10:48 / 13-06-2025
İlham Əliyev konqres iştirakçılarına məktub ünvanlayıb
10:40 / 13-06-2025
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
10:29 / 13-06-2025
İran nüvə danışıqlarını dayandırıb
10:02 / 13-06-2025
İranın 6 nüvə alimi öldürülüb
09:57 / 13-06-2025
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
09:27 / 13-06-2025
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
09:22 / 13-06-2025
Yardımlıda traktor aşıb
09:05 / 13-06-2025
İranın Ali Rəhbəri ölən generalların yerinə müvəqqəti təyinat edib
08:50 / 13-06-2025
Xamneinin ağır yaralanan müşaviri ölüb - Yenilənib
08:36 / 13-06-2025
Ananın Antalyada atdığı uşaq Rusiyaya qaytarılıb
08:30 / 13-06-2025
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
08:17 / 13-06-2025
“Google”nin fəaliyyətində nasazlıq yaranıb
08:09 / 13-06-2025
Xabarovskda qızıl mədəni yanır
08:06 / 13-06-2025
Donald Tramp: “Rusiya və Ukrayna məni məyus edib”
08:01 / 13-06-2025
Mariya Zaxarovanın ironiyası...
07:48 / 13-06-2025
İrana hücum səbəbindən 10-dan çox aviareys Bakıya enib
07:42 / 13-06-2025
İsrail İrana beş zərbə endirib
07:37 / 13-06-2025
Pentaqonun Qrenlandiya və Panama üçün “xüsusi strategiyası” var
07:30 / 13-06-2025
İranın ali rəhbəri İsraili hədələyir
07:23 / 13-06-2025
İsrail İranı vurmağa başlayıb
21:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam edir - Yenilənib
19:57 / 12-06-2025
"Naxçıvan" TV-nin sədri vəzifədən azad edilib - Təyinat
19:22 / 12-06-2025
Almaniya Ukraynanın silahlanmasına əlavə vəsait ayıracaq
18:33 / 12-06-2025
Fransa İranın nüvə eskalasiyasını pisləyir
18:19 / 12-06-2025
Uşaqların sosial şəbəkələrə girişi qadağan ediləcək
18:01 / 12-06-2025
İlham Əliyev Baş nazirə başsağlığı məktubu göndərib
17:51 / 12-06-2025
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
17:38 / 12-06-2025
ƏƏSMN: "Yeni sosial islahat paketi 3 milyon insanı əhatə edir"
17:33 / 12-06-2025
Prezident Şuşa ilə bağlı sərəncam imzalayıb
10:50 / 08-06-2025
Donald Trampın adı insan alverində hallanır
18:34 / 08-06-2025
Dağlıq və dağətəyi rayonlarda leysan olacaq - Xəbərdarlıq
22:58 / 08-06-2025
Millimiz növbəti yoxlama oyunu oynayıb
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
09:31 / 09-06-2025
Naxçıvanda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
08:48 / 09-06-2025
Ronaldunun karyerası sona yaxınlaşır
22:32 / 09-06-2025
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
21:10 / 09-06-2025
Professor Tamilla Məmmədova vəfat edib
18:45 / 10-06-2025
Ölkəmizdə 3 gün iş olmayacaq
13:40 / 11-06-2025
Professor: Zəngəzur və Dərələyəzin Ermənistana verilməsinin hüquqi qüvvəsi yoxdur
11:18 / 10-06-2025
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
Türkiyə Colaninin iplərini əlində saxlaya biləcəkmi?
