16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
15:59 / 25-06-2025
Kansler: Rusiya Avropanın sülh və siyasi nizamını təhdid edir
15:40 / 25-06-2025
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
15:35 / 25-06-2025
Tramp Haaqada Zelenski ilə görüşəcək
15:29 / 25-06-2025
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
15:26 / 25-06-2025
İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatı ilə bağlı sazişi təsdiqləyib
15:04 / 25-06-2025
“Kontakt Home” qanunu pozub
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
13:50 / 25-06-2025
Nüvə müharibəsi... - Böyük fəlakətdən iki ölkə qurtulacaq
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
06:06 / 22-06-2025
ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşulub - Üç nüvə obyekti vurulub - (Yenilənib)
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
16:45 / 21-06-2025
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
08:55 / 22-06-2025
Tehran geri çəkilmək istəmir
19:32 / 21-06-2025
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
Yanacaq ehtiyatının maliyyələşdirilməsi qaydası müəyyənləşib
Tarix: 10-01-2020 21:41 | Bölmə: İqtisadiyyat
Nazirlər Kabineti “Yanacaq ehtiyatının maliyyələşdirilməsi, yaradılması, qorunması, istifadəsi, həcmi və uçotunun həyata keçirilməsi Qaydası”nı təsdiqdəyib.
Qaydaya əsasən, əsas korpus istehsal və digər texnoloji proseslərin birbaşa baş verdiyi əsas texnoloji sahə, elektrik və (və ya) istilik enerjisi istehsalı müəssisəsi (EİM) bərpa olunmayan yanacaq növündən istifadə edərək elektrik və (və ya) istilik enerjisi istehsal edən, ötürücü və ya paylayıcı elektrik şəbəkəsinə qoşulmuş istehsal müəssisəsi, salamatqalma rejimi müəyyən edilmiş istehlakçıların elektrik və (və ya) istilik enerjisi ilə davamlı təchizatını təmin etmək məqsədilə ötən son beş ilin ən soyuq ayını nəzərə alaraq, EİM-də avadanlıqların hesablanmış minimal elektrik və istilik yükü ilə qəzasız işini təmin etmək üçün zəruri olan iş rejimidir.
Yanacaq ehtiyatları dinc dövrdə və ya fövqəladə hallarda EİM-də etibarlı və davamlı işin təmin edilməsi üçün yaradılan yanacaq fondudur. İstifadə məqsədlərindən asılı olaraq, aşağıdakı yanacaq ehtiyatları yaradılır:
- əsas yanacaq ehtiyatı - EİM-də baza iş rejiminin təmin edilməsi üçün nəzərdə tutulan əsas yanacaq növündə yaradılan ehtiyat;
- rezerv (ehtiyat) yanacaq ehtiyatı - EİM-də əsas yanacağın qismən və ya tam mövcud olmaması şəraitində işin təmin edilməsi üçün digər yanacaq növlərindən yaradılan ehtiyat;
- yanacağın istismar ehtiyatları – ölkənin vahid energetika sistemi çərçivəsində elektrik və istilik enerjisinin istehsalı və təchizatı balansının ümumi proqnoz göstəricilərinin icrası məqsədilə EİM-in davamlı fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün zəruri olan nomenklaturda və həcmdə yaradılan yanacaq ehtiyatı;
- yanacağın azaldılmaz ehtiyatları – gözlənilməyən hallarda (qəza və ya təbii fəlakət) yanacağın istismar ehtiyatları mövcud olmadıqda və ya onların istifadəsi qeyri-mümkün olduqda, EİM-in minimum prioritet fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün zəruri olan nomenklaturda və həcmdə yaradılan yanacaq ehtiyatı;
- yanacağın təbii itkisi – meteoroloji amillərin təsiri nəticəsində (normativ sənədlərin tələbləri çərçivəsində keyfiyyəti dəyişmədən çəkisinin azalması) və ya müvafiq dövrdə mövcud olan saxlama qurğu və vasitələrində yaranan çatışmazlıqlar səbəbi ilə, habelə nəqledilmə, ötürülmə və ya daşınma prosesində yanacağın yaranmış itkiləri;
- yanacağın təbii itki norması – saxlanma və daşınma zamanı yaranan yanacağın təbii itkilərinin yolverilən maksimal həddi;
- birinci dərəcəli istehlakçılar – elektrik enerjisi təchizatının etibarlığına görə birinci dərəcəli sayılan və siyahısı Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilən istehlakçılar;
- yanacaq qalığı – anbarda (saxlancda) saxlanılan, günün sonuna qədər (saat 24:00-dək) mədaxil olunan, lakin yüklənilməyən yanacaq.
