlərindən əvvəlki kimi istifadə edə bilməyəcəyi göz qabağındadır.
“Suriya kampaniyası başlayandan bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri bazalardan tam istifadə edib. İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə bazalar barədə razılığa gəlmək mümkün olsa belə, heç bir general “Tu-95MS” strateji raketdaşıyıcılarını və ya “MiQ-31” yüksəksürətli qırıcı-qəbuledicilərini uzaqmənzilli raketlərlə yerləşdirməyə risk etməyəcək. Təyyarələr guya təsadüfən "müəyyən hücrələr" tərəfindən atıcı silahlardan komanda yüksəkliklərindən atəşə tutula bilər", - bunu Yaxın Şərq üzrə təhlükəsizlik üzrə analitik Anton Mardasov “IA Regnum”-a bildirib.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Afrikadakı əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Suriyadakı bazalardan logistika mərkəzi kimi istifadə etmək imkanları qalır.
Eyni zamanda, Mardasovun qeyd etdiyi kimi, Moskva əleyhdarlarının, məsələn, Ukrayna və Polşa, İngiltərə, Fransa və ABŞ-ı demirik, beləliklə, Rusiya üçün hazırkı Dəməşqlə əlaqələri gücləndirmək kifayət qədər çətin olacaq.
Moskva çox güman ki, böhran vəziyyətləri olan regionlarda fəaliyyətini genişləndirməyə davam edəcək. Eyni zamanda, analitikin vurğuladığı kimi, Sudan və ya Liviyada obyektlər çox müvəqqəti seçimdir və çətin ki, Suriyadakı Rusiya bazalarını əvəz etsin.
İlin sonunda hələ də açıq qalan başqa bir sual: İran həqiqətənmi İsrailin hərəkətlərindən o qədər zəifləyib və qorxub ki, Suriya münaqişəsinin son fazasına müdaxilə etməyib? Yoxsa Tehranın “təslim olmaq” üçün başqa, daha praqmatik motivləri var idi?
Ola bilsin ki, İran rəhbərliyi Yaxın Şərq məsələlərində öz rolunu və real imkanlarını yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Artan daxili ziddiyyətlərə görə sosial partlayış təhlükəsi ilə üzləşən “Əsəd rejimi” adlı yük İran üçün getdikcə daha ağır bir yükə çevrilib.
Üfüqdə 2025-ci il yanvarın 20-si və Donald Trampın Oval Ofisə qayıdışı, İslam Respublikasına qarşı sanksiyaların gücləndirilməsi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (“Sepah”) gəlir əldə etməsi üçün bütün boşluqların bağlanması görünür. Üstəlik, İran neftinin ixracı və sonradan “Müqavimət oxunu” maliyyələşdirmək imkanından məhrum edilməsi. Bu, iranlıların əksəriyyətinin həyatının kəskin şəkildə pisləşməsinə və etiraz əhval-ruhiyyəsinin daha da artmasına səbəb olacaq.
Ona görə də İranın ABŞ-la münasibətlərdə yeni səhifə açmaq istədiyini istisna etmək olmaz. Maliyyələşmədən uzaqlaşmaq və yalnız daxili aktual problemlərin həlli üçün etibarlı şəxsləri dəstəkləmək Vaşinqtonun təzyiqini azaltmasa, yeni məhdudiyyətlərin tətbiqi perspektivlərini minimuma endirə bilər.
Əsədi xilas etmək üçün Suriyaya müntəzəm “Sepah” bölmələri və on minlərlə şiə milislərinin yerləşdirilməsi İsrail və ABŞ-da birbaşa təhdid kimi qəbul ediləcək və onların münaqişəyə müdaxiləsinə səbəb olacaq. Onsuz da hədsiz xərclər nəzərə alınmaqla, qaçılmaz müşayiət olunan yeni sanksiyalar İran üçün tamamilə lazımsızdır.
Ona görə də Tehranın öz vəziyyətini gərginləşdirməmək üçün müdaxilə etməməyə üstünlük verdiyini istisna etmək olmaz.
Sankt-Peterburqdakı Milli Tədqiqat Universiteti nəzdində Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərq və Afrika Tədqiqatları İnstitutunun professoru Nikolay Suxovun “IA Regnum”-a verdiyi məlumata görə, “Suriyanın müttəfiq kimi itkisi İranın strateji mövqeyini, xüsusən də “Hizbullah”ı dəstəkləmək qabiliyyətini zəiflədir və buna görə də Tehran Suriyadakı təsirini itirməsini kompensasiya etmək üçün Livan və İraqdakı “proxy” qruplara investisiyaları artıra bilər. Yaxud əksinə, resursları daxili iqtisadi və sosial problemlərin həllinə cəmləşdirə, beləliklə, “Müqavimət oxunun” İsrail və ABŞ-a təzyiqini azaldar”.