Tarix: 29-12-2024 12:30 | Bölmə: Slayd
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu və silahlı müxalifətin hakimiyyətə gəlməsi, şübhəsiz, ilin əsas sensasiyasına çevrilib və bir çox digər mühüm epizodları kölgədə qoyub. Bu hadisə artıq Yaxın Şərqi və Şimali Afrikanı (MENA) silkələyib. Lakin çox güman ki, hələlik ancaq gurultular eşidirik və bu “sunaminin” əsas dalğaları daha sonra bölgədən kənara sıçraya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) və onun lideri Əhməd əl-Şaraanın (hazırda Əbu Məhəmməd əl-Colani əsl adı ilə çağırılır-red.) başçılıq etdiyi müttəfiq qüvvələrinin 10 günlük kampaniyadan sonra Dəməşqin fəthi yeni bir müharibəyə səbəb ola bilər. Yəni Yaxın Şərqdə oyanış - “Ərəb qışı” yeni “Ərəb baharı” ilə əvəz oluna bilər. Amma hələlik Rusiya Federasiyası daha aktual məsələlərlə məşğuldur.
Suriyada əcnəbi, ilk növbədə, rusdilli cihadçıların olması məsələsi açıq şəkildə yeni hakimiyyət orqanlarının operativ müdaxiləsini tələb edəcək. Artıq ələvilərin kütləvi etirazlarına səbəb olan azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla, zorakılıq və məhkəməsiz qətl epizodlarının əksəriyyəti onlarla əlaqələndirilir. Eyni şey ələvilərin və xristianların ibadət yerlərinə hücum hallarına da aiddir. Açığı, bu insanlar Suriyaya Colaninin “Şəriət hakimiyyəti və cihadın yayılması” xəyallarını məhv etməsinə baxmaq üçün yox, “Müsəlman Qardaşlar”ın inkişaflarına arxalanaraq onun “İxvan” layihəsini həyata keçiriblər. Bununla belə, bu cür cihadçılar üçün artıq keçilmiş bir yol var.
Colaninin ən radikal tərəfdarları 2022-23-cü illərdə İdlibdən Ukraynaya “sürüşdü”. Bu, məsələn, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sıralarına daxil olan “Əcnad əl-Qafqaz” və “Alban Camaatı” qruplarının bir hissəsinə aiddir.
Bu yay artıq Kiyev rejimi cihadçıların ən radikal qruplarını ələ almağa hazır olduğunu bildirib. Sonra, görünür, Colaninin onlar üçün öz planları var idi. Ancaq indi, döyüş əməliyyatları başa çatdıqdan sonra, onları Ukraynada saxlamaqdansa, mümkün qədər tez qurtulmaq daha sərfəlidir və onlar təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə deyil, Rusiyaya da gedə bilərlər. Bu, Rusiya üçün “yeni Suriya”dan qaynaqlanan təhdidlərdən biridir.
Moskvanın maraqlarına birbaşa təsir edən ikinci amil Rusiya hərbi bazalarının Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları, ən azı indiki mərhələdə də Rusiya hərbi obyektlərinin qorunub saxlanmasına etiraz etmirlər. Colani bu barədə xüsusilə Britaniya mətbuatına müsahibəsində danışıb.
Onun sözlərinə görə, Suriya və Rusiyanın çoxdankı strateji əlaqələri var ki, onları bir gecədə tələsik pozmaq mümkün deyil, ona görə də Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları bəzilərinin arzuladığı və ya təsəvvür etdiyi kimi, Rusiya bazalarının çıxarılmasını tələb etməyə çalışmır. Jurnalistin aydınlaşdırıcı sualına - “Bu o deməkdir ki, düzgün yanaşma ilə ruslar Suriyada qala bilər?”ə cavab - “Prinsipcə, bəli, qala bilərlər”.
Ancaq heç bir ssenaridə Rusiyanın Suriyadakı hərbi obyektlərindən əvvəlki kimi istifadə edə bilməyəcəyi göz qabağındadır.