Bu Qayda bilavasitə və ya dolayısilə ölkənin vahid ötürücü və ya paylayıcı şəbəkəsinə qoşulmayan EİM-lərə şamil edilmir. Qaydanın şamil edildiyi EİM-lərin siyahısı Energetika Nazirliyi tərəfindən müəyyən olunur.
Yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarının həcmi və nomenklaturunun, habelə onların istifadə qaydasının müəyyən olunması Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 10 iyul tarixli 106 nömrəri Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Maddi sərvətlərin səfərbərlik və dövlət ehtiyatlarının, habelə ərzaq mallarının və neft məhsullarının azaldılmaz ehtiyatlarının yaradılması, yığılması, saxlanılması, təzələnməsi və istifadə olunması Qaydaları”na uyğun olaraq həyata keçirilir. Yanacağın istismar ehtiyatlarının həcmi və nomenklaturu EİM-lərin təklifləri əsasında Energetika Nazirliyi tərəfindən İqtisadiyyat Nazirliyi ilə razılaşdırılmaqla müəyyən olunur. Yanacağın istismar ehtiyatları ilə bağlı EİM-lər tərəfindən Energetika Nazirliyinə hesabatlar təqdim edilir. Bununla əlaqədar hesabat formaları və onların təqdim edilmə qaydası və müddətləri Energetika Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilir.
Yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarının yaradılması və yığılması ilə bağlı maliyyələşdirilmə Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 10 iyul tarixli 106 nömrəri Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Maddi sərvətlərin səfərbərlik və dövlət ehtiyatlarının, habelə ərzaq mallarının və neft məhsullarının azaldılmaz ehtiyatlarının yaradılması, yığılması, saxlanılması, təzələnməsi və istifadə olunması Qaydaları”na uyğun olaraq həyata keçirilir. Yanacağın istismar ehtiyatlarının yaradılması ilə bağlı maliyyələşdirilmə EİM-in təsərrüfat fəaliyyətlərindən əldə olunan gəlirləri hesabına təmin edilir.
Əsas və rezerv yanacaq ehtiyatları bu Qaydaya uyğun olaraq müəyyən edilən həcm və nomenklatura uyğun olaraq EİM-lərin özləri tərəfindən yaradılır. Qazdan əsas yanacaq növü kimi istifadə edən EİM-lərdə əsas yanacaq qismən və ya tamamilə olmadıqda, baza iş rejiminin dəstəklənməsi üçün rezerv yanacaq ehtiyatı (təbii qaz, soba mazutu, dizel yanacağı və digər növlərdə) olaraq, azaldılmaz və istismar ehtiyatları yaradılır. Buxar-qaz qurğularına və (və ya) qaz-turbin qurğularına malik olan və əsas yanacaq növü kimi qazdan istifadə edən EİM-lərdə əsas yanacaq tamamilə olmadıqda, işi dəstəkləmək üçün dizel və ya texnoloji prosesə uyğun digər yanacaq növündən ehtiyat yaradılır.
EİM-lərdə yanacağın azaldılmaz ehtiyatları ilə bağlı təkliflər aşağıdakı meyarlar nəzərə alınmaqla hazırlanır:
- yanacağın istismar ehtiyatları mövcud olmadıqda və ya onların istifadəsi qeyri-mümkün olduqda, EİM-in minimum fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün əsas korpusda, köməkçi bina və qurğularda müsbət temperaturun saxlanılması;
- birinci dərəcəli istehlakçıların tələbatının, habelə isitmə mövsümündə istilik-təchizat sistemi obyektlərinin (istilik məntəqələri, nasos stansiyaları, istilik enerjisi mənbələrinin) daxili ehtiyaclarının dinc dövrdə və fövqəladə hallarda davamlı təmin edilməsi;
- elektrik enerjisi ilə davamlı təchizatını təmin etmək məqsədilə ötən son beş ilin ən soyuq ayı üzrə müvafiq hava temperaturunda avadanlıqların hesablanmış minimal elektrik və istilik yükü ilə qəzasız işinin təmin edilməsi;
- əsas yanacaq kimi qazdan istifadə edən və ya bilavasitə neft emalı zavodlarından boru xətləri vasitəsilə mazut əldə edən EİM-in üç gün ərzində istilik elektrik stansiyalarının salamatqalma rejimində işinin təmin edilməsi;
- buxar-qaz qurğularına və (və ya) qaz-turbin qurğularına malik olan stansiyalarda qaz təchizatı olmadıqda, yaranan qəza vəziyyətlərində belə qurğuların işinin təmin edilməsi;
- əsas yanacaq kimi soba mazutu və (və ya) dizel yanacağından istifadə edən EİM-in yeddi gün ərzində salamatqalma rejimində işinin təmin edilməsi.