Şərqşünasın fikrincə, İsrail və ABŞ-nın artan təzyiqləri “İranı xarici siyasətini uyğunlaşdırmağa məcbur edir və onun rəhbərliyinin hansı ssenarini seçəcəyini yaxın gələcək göstərəcək”.
Bu kontekstdə Moskvanın Tehranın tezliklə “strateji”yə çevrilməli olan tərəfdaşlığını daha da inkişaf etdirmək niyyətində olub-olmadığını anlanması vacibdir. İran ABŞ və Qərblə münasibətlərin normallaşması lehinə Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməkdən imtina edəcəkmi?
Suriyadakı hadisələr belə bir ssenarinin kifayət qədər real olduğunu göstərdi.
Tehran Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tezliklə son qoyulması və Moskva ilə Vaşinqton arasında İslam Respublikasının sövdələşmə predmeti ola biləcəyi sazişin bağlanması perspektivindən narahatdır.
Əsəd rejiminin süqutu artıq bu məsələdə müəyyən inamsızlığa səbəb olub. İranda Türkiyə və Rusiyanın Tehranın arxasında keçmiş Suriya rejiminin taleyi üçün razılığa gələ biləcəyi ilə bağlı pərdəarxası fikirlər yayılır.
“Əlbəttə, İran da Ankaradan inciyib, amma əslində ona görə ki, özü uzun illər subsidiya verdiyi rejimi xilas etmək fürsətini əldən verib. Yeni reallıq Tehranı bu və ya digər şəkildə imkanları xeyli dəyişmiş “Müqavimət oxu”na yenidən və ciddi baxmağa vadar edəcək. Bu baxımdan Türkiyə ilə əlaqələrin genişləndirilməsi tamamilə işlək variant ola bilər, xüsusən də, boş söhbətlərin əksinə olaraq, “Qarabağ tarixi” bitdikdən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda hərəkətləri İran üçün İranın türkləri qədər təhlükəli deyil”, - bunu Anton Mordasov deyir.
Bu və ya digər şəkildə Əsədin devrilməsi həm İran-Türkiyə, həm də Rusiya-İran qarşılıqlı əlaqələri fonunda yaxşı təsir göstərməyib.
Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdən danışsaq, indi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində bir az münaqişə düyünü var, hətta Rusiyanın özündə də Türkiyənin silahlı müxalifəti dəstəkləmək üçün atdığı addımlar arxadan vurulan növbəti zərbə kimi qiymətləndirilə bilər.
Türkiyə Suriya müharibəsində qalib gələn tərəf kimi başına dəfnə tacını geyinməyə çalışır, lakin özü də bir çox yeni problemlərlə üzləşəcək.
Aydındır ki, Ankara Suriyaya yeni ordunun yaradılması da daxil olmaqla, konstitusiya və hərbi islahatların aparılmasına kömək edəcək. Türkiyə bütün dini və etnik azlıqların hüquqlarının nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Həmçinin, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilk növbədə “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) kürd qruplarının problemini həll etmək ümidi ilə terrorizmlə mübarizədə dəstək alacaqlar.
Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Suriya məsələsində artan rolunu alqışlayır və çox güman ki, SDQ-yə dəstəyini qurban verməyə hazırdır. Eyni şey etnik və dini azlıqların müdafiəsi ilə bağlı mövqeyə də aiddir. İndi bu, Türkiyə üçün də başağrısıdır.
Vaşinqton HTŞ-nin əsl mahiyyətini anlamır və Colaniyə güvənmir, ona görə də bütün məsuliyyəti Türkiyənin üzərinə atmaq istəyir. ABŞ həm İŞİD terrorizmi ilə mübarizədəki uğursuzluqlar, həm də azlıqlara qarşı zorakılıq iddialarını Ankaranın boynuna qoyacaq.