“Suriya kampaniyası başlayandan bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri bazalardan tam istifadə edib. İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə bazalar barədə razılığa gəlmək mümkün olsa belə, heç bir general “Tu-95MS” strateji raketdaşıyıcılarını və ya “MiQ-31” yüksəksürətli qırıcı-qəbuledicilərini uzaqmənzilli raketlərlə yerləşdirməyə risk etməyəcək. Təyyarələr guya təsadüfən "müəyyən hücrələr" tərəfindən atıcı silahlardan komanda yüksəkliklərindən atəşə tutula bilər", - bunu Yaxın Şərq üzrə təhlükəsizlik üzrə analitik Anton Mardasov “IA Regnum”-a bildirib.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Afrikadakı əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Suriyadakı bazalardan logistika mərkəzi kimi istifadə etmək imkanları qalır.
Eyni zamanda, Mardasovun qeyd etdiyi kimi, Moskva əleyhdarlarının, məsələn, Ukrayna və Polşa, İngiltərə, Fransa və ABŞ-ı demirik, beləliklə, Rusiya üçün hazırkı Dəməşqlə əlaqələri gücləndirmək kifayət qədər çətin olacaq.
Moskva çox güman ki, böhran vəziyyətləri olan regionlarda fəaliyyətini genişləndirməyə davam edəcək. Eyni zamanda, analitikin vurğuladığı kimi, Sudan və ya Liviyada obyektlər çox müvəqqəti seçimdir və çətin ki, Suriyadakı Rusiya bazalarını əvəz etsin.
İlin sonunda hələ də açıq qalan başqa bir sual: İran həqiqətənmi İsrailin hərəkətlərindən o qədər zəifləyib və qorxub ki, Suriya münaqişəsinin son fazasına müdaxilə etməyib? Yoxsa Tehranın “təslim olmaq” üçün başqa, daha praqmatik motivləri var idi?
Ola bilsin ki, İran rəhbərliyi Yaxın Şərq məsələlərində öz rolunu və real imkanlarını yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Artan daxili ziddiyyətlərə görə sosial partlayış təhlükəsi ilə üzləşən “Əsəd rejimi” adlı yük İran üçün getdikcə daha ağır bir yükə çevrilib.
Üfüqdə 2025-ci il yanvarın 20-si və Donald Trampın Oval Ofisə qayıdışı, İslam Respublikasına qarşı sanksiyaların gücləndirilməsi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (“Sepah”) gəlir əldə etməsi üçün bütün boşluqların bağlanması görünür. Üstəlik, İran neftinin ixracı və sonradan “Müqavimət oxunu” maliyyələşdirmək imkanından məhrum edilməsi. Bu, iranlıların əksəriyyətinin həyatının kəskin şəkildə pisləşməsinə və etiraz əhval-ruhiyyəsinin daha da artmasına səbəb olacaq.
Ona görə də İranın ABŞ-la münasibətlərdə yeni səhifə açmaq istədiyini istisna etmək olmaz. Maliyyələşmədən uzaqlaşmaq və yalnız daxili aktual problemlərin həlli üçün etibarlı şəxsləri dəstəkləmək Vaşinqtonun təzyiqini azaltmasa, yeni məhdudiyyətlərin tətbiqi perspektivlərini minimuma endirə bilər.
Əsədi xilas etmək üçün Suriyaya müntəzəm “Sepah” bölmələri və on minlərlə şiə milislərinin yerləşdirilməsi İsrail və ABŞ-da birbaşa təhdid kimi qəbul ediləcək və onların münaqişəyə müdaxiləsinə səbəb olacaq. Onsuz da hədsiz xərclər nəzərə alınmaqla, qaçılmaz müşayiət olunan yeni sanksiyalar İran üçün tamamilə lazımsızdır.
Ona görə də Tehranın öz vəziyyətini gərginləşdirməmək üçün müdaxilə etməməyə üstünlük verdiyini istisna etmək olmaz.