Yanacağın azaldılmaz ehtiyatları onların istifadəsini əsaslandıran səbəblər aradan qaldırıldıqdan sonra mümkün olan ən qısa müddətdə yerinə bərpa edilir. EİM-də rezerv yanacaq ehtiyatı kimi bir neçə yanacaq növündən istifadə etmək imkanı olduqda, yaradılması məqsədəuyğun hesab edilən rezerv yanacaq ehtiyatının növü ilə bağlı müvafiq EİM tərəfindən təkliflər hazırlanaraq, Energetika Nazirliyinə təqdim edilir. EİM-lərdə yanacaq ehtiyatları yaradılarkən qaza aqreqatının qalanması zamanı istifadə edilən yanacaq növləri nəzərə alınır. Belə növ yanacaq ehtiyatlarının həcminin hesablanması aşağıdakılar əsasında həyata keçirilir:
- layihə sənədlərinə uyğun olaraq qazan aqreqatının hər qalanmasında yandırılması nəzərdə tutulan yanacaq həcmlərinin ümumi göstəriciləri. Bu göstəricilər hesablanarkən, əməliyyat zonasında müvafiq EİM-lərin fəaliyyət göstərdiyi ərazi üzrə əməliyyat-dispetçer subyektlərinin göstərişlərinə əsasən qəza və ya rejimlə əlaqədar fasilələr və qoşulmalar, habelə EİM obyektlərinin təmirə dayanması və ya istifadədən çıxarılması və digər fəaliyyətlər nəzərə alınır;
- həcmin planlaşdırıldığı dövrdən əvvəlki beş il ərzində yanacaqhazırlama və yanacaqvermə sistemlərində müşahidə edilən qəza vəziyyətlərində və qəza vəziyyətlərinin aradan qaldırılması zamanı qazan aqreqatının işinin davam etdirilməsi üçün sərf edilən müvafiq yanacaq növünün maksimal faktiki sərfiyyatı üzrə göstəricilər.
EİM-də əsas və rezerv yanacaq ehtiyatları ilə bağlı göstəricilər ərazi üzrə əməliyyat-dispetçer subyektləri ilə razılaşdırmaqla hesablanmalıdır. EİM-də müxtəlif yanacaq növlərindən istifadə edildiyi təqdirdə, belə müəssisələrdə istifadə edilən hər yanacaq növü üzrə yanacağın azaldılmaz və istismar ehtiyatları ilə bağlı göstəricilər ayrıca hesablanmalıdır. Yay mövsümündə fəaliyyət göstərməyən EİM-lər tərəfindən müvafiq ilin 1 may, 1 iyun və 1 iyul tarixləri üçün yanacağın istismar ehtiyatları ilə bağlı göstəriciləri hesablanmaya bilər. Belə hallarda, EİM-lər ilin III rübü üçün normativlərə uyğun yanacağın istismar ehtiyatlarının bərpa edilməsini 1 oktyabr tarixinədək təmin etməlidir. Üçillik dövr ərzində EİM-də avadanlıq və qurğular yanacaqdan istifadənin strukturu, habelə enerji təchizatı yalnız bir mənbədən təmin edilən birinci dərəcəli istehlakçıların tələbatının ödənilməsi ilə bağlı yüklənmənin həcmi dəyişdikdə, yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarına dair göstəricilərdə müvafiq düzəlişləredilməlidir. Belə düzəlişlərin edilməsi həmin ehtiyatların nomenklatur və həcminin müəyyən edildiyi qaydada həyata keçirilir. Çənlərin dibində götürülməsi mümkün olmayan və ya istifadəsi səmərəli hesab edilməyən mazut və digər neft məhsulları qalıqlarının həcmi yanacağın azaldılmaz və istismar ehtiyatlarının həcminə daxil edilmir. Mövsümi olaraq avadanlıqları dayandırılan EİM-lər belə fasilələrdə yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarını yaratmaya bilər.
