13:11 / 10-01-2025
10-cu sinif şagirdinə xəsarət yetirən məktəbli məktəbdən uzaqlaşdırılıb
13:07 / 10-01-2025
Əhəd Abıyev: "Hazırda elə trenajordayam"
13:01 / 10-01-2025
İlham Əliyev daha bir ölkə ilə sazişi təsdiqləyib
12:54 / 10-01-2025
Samir Şərifov maliyyə naziri vəzifəsindən azad edilib - Yeni təyinat
12:43 / 10-01-2025
Bir qrup vəzifəli şəxs həbs olunub
12:30 / 10-01-2025
İcra başçısının oğlunun inanılmaz əməlləri: "Rüsvay olmuşam, evlənə də bilmirəm..."
12:19 / 10-01-2025
Fransa çempionatında 17-ci tura start verilir
12:18 / 10-01-2025
Komaya düşən 30 yaşlı Nəzrin Mansurova ilə bağlı araşdırma başlayıb
12:04 / 10-01-2025
Millimiz Belarusla yoldaşlıq oyunu keçirəcək
11:30 / 10-01-2025
Müğənni: "O saat deyirlər ki, bunun nə xəstəliyi var, görəsən?”
11:27 / 10-01-2025
İrəvana təzyiq artır - Avropa İttifaqı xilasedici kəmər olacaqmı?
11:18 / 10-01-2025
Xaçmazda iki nəfər tutulub
11:12 / 10-01-2025
Dövlət Reyestri Xidmətinin rüşvətlə tutulan işçisi azadlığa buraxılıb
11:07 / 10-01-2025
Tramp Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv edə bilər
11:07 / 10-01-2025
Oleq Bakinskinin məhkəməsi başlayıb
10:25 / 10-01-2025
Dövlət İmtahan Mərkəzi sığortaya 220 min manat ayırıb
10:24 / 10-01-2025
Dubay 1 milyon dollarından xəbərsiz şəxsi axtarır - Foto
10:07 / 10-01-2025
Hollivud ulduzlarının evi yanıb - Foto
09:56 / 10-01-2025
Pakistanın baş naziri Azərbaycana səfər edəcək
09:41 / 10-01-2025
Yeni metro stansiyaları bu ərazilərdə tikiləcək - Ünvanlar
09:36 / 10-01-2025
AMEA prezidentinin oğlu dövlətin pulunu necə talayıb?
09:30 / 10-01-2025
Astarada küçədə kişi meyit tapılıb
09:12 / 10-01-2025
Təhlükəsizlik xidməti qan töküləcəyindən ehtiyat edir
09:03 / 10-01-2025
Ağstafada 61 yaşlı qadın qətlə yetirilib
08:57 / 10-01-2025
Model futbolçuya böhtan atdığı üçün həbs edilib
08:51 / 10-01-2025
Kaliforniya yanğınında ölənlərin sayı artır
08:48 / 10-01-2025
Zeytun yarpağı qan təzyiqini aşağı salır
08:44 / 10-01-2025
Moskva-İrəvan münasibətləri tarıma çəkilib
08:38 / 10-01-2025
Belqrad Vaşinqtonun qərarını gözləyir
08:35 / 10-01-2025
Yaponiya 7 ölkəyə, 53 şirkətə sanksiya tətbiq edib
10:49 / 08-01-2025
“Kino adamı kimi bir çox şeylər məni qane etmir” - Müsahibə
17:23 / 05-01-2025
Buzlaqların altında yadplanetlilərin stansiyası tapılıb - Foto
15:36 / 06-01-2025
Laçındakı mövqelərimiz yenidən atəşə tutulub
21:52 / 05-01-2025
Polşa XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
00:02 / 06-01-2025
Bu şəxslər təltif olunub - Siyahı
18:43 / 05-01-2025
Bakıda bir qrup idmançı saxlanılıb - Yenilənib
10:05 / 06-01-2025
“Qızıl Qlobus” mükafatı: qaliblər seçilib
13:25 / 06-01-2025
Məşhur teleaparıcı özünü dilə-dişə salıb
11:22 / 06-01-2025
"Zirə" klubu Abbas İbrahimlə vidalaşıb
18:47 / 05-01-2025
Bakıdan Varşavaya uçan təyyarədə texniki nasazlıq yaranıb
Lələtəpə neolit dövrü yaşayış yerində yeni tapıntılar aşkarlanıb
Tarix: 23-08-2021 12:04 | Bölmə: Mədəniyyət
AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Xəqani Alməmmədov rəhbər olduğu “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası"nın Füzuli rayonunun Horadiz kəndinin inzibati ərazisinə daxil olan Lələtəpə neolit dövrü yaşayış yerində apardığı arxeoloji tədqiqatların ilkin nəticələri açqılanıb.
Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutundan Reyting.az-a verilən məlumat görə, hər biri 16 kvadratmetr olan dörd sahədə aparılan qazıntı zamanı bizim eradan əvvəl VI minilliyin I yarısına aid oval, dairəvi və düzbucaqlı quruluşda çiy kərpicdən 3 tikinti qalığı və həyətin divarının bir hissəsi aşkar edilib. Mərkəzi hissədə zikkurat (akkadca siqquratu — “dağ zirvəsi”: — Qədim Mesopotamiyada və Elamda Şumer, Assur, Babil və Elam memarlığı üçün xarakterik çoxmərtəbəli-pilləli məbəd) tipli platforma yerləşir. Zikkurat çiy kərpicdən inşa edilib, konusvari quruluşa malikdir. Ondan cənubda diametri 3,3 metr, hündürlüyü 1,5-2 metr arasında dəyişən dairəvi bina yaşayış üçün istifadə olunub. Yaşayış üçün istifadə edilmiş tikili qalığının müxtəlif səviyyələrdə üç döşəməsi müəyyənləşdirilmişdir ki, bu döşəmələr də oxra (təbii mineral qırmızı boya) əlavə edilmiş palçıqla suvanmışdır. Buradan iki təsərrüfat küpü, daşdan və sümükdən müxtəlif təyinatlı alətlər, ocaq qalıqları aşkar edilmişdir. Tikili qalığının üçüncü döşəməsinin altında bükülü halda dəfn edilmiş uşaq skeletinə təsadüf edildi.
Abidənin ən maraqlı cəhəti onun məzarlığı ilə bağlıdır. Belə ki, Cənubi Qafqaz neolitində məzarlığa ilk dəfə olaraq Lələtəpə yaşayış məskənində rast gəlinir. Cənubi Qafqazın tədqiqata cəlb edilmiş bir çox neolit dövrü abidəsində ayrı-ayrılıqda insan qəbirləri və bir qəbirdə kütləvi dəfn (Menteştəpə, Tovuz rayonu) aşkar olunsa da, insanların müəyyən oturuşmuş ayinlərin icra edildiyi məkanda-məzarlıqda dəfn edilməsi adətinə ilk dəfədir ki, təsadüf olunur. Məzarlıq F6 kvadratının qərb hissəsində, dairəvi evin həyətində aşkar edilib. Cənub-qərbə doğru genişlənən məzarlığın təxminən 8 kv.m hissəsi təmizlənmiş və üç səviyyədə 8 qəbir aşkar olunmuşdur. Təmizlənmiş qəbirlərdən 14 skelet aşkar edilib ki, bunlardan 7-si körpə (bir yaşa qədər), 3-ü yeniyetmə və 4-ü isə yetgin insanlara aid olduğu təxmin edilir. Skeletler oval quruluşlu xüsusi dəfn kamerasında-çalada aşkar edilib. Hər bir qəbir kamerası oxralı palçıqla suvandığı halda sadəcə bir qəbirdə (qəbir № 4) oxralı palçıq suvağın üstünə həsir qoyulub. Qəbirlərdə insanlar tək və qoşa olmaqla sıx bükülü vəziyyətdə, müxtəlif istiqamətdə dəfn edilmişdir. Dəfn olunan insanların yanında pasta, malaxit və daş muncuqlar, sümükdən hazırlanmış bəzək əşyaları və əsabaşı (skipetr) aşkarlanıb.