Sankt-Peterburqdakı Milli Tədqiqat Universiteti nəzdində Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərq və Afrika Tədqiqatları İnstitutunun professoru Nikolay Suxovun “IA Regnum”-a verdiyi məlumata görə, “Suriyanın müttəfiq kimi itkisi İranın strateji mövqeyini, xüsusən də “Hizbullah”ı dəstəkləmək qabiliyyətini zəiflədir və buna görə də Tehran Suriyadakı təsirini itirməsini kompensasiya etmək üçün Livan və İraqdakı “proxy” qruplara investisiyaları artıra bilər. Yaxud əksinə, resursları daxili iqtisadi və sosial problemlərin həllinə cəmləşdirə, beləliklə, “Müqavimət oxunun” İsrail və ABŞ-a təzyiqini azaldar”.
Şərqşünasın fikrincə, İsrail və ABŞ-nın artan təzyiqləri “İranı xarici siyasətini uyğunlaşdırmağa məcbur edir və onun rəhbərliyinin hansı ssenarini seçəcəyini yaxın gələcək göstərəcək”.
Bu kontekstdə Moskvanın Tehranın tezliklə “strateji”yə çevrilməli olan tərəfdaşlığını daha da inkişaf etdirmək niyyətində olub-olmadığını anlanması vacibdir. İran ABŞ və Qərblə münasibətlərin normallaşması lehinə Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməkdən imtina edəcəkmi?
Suriyadakı hadisələr belə bir ssenarinin kifayət qədər real olduğunu göstərdi.
Tehran Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tezliklə son qoyulması və Moskva ilə Vaşinqton arasında İslam Respublikasının sövdələşmə predmeti ola biləcəyi sazişin bağlanması perspektivindən narahatdır.
Əsəd rejiminin süqutu artıq bu məsələdə müəyyən inamsızlığa səbəb olub. İranda Türkiyə və Rusiyanın Tehranın arxasında keçmiş Suriya rejiminin taleyi üçün razılığa gələ biləcəyi ilə bağlı pərdəarxası fikirlər yayılır.
“Əlbəttə, İran da Ankaradan inciyib, amma əslində ona görə ki, özü uzun illər subsidiya verdiyi rejimi xilas etmək fürsətini əldən verib. Yeni reallıq Tehranı bu və ya digər şəkildə imkanları xeyli dəyişmiş “Müqavimət oxu”na yenidən və ciddi baxmağa vadar edəcək. Bu baxımdan Türkiyə ilə əlaqələrin genişləndirilməsi tamamilə işlək variant ola bilər, xüsusən də, boş söhbətlərin əksinə olaraq, “Qarabağ tarixi” bitdikdən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda hərəkətləri İran üçün İranın türkləri qədər təhlükəli deyil”, - bunu Anton Mordasov deyir.
Bu və ya digər şəkildə Əsədin devrilməsi həm İran-Türkiyə, həm də Rusiya-İran qarşılıqlı əlaqələri fonunda yaxşı təsir göstərməyib.
Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdən danışsaq, indi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində bir az münaqişə düyünü var, hətta Rusiyanın özündə də Türkiyənin silahlı müxalifəti dəstəkləmək üçün atdığı addımlar arxadan vurulan növbəti zərbə kimi qiymətləndirilə bilər.
Türkiyə Suriya müharibəsində qalib gələn tərəf kimi başına dəfnə tacını geyinməyə çalışır, lakin özü də bir çox yeni problemlərlə üzləşəcək.
Aydındır ki, Ankara Suriyaya yeni ordunun yaradılması da daxil olmaqla, konstitusiya və hərbi islahatların aparılmasına kömək edəcək. Türkiyə bütün dini və etnik azlıqların hüquqlarının nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Həmçinin, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilk növbədə “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) kürd qruplarının problemini həll etmək ümidi ilə terrorizmlə mübarizədə dəstək alacaqlar.
Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Suriya məsələsində artan rolunu alqışlayır və çox güman ki, SDQ-yə dəstəyini qurban verməyə hazırdır. Eyni şey etnik və dini azlıqların müdafiəsi ilə bağlı mövqeyə də aiddir. İndi bu, Türkiyə üçün də başağrısıdır.
