08:15 / 08-05-2024
Məşhur model ilə aktyoru “dağıstanlı sevgililər”lə səhv salıblar - Foto
08:08 / 08-05-2024
İsrail yaşayış kompleksini atəşə tutub
08:00 / 08-05-2024
Putin Aİİ-nin yubiley sammitinə qatılacaq
07:54 / 08-05-2024
Tramp İndiana praymerizinin qalibidir
07:49 / 08-05-2024
Avropada birgə hərbi təlimlər başlayıb
07:45 / 08-05-2024
Məşhur aktyor plastik əməliyyat etdirib? - Fotolar
07:25 / 08-05-2024
36 piksel gücündə rentgen sensoru hazırlanıb
07:05 / 08-05-2024
“Avroviziya-2024”: təmsilçilərimiz mübarizəni dayandırıb - Foto
00:49 / 08-05-2024
Zaqatalada 10-dan artıq şəxs dönərdən zəhərlənib - Yenilənib
00:19 / 08-05-2024
Müdafiə naziri: "Rəfaha hücum davam edəcək"
20:23 / 07-05-2024
Evin altından beş insana məxsus skelet tapılıb
20:17 / 07-05-2024
İşçi Qrupun yeddinci iclası keçirilib - Fotolar
18:37 / 07-05-2024
İlham Əliyev İnzibati Xətalar Məcəlləsinə daha bir dəyişikliyi təsdiqləyib
18:23 / 07-05-2024
Kadırov: “Odessa və Xarkovu almalıyıq”
18:15 / 07-05-2024
Ermənistan Rusiya telekanallarını bloklamaqla hədələyir - Xəbərdarlıq
18:10 / 07-05-2024
Putin əsas diqqətini Ukrayna ilə müharibəyə yönəldəcək
17:52 / 07-05-2024
Slovakiya baş nazirinin Azərbaycana səfəri başa çatıb
17:52 / 07-05-2024
Paşinyan: “Bütün ermənilərin katolikosu Ermənistanda siyasi hərəkata rəhbərlik edir”
17:46 / 07-05-2024
Ukrayna prezidentini və digər rəhbər şəxsləri öldürmək istəyən polkovniklər ələ keçib
17:44 / 07-05-2024
“Electro-İndustries” QSC-nin elektrikinin ölümü ilə bağlı cinayət işi açılıb
17:33 / 07-05-2024
Əli Əsədov Ankarada Anıtqəbiri ziyarət edib
17:21 / 07-05-2024
Paşinyan: “Siyasi komandamız sınaqdan çıxıb”
17:18 / 07-05-2024
Rusiyanın 11 gəmisinə məhdudiyyətlər tətbiq olunacaq
17:12 / 07-05-2024
Birləşmiş Xəstəxananın vəzifəli şəxsi həbs olunub
17:00 / 07-05-2024
Novruz Məmmədov prorektor vəzifəsindən azad olunub
16:52 / 07-05-2024
Slovakiyanın baş naziri Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
16:23 / 07-05-2024
"Araz-Naxçıvan” Azərbaycan Kubokunun qalibi olub
16:06 / 07-05-2024
Bolqarıstan prezidenti Bakıya gəlib
15:56 / 07-05-2024
Azərbaycan prezidenti ilə Slovakiyanın baş naziri görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
15:52 / 07-05-2024
Sumqayıtdakı məktəbdə 250 min manatdan artıq vəsait mənimsənilib
11:08 / 03-05-2024
İnsan orqanizminə ən faydalı balıq növləri açıqlanıb - Onların yeyilməsi erkən ölüm riskini azaldır
08:39 / 04-05-2024
Fironların lənəti... - Onların məzarını açan alimlərin ölüm səbəbi nədir?
