14:43 / 26-08-2025
Cəlaloğlu: Tramp maraqlarını Ukrayna və Rusiya vasitəsilə həyata keçirir
14:22 / 26-08-2025
Xocavənd və Ağdərədə yanğın... - Aviasiya qüvvələri cəlb olunub - (Video)
14:19 / 26-08-2025
Milyarderlərin savaşı: Mask “Apple” və “OpenAI”ı ittiham edir
14:06 / 26-08-2025
Qurban Qurbanov: "Ferentsvaroş" çox təhlükəli rəqibdir"
14:04 / 26-08-2025
Quranı yandıran siyasətçi müsəlmanları hədələyir - Video
13:58 / 26-08-2025
Rusiyanın 14 sərnişin təyyarəsində problem yaranıb
13:28 / 26-08-2025
Xersonda vəziyyət yenidən gərginləşir
12:59 / 26-08-2025
İrandan Azərbaycana narkotik keçirmək istəyiblər - Foto
12:33 / 26-08-2025
Qum fırtınası ABŞ-ı fəlakətə sürükləyir
12:25 / 26-08-2025
NATO-Türkiyə müzakirələrini ehtiva edən sənəd hava limanında unudulub
12:16 / 26-08-2025
Sabah hava yağışlı olacaq
12:10 / 26-08-2025
ABŞ və Rusiya enerji sazişlərini müzakirə edir
12:01 / 26-08-2025
Bakıda evdən oğurluq edən iki nəfər tutulub
11:42 / 26-08-2025
Ukrayna bir milyondan çox artilleriya mərmisi alıb
11:42 / 26-08-2025
Hikmət Hacıyev Mehriban Əliyevanı təbrik edib
11:34 / 26-08-2025
Vyetnam qasırğaya təslim olur
11:30 / 26-08-2025
Nəsiminin məzarı Azərbaycana gətirilə bilər - Fotolar
11:26 / 26-08-2025
Ukraynalı kişilər kütləvi şəkildə Belarusa qaçır - Foto
11:13 / 26-08-2025
Zəngəzur dəhlizi Türkiyəyə effektiv yol açır
11:02 / 26-08-2025
I Yüksəliş müsabiqəsinin finalçısı mərkəz rəhbəri təyin olunub
10:52 / 26-08-2025
Bakıda əməliyyat: 44 kq narkotik vasitə aşkarlanıb, həbslər var
10:41 / 26-08-2025
Peşə məktəblərinə tələbə qəbulunun II mərhələsi başlayır
10:20 / 26-08-2025
"Sədərək"dəki yanğınla bağlı araşdırma başlayıb
10:17 / 26-08-2025
Rəşad Sadıqov: “Büdcə azalsa da, bizə fərq etmir”
10:15 / 26-08-2025
Dindarlar adından Mehriban Əliyevaya müraciət ünvanlanıb - Foto
09:57 / 26-08-2025
Markov Rusiyanı tərk edəcək? - Açıqlama
09:15 / 26-08-2025
Goranboyda qəza olub - Bir nəfər ölüb
08:58 / 26-08-2025
İlon Mask dələduzluqda ittiham olunur
08:24 / 26-08-2025
Polis karnavalda 420-dən çox adam saxlayıb
08:19 / 26-08-2025
Orban: Zelenskinin təhdidləri cəzasız qalmayacaq!
18:17 / 21-08-2025
Prezident və birinci xanım Kəlbəcərə gediblər - (Yenilənir) - Fotolar
21:19 / 21-08-2025
Prezident və birinci xanım Ağdərə sakinləri ilə görüşüblər - (Yenilənib) - Fotolar
09:37 / 22-08-2025
İlham Əliyev Türkmənistanda işgüzar səfərdədir - Fotolar
15:41 / 25-08-2025
Ticarət mərkəzindəki güclü yanğın söndürülüb - (Yenilənir+) - Fotolar
19:38 / 22-08-2025
Astarada oğul anasını öldürüb - Yenilənib
18:23 / 21-08-2025
Trampın Rusiya-Ukrayna siyasəti iflasa uğrayacaq - Professor
14:50 / 22-08-2025
Növbəti köç karvanı Qarabağa çatıb - (Yenilənib)
13:04 / 22-08-2025
Hərbi ekspert: Problemimiz müttəfiqlərimiz Türkiyə və İsrail arasındakı gərginlikdir
18:02 / 23-08-2025
"Qarabağ"-"Ferentsvaroş" oyununa 30 minə yaxın bilet satılıb
20:41 / 21-08-2025
Prezident Kəlbəcər şəhər sakinlərinə mənzillərin açarlarını təqdim edib - Fotolar
00:05 / 23-08-2025
600 bal toplayan 10 abituriyent tələbə adını qazana bilməyib
Zəngəzur dəhlizi Türkiyəyə effektiv yol açır
Tarix: 26-08-2025 11:13 | Bölmə: Slayd
Avqustun 8-də ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev arasında görüş keçirilib və yekun sülh sazişinin çərçivəsini müəyyən edən birgə bəyannamə imzalanıb. Birgə bəyannamədə ən diqqətçəkən məqam Azərbaycan və Naxçıvanı birləşdirən Zəngəzur dəhlizinin 99 illik istismar hüququnun ABŞ-a verilməsidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Anadolu” yazıb.
