00:04 / 01-01-2025
İlham Əliyev xalqa müraciət ünvanlayıb - Video
15:26 / 31-12-2024
Prezident agentlik əməkdaşlarını təltif edib - Siyahı
15:18 / 31-12-2024
Tağıyevaya “Şərəf”, Budaqova “Şöhrət” ordeni verilib
15:11 / 31-12-2024
Nazirliyin əməkdaşları təltif olunub - Siyahı
11:01 / 31-12-2024
Xəzər dənizində zəlzələ olub
00:32 / 31-12-2024
Dünya azərbaycanlıları həmrəylik gününü qeyd edir
00:25 / 31-12-2024
Misir Ginnesin Rekordlar Kitabına düşüb - Fotolar
00:02 / 31-12-2024
Üç ölkə Arktikanı öyrənəcək
19:59 / 30-12-2024
Zelenski: "Sülhə çalışmalıyıq"
17:32 / 30-12-2024
“Hərbi jurnalist Rəşad Süleymanov” mükafatınin qalibləri bəlli olub
13:06 / 30-12-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:41 / 30-12-2024
Prokurorluqdan təyyarə qəzası ilə bağlı - Açıqlama
10:57 / 30-12-2024
Azərbaycandan Suriyaya 200 ton ərzaq göndərilir
10:45 / 30-12-2024
Milyarderin gizli yeraltı sığınacağı üzə çıxıb - Fotolar
10:16 / 30-12-2024
Çin xidmətçi robot istehsalına başlayır - Fotolar
10:06 / 30-12-2024
Amerikanın 39-cu prezidenti vəfat edib - Foto
00:14 / 30-12-2024
Azərbaycanda yeddi gün qeyri-iş günü başlayıb
22:23 / 29-12-2024
Azərbaycan XİN başçısının müavini Suriyaya səfər edib - Foto
19:46 / 29-12-2024
Lukaşenko Əliyevə məktub yazıb
19:04 / 29-12-2024
Azərbaycanda qalma müddəti ilə bağlı qaydalar dəyişib
18:03 / 29-12-2024
İlham Əliyev Naxçıvan Qaz İstismar Xidməti ilə bağlı sərəncam imzalayıb
18:00 / 29-12-2024
Bu qanunu pozanlar 2500 manatadək cərimələnəcək
17:56 / 29-12-2024
"Yüksəkixtisaslı miqrant"lara və ailə üzvlərinə bir sıra güzəştlər ediləcək
17:39 / 29-12-2024
Prezident üç ekipaj üzvünə Milli Qəhrəman adı, ikisinə orden verib
17:35 / 29-12-2024
Hərbi xidmətə çağırış yaşının yuxarı həddi azaldılıb
16:58 / 29-12-2024
Putin İlham Əliyevə yenidən zəng edib
16:39 / 29-12-2024
Yanvar ayına olan hava proqnozu açıqlanıb
16:29 / 29-12-2024
Milyarder ifrat sağçıları hakimiyyətə gətirməyə çalışır
16:01 / 29-12-2024
Ukraynalı qaçqınların yalnız 10 faizi vətəninə qayıtmaq istəyir
15:33 / 29-12-2024
Xəstəxanaya yerləşdirilən baş nazir məhkəmə iclasının ləğvini istəyir
18:19 / 27-12-2024
Xəzərdə qədim gəmi aşkar edilib
16:16 / 27-12-2024
AZAL Rusiyanın şəhərlərinə uçuşları dayandırıb - (Yenilənib) - Siyahı
10:07 / 27-12-2024
Rusiya lideri “Dartanyan”ı təbrik edib
13:04 / 29-12-2024
Dünyanın ən böyük qızıl yatağı tapılıb
15:59 / 28-12-2024
Məşhur filmdəki malikanə satışa çıxarılıb - Foto
17:24 / 27-12-2024
AZAL: təyyarəmiz xarici müdaxilə nəticəsində qəzaya uğrayıb
16:02 / 28-12-2024
Lalə Azərtaşa balta ilə hücum edən şəxs saxlanılıb
12:30 / 29-12-2024
Türkiyə Colaninin iplərini əlində saxlaya biləcəkmi?
15:32 / 29-12-2024
İlham Əliyev ekipaj üzvlərinin vida mərasimində iştirak edib - (Yenilənib) - Fotolar
14:49 / 28-12-2024
Rusiya vətəndaşlarının Azərbaycanda müvəqqəti qalma müddəti dəyişəcək
14:47 / 28-12-2024
ABŞ İsraildə yeni müdafiə sistemi yerləşdirib
Türkiyə Colaninin iplərini əlində saxlaya biləcəkmi?