18:19 / 03-05-2024
Məşhur yazıçı oxucularını təəccübləndirib
23:59 / 03-05-2024
Sabirabad təhsilinə müdir təyin olunub
23:16 / 06-05-2024
Poeziya müsabiqəsinin ilkin seçimi bəlli olub - Siyahı
09:01 / 03-05-2024
Hikmət Hacıyev: “YUNESKO bir adamın əlində alətə çevrilməməlidir"
12:24 / 03-05-2024
Müdafiə Nazirliyinin xidmət rəisi həbs olunub
11:34 / 03-05-2024
Volkan Dəmirəl "Hatayspor"dan istefa verib
16:35 / 03-05-2024
Avropa çempionatı: millilərimizin rəqibləri müəyyənləşib
13:03 / 03-05-2024
“Turan Tovuz” və futbolçusu cəzalandırılıb
15:51 / 03-05-2024
İspaniya klubları türk oyunçunu transfer etmək istəyir
16:45 / 03-05-2024
Daha 66 dərmanın qiyməti ilə bağlı qərar verilib
Lələtəpə neolit dövrü yaşayış yerində yeni tapıntılar aşkarlanıb
Tarix: 23-08-2021 12:04 | Bölmə: Mədəniyyət
AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Xəqani Alməmmədov rəhbər olduğu “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası"nın Füzuli rayonunun Horadiz kəndinin inzibati ərazisinə daxil olan Lələtəpə neolit dövrü yaşayış yerində apardığı arxeoloji tədqiqatların ilkin nəticələri açqılanıb.
Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutundan Reyting.az-a verilən məlumat görə, hər biri 16 kvadratmetr olan dörd sahədə aparılan qazıntı zamanı bizim eradan əvvəl VI minilliyin I yarısına aid oval, dairəvi və düzbucaqlı quruluşda çiy kərpicdən 3 tikinti qalığı və həyətin divarının bir hissəsi aşkar edilib. Mərkəzi hissədə zikkurat (akkadca siqquratu — “dağ zirvəsi”: — Qədim Mesopotamiyada və Elamda Şumer, Assur, Babil və Elam memarlığı üçün xarakterik çoxmərtəbəli-pilləli məbəd) tipli platforma yerləşir. Zikkurat çiy kərpicdən inşa edilib, konusvari quruluşa malikdir. Ondan cənubda diametri 3,3 metr, hündürlüyü 1,5-2 metr arasında dəyişən dairəvi bina yaşayış üçün istifadə olunub. Yaşayış üçün istifadə edilmiş tikili qalığının müxtəlif səviyyələrdə üç döşəməsi müəyyənləşdirilmişdir ki, bu döşəmələr də oxra (təbii mineral qırmızı boya) əlavə edilmiş palçıqla suvanmışdır. Buradan iki təsərrüfat küpü, daşdan və sümükdən müxtəlif təyinatlı alətlər, ocaq qalıqları aşkar edilmişdir. Tikili qalığının üçüncü döşəməsinin altında bükülü halda dəfn edilmiş uşaq skeletinə təsadüf edildi.
Abidənin ən maraqlı cəhəti onun məzarlığı ilə bağlıdır. Belə ki, Cənubi Qafqaz neolitində məzarlığa ilk dəfə olaraq Lələtəpə yaşayış məskənində rast gəlinir. Cənubi Qafqazın tədqiqata cəlb edilmiş bir çox neolit dövrü abidəsində ayrı-ayrılıqda insan qəbirləri və bir qəbirdə kütləvi dəfn (Menteştəpə, Tovuz rayonu) aşkar olunsa da, insanların müəyyən oturuşmuş ayinlərin icra edildiyi məkanda-məzarlıqda dəfn edilməsi adətinə ilk dəfədir ki, təsadüf olunur. Məzarlıq F6 kvadratının qərb hissəsində, dairəvi evin həyətində aşkar edilib. Cənub-qərbə doğru genişlənən məzarlığın təxminən 8 kv.m hissəsi təmizlənmiş və üç səviyyədə 8 qəbir aşkar olunmuşdur. Təmizlənmiş qəbirlərdən 14 skelet aşkar edilib ki, bunlardan 7-si körpə (bir yaşa qədər), 3-ü yeniyetmə və 4-ü isə yetgin insanlara aid olduğu təxmin edilir. Skeletler oval quruluşlu xüsusi dəfn kamerasında-çalada aşkar edilib. Hər bir qəbir kamerası oxralı palçıqla suvandığı halda sadəcə bir qəbirdə (qəbir № 4) oxralı palçıq suvağın üstünə həsir qoyulub. Qəbirlərdə insanlar tək və qoşa olmaqla sıx bükülü vəziyyətdə, müxtəlif istiqamətdə dəfn edilmişdir. Dəfn olunan insanların yanında pasta, malaxit və daş muncuqlar, sümükdən hazırlanmış bəzək əşyaları və əsabaşı (skipetr) aşkarlanıb.