Vaşinqton HTŞ-nin əsl mahiyyətini anlamır və Colaniyə güvənmir, ona görə də bütün məsuliyyəti Türkiyənin üzərinə atmaq istəyir. ABŞ həm İŞİD terrorizmi ilə mübarizədəki uğursuzluqlar, həm də azlıqlara qarşı zorakılıq iddialarını Ankaranın boynuna qoyacaq.
Türkiyənin Suriya məsələsində öz rolunu möhkəmləndirməsinin başqa bir zəif həlqəsi var: o, həmişə öz oyununu oynamağa və keçmiş himayədarlarını “atmağa” meylli olan Colanini tam idarə edə bilmir. İdlibdə türklərin HTŞ üzərində indikindən qat-qat çox təsir alətləri var idi.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-12-2024 12:30 | Bölmə: Slayd
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu və silahlı müxalifətin hakimiyyətə gəlməsi, şübhəsiz, ilin əsas sensasiyasına çevrilib və bir çox digər mühüm epizodları kölgədə qoyub. Bu hadisə artıq Yaxın Şərqi və Şimali Afrikanı (MENA) silkələyib. Lakin çox güman ki, hələlik ancaq gurultular eşidirik və bu “sunaminin” əsas dalğaları daha sonra bölgədən kənara sıçraya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
“Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) və onun lideri Əhməd əl-Şaraanın (hazırda Əbu Məhəmməd əl-Colani əsl adı ilə çağırılır-red.) başçılıq etdiyi müttəfiq qüvvələrinin 10 günlük kampaniyadan sonra Dəməşqin fəthi yeni bir müharibəyə səbəb ola bilər. Yəni Yaxın Şərqdə oyanış - “Ərəb qışı” yeni “Ərəb baharı” ilə əvəz oluna bilər. Amma hələlik Rusiya Federasiyası daha aktual məsələlərlə məşğuldur.
Suriyada əcnəbi, ilk növbədə, rusdilli cihadçıların olması məsələsi açıq şəkildə yeni hakimiyyət orqanlarının operativ müdaxiləsini tələb edəcək. Artıq ələvilərin kütləvi etirazlarına səbəb olan azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla, zorakılıq və məhkəməsiz qətl epizodlarının əksəriyyəti onlarla əlaqələndirilir. Eyni şey ələvilərin və xristianların ibadət yerlərinə hücum hallarına da aiddir. Açığı, bu insanlar Suriyaya Colaninin “Şəriət hakimiyyəti və cihadın yayılması” xəyallarını məhv etməsinə baxmaq üçün yox, “Müsəlman Qardaşlar”ın inkişaflarına arxalanaraq onun “İxvan” layihəsini həyata keçiriblər. Bununla belə, bu cür cihadçılar üçün artıq keçilmiş bir yol var.
Colaninin ən radikal tərəfdarları 2022-23-cü illərdə İdlibdən Ukraynaya “sürüşdü”. Bu, məsələn, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sıralarına daxil olan “Əcnad əl-Qafqaz” və “Alban Camaatı” qruplarının bir hissəsinə aiddir.
Bu yay artıq Kiyev rejimi cihadçıların ən radikal qruplarını ələ almağa hazır olduğunu bildirib. Sonra, görünür, Colaninin onlar üçün öz planları var idi. Ancaq indi, döyüş əməliyyatları başa çatdıqdan sonra, onları Ukraynada saxlamaqdansa, mümkün qədər tez qurtulmaq daha sərfəlidir və onlar təkcə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə deyil, Rusiyaya da gedə bilərlər. Bu, Rusiya üçün “yeni Suriya”dan qaynaqlanan təhdidlərdən biridir.