Birinci dərəcəli istehlakçıların tələbatını ödəməyən EİM-lərdə yanacağın azaldılmaz və istismar ehtiyatlarının həcmi yay mövsümü üçün aşağı səviyyədə müəyyən oluna bilər. EİM-də yaradılmış yanacaq ehtiyatının uçotu zamanı ayın 1-i tarixinə anbarında (saxlancında) faktiki olan, habelə enerji istehsalında istifadə etmək üçün EİM-ə göndərilmiş və həcmi yanacaq ehtiyatlarının ümumi həcminin 15 faizini keçməyən yanacaq nəzərə alınır. Müvafiq ilin hər ayının 1-i tarixinə EİM-in anbarında (saxlancında) yanacaq ehtiyatlarının faktiki həcmi bu Qaydaya uyğun müəyyən edilən yanacaq ehtiyatlarının həcmindən az olduqda (müvafiq azalma ümumi yanacaq ehtiyatlarının 85 faizindən az olmamalıdır), EİM tərəfindən həmin ayın 10-u tarixindən gec olmayaraq, anbarındakı (saxlancındakı) faktiki yanacağın həcminin müəyyən olunmuş həcmə qədər çatdırılması təmin edilməlidir. EİM-in mülkiyyətində olmayan və ya barəsində həmin mülkiyyətçinin mülkiyyət hüququ üçüncü şəxslərin tələb hüququ ilə məhdudlaşdırılmış yanacaq məhsulları yanacaq ehtiyatlarının tərkib hissəsi kimi nəzərə alınmır. EİM-in yanacaq ehtiyatının hesablanması zamanı digər anbarda (saxlancda) saxlanılan, lakin həmin EİM-in mülkiyyəti olan və həmin anbarlardan (saxlanclardan) yanacağın EİM-ə daşınması zamanı texniki cəhətdən mümkün olan yanacaq ehtiyatları da nəzərə alınır. Bu zaman, digər anbarlardan (saxlanclardan) yanacağın göndərilməsi nəzərdə tutulan EİM tərəfindən həmin yanacağın yüklənməsi, göndərilməsi və boşaldılması üçün zəruri olan müddətdə dispetçer yüklənməsi qrafikinə uyğun fəaliyyətini təmin edəcək həcmdə yanacaq ehtiyatı təmin edilməlidir.
Yanacaq ehtiyatlarının hesablanması üzrə tövsiyə olunan metodologiyaların hazırlanması müstəqil ekspertlər və mütəxəssislər, məsləhətçi şirkətlər, elmi təşkilatlar cəlb edilməklə Energetika Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-01-2020 21:41 | Bölmə: İqtisadiyyat
Nazirlər Kabineti “Yanacaq ehtiyatının maliyyələşdirilməsi, yaradılması, qorunması, istifadəsi, həcmi və uçotunun həyata keçirilməsi Qaydası”nı təsdiqdəyib.
Qaydaya əsasən, əsas korpus istehsal və digər texnoloji proseslərin birbaşa baş verdiyi əsas texnoloji sahə, elektrik və (və ya) istilik enerjisi istehsalı müəssisəsi (EİM) bərpa olunmayan yanacaq növündən istifadə edərək elektrik və (və ya) istilik enerjisi istehsal edən, ötürücü və ya paylayıcı elektrik şəbəkəsinə qoşulmuş istehsal müəssisəsi, salamatqalma rejimi müəyyən edilmiş istehlakçıların elektrik və (və ya) istilik enerjisi ilə davamlı təchizatını təmin etmək məqsədilə ötən son beş ilin ən soyuq ayını nəzərə alaraq, EİM-də avadanlıqların hesablanmış minimal elektrik və istilik yükü ilə qəzasız işini təmin etmək üçün zəruri olan iş rejimidir.