Türkiyənin Suriya məsələsində öz rolunu möhkəmləndirməsinin başqa bir zəif həlqəsi var: o, həmişə öz oyununu oynamağa və keçmiş himayədarlarını “atmağa” meylli olan Colanini tam idarə edə bilmir. İdlibdə türklərin HTŞ üzərində indikindən qat-qat çox təsir alətləri var idi.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-12-2024 12:30 | Bölmə: Slayd
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu və silahlı müxalifətin hakimiyyətə gəlməsi, şübhəsiz, ilin əsas sensasiyasına çevrilib və bir çox digər mühüm epizodları kölgədə qoyub. Bu hadisə artıq Yaxın Şərqi və Şimali Afrikanı (MENA) silkələyib. Lakin çox güman ki, hələlik ancaq gurultular eşidirik və bu “sunaminin” əsas dalğaları daha sonra bölgədən kənara sıçraya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) və onun lideri Əhməd əl-Şaraanın (hazırda Əbu Məhəmməd əl-Colani əsl adı ilə çağırılır-red.) başçılıq etdiyi müttəfiq qüvvələrinin 10 günlük kampaniyadan sonra Dəməşqin fəthi yeni bir müharibəyə səbəb ola bilər. Yəni Yaxın Şərqdə oyanış - “Ərəb qışı” yeni “Ərəb baharı” ilə əvəz oluna bilər. Amma hələlik Rusiya Federasiyası daha aktual məsələlərlə məşğuldur.
Suriyada əcnəbi, ilk növbədə, rusdilli cihadçıların olması məsələsi açıq şəkildə yeni hakimiyyət orqanlarının operativ müdaxiləsini tələb edəcək. Artıq ələvilərin kütləvi etirazlarına səbəb olan azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla, zorakılıq və məhkəməsiz qətl epizodlarının əksəriyyəti onlarla əlaqələndirilir. Eyni şey ələvilərin və xristianların ibadət yerlərinə hücum hallarına da aiddir. Açığı, bu insanlar Suriyaya Colaninin “Şəriət hakimiyyəti və cihadın yayılması” xəyallarını məhv etməsinə baxmaq üçün yox, “Müsəlman Qardaşlar”ın inkişaflarına arxalanaraq onun “İxvan” layihəsini həyata keçiriblər. Bununla belə, bu cür cihadçılar üçün artıq keçilmiş bir yol var.
Colaninin ən radikal tərəfdarları 2022-23-cü illərdə İdlibdən Ukraynaya “sürüşdü”. Bu, məsələn, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sıralarına daxil olan “Əcnad əl-Qafqaz” və “Alban Camaatı” qruplarının bir hissəsinə aiddir.
Bu yay artıq Kiyev rejimi cihadçıların ən radikal qruplarını ələ almağa hazır olduğunu bildirib. Sonra, görünür, Colaninin onlar üçün öz planları var idi. Ancaq indi, döyüş əməliyyatları başa çatdıqdan sonra, onları Ukraynada saxlamaqdansa, mümkün qədər tez qurtulmaq daha sərfəlidir və onlar təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə deyil, Rusiyaya da gedə bilərlər. Bu, Rusiya üçün “yeni Suriya”dan qaynaqlanan təhdidlərdən biridir.
Moskvanın maraqlarına birbaşa təsir edən ikinci amil Rusiya hərbi bazalarının Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları, ən azı indiki mərhələdə də Rusiya hərbi obyektlərinin qorunub saxlanmasına etiraz etmirlər. Colani bu barədə xüsusilə Britaniya mətbuatına müsahibəsində danışıb.
Onun sözlərinə görə, Suriya və Rusiyanın çoxdankı strateji əlaqələri var ki, onları bir gecədə tələsik pozmaq mümkün deyil, ona görə də Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları bəzilərinin arzuladığı və ya təsəvvür etdiyi kimi, Rusiya bazalarının çıxarılmasını tələb etməyə çalışmır. Jurnalistin aydınlaşdırıcı sualına - “Bu o deməkdir ki, düzgün yanaşma ilə ruslar Suriyada qala bilər?”ə cavab - “Prinsipcə, bəli, qala bilərlər”.
Ancaq heç bir ssenaridə Rusiyanın Suriyadakı hərbi obyektlərindən əvvəlki kimi istifadə edə bilməyəcəyi göz qabağındadır.
“Suriya kampaniyası başlayandan bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri bazalardan tam istifadə edib. İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə bazalar barədə razılığa gəlmək mümkün olsa belə, heç bir general “Tu-95MS” strateji raketdaşıyıcılarını və ya “MiQ-31” yüksəksürətli qırıcı-qəbuledicilərini uzaqmənzilli raketlərlə yerləşdirməyə risk etməyəcək. Təyyarələr guya təsadüfən "müəyyən hücrələr" tərəfindən atıcı silahlardan komanda yüksəkliklərindən atəşə tutula bilər", - bunu Yaxın Şərq üzrə təhlükəsizlik üzrə analitik Anton Mardasov “IA Regnum”-a bildirib.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Afrikadakı əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Suriyadakı bazalardan logistika mərkəzi kimi istifadə etmək imkanları qalır.
