10:17 / 04-12-2024
Ceyhun Bayramov Maltaya gedib
Əsəd Ərdoğanın əlini sıxacaqmı?
Tarix: 03-12-2024 12:03 | Bölmə: Slayd
Əsəd Ərdoğanın əlini sıxacaqmı?

İran Suriyada ona sadiq yaraqlıların hücum əməliyyatını dondurmaq üçün Türkiyə ilə danışıqlar aparmağa çalışıb. İslam Respublikasının xarici işlər naziri Abbas Əraqçinin dekabrın 2-də Ankaraya səfərinin məqsədi bu olub. Danışıqlardan sonra İran diplomatiyasının rəhbəri ölkələr arasında ziddiyyətlərin olduğunu etiraf etməklə yanaşı, ortaq fikirləri də açıqlayıb.

Suriya lideri Bəşər Əsəd də bu günlərdə Türkiyə ilə əlaqə yaratmağa cəhd edib. Onun şimalda fəaliyyət göstərən radikal qrupların əsas sponsoru ilə razılığa gələ bilib-bilməyəcəyi Suriyanın qaynar vətəndaş müharibəsi dövrünə qayıdıb-qayıtmayacağını müəyyən edəcək.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Əraqçi türkiyəli vəzifədaşı Hakan Fidanla danışıqlardan sonra fikir ayrılıqlarının olduğunu açıqlayıb.

“Söhbətimiz çox səmimi və konstruktiv olub, - deyə İranın xarici işlər naziri vurğulayıb.

- Təbii ki, nöqteyi-nəzərdən ziddiyyətlər olsa da, ortaq fikirlər də var. Önəmli olan odur ki, biz həmişə fikir ayrılıqlarını müzakirə etmişik və indi regionda sabitliyin bərqərar olması üçün konstruktiv əməkdaşlıq etmək üçün daha çox danışmağa razılaşmışıq”.

Nazirin sözlərinə görə, hər iki ölkə “Suriya yenidən terrorçular üçün təhlükəsiz sığınacaq olmamalı” mövqeyindədir.

“Suriyada fəaliyyət göstərən terrorçu qruplar ABŞ və sionist rejim (İsrail - NG) ilə sıx əlaqələr saxlayır və öz hərəkətlərini koordinasiya edirlər, ona görə də bölgəyə sionistlərin sabitliyi pozmaq layihəsində rolunu unutmaq olmaz”, - deyə Əraqçi qeyd edib.

Bununla belə, Tehran hərbi vəziyyətə diqqətini incəliklə dəyişib. Heç kimə sirr deyil ki, hücuma başlayan radikal qrupların koalisiyası, əsasən, “cihadçı” “Heyət Təhrir əş-Şam” (HTŞ) Ankaranın maraqlarına uyğun hərəkət edir.

Qərb tədqiqat institutlarının qeyd etdiyi kimi, HTŞ-nin “yerdə” addımları Türkiyəyə rəsmi yaxın qruplarla yaxşı əlaqələndirilir.

İctimai müstəvidə Ankara hələ də Astana prosesinin - Rusiya, Türkiyə və İranın himayəsi altında diplomatik platformanın canlandırılmasının zəruriliyindən danışır. Fidan vəzifədaşı Əraqçi ilə görüşdən sonra deyib:

“Əhəmiyyətli uğur ondan ibarət idi ki, Astana prosesinin köməyi ilə Suriyada müharibə müəyyən məqamda dayandırıldı, tərəflər atəşkəs vəziyyətində idilər. - Digər tərəfdən, müxalifət və rejim (Dəməşq hökuməti - NG) əsasən prosesdə iştirak edən ölkələrin müəyyənləşdirdiyi çərçivəyə əməl edirdi. Son illərdə biz bu prosesin siyasi həll üçün yaxşı fürsət olmasını çox istəyirdik”.

Bir gün əvvəl Əraqçi Suriyaya səfər edib. O, Ərəb Respublikasını radikal qrupları zərərsizləşdirmək üçün lazım olan hərbi yardım xətlərini davam etdirəcəyinə əmin edib. İraqdan isə şiə silahlıları qonşu ölkəyə gəlməyə başlayıb.

Bu yarımhərbi qruplaşmalar vətəndaş müharibəsinin zirvəsində - İran təhlükəsizlik qüvvələrinin birbaşa koordinasiyası ilə Dəməşq hökumətinə dəstək veriblər. Onların axını onu deməyə əsas verir ki, Ankara münaqişənin həllində diplomatik metoddan əl çəkəcəyi təqdirdə İran tərəfi döyüş meydanında öz müttəfiqini sığortalamaq niyyətindədir.

Dekabrın 2-də Suriya lideri iranlı vəzifədaşı Məsud Pezeşkianla telefon danışığı aparıb. Söhbət zamanı Əsəd əmin olduğunu bildirib ki, “terrorçuluq fəaliyyətinin artması regionu bölmək, ölkələri parçalamaq və xəritələri yenidən çəkmək kimi uzaq məqsədləri əks etdirir”, - deyə onun ofisindən bildirilib.

