Birlik rəhbəri: “Sahibkarlar uşaqları istismar edir”
Tarix: 01-06-2020 12:39 | Bölmə: Xəbərlər
Birlik rəhbəri: “Sahibkarlar uşaqları istismar edir”

1949-cu ildə Beynəlxalq Demokratik Qadınlar Federasiyası Şurasının Moskva sessiyasında qəbul edilmiş qərara əsasən uşaqları müharibə təhlükəsindən qorumaq, onların sağlamlığı, demokratik əsaslarla tərbiyəsi və təhsili qayğısına qalmaq məqsədi ilə hər il iyunun 1-i Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü qeyd edilir.

Reyting.a
z xəbər verir ki, bu sözləri Azərbaycan Kommunistlər Birliyinin sədri Ədalət Abdinov Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günündən danışarkən deyib.

Onun sözlərinə görə, uşaqların hüquqlarını müdafiə etmək zərurəti ilk dəfə uşaq hüquqları haqqında Cenevrə Bəyannaməsi (1924) ilə elan edilib: “BMT Baş Məclisi 1959-cu il noyabrın 20-də Uşaq Hüquqları Bəyannaməsini qəbul etmişdir. Bu bəyannamə irqindən, dərisinin rəngindən, ana dilindən, dini, siyasi, yaxud digər əqidəsindən, milli mənsubiyyətindən, ictimai mənşəyindən, əmlakından, doğulmasından və s.-dən asılı olmayaraq uşaqların tərbiyə, təhsil, təminat, fiziki və mənəvi inkişaf sahəsində bərabər hüquqlarını elan edir”.

Kommunistlərin rəhbəri qeyd edib ki, SSRİ-nin süqutundan sonra ən böyük zərbə alanlardan biri də uşaqlar olub və bu, kəskin sosial problemə çevrilib: “Vəhşi kapitalizmin tüğyan etdiyi indiki şəraitdə tamahkar sahibkarların azyaşlı, yəni əmək qabiliyyəti yaşına çatmamış uşaqların muzdlu əməyindən həyasızcasına istifadə faktları var. Bəla orasındadır ki, kapitalist istehsal üsulu bərqərar olandan sonra uşaqların muzdlu əməyindən istifadə adi hala çevrilib.

Beynəlxalq Əmək Təşkilatının 59 nömrəli Konvensiyası (1937) uşaqların işə qəbulunda 15 yaşı minimal yaş müəyyən edib. Lakin onu demokratiya anqırtısı ilə baş-beynimizi aparan bir sıra kapitalist ölkələri bu gün də təsdiq etmirlər. İtaliyada 8-14 yaşlarında yüz minlərlə azyaşlı zəhmətkeş var, onların iş günü 10-12 saatdır. Böyük Britaniyada yüz minlərlə uşaq və yeniyetmə, ABŞ-da milyondan çox mühacir fəhlələrin uşaqları ağır və azmaaşlı işlərdə çalışırlar.

Birlik rəhbəri: “Sahibkarlar uşaqları istismar edir”
Ə. Abdinov

SSRİ-də, o cümlədən Sovet Azərbaycanında "Uşaq əməyi" anlayışı yox idi. 8 saatlıq iş günü haqqında dekret Sovet hakimiyyətinin ilk dekretlərindən biri idi. O, uşaq əməyini qadağan etmiş, yeniyetmələrin əməyini nizama salmışdır.

Amma bu gün həddi-buluğa çatmayanların daimi yaşayış və məşğuliyyətini itirməklə ailədən uzaqlaşması, uşaq baxımsızlığı halları artmaqdadır. Bu uşaq nəzarətsizliyin ən ağır formasıdır. Burjua cəmiyyətində uşaq baxımsızlığı adətən uşaq cinayətkarlığı ilə nəticələnir. Sovet Azərbaycanında isə valideynlərini itirən uşaqlara dövlət qayğısını hər kəs yaxşı xatırlayır. Yetim, valideynləri ilə əlaqəsi kəsilmiş və ya maddi köməyə ehtiyacı olan uşaqlar üçün dövlət tərəfindən ayrılmış təlim-tərbiyə müəssisələri var idi”.

Ə. Abdinovun fikrincə, istismarçı cəmiyyətdə uşaq cinayətkarlığı cəmiyyətin sosial-iqtisadi qurluşundan irəli gəlir: “İşsizlik, təhsil almağın çətinliyi, narkomaniya və s. sosial bəlalarla dolu burjua cəmiyyəti üçün uşaq cinayətkarlığı səciyyəvidir.

Kommunistlər məktəbəqədər uşaqların ictimai tərbiyəsi ilə məşğul olan uşaq bağçaları şəbəkəsini pulsuz formada xalqın istifadəsinə vermişdi. İndi kasıbın, yoxsulun uşaqları həmin bağçaların üzünə həsrətdir.