Yanacaq ehtiyatları dinc dövrdə və ya fövqəladə hallarda EİM-də etibarlı və davamlı işin təmin edilməsi üçün yaradılan yanacaq fondudur. İstifadə məqsədlərindən asılı olaraq, aşağıdakı yanacaq ehtiyatları yaradılır:
- əsas yanacaq ehtiyatı - EİM-də baza iş rejiminin təmin edilməsi üçün nəzərdə tutulan əsas yanacaq növündə yaradılan ehtiyat;
- rezerv (ehtiyat) yanacaq ehtiyatı - EİM-də əsas yanacağın qismən və ya tam mövcud olmaması şəraitində işin təmin edilməsi üçün digər yanacaq növlərindən yaradılan ehtiyat;
- yanacağın istismar ehtiyatları – ölkənin vahid energetika sistemi çərçivəsində elektrik və istilik enerjisinin istehsalı və təchizatı balansının ümumi proqnoz göstəricilərinin icrası məqsədilə EİM-in davamlı fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün zəruri olan nomenklaturda və həcmdə yaradılan yanacaq ehtiyatı;
- yanacağın azaldılmaz ehtiyatları – gözlənilməyən hallarda (qəza və ya təbii fəlakət) yanacağın istismar ehtiyatları mövcud olmadıqda və ya onların istifadəsi qeyri-mümkün olduqda, EİM-in minimum prioritet fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün zəruri olan nomenklaturda və həcmdə yaradılan yanacaq ehtiyatı;
- yanacağın təbii itkisi – meteoroloji amillərin təsiri nəticəsində (normativ sənədlərin tələbləri çərçivəsində keyfiyyəti dəyişmədən çəkisinin azalması) və ya müvafiq dövrdə mövcud olan saxlama qurğu və vasitələrində yaranan çatışmazlıqlar səbəbi ilə, habelə nəqledilmə, ötürülmə və ya daşınma prosesində yanacağın yaranmış itkiləri;
- yanacağın təbii itki norması – saxlanma və daşınma zamanı yaranan yanacağın təbii itkilərinin yolverilən maksimal həddi;
- birinci dərəcəli istehlakçılar – elektrik enerjisi təchizatının etibarlığına görə birinci dərəcəli sayılan və siyahısı Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilən istehlakçılar;
- yanacaq qalığı – anbarda (saxlancda) saxlanılan, günün sonuna qədər (saat 24:00-dək) mədaxil olunan, lakin yüklənilməyən yanacaq.
Bu Qayda bilavasitə və ya dolayısilə ölkənin vahid ötürücü və ya paylayıcı şəbəkəsinə qoşulmayan EİM-lərə şamil edilmir. Qaydanın şamil edildiyi EİM-lərin siyahısı Energetika Nazirliyi tərəfindən müəyyən olunur.
Yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarının həcmi və nomenklaturunun, habelə onların istifadə qaydasının müəyyən olunması Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 10 iyul tarixli 106 nömrəri Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Maddi sərvətlərin səfərbərlik və dövlət ehtiyatlarının, habelə ərzaq mallarının və neft məhsullarının azaldılmaz ehtiyatlarının yaradılması, yığılması, saxlanılması, təzələnməsi və istifadə olunması Qaydaları”na uyğun olaraq həyata keçirilir. Yanacağın istismar ehtiyatlarının həcmi və nomenklaturu EİM-lərin təklifləri əsasında Energetika Nazirliyi tərəfindən İqtisadiyyat Nazirliyi ilə razılaşdırılmaqla müəyyən olunur. Yanacağın istismar ehtiyatları ilə bağlı EİM-lər tərəfindən Energetika Nazirliyinə hesabatlar təqdim edilir. Bununla əlaqədar hesabat formaları və onların təqdim edilmə qaydası və müddətləri Energetika Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilir.
Yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarının yaradılması və yığılması ilə bağlı maliyyələşdirilmə Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 10 iyul tarixli 106 nömrəri Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Maddi sərvətlərin səfərbərlik və dövlət ehtiyatlarının, habelə ərzaq mallarının və neft məhsullarının azaldılmaz ehtiyatlarının yaradılması, yığılması, saxlanılması, təzələnməsi və istifadə olunması Qaydaları”na uyğun olaraq həyata keçirilir. Yanacağın istismar ehtiyatlarının yaradılması ilə bağlı maliyyələşdirilmə EİM-in təsərrüfat fəaliyyətlərindən əldə olunan gəlirləri hesabına təmin edilir.
Əsas və rezerv yanacaq ehtiyatları bu Qaydaya uyğun olaraq müəyyən edilən həcm və nomenklatura uyğun olaraq EİM-lərin özləri tərəfindən yaradılır. Qazdan əsas yanacaq növü kimi istifadə edən EİM-lərdə əsas yanacaq qismən və ya tamamilə olmadıqda, baza iş rejiminin dəstəklənməsi üçün rezerv yanacaq ehtiyatı (təbii qaz, soba mazutu, dizel yanacağı və digər növlərdə) olaraq, azaldılmaz və istismar ehtiyatları yaradılır. Buxar-qaz qurğularına və (və ya) qaz-turbin qurğularına malik olan və əsas yanacaq növü kimi qazdan istifadə edən EİM-lərdə əsas yanacaq tamamilə olmadıqda, işi dəstəkləmək üçün dizel və ya texnoloji prosesə uyğun digər yanacaq növündən ehtiyat yaradılır.