Tarix: 29-12-2024 12:30 | Bölmə: Slayd
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu və silahlı müxalifətin hakimiyyətə gəlməsi, şübhəsiz, ilin əsas sensasiyasına çevrilib və bir çox digər mühüm epizodları kölgədə qoyub. Bu hadisə artıq Yaxın Şərqi və Şimali Afrikanı (MENA) silkələyib. Lakin çox güman ki, hələlik ancaq gurultular eşidirik və bu “sunaminin” əsas dalğaları daha sonra bölgədən kənara sıçraya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) və onun lideri Əhməd əl-Şaraanın (hazırda Əbu Məhəmməd əl-Colani əsl adı ilə çağırılır-red.) başçılıq etdiyi müttəfiq qüvvələrinin 10 günlük kampaniyadan sonra Dəməşqin fəthi yeni bir müharibəyə səbəb ola bilər. Yəni Yaxın Şərqdə oyanış - “Ərəb qışı” yeni “Ərəb baharı” ilə əvəz oluna bilər. Amma hələlik Rusiya Federasiyası daha aktual məsələlərlə məşğuldur.
Suriyada əcnəbi, ilk növbədə, rusdilli cihadçıların olması məsələsi açıq şəkildə yeni hakimiyyət orqanlarının operativ müdaxiləsini tələb edəcək. Artıq ələvilərin kütləvi etirazlarına səbəb olan azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla, zorakılıq və məhkəməsiz qətl epizodlarının əksəriyyəti onlarla əlaqələndirilir. Eyni şey ələvilərin və xristianların ibadət yerlərinə hücum hallarına da aiddir. Açığı, bu insanlar Suriyaya Colaninin “Şəriət hakimiyyəti və cihadın yayılması” xəyallarını məhv etməsinə baxmaq üçün yox, “Müsəlman Qardaşlar”ın inkişaflarına arxalanaraq onun “İxvan” layihəsini həyata keçiriblər. Bununla belə, bu cür cihadçılar üçün artıq keçilmiş bir yol var.
Colaninin ən radikal tərəfdarları 2022-23-cü illərdə İdlibdən Ukraynaya “sürüşdü”. Bu, məsələn, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sıralarına daxil olan “Əcnad əl-Qafqaz” və “Alban Camaatı” qruplarının bir hissəsinə aiddir.
Bu yay artıq Kiyev rejimi cihadçıların ən radikal qruplarını ələ almağa hazır olduğunu bildirib. Sonra, görünür, Colaninin onlar üçün öz planları var idi. Ancaq indi, döyüş əməliyyatları başa çatdıqdan sonra, onları Ukraynada saxlamaqdansa, mümkün qədər tez qurtulmaq daha sərfəlidir və onlar təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə deyil, Rusiyaya da gedə bilərlər. Bu, Rusiya üçün “yeni Suriya”dan qaynaqlanan təhdidlərdən biridir.
Moskvanın maraqlarına birbaşa təsir edən ikinci amil Rusiya hərbi bazalarının Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları, ən azı indiki mərhələdə də Rusiya hərbi obyektlərinin qorunub saxlanmasına etiraz etmirlər. Colani bu barədə xüsusilə Britaniya mətbuatına müsahibəsində danışıb.
Onun sözlərinə görə, Suriya və Rusiyanın çoxdankı strateji əlaqələri var ki, onları bir gecədə tələsik pozmaq mümkün deyil, ona görə də Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları bəzilərinin arzuladığı və ya təsəvvür etdiyi kimi, Rusiya bazalarının çıxarılmasını tələb etməyə çalışmır. Jurnalistin aydınlaşdırıcı sualına - “Bu o deməkdir ki, düzgün yanaşma ilə ruslar Suriyada qala bilər?”ə cavab - “Prinsipcə, bəli, qala bilərlər”.
Ancaq heç bir ssenaridə Rusiyanın Suriyadakı hərbi obyektlərindən əvvəlki kimi istifadə edə bilməyəcəyi göz qabağındadır.