Xəqani Alməmmədov bildirmişdir ki, məzarlıqdan aşkar edilmiş skeletlərdən götürülmüş nümunələrin Hacattepe Universitetinin (Türkiyə) “Antik DNT laboratoriyası”nda DNT analizləri aparılaraq, bu insanların genetik bağlılıqları, irsi və bakterioloji xəstəlikləri və qida rasionları öyrəniləcəkdir. Aparılacaq DNT çalışmaları ümumilikdə neolit dövründə Qarabağ ərazisində baş vermiş etnik-mədəni dəyişikliklər və xüsusən də Cənubi Qafqazda erkən istehsal münasibətlərinin təşəkkülündə etnik və ya mədəni miqrasiyanın rolunun öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda bu nümunələr əsasında abidənin radiokarbon tarixlənməsi də veriləcək.
Xatırladaq ki, neolit dövründə Azərbaycan ərazisində Şomutəpə arxeoloji mədəniyyəti ilə yanaşı mövcud olan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyəti dünya elmi çevrələrinin diqqətindədir. Bu baxımdan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyətinə aid Lələtəpə yaşayış yeri dünya arxeologiyası üçün böyük maraq kəsb etməkdədir.
Qeyd edək ki, abidə 44 günlük İkinci Qarabağ Müharibəsindəki qələbənin müjdəsi olan 2016-cı ilin aprelində şanlı Azərbaycan Ordusunun düşmən işğalından azad etdiyi məlum Lələtəpə yüksəkliyinin daxil olduğu ərazidə yerləşir. Hündürlüyü 6,4 m, sahəsi 0,9 ha olan təpə formalı qədim yaşayış yerinin səthi 2019-cu ildə “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası” tərəfindən qeydiyyata alınıb. Abidədə 2020-ci ildə başlanılmış arxeoloji qazıntılar, bu ildə də davam etdirilib.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 23-08-2021 12:04 | Bölmə: Mədəniyyət
AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Xəqani Alməmmədov rəhbər olduğu “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası"nın Füzuli rayonunun Horadiz kəndinin inzibati ərazisinə daxil olan Lələtəpə neolit dövrü yaşayış yerində apardığı arxeoloji tədqiqatların ilkin nəticələri açqılanıb.
Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutundan Reyting.az-a verilən məlumat görə, hər biri 16 kvadratmetr olan dörd sahədə aparılan qazıntı zamanı bizim eradan əvvəl VI minilliyin I yarısına aid oval, dairəvi və düzbucaqlı quruluşda çiy kərpicdən 3 tikinti qalığı və həyətin divarının bir hissəsi aşkar edilib. Mərkəzi hissədə zikkurat (akkadca siqquratu — “dağ zirvəsi”: — Qədim Mesopotamiyada və Elamda Şumer, Assur, Babil və Elam memarlığı üçün xarakterik çoxmərtəbəli-pilləli məbəd) tipli platforma yerləşir. Zikkurat çiy kərpicdən inşa edilib, konusvari quruluşa malikdir. Ondan cənubda diametri 3,3 metr, hündürlüyü 1,5-2 metr arasında dəyişən dairəvi bina yaşayış üçün istifadə olunub. Yaşayış üçün istifadə edilmiş tikili qalığının müxtəlif səviyyələrdə üç döşəməsi müəyyənləşdirilmişdir ki, bu döşəmələr də oxra (təbii mineral qırmızı boya) əlavə edilmiş palçıqla suvanmışdır. Buradan iki təsərrüfat küpü, daşdan və sümükdən müxtəlif təyinatlı alətlər, ocaq qalıqları aşkar edilmişdir. Tikili qalığının üçüncü döşəməsinin altında bükülü halda dəfn edilmiş uşaq skeletinə təsadüf edildi.