Xəqani Alməmmədov bildirmişdir ki, məzarlıqdan aşkar edilmiş skeletlərdən götürülmüş nümunələrin Hacattepe Universitetinin (Türkiyə) “Antik DNT laboratoriyası”nda DNT analizləri aparılaraq, bu insanların genetik bağlılıqları, irsi və bakterioloji xəstəlikləri və qida rasionları öyrəniləcəkdir. Aparılacaq DNT çalışmaları ümumilikdə neolit dövründə Qarabağ ərazisində baş vermiş etnik-mədəni dəyişikliklər və xüsusən də Cənubi Qafqazda erkən istehsal münasibətlərinin təşəkkülündə etnik və ya mədəni miqrasiyanın rolunun öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda bu nümunələr əsasında abidənin radiokarbon tarixlənməsi də veriləcək.
Xatırladaq ki, neolit dövründə Azərbaycan ərazisində Şomutəpə arxeoloji mədəniyyəti ilə yanaşı mövcud olan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyəti dünya elmi çevrələrinin diqqətindədir. Bu baxımdan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyətinə aid Lələtəpə yaşayış yeri dünya arxeologiyası üçün böyük maraq kəsb etməkdədir.
Qeyd edək ki, abidə 44 günlük İkinci Qarabağ Müharibəsindəki qələbənin müjdəsi olan 2016-cı ilin aprelində şanlı Azərbaycan Ordusunun düşmən işğalından azad etdiyi məlum Lələtəpə yüksəkliyinin daxil olduğu ərazidə yerləşir. Hündürlüyü 6,4 m, sahəsi 0,9 ha olan təpə formalı qədim yaşayış yerinin səthi 2019-cu ildə “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası” tərəfindən qeydiyyata alınıb. Abidədə 2020-ci ildə başlanılmış arxeoloji qazıntılar, bu ildə də davam etdirilib.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-08-2021 12:04 | Bölmə: Mədəniyyət
AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Xəqani Alməmmədov rəhbər olduğu “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası"nın Füzuli rayonunun Horadiz kəndinin inzibati ərazisinə daxil olan Lələtəpə neolit dövrü yaşayış yerində apardığı arxeoloji tədqiqatların ilkin nəticələri açqılanıb.
Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutundan Reyting.az-a verilən məlumat görə, hər biri 16 kvadratmetr olan dörd sahədə aparılan qazıntı zamanı bizim eradan əvvəl VI minilliyin I yarısına aid oval, dairəvi və düzbucaqlı quruluşda çiy kərpicdən 3 tikinti qalığı və həyətin divarının bir hissəsi aşkar edilib. Mərkəzi hissədə zikkurat (akkadca siqquratu — “dağ zirvəsi”: — Qədim Mesopotamiyada və Elamda Şumer, Assur, Babil və Elam memarlığı üçün xarakterik çoxmərtəbəli-pilləli məbəd) tipli platforma yerləşir. Zikkurat çiy kərpicdən inşa edilib, konusvari quruluşa malikdir. Ondan cənubda diametri 3,3 metr, hündürlüyü 1,5-2 metr arasında dəyişən dairəvi bina yaşayış üçün istifadə olunub. Yaşayış üçün istifadə edilmiş tikili qalığının müxtəlif səviyyələrdə üç döşəməsi müəyyənləşdirilmişdir ki, bu döşəmələr də oxra (təbii mineral qırmızı boya) əlavə edilmiş palçıqla suvanmışdır. Buradan iki təsərrüfat küpü, daşdan və sümükdən müxtəlif təyinatlı alətlər, ocaq qalıqları aşkar edilmişdir. Tikili qalığının üçüncü döşəməsinin altında bükülü halda dəfn edilmiş uşaq skeletinə təsadüf edildi.