“Suriya kampaniyası başlayandan bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri bazalardan tam istifadə edib. İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə bazalar barədə razılığa gəlmək mümkün olsa belə, heç bir general “Tu-95MS” strateji raketdaşıyıcılarını və ya “MiQ-31” yüksəksürətli qırıcı-qəbuledicilərini uzaqmənzilli raketlərlə yerləşdirməyə risk etməyəcək. Təyyarələr guya təsadüfən "müəyyən hücrələr" tərəfindən atıcı silahlardan komanda yüksəkliklərindən atəşə tutula bilər", - bunu Yaxın Şərq üzrə təhlükəsizlik üzrə analitik Anton Mardasov “IA Regnum”-a bildirib.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Afrikadakı əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Suriyadakı bazalardan logistika mərkəzi kimi istifadə etmək imkanları qalır.
Eyni zamanda, Mardasovun qeyd etdiyi kimi, Moskva əleyhdarlarının, məsələn, Ukrayna və Polşa, İngiltərə, Fransa və ABŞ-ı demirik, beləliklə, Rusiya üçün hazırkı Dəməşqlə əlaqələri gücləndirmək kifayət qədər çətin olacaq.
Moskva çox güman ki, böhran vəziyyətləri olan regionlarda fəaliyyətini genişləndirməyə davam edəcək. Eyni zamanda, analitikin vurğuladığı kimi, Sudan və ya Liviyada obyektlər çox müvəqqəti seçimdir və çətin ki, Suriyadakı Rusiya bazalarını əvəz etsin.
İlin sonunda hələ də açıq qalan başqa bir sual: İran həqiqətənmi İsrailin hərəkətlərindən o qədər zəifləyib və qorxub ki, Suriya münaqişəsinin son fazasına müdaxilə etməyib? Yoxsa Tehranın “təslim olmaq” üçün başqa, daha praqmatik motivləri var idi?
Ola bilsin ki, İran rəhbərliyi Yaxın Şərq məsələlərində öz rolunu və real imkanlarını yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Artan daxili ziddiyyətlərə görə sosial partlayış təhlükəsi ilə üzləşən “Əsəd rejimi” adlı yük İran üçün getdikcə daha ağır bir yükə çevrilib.
Üfüqdə 2025-ci il yanvarın 20-si və Donald Trampın Oval Ofisə qayıdışı, İslam Respublikasına qarşı sanksiyaların gücləndirilməsi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (“Sepah”) gəlir əldə etməsi üçün bütün boşluqların bağlanması görünür. Üstəlik, İran neftinin ixracı və sonradan “Müqavimət oxunu” maliyyələşdirmək imkanından məhrum edilməsi. Bu, iranlıların əksəriyyətinin həyatının kəskin şəkildə pisləşməsinə və etiraz əhval-ruhiyyəsinin daha da artmasına səbəb olacaq.
Ona görə də İranın ABŞ-la münasibətlərdə yeni səhifə açmaq istədiyini istisna etmək olmaz. Maliyyələşmədən uzaqlaşmaq və yalnız daxili aktual problemlərin həlli üçün etibarlı şəxsləri dəstəkləmək Vaşinqtonun təzyiqini azaltmasa, yeni məhdudiyyətlərin tətbiqi perspektivlərini minimuma endirə bilər.
Əsədi xilas etmək üçün Suriyaya müntəzəm “Sepah” bölmələri və on minlərlə şiə milislərinin yerləşdirilməsi İsrail və ABŞ-da birbaşa təhdid kimi qəbul ediləcək və onların münaqişəyə müdaxiləsinə səbəb olacaq. Onsuz da hədsiz xərclər nəzərə alınmaqla, qaçılmaz müşayiət olunan yeni sanksiyalar İran üçün tamamilə lazımsızdır.
Ona görə də Tehranın öz vəziyyətini gərginləşdirməmək üçün müdaxilə etməməyə üstünlük verdiyini istisna etmək olmaz.
Sankt-Peterburqdakı Milli Tədqiqat Universiteti nəzdində Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərq və Afrika Tədqiqatları İnstitutunun professoru Nikolay Suxovun “IA Regnum”-a verdiyi məlumata görə, “Suriyanın müttəfiq kimi itkisi İranın strateji mövqeyini, xüsusən də “Hizbullah”ı dəstəkləmək qabiliyyətini zəiflədir və buna görə də Tehran Suriyadakı təsirini itirməsini kompensasiya etmək üçün Livan və İraqdakı “proxy” qruplara investisiyaları artıra bilər. Yaxud əksinə, resursları daxili iqtisadi və sosial problemlərin həllinə cəmləşdirə, beləliklə, “Müqavimət oxunun” İsrail və ABŞ-a təzyiqini azaldar”.