Moskvanın maraqlarına birbaşa təsir edən ikinci amil Rusiya hərbi bazalarının Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları, ən azı indiki mərhələdə də Rusiya hərbi obyektlərinin qorunub saxlanmasına etiraz etmirlər. Colani bu barədə xüsusilə Britaniya mətbuatına müsahibəsində danışıb.
Onun sözlərinə görə, Suriya və Rusiyanın çoxdankı strateji əlaqələri var ki, onları bir gecədə tələsik pozmaq mümkün deyil, ona görə də Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları bəzilərinin arzuladığı və ya təsəvvür etdiyi kimi, Rusiya bazalarının çıxarılmasını tələb etməyə çalışmır. Jurnalistin aydınlaşdırıcı sualına - “Bu o deməkdir ki, düzgün yanaşma ilə ruslar Suriyada qala bilər?”ə cavab - “Prinsipcə, bəli, qala bilərlər”.
Ancaq heç bir ssenaridə Rusiyanın Suriyadakı hərbi obyektlərindən əvvəlki kimi istifadə edə bilməyəcəyi göz qabağındadır.
“Suriya kampaniyası başlayandan bəri Rusiya Silahlı Qüvvələri bazalardan tam istifadə edib. İndi Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilə bazalar barədə razılığa gəlmək mümkün olsa belə, heç bir general “Tu-95MS” strateji raketdaşıyıcılarını və ya “MiQ-31” yüksəksürətli qırıcı-qəbuledicilərini uzaqmənzilli raketlərlə yerləşdirməyə risk etməyəcək. Təyyarələr guya təsadüfən "müəyyən hücrələr" tərəfindən atıcı silahlardan komanda yüksəkliklərindən atəşə tutula bilər", - bunu Yaxın Şərq üzrə təhlükəsizlik üzrə analitik Anton Mardasov “IA Regnum”-a bildirib.
Onun sözlərinə görə, Rusiyanın Afrikadakı əməliyyatlarını dəstəkləmək üçün Suriyadakı bazalardan logistika mərkəzi kimi istifadə etmək imkanları qalır.
Eyni zamanda, Mardasovun qeyd etdiyi kimi, Moskva əleyhdarlarının, məsələn, Ukrayna və Polşa, İngiltərə, Fransa və ABŞ-ı demirik, beləliklə, Rusiya üçün hazırkı Dəməşqlə əlaqələri gücləndirmək kifayət qədər çətin olacaq.
Moskva çox güman ki, böhran vəziyyətləri olan regionlarda fəaliyyətini genişləndirməyə davam edəcək. Eyni zamanda, analitikin vurğuladığı kimi, Sudan və ya Liviyada obyektlər çox müvəqqəti seçimdir və çətin ki, Suriyadakı Rusiya bazalarını əvəz etsin.
İlin sonunda hələ də açıq qalan başqa bir sual: İran həqiqətənmi İsrailin hərəkətlərindən o qədər zəifləyib və qorxub ki, Suriya münaqişəsinin son fazasına müdaxilə etməyib? Yoxsa Tehranın “təslim olmaq” üçün başqa, daha praqmatik motivləri var idi?
Ola bilsin ki, İran rəhbərliyi Yaxın Şərq məsələlərində öz rolunu və real imkanlarını yenidən nəzərdən keçirməyə başlayıb. Artan daxili ziddiyyətlərə görə sosial partlayış təhlükəsi ilə üzləşən “Əsəd rejimi” adlı yük İran üçün getdikcə daha ağır bir yükə çevrilib.
Üfüqdə 2025-ci il yanvarın 20-si və Donald Trampın Oval Ofisə qayıdışı, İslam Respublikasına qarşı sanksiyaların gücləndirilməsi və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (“Sepah”) gəlir əldə etməsi üçün bütün boşluqların bağlanması görünür. Üstəlik, İran neftinin ixracı və sonradan “Müqavimət oxunu” maliyyələşdirmək imkanından məhrum edilməsi. Bu, iranlıların əksəriyyətinin həyatının kəskin şəkildə pisləşməsinə və etiraz əhval-ruhiyyəsinin daha da artmasına səbəb olacaq.