Abidənin ən maraqlı cəhəti onun məzarlığı ilə bağlıdır. Belə ki, Cənubi Qafqaz neolitində məzarlığa ilk dəfə olaraq Lələtəpə yaşayış məskənində rast gəlinir. Cənubi Qafqazın tədqiqata cəlb edilmiş bir çox neolit dövrü abidəsində ayrı-ayrılıqda insan qəbirləri və bir qəbirdə kütləvi dəfn (Menteştəpə, Tovuz rayonu) aşkar olunsa da, insanların müəyyən oturuşmuş ayinlərin icra edildiyi məkanda-məzarlıqda dəfn edilməsi adətinə ilk dəfədir ki, təsadüf olunur. Məzarlıq F6 kvadratının qərb hissəsində, dairəvi evin həyətində aşkar edilib. Cənub-qərbə doğru genişlənən məzarlığın təxminən 8 kv.m hissəsi təmizlənmiş və üç səviyyədə 8 qəbir aşkar olunmuşdur. Təmizlənmiş qəbirlərdən 14 skelet aşkar edilib ki, bunlardan 7-si körpə (bir yaşa qədər), 3-ü yeniyetmə və 4-ü isə yetgin insanlara aid olduğu təxmin edilir. Skeletler oval quruluşlu xüsusi dəfn kamerasında-çalada aşkar edilib. Hər bir qəbir kamerası oxralı palçıqla suvandığı halda sadəcə bir qəbirdə (qəbir № 4) oxralı palçıq suvağın üstünə həsir qoyulub. Qəbirlərdə insanlar tək və qoşa olmaqla sıx bükülü vəziyyətdə, müxtəlif istiqamətdə dəfn edilmişdir. Dəfn olunan insanların yanında pasta, malaxit və daş muncuqlar, sümükdən hazırlanmış bəzək əşyaları və əsabaşı (skipetr) aşkarlanıb.
Xəqani Alməmmədov bildirmişdir ki, məzarlıqdan aşkar edilmiş skeletlərdən götürülmüş nümunələrin Hacattepe Universitetinin (Türkiyə) “Antik DNT laboratoriyası”nda DNT analizləri aparılaraq, bu insanların genetik bağlılıqları, irsi və bakterioloji xəstəlikləri və qida rasionları öyrəniləcəkdir. Aparılacaq DNT çalışmaları ümumilikdə neolit dövründə Qarabağ ərazisində baş vermiş etnik-mədəni dəyişikliklər və xüsusən də Cənubi Qafqazda erkən istehsal münasibətlərinin təşəkkülündə etnik və ya mədəni miqrasiyanın rolunun öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda bu nümunələr əsasında abidənin radiokarbon tarixlənməsi də veriləcək.
Xatırladaq ki, neolit dövründə Azərbaycan ərazisində Şomutəpə arxeoloji mədəniyyəti ilə yanaşı mövcud olan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyəti dünya elmi çevrələrinin diqqətindədir. Bu baxımdan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyətinə aid Lələtəpə yaşayış yeri dünya arxeologiyası üçün böyük maraq kəsb etməkdədir.
Qeyd edək ki, abidə 44 günlük İkinci Qarabağ Müharibəsindəki qələbənin müjdəsi olan 2016-cı ilin aprelində şanlı Azərbaycan Ordusunun düşmən işğalından azad etdiyi məlum Lələtəpə yüksəkliyinin daxil olduğu ərazidə yerləşir. Hündürlüyü 6,4 m, sahəsi 0,9 ha olan təpə formalı qədim yaşayış yerinin səthi 2019-cu ildə “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası” tərəfindən qeydiyyata alınıb. Abidədə 2020-ci ildə başlanılmış arxeoloji qazıntılar, bu ildə də davam etdirilib.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 09:41
“Xeyir xəbər” gözləyin - Fotolar
6-05-2024, 23:16
Poeziya müsabiqəsinin ilkin seçimi bəlli olub - Siyahı
6-05-2024, 12:17
Elçin Quliyev Britaniya kralına rəsm əsəri hədiyyə edib - Fotolar
3-05-2024, 18:19
Məşhur yazıçı oxucularını təəccübləndirib
2-05-2024, 12:33