Şərqşünasın fikrincə, İsrail və ABŞ-nın artan təzyiqləri “İranı xarici siyasətini uyğunlaşdırmağa məcbur edir və onun rəhbərliyinin hansı ssenarini seçəcəyini yaxın gələcək göstərəcək”.
Bu kontekstdə Moskvanın Tehranın tezliklə “strateji”yə çevrilməli olan tərəfdaşlığını daha da inkişaf etdirmək niyyətində olub-olmadığını anlanması vacibdir. İran ABŞ və Qərblə münasibətlərin normallaşması lehinə Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməkdən imtina edəcəkmi?
Suriyadakı hadisələr belə bir ssenarinin kifayət qədər real olduğunu göstərdi.
Tehran Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tezliklə son qoyulması və Moskva ilə Vaşinqton arasında İslam Respublikasının sövdələşmə predmeti ola biləcəyi sazişin bağlanması perspektivindən narahatdır.
Əsəd rejiminin süqutu artıq bu məsələdə müəyyən inamsızlığa səbəb olub. İranda Türkiyə və Rusiyanın Tehranın arxasında keçmiş Suriya rejiminin taleyi üçün razılığa gələ biləcəyi ilə bağlı pərdəarxası fikirlər yayılır.
“Əlbəttə, İran da Ankaradan inciyib, amma əslində ona görə ki, özü uzun illər subsidiya verdiyi rejimi xilas etmək fürsətini əldən verib. Yeni reallıq Tehranı bu və ya digər şəkildə imkanları xeyli dəyişmiş “Müqavimət oxu”na yenidən və ciddi baxmağa vadar edəcək. Bu baxımdan Türkiyə ilə əlaqələrin genişləndirilməsi tamamilə işlək variant ola bilər, xüsusən də, boş söhbətlərin əksinə olaraq, “Qarabağ tarixi” bitdikdən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda hərəkətləri İran üçün İranın türkləri qədər təhlükəli deyil”, - bunu Anton Mordasov deyir.
Bu və ya digər şəkildə Əsədin devrilməsi həm İran-Türkiyə, həm də Rusiya-İran qarşılıqlı əlaqələri fonunda yaxşı təsir göstərməyib.
Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdən danışsaq, indi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində bir az münaqişə düyünü var, hətta Rusiyanın özündə də Türkiyənin silahlı müxalifəti dəstəkləmək üçün atdığı addımlar arxadan vurulan növbəti zərbə kimi qiymətləndirilə bilər.
Türkiyə Suriya müharibəsində qalib gələn tərəf kimi başına dəfnə tacını geyinməyə çalışır, lakin özü də bir çox yeni problemlərlə üzləşəcək.
Aydındır ki, Ankara Suriyaya yeni ordunun yaradılması da daxil olmaqla, konstitusiya və hərbi islahatların aparılmasına kömək edəcək. Türkiyə bütün dini və etnik azlıqların hüquqlarının nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Həmçinin, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilk növbədə “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) kürd qruplarının problemini həll etmək ümidi ilə terrorizmlə mübarizədə dəstək alacaqlar.
Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Suriya məsələsində artan rolunu alqışlayır və çox güman ki, SDQ-yə dəstəyini qurban verməyə hazırdır. Eyni şey etnik və dini azlıqların müdafiəsi ilə bağlı mövqeyə də aiddir. İndi bu, Türkiyə üçün də başağrısıdır.
Vaşinqton HTŞ-nin əsl mahiyyətini anlamır və Colaniyə güvənmir, ona görə də bütün məsuliyyəti Türkiyənin üzərinə atmaq istəyir. ABŞ həm İŞİD terrorizmi ilə mübarizədəki uğursuzluqlar, həm də azlıqlara qarşı zorakılıq iddialarını Ankaranın boynuna qoyacaq.