Eyni zamanda, Mardasovun qeyd etdiyi kimi, Moskva əleyhdarlarının, məsələn, Ukrayna və Polşa, İngiltərə, Fransa və ABŞ-ı demirik, beləliklə, Rusiya üçün hazırkı Dəməşqlə əlaqələri gücləndirmək kifayət qədər çətin olacaq.
Moskva çox güman ki, böhran vəziyyətləri olan regionlarda fəaliyyətini genişləndirməyə davam edəcək. Eyni zamanda, analitikin vurğuladığı kimi, Sudan və ya Liviyada obyektlər çox müvəqqəti seçimdir və çətin ki, Suriyadakı Rusiya bazalarını əvəz etsin.
İlin sonunda hələ də açıq qalan başqa bir sual: İran həqiqətənmi İsrailin hərəkətlərindən o qədər zəifləyib və qorxub ki, Suriya münaqişəsinin son fazasına müdaxilə etməyib? Yoxsa Tehranın “təslim olmaq” üçün başqa, daha praqmatik motivləri var idi?
Ola bilsin ki, İran rəhbərliyi Yaxın Şərq məsələlərində öz rolunu və real imkanlarını yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Artan daxili ziddiyyətlərə görə sosial partlayış təhlükəsi ilə üzləşən “Əsəd rejimi” adlı yük İran üçün getdikcə daha ağır bir yükə çevrilib.
Üfüqdə 2025-ci il yanvarın 20-si və Donald Trampın Oval Ofisə qayıdışı, İslam Respublikasına qarşı sanksiyaların gücləndirilməsi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (“Sepah”) gəlir əldə etməsi üçün bütün boşluqların bağlanması görünür. Üstəlik, İran neftinin ixracı və sonradan “Müqavimət oxunu” maliyyələşdirmək imkanından məhrum edilməsi. Bu, iranlıların əksəriyyətinin həyatının kəskin şəkildə pisləşməsinə və etiraz əhval-ruhiyyəsinin daha da artmasına səbəb olacaq.
Ona görə də İranın ABŞ-la münasibətlərdə yeni səhifə açmaq istədiyini istisna etmək olmaz. Maliyyələşmədən uzaqlaşmaq və yalnız daxili aktual problemlərin həlli üçün etibarlı şəxsləri dəstəkləmək Vaşinqtonun təzyiqini azaltmasa, yeni məhdudiyyətlərin tətbiqi perspektivlərini minimuma endirə bilər.
Əsədi xilas etmək üçün Suriyaya müntəzəm “Sepah” bölmələri və on minlərlə şiə milislərinin yerləşdirilməsi İsrail və ABŞ-da birbaşa təhdid kimi qəbul ediləcək və onların münaqişəyə müdaxiləsinə səbəb olacaq. Onsuz da hədsiz xərclər nəzərə alınmaqla, qaçılmaz müşayiət olunan yeni sanksiyalar İran üçün tamamilə lazımsızdır.
Ona görə də Tehranın öz vəziyyətini gərginləşdirməmək üçün müdaxilə etməməyə üstünlük verdiyini istisna etmək olmaz.
Sankt-Peterburqdakı Milli Tədqiqat Universiteti nəzdində Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərq və Afrika Tədqiqatları İnstitutunun professoru Nikolay Suxovun “IA Regnum”-a verdiyi məlumata görə, “Suriyanın müttəfiq kimi itkisi İranın strateji mövqeyini, xüsusən də “Hizbullah”ı dəstəkləmək qabiliyyətini zəiflədir və buna görə də Tehran Suriyadakı təsirini itirməsini kompensasiya etmək üçün Livan və İraqdakı “proxy” qruplara investisiyaları artıra bilər. Yaxud əksinə, resursları daxili iqtisadi və sosial problemlərin həllinə cəmləşdirə, beləliklə, “Müqavimət oxunun” İsrail və ABŞ-a təzyiqini azaldar”.
Şərqşünasın fikrincə, İsrail və ABŞ-nın artan təzyiqləri “İranı xarici siyasətini uyğunlaşdırmağa məcbur edir və onun rəhbərliyinin hansı ssenarini seçəcəyini yaxın gələcək göstərəcək”.