Məşhur kino ulduzları eyni filmdə çəkiləcəklər - Fotolar
2-05-2024, 10:52
Firəngiz Mütəllimova: “Şuşaya köçəcəyim günü gözləyirəm”
1-05-2024, 14:38
Ceyhun Bayramov UNESCO rəsmisi ilə müzakirə aparıb
30-04-2024, 22:56
Cinçıxaran Rassel Krou şeytanı dəhşətə gətirir
30-04-2024, 19:27
Şair Elçin Mirzəbəyli ilə görüş keçirilib - Fotolar
30-04-2024, 17:46
Bakıda Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun toplantısı keçirilib
29-04-2024, 12:00
Bakıda Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu keçiriləcək
29-04-2024, 07:37
94 ildən sonra II Ramzesin heykəlinin yarısı da tapılıb - Foto
27-04-2024, 22:50
Şair-publisist Namiq Hacıheydərli vəfat edib
27-04-2024, 08:18
"Bir qalanın sirri" Musiqili Teatrda açılacaq - Fotolar
26-04-2024, 07:32
Yəhudi qızın portreti 30 milyon avroya satılıb - Fotolar
25-04-2024, 14:35
Rasim Balayev: "Onlara baş qoşası deyiləm"
24-04-2024, 09:21
Bakıda Qırğız Kino Günləri başlayıb - Fotolar
22-04-2024, 19:15
Komitə sədri baş redaktoru təbrik edib
22-04-2024, 16:49
Əməkdar artist reanimasiyaya yerləşdirilib
22-04-2024, 12:40
Cavanşir Məmmədovun nəvəsi: "Babamın ürəyi haqsızlığa dözmədi"
20-04-2024, 13:13
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
19-04-2024, 20:45
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
18-04-2024, 21:24
Bakıda litvalı dənizçi haqqında sənədli film nümayiş olunub
15-04-2024, 18:51
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
15-04-2024, 13:03
Məşhur aktyor kinodan qovulub
15-04-2024, 10:00
Çingiz Abdullayev sabah xəstəxanadan evə buraxılacaq
12-04-2024, 22:19
60 yaşı olan dünya şöhrətli aktyor evlənir - Fotolar
9-04-2024, 00:31
Dünya şöhrətli filmin daha müasir versiyası çəkiləcək
8-04-2024, 14:15
Yazın ilk “Ulduz”u işıq üzü görüb - Foto
6-04-2024, 21:18
Regional Mədəniyyət İdarəsinə rəis təyinatı olub
5-04-2024, 18:00
Heydər Əliyev Sarayına direktor müavini təyin olunub
5-04-2024, 11:29
Xalq artisti xəstəxanaya yerləşdirilib
4-04-2024, 16:30
Alternativ Kino Akademiyası təsis olunub
4-04-2024, 13:46
“Bu adam məni şikəst edib” - Flora Kərimova cərrahdan şikayətçidir
3-04-2024, 17:55
Milli Konservatoriyanın Nizamnaməsi təsdiqlənib
2-04-2024, 19:08
Mərkəzi Elmi Kitabxanaya direktor təyin olunub
29-03-2024, 19:36
Lütfəli Abdullayevin xatirəsi yad olunub - Fotolar
28-03-2024, 17:32
ARKA-da işçi qrupu yaradılır, yeni film çəkilir
27-03-2024, 21:08
Qulu Ağsəsin "Görsən üşüyürsən..." adlı şeirlər kitabı çap olunub - Foto
27-03-2024, 13:27
Məşhur müğənni az tanınan sənətçi ilə duet oxuyacaq
19-03-2024, 13:08
“Ulduz”un yanvar sayı çap olunub - Foto
18-03-2024, 16:47
Məşhur aktyor pərəstişkarlarını məyus edib - Fotolar
15-03-2024, 10:20
Nurəddin Mehdixanlı: "Telekanallar Azərbaycan kişisini axmaq, qadınını isə həyasız kimi təqdim edir"
13-03-2024, 18:00
“Məişət zorakılığına yox deyək!” hekayə müsabiqəsinin qalibləri elan olunub - Fotolar
12-03-2024, 13:43
Şanlı Qələbəyə həsr edilən kitab çin dilində nəşr edilib - Fotolar
11-03-2024, 23:11
“Adamı qaçdığı yerdə yaxalayan şeirlər...” - Şəfa Vəli yazır
11-03-2024, 18:52
Hekayə müsabiqəsinin finalçıları müəyyən olunub - Siyahı