Türkiyənin Suriya məsələsində öz rolunu möhkəmləndirməsinin başqa bir zəif həlqəsi var: o, həmişə öz oyununu oynamağa və keçmiş himayədarlarını “atmağa” meylli olan Colanini tam idarə edə bilmir. İdlibdə türklərin HTŞ üzərində indikindən qat-qat çox təsir alətləri var idi.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-12-2024 12:30 | Bölmə: Slayd
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu və silahlı müxalifətin hakimiyyətə gəlməsi, şübhəsiz, ilin əsas sensasiyasına çevrilib və bir çox digər mühüm epizodları kölgədə qoyub. Bu hadisə artıq Yaxın Şərqi və Şimali Afrikanı (MENA) silkələyib. Lakin çox güman ki, hələlik ancaq gurultular eşidirik və bu “sunaminin” əsas dalğaları daha sonra bölgədən kənara sıçraya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) və onun lideri Əhməd əl-Şaraanın (hazırda Əbu Məhəmməd əl-Colani əsl adı ilə çağırılır-red.) başçılıq etdiyi müttəfiq qüvvələrinin 10 günlük kampaniyadan sonra Dəməşqin fəthi yeni bir müharibəyə səbəb ola bilər. Yəni Yaxın Şərqdə oyanış - “Ərəb qışı” yeni “Ərəb baharı” ilə əvəz oluna bilər. Amma hələlik Rusiya Federasiyası daha aktual məsələlərlə məşğuldur.
Suriyada əcnəbi, ilk növbədə, rusdilli cihadçıların olması məsələsi açıq şəkildə yeni hakimiyyət orqanlarının operativ müdaxiləsini tələb edəcək. Artıq ələvilərin kütləvi etirazlarına səbəb olan azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla, zorakılıq və məhkəməsiz qətl epizodlarının əksəriyyəti onlarla əlaqələndirilir. Eyni şey ələvilərin və xristianların ibadət yerlərinə hücum hallarına da aiddir. Açığı, bu insanlar Suriyaya Colaninin “Şəriət hakimiyyəti və cihadın yayılması” xəyallarını məhv etməsinə baxmaq üçün yox, “Müsəlman Qardaşlar”ın inkişaflarına arxalanaraq onun “İxvan” layihəsini həyata keçiriblər. Bununla belə, bu cür cihadçılar üçün artıq keçilmiş bir yol var.
Colaninin ən radikal tərəfdarları 2022-23-cü illərdə İdlibdən Ukraynaya “sürüşdü”. Bu, məsələn, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sıralarına daxil olan “Əcnad əl-Qafqaz” və “Alban Camaatı” qruplarının bir hissəsinə aiddir.
Bu yay artıq Kiyev rejimi cihadçıların ən radikal qruplarını ələ almağa hazır olduğunu bildirib. Sonra, görünür, Colaninin onlar üçün öz planları var idi. Ancaq indi, döyüş əməliyyatları başa çatdıqdan sonra, onları Ukraynada saxlamaqdansa, mümkün qədər tez qurtulmaq daha sərfəlidir və onlar təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə deyil, Rusiyaya da gedə bilərlər. Bu, Rusiya üçün “yeni Suriya”dan qaynaqlanan təhdidlərdən biridir.
Moskvanın maraqlarına birbaşa təsir edən ikinci amil Rusiya hərbi bazalarının Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları, ən azı indiki mərhələdə də Rusiya hərbi obyektlərinin qorunub saxlanmasına etiraz etmirlər. Colani bu barədə xüsusilə Britaniya mətbuatına müsahibəsində danışıb.
Onun sözlərinə görə, Suriya və Rusiyanın çoxdankı strateji əlaqələri var ki, onları bir gecədə tələsik pozmaq mümkün deyil, ona görə də Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları bəzilərinin arzuladığı və ya təsəvvür etdiyi kimi, Rusiya bazalarının çıxarılmasını tələb etməyə çalışmır. Jurnalistin aydınlaşdırıcı sualına - “Bu o deməkdir ki, düzgün yanaşma ilə ruslar Suriyada qala bilər?”ə cavab - “Prinsipcə, bəli, qala bilərlər”.
Ancaq heç bir ssenaridə Rusiyanın Suriyadakı hərbi obyektlərindən əvvəlki kimi istifadə edə bilməyəcəyi göz qabağındadır.
“Suriya kampaniyası başlayandan bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri bazalardan tam istifadə edib. İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə bazalar barədə razılığa gəlmək mümkün olsa belə, heç bir general “Tu-95MS” strateji raketdaşıyıcılarını və ya “MiQ-31” yüksəksürətli qırıcı-qəbuledicilərini uzaqmənzilli raketlərlə yerləşdirməyə risk etməyəcək. Təyyarələr guya təsadüfən "müəyyən hücrələr" tərəfindən atıcı silahlardan komanda yüksəkliklərindən atəşə tutula bilər", - bunu Yaxın Şərq üzrə təhlükəsizlik üzrə analitik Anton Mardasov “IA Regnum”-a bildirib.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Afrikadakı əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Suriyadakı bazalardan logistika mərkəzi kimi istifadə etmək imkanları qalır.