Abidənin ən maraqlı cəhəti onun məzarlığı ilə bağlıdır. Belə ki, Cənubi Qafqaz neolitində məzarlığa ilk dəfə olaraq Lələtəpə yaşayış məskənində rast gəlinir. Cənubi Qafqazın tədqiqata cəlb edilmiş bir çox neolit dövrü abidəsində ayrı-ayrılıqda insan qəbirləri və bir qəbirdə kütləvi dəfn (Menteştəpə, Tovuz rayonu) aşkar olunsa da, insanların müəyyən oturuşmuş ayinlərin icra edildiyi məkanda-məzarlıqda dəfn edilməsi adətinə ilk dəfədir ki, təsadüf olunur. Məzarlıq F6 kvadratının qərb hissəsində, dairəvi evin həyətində aşkar edilib. Cənub-qərbə doğru genişlənən məzarlığın təxminən 8 kv.m hissəsi təmizlənmiş və üç səviyyədə 8 qəbir aşkar olunmuşdur. Təmizlənmiş qəbirlərdən 14 skelet aşkar edilib ki, bunlardan 7-si körpə (bir yaşa qədər), 3-ü yeniyetmə və 4-ü isə yetgin insanlara aid olduğu təxmin edilir. Skeletler oval quruluşlu xüsusi dəfn kamerasında-çalada aşkar edilib. Hər bir qəbir kamerası oxralı palçıqla suvandığı halda sadəcə bir qəbirdə (qəbir № 4) oxralı palçıq suvağın üstünə həsir qoyulub. Qəbirlərdə insanlar tək və qoşa olmaqla sıx bükülü vəziyyətdə, müxtəlif istiqamətdə dəfn edilmişdir. Dəfn olunan insanların yanında pasta, malaxit və daş muncuqlar, sümükdən hazırlanmış bəzək əşyaları və əsabaşı (skipetr) aşkarlanıb.
Xəqani Alməmmədov bildirmişdir ki, məzarlıqdan aşkar edilmiş skeletlərdən götürülmüş nümunələrin Hacattepe Universitetinin (Türkiyə) “Antik DNT laboratoriyası”nda DNT analizləri aparılaraq, bu insanların genetik bağlılıqları, irsi və bakterioloji xəstəlikləri və qida rasionları öyrəniləcəkdir. Aparılacaq DNT çalışmaları ümumilikdə neolit dövründə Qarabağ ərazisində baş vermiş etnik-mədəni dəyişikliklər və xüsusən də Cənubi Qafqazda erkən istehsal münasibətlərinin təşəkkülündə etnik və ya mədəni miqrasiyanın rolunun öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda bu nümunələr əsasında abidənin radiokarbon tarixlənməsi də veriləcək.
Xatırladaq ki, neolit dövründə Azərbaycan ərazisində Şomutəpə arxeoloji mədəniyyəti ilə yanaşı mövcud olan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyəti dünya elmi çevrələrinin diqqətindədir. Bu baxımdan Qarabağ arxeoloji neolit mədəniyyətinə aid Lələtəpə yaşayış yeri dünya arxeologiyası üçün böyük maraq kəsb etməkdədir.
Qeyd edək ki, abidə 44 günlük İkinci Qarabağ Müharibəsindəki qələbənin müjdəsi olan 2016-cı ilin aprelində şanlı Azərbaycan Ordusunun düşmən işğalından azad etdiyi məlum Lələtəpə yüksəkliyinin daxil olduğu ərazidə yerləşir. Hündürlüyü 6,4 m, sahəsi 0,9 ha olan təpə formalı qədim yaşayış yerinin səthi 2019-cu ildə “Qarabağ neolit-eneolit ekspedisiyası” tərəfindən qeydiyyata alınıb. Abidədə 2020-ci ildə başlanılmış arxeoloji qazıntılar, bu ildə də davam etdirilib.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 10:07
Hollivud ulduzlarının evi yanıb - Foto
Dünən, 10:24
Ulduz aktyor yenə "Silah baronu" olacaq
8-01-2025, 14:34
Xalq artisti Ağadadaş Ağayev balta atdığı mühafizəçi ilə barışıb