EİM-lərdə yanacağın azaldılmaz ehtiyatları ilə bağlı təkliflər aşağıdakı meyarlar nəzərə alınmaqla hazırlanır:
- yanacağın istismar ehtiyatları mövcud olmadıqda və ya onların istifadəsi qeyri-mümkün olduqda, EİM-in minimum fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün əsas korpusda, köməkçi bina və qurğularda müsbət temperaturun saxlanılması;
- birinci dərəcəli istehlakçıların tələbatının, habelə isitmə mövsümündə istilik-təchizat sistemi obyektlərinin (istilik məntəqələri, nasos stansiyaları, istilik enerjisi mənbələrinin) daxili ehtiyaclarının dinc dövrdə və fövqəladə hallarda davamlı təmin edilməsi;
- elektrik enerjisi ilə davamlı təchizatını təmin etmək məqsədilə ötən son beş ilin ən soyuq ayı üzrə müvafiq hava temperaturunda avadanlıqların hesablanmış minimal elektrik və istilik yükü ilə qəzasız işinin təmin edilməsi;
- əsas yanacaq kimi qazdan istifadə edən və ya bilavasitə neft emalı zavodlarından boru xətləri vasitəsilə mazut əldə edən EİM-in üç gün ərzində istilik elektrik stansiyalarının salamatqalma rejimində işinin təmin edilməsi;
- buxar-qaz qurğularına və (və ya) qaz-turbin qurğularına malik olan stansiyalarda qaz təchizatı olmadıqda, yaranan qəza vəziyyətlərində belə qurğuların işinin təmin edilməsi;
- əsas yanacaq kimi soba mazutu və (və ya) dizel yanacağından istifadə edən EİM-in yeddi gün ərzində salamatqalma rejimində işinin təmin edilməsi.
Yanacağın azaldılmaz ehtiyatları onların istifadəsini əsaslandıran səbəblər aradan qaldırıldıqdan sonra mümkün olan ən qısa müddətdə yerinə bərpa edilir. EİM-də rezerv yanacaq ehtiyatı kimi bir neçə yanacaq növündən istifadə etmək imkanı olduqda, yaradılması məqsədəuyğun hesab edilən rezerv yanacaq ehtiyatının növü ilə bağlı müvafiq EİM tərəfindən təkliflər hazırlanaraq, Energetika Nazirliyinə təqdim edilir. EİM-lərdə yanacaq ehtiyatları yaradılarkən qaza aqreqatının qalanması zamanı istifadə edilən yanacaq növləri nəzərə alınır. Belə növ yanacaq ehtiyatlarının həcminin hesablanması aşağıdakılar əsasında həyata keçirilir:
- layihə sənədlərinə uyğun olaraq qazan aqreqatının hər qalanmasında yandırılması nəzərdə tutulan yanacaq həcmlərinin ümumi göstəriciləri. Bu göstəricilər hesablanarkən, əməliyyat zonasında müvafiq EİM-lərin fəaliyyət göstərdiyi ərazi üzrə əməliyyat-dispetçer subyektlərinin göstərişlərinə əsasən qəza və ya rejimlə əlaqədar fasilələr və qoşulmalar, habelə EİM obyektlərinin təmirə dayanması və ya istifadədən çıxarılması və digər fəaliyyətlər nəzərə alınır;
- həcmin planlaşdırıldığı dövrdən əvvəlki beş il ərzində yanacaqhazırlama və yanacaqvermə sistemlərində müşahidə edilən qəza vəziyyətlərində və qəza vəziyyətlərinin aradan qaldırılması zamanı qazan aqreqatının işinin davam etdirilməsi üçün sərf edilən müvafiq yanacaq növünün maksimal faktiki sərfiyyatı üzrə göstəricilər.