Eyni zamanda, Mardasovun qeyd etdiyi kimi, Moskva əleyhdarlarının, məsələn, Ukrayna və Polşa, İngiltərə, Fransa və ABŞ-ı demirik, beləliklə, Rusiya üçün hazırkı Dəməşqlə əlaqələri gücləndirmək kifayət qədər çətin olacaq.
Moskva çox güman ki, böhran vəziyyətləri olan regionlarda fəaliyyətini genişləndirməyə davam edəcək. Eyni zamanda, analitikin vurğuladığı kimi, Sudan və ya Liviyada obyektlər çox müvəqqəti seçimdir və çətin ki, Suriyadakı Rusiya bazalarını əvəz etsin.
İlin sonunda hələ də açıq qalan başqa bir sual: İran həqiqətənmi İsrailin hərəkətlərindən o qədər zəifləyib və qorxub ki, Suriya münaqişəsinin son fazasına müdaxilə etməyib? Yoxsa Tehranın “təslim olmaq” üçün başqa, daha praqmatik motivləri var idi?
Ola bilsin ki, İran rəhbərliyi Yaxın Şərq məsələlərində öz rolunu və real imkanlarını yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Artan daxili ziddiyyətlərə görə sosial partlayış təhlükəsi ilə üzləşən “Əsəd rejimi” adlı yük İran üçün getdikcə daha ağır bir yükə çevrilib.
Üfüqdə 2025-ci il yanvarın 20-si və Donald Trampın Oval Ofisə qayıdışı, İslam Respublikasına qarşı sanksiyaların gücləndirilməsi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (“Sepah”) gəlir əldə etməsi üçün bütün boşluqların bağlanması görünür. Üstəlik, İran neftinin ixracı və sonradan “Müqavimət oxunu” maliyyələşdirmək imkanından məhrum edilməsi. Bu, iranlıların əksəriyyətinin həyatının kəskin şəkildə pisləşməsinə və etiraz əhval-ruhiyyəsinin daha da artmasına səbəb olacaq.
Ona görə də İranın ABŞ-la münasibətlərdə yeni səhifə açmaq istədiyini istisna etmək olmaz. Maliyyələşmədən uzaqlaşmaq və yalnız daxili aktual problemlərin həlli üçün etibarlı şəxsləri dəstəkləmək Vaşinqtonun təzyiqini azaltmasa, yeni məhdudiyyətlərin tətbiqi perspektivlərini minimuma endirə bilər.
Əsədi xilas etmək üçün Suriyaya müntəzəm “Sepah” bölmələri və on minlərlə şiə milislərinin yerləşdirilməsi İsrail və ABŞ-da birbaşa təhdid kimi qəbul ediləcək və onların münaqişəyə müdaxiləsinə səbəb olacaq. Onsuz da hədsiz xərclər nəzərə alınmaqla, qaçılmaz müşayiət olunan yeni sanksiyalar İran üçün tamamilə lazımsızdır.
Ona görə də Tehranın öz vəziyyətini gərginləşdirməmək üçün müdaxilə etməməyə üstünlük verdiyini istisna etmək olmaz.
Sankt-Peterburqdakı Milli Tədqiqat Universiteti nəzdində Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərq və Afrika Tədqiqatları İnstitutunun professoru Nikolay Suxovun “IA Regnum”-a verdiyi məlumata görə, “Suriyanın müttəfiq kimi itkisi İranın strateji mövqeyini, xüsusən də “Hizbullah”ı dəstəkləmək qabiliyyətini zəiflədir və buna görə də Tehran Suriyadakı təsirini itirməsini kompensasiya etmək üçün Livan və İraqdakı “proxy” qruplara investisiyaları artıra bilər. Yaxud əksinə, resursları daxili iqtisadi və sosial problemlərin həllinə cəmləşdirə, beləliklə, “Müqavimət oxunun” İsrail və ABŞ-a təzyiqini azaldar”.
Şərqşünasın fikrincə, İsrail və ABŞ-nın artan təzyiqləri “İranı xarici siyasətini uyğunlaşdırmağa məcbur edir və onun rəhbərliyinin hansı ssenarini seçəcəyini yaxın gələcək göstərəcək”.