Sovet Azərbaycanında Uşaq Dəmir Yolu - dəmiryol idarəsi tədris müəssisələri şöbəsinin tabeliyində olan məktəbdənkənar müəssisə var idi. Uşaq Dəmir Yolu Bakıda 1947-ci ildə, Naxçıvanda isə 1979-cu ildə yaradılmışdı. Bundan əlavə, şagirdlərlə ekskursiya - turist və ölkəşünaslıq işi aparan təlimati-metodik mərkəz - Uşaq Ekskursiya Turist Stansiyası var idi. Uşaqlar arasında tərbiyəvi və sağlamlıq işi aparan, onların mədəni istirahətini təşkil edən məktəbdənkənar müəssisələr - uşaq şəhərcikləri və parkları mövcud idi. Sovet Azərbaycanında belələrinin sayı 12-yə çatmışdı. Burjua ünsürləri bunları da ləğv etdi, əmlakını satdılar.

Sovet dönəmində Bakıda uşaqların təsviri yaradıcılığı üzrə respublika metodiki mərkəzi, şəhər uşaq bədii yaradıcılığı qalereyası, uşaqların təsviri və tətbiqi yaradıcılıq studiyası pulsuz fəaliyyət göstərirdi. Hər biri üçün ayrıca mənzil-qərargah ayrılmışdı. İndi onlardan səmərəli məzmun baxımından əsər-əlamət yoxdur.

SSRİ-də uşaq ədəbiyyatı marksist-leninçi pedaqoji təlimə və sosialist realizmi prinsiplərinə əsaslanırdı. İndi isə uşaq ədəbiyyatında "vor v zakone”lərə rəğbət, vurmaq, dağıtmaq, hətta oğurlamaq və s. eybəcər mövzuların təbliği baş alıb gedir. Çünki müəllif bu cür yazmasa, onun kitabını alan olmaz.

Siz yəqin ki, sovet uşaqları üçün yaradılan bədii, sənədli, elmi-kütləvi və multiplikasiya filmlərini xatırlayırsınız. Sovet dövründə Azərbaycanda uşaq kinosu kino sənətinin xüsusi sahəsinə çevrilmişdi. "Azərbaycanfilm"də uşaqlar üçün multiplikasiya filmləri istehsal olunurdu. Bəs, bunlar indi niyə yoxdur? Çünki burjuaziyanı mənəviyyatdan çox maddiyyat maraqlandırır. Pul hardan çıxır, ora qaçırlar. Uşaq kinosu ilə yanaşı uşaq teatrları da bərbad vəziyyətdədir.

Sovet uşaq psixologiyasının metodoloji əsasını marksist-leninçi fəlsəfi-dialektik və tarixi materializm təşkil edirdisə, bu gün onu liberalizm, burjua ideologiyası əvəz edib. Bu isə çox zərərli yoldur.

Sovet Azərbaycanında təxminən 110-a qədər uşaq kitabxanası var idi. Gör nə qədər vicdansız və mənəviyyatsızdırlar ki, bu kitabxanaların çoxunu dağıdıb, binasını ələ keçiriblər.

Uşaq musiqisini də bərbad vəziyyətə salıblar. Vaxtilə Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının nəzdində uşaq və gənclərin musiqi - estetik tərbiyəsi üzrə komissiya var idi. İndi onun hansı vəziyyətdə olduğunu bilmirəm. Bildiyim odur ki, kapitalist Azərbaycanında uşaqlar üçün musiqi həftəsi, uşaq bədii özfəaliyyət kollektivlərinin baxış müsabiqələri əvvəlki illərdə olduğu kimi daha heç kəsi maraqlandırmır.

Sovet pedaqoqikası uşaqların aktiv fəaliyyət forması, onları - xüsusən kiçik yaşda tərbiyə etmək vasitəsinə - uşaq oyunlarına böyük əhəmiyyət verirdi. Azərbaycan SSR-də milli mahiyyət daşıyıb, nəsildən - nəslə keçən "Bənövşə"ni kim xatırlamır?! Uşaq oyunları mənşəyinə, təbiətinə və məzmununa görə ictimai xarakter daşıyır. Uşaqlar üçün daha manipulyasiya, süjetli, hərəkətli, didaktik və zehni oyunlar keçirilmir və ya məhdud çərçivədə olur.

"Üfüqdə parıltı" hərbi vətənpərvərlik oyunu, "Dəri top" mükafatı uğrunda yarışlar, məktəblilərin spartakiadaları sanki heç kimin yadına düşmür.

Kapitalizm uşaq oyuncaqları ilə də bağlı çox ciddi problemlər yaradıb. Əksər hallarda Azərbaycana idxal olunan keyfiyyətsiz, zay uşaq oyuncaqları uşaq orqanizminə zərərli təsir göstərən kimyəvi materiallardan hazırlanır. Sahibkarları uşaqlar yox, pul maraqlandırır. Halbuki SSRİ-də uşaq oyuncaqlarının yeni nümunələrinin hazırlanması üzrə Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Oyuncaqlar İnstitutu, SSRİ Rəssamlar İttifaqının yaradıcılıq təşkilatları fəaliyyət göstərirdi. Bu sahəyə ciddi dövlət nəzarəti olduğundan heç bir problem yox idi.

Bu gün uşaqlarımızın taleyi ilə bağlı həyacan və narahatlıqlar doğuran çoxsaylı amillər var. Vəziyyət heç də ürəkaçan deyil, ümidlər də solmaqdadır. Səbəb kapitalizmdir, yırtıcı, amansız kapitalizm”.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}