Bu kontekstdə Moskvanın Tehranın tezliklə “strateji”yə çevrilməli olan tərəfdaşlığını daha da inkişaf etdirmək niyyətində olub-olmadığını anlanması vacibdir. İran ABŞ və Qərblə münasibətlərin normallaşması lehinə Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməkdən imtina edəcəkmi?
Suriyadakı hadisələr belə bir ssenarinin kifayət qədər real olduğunu göstərdi.
Tehran Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tezliklə son qoyulması və Moskva ilə Vaşinqton arasında İslam Respublikasının sövdələşmə predmeti ola biləcəyi sazişin bağlanması perspektivindən narahatdır.
Əsəd rejiminin süqutu artıq bu məsələdə müəyyən inamsızlığa səbəb olub. İranda Türkiyə və Rusiyanın Tehranın arxasında keçmiş Suriya rejiminin taleyi üçün razılığa gələ biləcəyi ilə bağlı pərdəarxası fikirlər yayılır.
“Əlbəttə, İran da Ankaradan inciyib, amma əslində ona görə ki, özü uzun illər subsidiya verdiyi rejimi xilas etmək fürsətini əldən verib. Yeni reallıq Tehranı bu və ya digər şəkildə imkanları xeyli dəyişmiş “Müqavimət oxu”na yenidən və ciddi baxmağa vadar edəcək. Bu baxımdan Türkiyə ilə əlaqələrin genişləndirilməsi tamamilə işlək variant ola bilər, xüsusən də, boş söhbətlərin əksinə olaraq, “Qarabağ tarixi” bitdikdən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda hərəkətləri İran üçün İranın türkləri qədər təhlükəli deyil”, - bunu Anton Mordasov deyir.
Bu və ya digər şəkildə Əsədin devrilməsi həm İran-Türkiyə, həm də Rusiya-İran qarşılıqlı əlaqələri fonunda yaxşı təsir göstərməyib.
Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdən danışsaq, indi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində bir az münaqişə düyünü var, hətta Rusiyanın özündə də Türkiyənin silahlı müxalifəti dəstəkləmək üçün atdığı addımlar arxadan vurulan növbəti zərbə kimi qiymətləndirilə bilər.
Türkiyə Suriya müharibəsində qalib gələn tərəf kimi başına dəfnə tacını geyinməyə çalışır, lakin özü də bir çox yeni problemlərlə üzləşəcək.
Aydındır ki, Ankara Suriyaya yeni ordunun yaradılması da daxil olmaqla, konstitusiya və hərbi islahatların aparılmasına kömək edəcək. Türkiyə bütün dini və etnik azlıqların hüquqlarının nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Həmçinin, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilk növbədə “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) kürd qruplarının problemini həll etmək ümidi ilə terrorizmlə mübarizədə dəstək alacaqlar.
Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Suriya məsələsində artan rolunu alqışlayır və çox güman ki, SDQ-yə dəstəyini qurban verməyə hazırdır. Eyni şey etnik və dini azlıqların müdafiəsi ilə bağlı mövqeyə də aiddir. İndi bu, Türkiyə üçün də başağrısıdır.
Vaşinqton HTŞ-nin əsl mahiyyətini anlamır və Colaniyə güvənmir, ona görə də bütün məsuliyyəti Türkiyənin üzərinə atmaq istəyir. ABŞ həm İŞİD terrorizmi ilə mübarizədəki uğursuzluqlar, həm də azlıqlara qarşı zorakılıq iddialarını Ankaranın boynuna qoyacaq.
Türkiyənin Suriya məsələsində öz rolunu möhkəmləndirməsinin başqa bir zəif həlqəsi var: o, həmişə öz oyununu oynamağa və keçmiş himayədarlarını “atmağa” meylli olan Colanini tam idarə edə bilmir. İdlibdə türklərin HTŞ üzərində indikindən qat-qat çox təsir alətləri var idi.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:38
Kremldəki qapalı görüş Ukrayna böhranını həll etməyib
Bu gün, 09:50
Azərbaycan orbitə "Zəfər" peyki buraxıb
Bu gün, 08:07
Putin-Uitkoff görüşündə kompromis əldə edilməyib
Dünən, 23:21
Azərbaycan YUNESKO-nun komitəsinə üzv seçilib
Dünən, 17:23
2026-cı ilin bayram günləri müəyyən edilib
Dünən, 15:18
Professor: Bunlar son 32 ildə hakimiyyət-xalq münasibətlərini gərginləşdirməyə çalışıblar
Dünən, 14:39
Ukrayna ilə bağlı yeni hesabat təqdim olunub
Dünən, 13:42
Dünyada daha bir ölümcül virus yayılır
Dünən, 11:33
Papa Türkiyəyə niyə gəlmişdi?