Bu kontekstdə Moskvanın Tehranın tezliklə “strateji”yə çevrilməli olan tərəfdaşlığını daha da inkişaf etdirmək niyyətində olub-olmadığını anlanması vacibdir. İran ABŞ və Qərblə münasibətlərin normallaşması lehinə Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməkdən imtina edəcəkmi?
Suriyadakı hadisələr belə bir ssenarinin kifayət qədər real olduğunu göstərdi.
Tehran Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tezliklə son qoyulması və Moskva ilə Vaşinqton arasında İslam Respublikasının sövdələşmə predmeti ola biləcəyi sazişin bağlanması perspektivindən narahatdır.
Əsəd rejiminin süqutu artıq bu məsələdə müəyyən inamsızlığa səbəb olub. İranda Türkiyə və Rusiyanın Tehranın arxasında keçmiş Suriya rejiminin taleyi üçün razılığa gələ biləcəyi ilə bağlı pərdəarxası fikirlər yayılır.
“Əlbəttə, İran da Ankaradan inciyib, amma əslində ona görə ki, özü uzun illər subsidiya verdiyi rejimi xilas etmək fürsətini əldən verib. Yeni reallıq Tehranı bu və ya digər şəkildə imkanları xeyli dəyişmiş “Müqavimət oxu”na yenidən və ciddi baxmağa vadar edəcək. Bu baxımdan Türkiyə ilə əlaqələrin genişləndirilməsi tamamilə işlək variant ola bilər, xüsusən də, boş söhbətlərin əksinə olaraq, “Qarabağ tarixi” bitdikdən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda hərəkətləri İran üçün İranın türkləri qədər təhlükəli deyil”, - bunu Anton Mordasov deyir.
Bu və ya digər şəkildə Əsədin devrilməsi həm İran-Türkiyə, həm də Rusiya-İran qarşılıqlı əlaqələri fonunda yaxşı təsir göstərməyib.
Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdən danışsaq, indi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində bir az münaqişə düyünü var, hətta Rusiyanın özündə də Türkiyənin silahlı müxalifəti dəstəkləmək üçün atdığı addımlar arxadan vurulan növbəti zərbə kimi qiymətləndirilə bilər.
Türkiyə Suriya müharibəsində qalib gələn tərəf kimi başına dəfnə tacını geyinməyə çalışır, lakin özü də bir çox yeni problemlərlə üzləşəcək.
Aydındır ki, Ankara Suriyaya yeni ordunun yaradılması da daxil olmaqla, konstitusiya və hərbi islahatların aparılmasına kömək edəcək. Türkiyə bütün dini və etnik azlıqların hüquqlarının nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Həmçinin, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilk növbədə “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) kürd qruplarının problemini həll etmək ümidi ilə terrorizmlə mübarizədə dəstək alacaqlar.
Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Suriya məsələsində artan rolunu alqışlayır və çox güman ki, SDQ-yə dəstəyini qurban verməyə hazırdır. Eyni şey etnik və dini azlıqların müdafiəsi ilə bağlı mövqeyə də aiddir. İndi bu, Türkiyə üçün də başağrısıdır.
Vaşinqton HTŞ-nin əsl mahiyyətini anlamır və Colaniyə güvənmir, ona görə də bütün məsuliyyəti Türkiyənin üzərinə atmaq istəyir. ABŞ həm İŞİD terrorizmi ilə mübarizədəki uğursuzluqlar, həm də azlıqlara qarşı zorakılıq iddialarını Ankaranın boynuna qoyacaq.
Türkiyənin Suriya məsələsində öz rolunu möhkəmləndirməsinin başqa bir zəif həlqəsi var: o, həmişə öz oyununu oynamağa və keçmiş himayədarlarını “atmağa” meylli olan Colanini tam idarə edə bilmir. İdlibdə türklərin HTŞ üzərində indikindən qat-qat çox təsir alətləri var idi.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 00:04
İlham Əliyev xalqa müraciət ünvanlayıb - Video
Dünən, 15:11
Nazirliyin əməkdaşları təltif olunub - Siyahı
Dünən, 00:32
Dünya azərbaycanlıları həmrəylik gününü qeyd edir
30-12-2024, 10:57
Azərbaycandan Suriyaya 200 ton ərzaq göndərilir
29-12-2024, 17:39
Prezident üç ekipaj üzvünə Milli Qəhrəman adı, ikisinə orden verib
29-12-2024, 17:35
Hərbi xidmətə çağırış yaşının yuxarı həddi azaldılıb
29-12-2024, 16:58
Putin İlham Əliyevə yenidən zəng edib
29-12-2024, 15:32
İlham Əliyev ekipaj üzvlərinin vida mərasimində iştirak edib - (Yenilənib) - Fotolar
29-12-2024, 15:10
İlham Əliyev Azərbaycan televiziyasına müsahibə verib
29-12-2024, 14:38
İsti hava 3700 insanın ölümünə səbəb olub
29-12-2024, 13:04
Dünyanın ən böyük qızıl yatağı tapılıb
29-12-2024, 12:30
Türkiyə Colaninin iplərini əlində saxlaya biləcəkmi?