Ona görə də İranın ABŞ-la münasibətlərdə yeni səhifə açmaq istədiyini istisna etmək olmaz. Maliyyələşmədən uzaqlaşmaq və yalnız daxili aktual problemlərin həlli üçün etibarlı şəxsləri dəstəkləmək Vaşinqtonun təzyiqini azaltmasa, yeni məhdudiyyətlərin tətbiqi perspektivlərini minimuma endirə bilər.
Əsədi xilas etmək üçün Suriyaya müntəzəm “Sepah” bölmələri və on minlərlə şiə milislərinin yerləşdirilməsi İsrail və ABŞ-da birbaşa təhdid kimi qəbul ediləcək və onların münaqişəyə müdaxiləsinə səbəb olacaq. Onsuz da hədsiz xərclər nəzərə alınmaqla, qaçılmaz müşayiət olunan yeni sanksiyalar İran üçün tamamilə lazımsızdır.
Ona görə də Tehranın öz vəziyyətini gərginləşdirməmək üçün müdaxilə etməməyə üstünlük verdiyini istisna etmək olmaz.
Sankt-Peterburqdakı Milli Tədqiqat Universiteti nəzdində Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərq və Afrika Tədqiqatları İnstitutunun professoru Nikolay Suxovun “IA Regnum”-a verdiyi məlumata görə, “Suriyanın müttəfiq kimi itkisi İranın strateji mövqeyini, xüsusən də “Hizbullah”ı dəstəkləmək qabiliyyətini zəiflədir və buna görə də Tehran Suriyadakı təsirini itirməsini kompensasiya etmək üçün Livan və İraqdakı “proxy” qruplara investisiyaları artıra bilər. Yaxud əksinə, resursları daxili iqtisadi və sosial problemlərin həllinə cəmləşdirə, beləliklə, “Müqavimət oxunun” İsrail və ABŞ-a təzyiqini azaldar”.
Şərqşünasın fikrincə, İsrail və ABŞ-nın artan təzyiqləri “İranı xarici siyasətini uyğunlaşdırmağa məcbur edir və onun rəhbərliyinin hansı ssenarini seçəcəyini yaxın gələcək göstərəcək”.
Bu kontekstdə Moskvanın Tehranın tezliklə “strateji”yə çevrilməli olan tərəfdaşlığını daha da inkişaf etdirmək niyyətində olub-olmadığını anlanması vacibdir. İran ABŞ və Qərblə münasibətlərin normallaşması lehinə Rusiya ilə əlaqələri dərinləşdirməkdən imtina edəcəkmi?
Suriyadakı hadisələr belə bir ssenarinin kifayət qədər real olduğunu göstərdi.
Tehran Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tezliklə son qoyulması və Moskva ilə Vaşinqton arasında İslam Respublikasının sövdələşmə predmeti ola biləcəyi sazişin bağlanması perspektivindən narahatdır.
Əsəd rejiminin süqutu artıq bu məsələdə müəyyən inamsızlığa səbəb olub. İranda Türkiyə və Rusiyanın Tehranın arxasında keçmiş Suriya rejiminin taleyi üçün razılığa gələ biləcəyi ilə bağlı pərdəarxası fikirlər yayılır.
“Əlbəttə, İran da Ankaradan inciyib, amma əslində ona görə ki, özü uzun illər subsidiya verdiyi rejimi xilas etmək fürsətini əldən verib. Yeni reallıq Tehranı bu və ya digər şəkildə imkanları xeyli dəyişmiş “Müqavimət oxu”na yenidən və ciddi baxmağa vadar edəcək. Bu baxımdan Türkiyə ilə əlaqələrin genişləndirilməsi tamamilə işlək variant ola bilər, xüsusən də, boş söhbətlərin əksinə olaraq, “Qarabağ tarixi” bitdikdən sonra Türkiyənin Cənubi Qafqazda hərəkətləri İran üçün İranın türkləri qədər təhlükəli deyil”, - bunu Anton Mordasov deyir.