“Türkiye” qəzetinin yazdığına görə, əks əlaqə kanalları vasitəsilə Suriya prezidenti Ankaranı Hələb və Həma əyalətlərində hərbi əməliyyatları dondurmağa inandırmaq üçün onunla əlaqə saxlamağa başlayıb. Onun sözlərinə görə, Suriya dövlətinin başçısı əvvəllər “Türkiyənin ona uzatdığı ələ cavab verməməsinə” baxmayaraq, ən azı iki vasitəçi ilə qonşu ölkənin hakimiyyət orqanlarına danışıqlar təklifi göndərib. Eyni versiyanı hökumətyönlü “Hürriyyət” də irəli sürüb: “Dəməşq səhvinin bədəlini gördü. Yeni şəraitdə Əsəd Ərdoğanla əl sıxa bilər”.

Suriya rəsmiləri əvvəllər dəfələrlə qeyd edib ki, Ankaranın yüz minlərlə ərəb qaçqını öz ərazisindən çıxarmaq üçün ötən ildən fəal şəkildə davam etdirdiyi ikitərəfli normallaşma prosesi irəliləyiş göstərməyib. Buna səbəb prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Türkiyə nizami kontingentinin Suriyanın şimal bölgələrindən çıxarılmasını müzakirə etməkdən imtina etməsidir. Bu, Dəməşq üçün əsas məsələdir.

Təxminən 10 ilə yaxındır ki, Türkiyə kürd hərbiləşdirilmiş qüvvələrindən azad “bufer zona” yaratmaq bəhanəsi ilə qonşusunun ərazisində bir sıra quru əməliyyatları həyata keçirib. Hələb əyalətində kürdlərin öz anklavları var idi və bu günlərdə onlar xüsusi olaraq açılmış quru dəhlizləri vasitəsilə onları tərk etməli oldular. Amerikayönlü “Suriya Demokratik Qüvvələri” (SDQ) koalisiyasının tərkibində fəaliyyət göstərən kürd qüvvələri radikal yaraqlıların fəallaşmasını öz müharibəsi kimi qəbul edib.

SDQ komandanlığı rəsmi açıqlamada “Türkiyə və onun müttəfiq qruplarının Suriya ərazisinə hücumlarını” pisləyib və onların fəaliyyətini Ərdoğanın “Suriya torpaqlarını işğal etmək və Osmanlı dövrünün sərhədlərini bərpa etmək” strategiyasının həyata keçirilməsi kimi qiymətləndirib.

“Biz bütün tərəfləri - ərəbləri, kürdləri, suriyalıları, asuriləri və türkmənləri bu hücumlara qarşı birləşməyə və birliyi gücləndirməyə çağırırıq, - SDQ-nin bəyanatında deyilir. - Bu hücumların məqsədi Suriyanı məhv etmək və onu beynəlxalq terrorizmin mərkəzinə çevirməkdir”.

Kürd komandirlər suriyalı gəncləri SDQ-nin arxasında toplaşmağa çağırıblar. "Bizim daxil olduğumuz mərhələ ümumi səfərbərlik mərhələsidir",- deyə alyans rəhbərliyi xəbərdarlıq edib.

Rusiya Strategiya və Texnologiyaların Təhlili Mərkəzinin baş elmi işçisi Yuri Lyamin NG-yə müsahibəsində dediyi kimi, İran Suriya hökumətinə həm əlavə silahlar, həm də birbaşa hərbi qüvvələrlə dəstək verə bilər.

“Suriyadakı iranlı müşavirlərin və onların nəzarətində olan könüllü birləşmələrin sayının əhəmiyyətli dərəcədə artması, eləcə də 2010-cu illərdə olduğu kimi, qonşu İraqdan İrana müttəfiq olan şiə silahlı birləşmələrinin köçürülməsi ehtimalı var, - NQ həmsöhbəti xatırladıb.

- Son illərdə Suriyada sabitləşmə fonunda İran da Suriyadakı ordusu və nəzarəti altında olan qüvvələrin sayını əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb”.

Ekspertin fikrincə, problem nöqtəsi Qəzza zolağında müharibəyə görə İsrail və ABŞ ilə münaqişənin gərginləşməsi riskidir:

“Son bir il ərzində İsrail Hərbi Hava Qüvvələri Suriyada İranın nəzarətində olan birləşmələrlə əlaqəli müxtəlif hədəflərə zərbələrin tezliyini və gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artırıb. Amerikalılar və iranpərəst qüvvələr arasında təkrar zərbə mübadiləsini nəzərə alsaq, regiondakı Amerika qoşunları ilə münasibətlər də çox gərgindir. Bütün bunlar Suriyaya silahların ötürülməsini ciddi şəkildə çətinləşdirə bilər. Məsələn, İranın böyük kəşfiyyat və hücum pilotsuz təyyarələrinin yerləşdirilməsi Suriyaya böyük köməklik göstərəcək, lakin onlar Suriyanın hava bazalarında İsrailin hücumlarına qarşı çox həssas ola bilər”.

Y. QACAR




Bölməyə aid digər xəbərlər
bütün xəbərlər