29-12-2024, 10:46
Ölkəyə narkotik keçirməyə cəhd edən şəxslər saxlanılıb - Foto
28-12-2024, 20:41
Ceyhun Bayramov ilə Sergey Lavrov telefonla danışıb
28-12-2024, 17:56
Zelenski İlham Əliyevə zəng edib
28-12-2024, 17:11
Ruben Vardanyanın cinayət işi məhkəməyə göndərilib
28-12-2024, 16:50
Putin İlham Əliyevə zəng edib - Təyyarə qəzasına görə üzrxahlıq olunub
28-12-2024, 15:45
Məşhur öncəgörənlərin 2025-ci il üçün proqnozu necədir?
28-12-2024, 14:18
Təyyarə qəzası ilə bağlı yeni göstəriş verilib
28-12-2024, 13:48
2025-ci il “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edilib - Sərəncam
28-12-2024, 13:37
Şəhər uğrunda son döyüşə hazırlaşırlar
28-12-2024, 11:34
Türkiyə Suriyada nə qazanacaq?
27-12-2024, 22:50
Türkiyə qəza ilə bağlı Bakıya araşdırma qrupu göndərir
27-12-2024, 18:19
Xəzərdə qədim gəmi aşkar edilib
27-12-2024, 17:24
AZAL: təyyarəmiz xarici müdaxilə nəticəsində qəzaya uğrayıb
27-12-2024, 16:51
Plastik cərrahlarla bağlı araşdırma aparılacaq
27-12-2024, 16:34
Səhiyyə Nazirliyində əməliyyat: şöbə müdirləri ifşa edilib
27-12-2024, 16:21
Azərbaycan Sənaye Korporasiyası ləğv edilib - Sərəncam
27-12-2024, 16:16
AZAL Rusiyanın şəhərlərinə uçuşları dayandırıb - (Yenilənib) - Siyahı
27-12-2024, 16:16
Prezident İlham Əliyev Tokayevə zəng edib
27-12-2024, 13:37
Qarabağda torpaqların güzəştlə icarəyə verilmə qaydaları təsdiqlənib
27-12-2024, 13:08
Suriyada Ankaranın maraqları nədən ibarətdir?
27-12-2024, 13:01
Büdcə təşkilatları işçilərinin yeni maaşları təsdiqlənib - Cədvəl
27-12-2024, 12:00
Xocalının Ballıca kəndinə növbəti köç olub
27-12-2024, 11:35
Hərbi xidmətlə bağlı qanun dəyişir
27-12-2024, 11:24
Putin Trampın sülh planı ilə razılşamır
27-12-2024, 10:27
Prezident 2025-ci ilin dövlət büdcəsini təsdiqləyib
27-12-2024, 10:26
Ruslar Ukraynada yeni əraziləri işğal edir - Foto
26-12-2024, 17:06
AZAL-ın təyyarəsini Rusiya vurub - (Yenilənib)
26-12-2024, 14:37
Qəzada həlak olanların siyahısı açıqlanıb
26-12-2024, 13:25
Rusiya Trampla Ukrayna məsələsini müzakirə etməyə hazırdır
26-12-2024, 11:10
D8-də Pezeşkian üçün çətin anlar və ütülü bəyanatlar
26-12-2024, 10:49
Qəzada sağ qalan sərnişinlərdən 12-si Azərbaycana gətirilir
26-12-2024, 09:13
Xəzinə yüklü 250 gəmini axtarırlar
26-12-2024, 00:01
Bu gün Azərbaycanda matəm günüdür
25-12-2024, 22:53
Bakıdan Qroznıya uçan sərnişin təyyarəsi qəzaya uğrayıb - Video (Yenilənib+) - Fotolar
25-12-2024, 15:52
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