Bu və ya digər şəkildə Əsədin devrilməsi həm İran-Türkiyə, həm də Rusiya-İran qarşılıqlı əlaqələri fonunda yaxşı təsir göstərməyib.
Moskva ilə Ankara arasındakı münasibətlərdən danışsaq, indi Rusiya-Türkiyə münasibətlərində bir az münaqişə düyünü var, hətta Rusiyanın özündə də Türkiyənin silahlı müxalifəti dəstəkləmək üçün atdığı addımlar arxadan vurulan növbəti zərbə kimi qiymətləndirilə bilər.
Türkiyə Suriya müharibəsində qalib gələn tərəf kimi başına dəfnə tacını geyinməyə çalışır, lakin özü də bir çox yeni problemlərlə üzləşəcək.
Aydındır ki, Ankara Suriyaya yeni ordunun yaradılması da daxil olmaqla, konstitusiya və hərbi islahatların aparılmasına kömək edəcək. Türkiyə bütün dini və etnik azlıqların hüquqlarının nəzərə alınmasının vacibliyini vurğulayır. Həmçinin, Suriyanın yeni hakimiyyət orqanları ilk növbədə “Suriya Demokratik Qüvvələri”nin (SDQ) kürd qruplarının problemini həll etmək ümidi ilə terrorizmlə mübarizədə dəstək alacaqlar.
Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Suriya məsələsində artan rolunu alqışlayır və çox güman ki, SDQ-yə dəstəyini qurban verməyə hazırdır. Eyni şey etnik və dini azlıqların müdafiəsi ilə bağlı mövqeyə də aiddir. İndi bu, Türkiyə üçün də başağrısıdır.
Vaşinqton HTŞ-nin əsl mahiyyətini anlamır və Colaniyə güvənmir, ona görə də bütün məsuliyyəti Türkiyənin üzərinə atmaq istəyir. ABŞ həm İŞİD terrorizmi ilə mübarizədəki uğursuzluqlar, həm də azlıqlara qarşı zorakılıq iddialarını Ankaranın boynuna qoyacaq.
Türkiyənin Suriya məsələsində öz rolunu möhkəmləndirməsinin başqa bir zəif həlqəsi var: o, həmişə öz oyununu oynamağa və keçmiş himayədarlarını “atmağa” meylli olan Colanini tam idarə edə bilmir. İdlibdə türklərin HTŞ üzərində indikindən qat-qat çox təsir alətləri var idi.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
Bu gün, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
Bu gün, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
Bu gün, 07:48
İrana hücum səbəbindən 10-dan çox aviareys Bakıya enib
Bu gün, 07:23
İsrail İranı vurmağa başlayıb
Dünən, 17:51
Nə Bayden, nə də Tramp Rusiyanın çökməsini istəmir
Dünən, 17:09
Təqaüd və sosial müavinətlər artırılıb - Fərman
Dünən, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
Dünən, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
11-06-2025, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
11-06-2025, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
11-06-2025, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
11-06-2025, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir
3-06-2025, 09:58
Türkiyədə güclü zəlzələ olub - Ölən və xəsarət alanlar var
3-06-2025, 08:26
Yerin maqnit qasırğası artıb
2-06-2025, 14:02
50 minlik qoşun hücumdadır, Ukrayna Sumını itirə bilər - (Yenilənib)
2-06-2025, 11:00
Paşinyan kilsəyə niyə müharibə elan edib?
2-06-2025, 08:58
Azərbaycan ərazisində zəlzələ olub
1-06-2025, 20:08
Kəlbəcərdə traktor minaya düşüb, yaralı var
31-05-2025, 16:52
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