EİM-də əsas və rezerv yanacaq ehtiyatları ilə bağlı göstəricilər ərazi üzrə əməliyyat-dispetçer subyektləri ilə razılaşdırmaqla hesablanmalıdır. EİM-də müxtəlif yanacaq növlərindən istifadə edildiyi təqdirdə, belə müəssisələrdə istifadə edilən hər yanacaq növü üzrə yanacağın azaldılmaz və istismar ehtiyatları ilə bağlı göstəricilər ayrıca hesablanmalıdır. Yay mövsümündə fəaliyyət göstərməyən EİM-lər tərəfindən müvafiq ilin 1 may, 1 iyun və 1 iyul tarixləri üçün yanacağın istismar ehtiyatları ilə bağlı göstəriciləri hesablanmaya bilər. Belə hallarda, EİM-lər ilin III rübü üçün normativlərə uyğun yanacağın istismar ehtiyatlarının bərpa edilməsini 1 oktyabr tarixinədək təmin etməlidir. Üçillik dövr ərzində EİM-də avadanlıq və qurğular yanacaqdan istifadənin strukturu, habelə enerji təchizatı yalnız bir mənbədən təmin edilən birinci dərəcəli istehlakçıların tələbatının ödənilməsi ilə bağlı yüklənmənin həcmi dəyişdikdə, yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarına dair göstəricilərdə müvafiq düzəlişləredilməlidir. Belə düzəlişlərin edilməsi həmin ehtiyatların nomenklatur və həcminin müəyyən edildiyi qaydada həyata keçirilir. Çənlərin dibində götürülməsi mümkün olmayan və ya istifadəsi səmərəli hesab edilməyən mazut və digər neft məhsulları qalıqlarının həcmi yanacağın azaldılmaz və istismar ehtiyatlarının həcminə daxil edilmir. Mövsümi olaraq avadanlıqları dayandırılan EİM-lər belə fasilələrdə yanacağın azaldılmaz ehtiyatlarını yaratmaya bilər.
Birinci dərəcəli istehlakçıların tələbatını ödəməyən EİM-lərdə yanacağın azaldılmaz və istismar ehtiyatlarının həcmi yay mövsümü üçün aşağı səviyyədə müəyyən oluna bilər. EİM-də yaradılmış yanacaq ehtiyatının uçotu zamanı ayın 1-i tarixinə anbarında (saxlancında) faktiki olan, habelə enerji istehsalında istifadə etmək üçün EİM-ə göndərilmiş və həcmi yanacaq ehtiyatlarının ümumi həcminin 15 faizini keçməyən yanacaq nəzərə alınır. Müvafiq ilin hər ayının 1-i tarixinə EİM-in anbarında (saxlancında) yanacaq ehtiyatlarının faktiki həcmi bu Qaydaya uyğun müəyyən edilən yanacaq ehtiyatlarının həcmindən az olduqda (müvafiq azalma ümumi yanacaq ehtiyatlarının 85 faizindən az olmamalıdır), EİM tərəfindən həmin ayın 10-u tarixindən gec olmayaraq, anbarındakı (saxlancındakı) faktiki yanacağın həcminin müəyyən olunmuş həcmə qədər çatdırılması təmin edilməlidir. EİM-in mülkiyyətində olmayan və ya barəsində həmin mülkiyyətçinin mülkiyyət hüququ üçüncü şəxslərin tələb hüququ ilə məhdudlaşdırılmış yanacaq məhsulları yanacaq ehtiyatlarının tərkib hissəsi kimi nəzərə alınmır. EİM-in yanacaq ehtiyatının hesablanması zamanı digər anbarda (saxlancda) saxlanılan, lakin həmin EİM-in mülkiyyəti olan və həmin anbarlardan (saxlanclardan) yanacağın EİM-ə daşınması zamanı texniki cəhətdən mümkün olan yanacaq ehtiyatları da nəzərə alınır. Bu zaman, digər anbarlardan (saxlanclardan) yanacağın göndərilməsi nəzərdə tutulan EİM tərəfindən həmin yanacağın yüklənməsi, göndərilməsi və boşaldılması üçün zəruri olan müddətdə dispetçer yüklənməsi qrafikinə uyğun fəaliyyətini təmin edəcək həcmdə yanacaq ehtiyatı təmin edilməlidir.