6-01-2025, 16:35
“Sağlığında yaxınlaşmayanlar indi şou göstərirlər” - Aygün Bəylərin ailəsində qalmaqal
2-01-2025, 21:12
Komada olan aktyorun xanımı: "Möcüzə olsun”
1-01-2025, 18:53
Dahi Tolstoy "xoşbəxtlik arzulayıram" sözünün əleyhinə olub
29-12-2024, 09:55
Tom Kruz 2026-cı ildə bəşəriyyəti xilas edəcək
28-12-2024, 15:59
Məşhur filmdəki malikanə satışa çıxarılıb - Foto
27-12-2024, 10:07
Rusiya lideri “Dartanyan”ı təbrik edib
26-12-2024, 09:32
Dünya şöhrətli rejissor "Odisseya"nı ekranlaşdıracaq
25-12-2024, 21:21
Nazirlik: "Bütün mədəni-kütləvi tədbirlər təxirə salınıb"
25-12-2024, 18:36
Hollivud ulduzu keşişlik fəaliyyətinə başlayır
25-12-2024, 18:01
26 dekabr matəm günü: TV proqramlarda dəyişiklik olacaq
25-12-2024, 16:26
Filmə çəkilən xanımların çəkdikləri - Fotolar
23-12-2024, 18:13
İngiltərəli aktyor Hollivud ulduzu ilə baş rola çəkilmək istəyir
23-12-2024, 17:41
Beynəlxalq Gənclər Müsabiqəsinin qalibləri bəlli olub - Fotolar
23-12-2024, 12:51
Qədim xəzinə Türkiyəyə qaytarılıb - Foto
22-12-2024, 10:00
Məşhur kino ulduzu kaskadyorluq edəcək - Foto
20-12-2024, 18:26
Əliqulu dünən evlənmədi - Foto
20-12-2024, 18:25
Aktyora "Ən yaxşı atıcı" mükafatı verilib - Foto
20-12-2024, 16:31
Arnold Şvartseneqqer Santa Klaus olacaq - Fotolar
20-12-2024, 13:36
Misir piramidalarını icarəyə götürüblər - Foto
19-12-2024, 18:47
Küveytdə yadplanetli heykəli tapılıb
19-12-2024, 08:33
Dünyada ilk belə muzey Mahaçqalada açılıb
18-12-2024, 23:24
Romada Azərbaycan Mədəniyyət Elçiləri Toplantısı keçirilib
17-12-2024, 14:49
Rəqqasların daha tez təqaüdə çıxması ilə bağlı təkliflər hazırlanır
17-12-2024, 11:46
"Avatar" filminin bir neçə bölümünü çəkəcəklər - Fotolar
17-12-2024, 09:26
Bir məşhur digərini görməmək üçün 60 milyon dollardan imtina edir
16-12-2024, 21:30
Hollivud ulduzu "İfritə"ni canlandıracaq
16-12-2024, 13:48
"Tufanlı aşırım"ı növbəti dəfə ekranlara çıxaracaqlar
15-12-2024, 10:12
Aktyor böyük mükafata layiq görülüb - Foto
14-12-2024, 09:10
Məşhur reper Luk Bessonun filmində çəkiləcək - Foto
13-12-2024, 14:14
Filmin davamının çəkilişi ləngiyir
11-12-2024, 07:00
Dünyanın ən qədim məbədi tapılıb - Fotolar
10-12-2024, 15:55
İsa Məmmədovun “Bakı mənzərələri” - Fotolar
10-12-2024, 10:54
Ağadadaş Ağayev mülki iddia qaldırıb
8-12-2024, 08:56
Ağ kətan 1,4 milyon avroya satışa çıxarılıb
6-12-2024, 17:19
Gəncə Regional İdarəsinə rəis təyin olunub
6-12-2024, 14:02
Əkrəm Əylisli: “İnana bilmirəm ki, insan 87 il yaşaya bilərmiş”
6-12-2024, 10:55
"Xaç atası"-nın rejissoru yeni filmin çəkilişinə hazırlaşır
5-12-2024, 17:45
ISESCO Şuşa irsinin qiymətləndirməsi işlərinə başlayıb
5-12-2024, 15:13
Xalq artistinin səhhətində problem yaranıb
4-12-2024, 16:47
DSX “Vətəndaş A”nın dronunu vurub? - Açıqlama
4-12-2024, 10:33
Azərbaycanın təndir sənətkarlığı və çörəkbişirmə üsulu UNESCO-nun qeyri-maddi irs siyahısına salınıb
3-12-2024, 18:14
Tom Kruz qorxulu filmə çəkiləcək
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