1-12-2025, 15:12
Əli Kərimli və AXCP fəalı həbs olunub - (Yenilənib)
1-12-2025, 13:49
Minsk qrupunun ləğvi başa çatıb
1-12-2025, 13:16
Əsas silah istehsalçıları rekord gəlir əldə edib
1-12-2025, 13:02
Rəsmi Bakı Moskvaya mesaj yollayıb - Yenilənib
1-12-2025, 12:48
AXCP sədri ilə Məmməd İbrahimə ittiham elan olunub - (Yenilənib)
1-12-2025, 11:40
Gültəkin Hacıbəylini Türkiyədən Azərbaycana gətiriblər
1-12-2025, 11:27
Bakıda yeni mənzillər güzəştli qiymətlərlə satışa çıxarılacaq - Foto
1-12-2025, 11:10
Əmək pensiyalarının təyin edilməsi və hesablanması qaydaları dəyişib
1-12-2025, 10:06
Mədəniyyət Nazirliyində yoxlama aparılır
1-12-2025, 00:01
Laçının işğaldan azad edilməsindən 5 il ötür
30-11-2025, 14:53
Cəmil Həsənli Azərbaycandan qaçmaq istəyib - (Yenilənib)
30-11-2025, 08:42
Gültəkin Hacıbəyli Türkiyədə saxlanılıb
30-11-2025, 00:03
Əli Kərimli və Məmməd İbrahim DTX-da dindiriliblər - (Yenilənib)
29-11-2025, 14:47
AXCP sədri Əli Kərimlinin evində axtarış aparılıb - (Yenilənib)
29-11-2025, 12:26
Ölkəmizə qanunsuz yolla 2 milyon 440 min manatlıq qızıl məmulatlar gətirmək istəyiblər - Fotolar
29-11-2025, 11:20
Xəstəliklə bağlı əsgərlikdən möhlət alanlar yenidən yoxlanılır
28-11-2025, 13:57
179 mənzil güzəştli qiymətlərlə satışa çıxarılacaq
28-11-2025, 13:09
ABŞ-ın sülh sənədinə nə Rusiya, nə də Ukrayna imza atacaq - Ekspert
28-11-2025, 12:28
Ermənistan KTMT ilə vidalaşır?
28-11-2025, 11:38
Məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə ödəniş məbləğləri dəyişir
28-11-2025, 09:57
Rusiya kosmosa insan göndərmək imkanını itirə bilər
28-11-2025, 08:56
Rusiya səfiri: Aİ və NATO Rusiya ilə böyük müharibəyə hazırlaşır
27-11-2025, 14:21
Qlobal nüvə münaqişəsi riski yenidən artır
27-11-2025, 13:34
İngiltərədə 2000-dən çox uşaq itkin düşüb
26-11-2025, 16:43
Cəlaloğlu: Ukraynada Rusiyaya güzəşt, Orta Asiya və Qafqazda ABŞ-a güzəştlə əlaqəli ola bilər
26-11-2025, 15:33
İranda məktəblər distant təhsilə keçir, muzeylər bağlanır
26-11-2025, 14:56
İran yeni vasitəçi axtarır: Vəliəhd seçimi mübahisə doğurub
26-11-2025, 13:59
Rusiya müharibədə hər ay 20 min əsgər itirir
26-11-2025, 10:52
Ukrayna NATO yolundan dönməyəcək
26-11-2025, 09:22
17 nəfər Almaniyadan Azərbaycana qaytarılıb
25-11-2025, 11:23
Ukraynanın süqutu yaxınlaşır
25-11-2025, 09:10
Şəkər xəstəliyinə qarşı daha təsirli müalicə üsulu tapılıb
25-11-2025, 08:26
İlham Əliyev Kəlbəcərlə bağlı paylaşım edib - Video
24-11-2025, 12:36
Paşinyan konstitusiyanın dəyişdirilməsini necə həyata keçirəcək?
{sape_links}
Mikayıl Mikayılov deyir ki, festivalda nümayiş olunan tamaşa Azərbaycanla Meksika arasında teatr əlaqələrinin başlanğıcı sayıla bilər
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