Yanacaq ehtiyatlarının hesablanması üzrə tövsiyə olunan metodologiyaların hazırlanması müstəqil ekspertlər və mütəxəssislər, məsləhətçi şirkətlər, elmi təşkilatlar cəlb edilməklə Energetika Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:04
“Kontakt Home” qanunu pozub
24-06-2025, 19:09
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib, aidiyyəti qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilib
24-06-2025, 14:08
“Dövlət borcu haqqında” qanuna dəyişiklik edilir
23-06-2025, 17:20
Agentlik TƏBİB-in 17 milyonluq tenderini ləğv edib
23-06-2025, 12:41
Vüqar Bayramov: "Yeni dəyişikliklər bu boşluğu aradan qaldıracaq"
23-06-2025, 10:16
“Azərişığ”ın milyonluq tenderi - Əmək Müfəttişliyinin cəzalandırdığı şirkət "qalib gəlib"
23-06-2025, 09:18
TƏBİB-in 3.6 milyonluq tenderi ləğv olunub
21-06-2025, 18:07
AMEA-nın tenderi ləğv olunub
21-06-2025, 17:57
Dövlət Neft Fondunda yoxlama aparılıb
21-06-2025, 17:31
"Büdcə sistemi haqqında" qanun dəyişir - Detallar
21-06-2025, 11:37
Bank kartlarından pul oğurluğu davam edir
21-06-2025, 11:11
“Yaşayış minimumu haqqında” qanun dəyişib
21-06-2025, 10:44
Agentlik unun tpdansatış qiymətini açıqlayıb
21-06-2025, 10:12
Peşəkar mühasib sertifikatının verilməsi qaydası dəyişib
20-06-2025, 21:13
Avropa Rusiya qazından imtinaya görə 200 milyard avro itirib
20-06-2025, 18:23
Putin: Rusiya Avropada birinci, dünyada dördüncüdür
20-06-2025, 17:39
Növbəti depozit hərracı keçirilib
20-06-2025, 12:43
Dövlət mülkiyyətindəki avtomobillər satışa çıxarılıb
20-06-2025, 11:55
Peyk görüntüləri: İran neft ixracını sürətləndirib - Foto
20-06-2025, 10:21
Bağlanmış bankların əmlakları satışa çıxarılıb
20-06-2025, 09:59
"Bal Badem”in fəaliyyəti dayandırılıb
20-06-2025, 09:25
Neft Fondunun tenderi ləğv olunub
19-06-2025, 17:55
Azərbaycandan 17 ölkəyə neft ixrac olunub - Siyahı
19-06-2025, 16:37
Əli Əsədov BP şirkətinin baş icraçı direktoru ilə görüşüb
19-06-2025, 15:11
Milyarderin 100 milyon dollarlıq təklifi cavabsız qalıb
19-06-2025, 12:04
İsrail-İran savaşı bahalaşmaya səbəb olub
19-06-2025, 10:01
Vüqar Bayramov: "...qadınlar, bəzi hallarda isə kişilər 5 il tez pensiyaya çıxacaq"
19-06-2025, 09:31
Ağdamda 9.4 milyonluq tender ləğv olunub
18-06-2025, 15:21
ASC və MMC-yə məxsus əmlaklar hərraca çıxarılacaq
18-06-2025, 09:30
Sadiq Qurbanov: "Bu xətt Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayacaq” - Video
17-06-2025, 14:36
"Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
17-06-2025, 13:01
AYNA-nın tenderi ləğv olunub
17-06-2025, 10:11
Naxçıvan Aqrar Sığorta Fondu ləğv edilib
17-06-2025, 09:53
2025-ci ilin büdcəsinə dəyişikliklər olacaq? - Açıqlama
16-06-2025, 17:32
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
14-06-2025, 19:00
AZAL uçuşların sayını artırır
12-06-2025, 17:38
ƏƏSMN: "Yeni sosial islahat paketi 3 milyon insanı əhatə edir"
12-06-2025, 09:41
DSMF sədrinə yeni müşavir təyin olunub
12-06-2025, 07:42
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
11-06-2025, 15:16
Çin və ABŞ çərçivə sazişi üzərində razılaşıblar
11-06-2025, 14:15
Azərbaycan və Avropa Komissiyası iyunun 13-də enerji dialoqunun üçüncü raundunu keçirəcək
11-06-2025, 11:13
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini sabit saxlayıb
10-06-2025, 11:40
SOCAR ilə Almaniya şirkəti müqavilə imzalayıb
10-06-2025, 09:38
“Mədrəsə”nin bərpası ilə bağlı tender ləğv olunub
5-06-2025, 14:40
Gənc qadın dünyanın ən zəngin şəxsləri sırasına daxil olub
5-06-2025, 11:31
Mərkəzi Bankının valyuta ehtiyatlarının 87 faizi dollarladır
4-06-2025, 15:52
Bəzi müəssisələrə sertifikatın verilməsi dayandırılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