Türkiyə agentliyinin təhlilində qeyd olunur:
Bu hissə ABŞ yönümlü Qərb iqtisadi sistemi üçün Mərkəzi Asiyaya giriş qapısı ola biləcək yeganə unikal magistraldır. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yaranan potensial Azərbaycan və Ermənistan arasında siyasi gərginlik və bununla bağlı iqtisadi qeyri-müəyyənlik ilə məhdudlaşır.
Son zamanlar Mərkəzi Asiyada geosiyasi tarazlığın dəyişməsi Qərbin regiona marağını daha da artırıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ağır siyasi və iqtisadi xərcləri Rusiyanın regiondakı ənənəvi təsirini ciddi şəkildə sarsıdıb.
Paralel olaraq, Çinin regionda getdikcə artan iqtisadi təsiri Mərkəzi Asiya türk respublikaları üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, regionda rolu getdikcə zəifləyən Rusiyaya alternativdir.
Üstəlik, Çinin Kəmər və Yol Təşəbbüsünün bir hissəsi kimi Avropaya uzanan mühüm infrastruktur layihələrinin regionda cəmləşməsi Çinin Rusiyanın boşaldığı məkanı doldurmasını daha da asanlaşdıra bilər. Bu vəziyyət qlobal rəqabət şəraitində Mərkəzi Asiyanın Çinin təsiri altına düşməsinin qarşısını almaq üçün ABŞ və onun Qərb müttəfiqlərini regionda daha fəal xarici siyasət yürütməyə vadar edir.
Son razılaşmaya əsasən istismar hüququ Amerika şirkətlərinə verilən Zəngəzur dəhlizi bu strategiyaya uyğun olaraq Qərbin Orta Asiyaya qədər uzanan forpostuna çevrilə bilər.
Qərb dünyasının Mərkəzi Asiyaya yenidən marağı Türkiyənin türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün mühüm imkanlar açır. Soyuq müharibənin başa çatmasından sonra Türkiyənin xarici siyasətinin prioritetinə çevrilən bu ölkələrlə münasibətlər hazırda arzuolunan səviyyədən uzaqdır. Bu, ilk növbədə, Rusiya və İranın regionda dominant təsiri ilə bağlıdır. Bu iki oyunçu tarixən region ölkələrini Türkiyə mərkəzli “Orta Dəhliz”dən daha çox öz ərazilərindən keçən Şimal və Cənub dəhlizlərindən istifadəyə təşviq etmək üçün diplomatiyada fəallıq göstəriblər.
Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsinin və İrana qarşı 12 günlük müharibənin dağıdıcı nəticələri Zəngəzur dəhlizinin açılmasına imkan yaradıb, Türkiyə üçün Orta Asiyaya effektiv yol açıb.
Saziş çərçivəsində dəhlizin istismar hüquqlarının Amerika şirkətlərinə verilməsi yaxın gələcəkdə öz təsirlərini bərpa edə biləcək Rusiya və İranın potensial dağıdıcı təşəbbüsləri ilə mübarizədə Türkiyənin strateji tarazlığını əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcək.
Rusiya və İrandan gələn təhdidlərdən uzaq, fasiləsiz quru əlaqələrinin təmin etdiyi sabitlik ilə Türkiyə həm Mərkəzi Asiya bazarlarında təsirini artıra, həm də əhəmiyyətli iqtisadi faydalar əldə edə bilər. Bu, maliyyə faydalarından əlavə, Türkiyəyə türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən sosial-iqtisadi inteqrasiyasını görünməmiş səviyyəyə çatdırmaq imkanı da verir. Bütün bu müsbət siqnallara baxmayaraq, Türkiyə baxımından bu prosesin tamamilə risk və təhdidlərdən azad olduğunu söyləmək çətindir.
Zəngəzur dəhlizində və türk respublikalarında ABŞ-nın təsir dairəsini genişləndirmək üçün konkret strateji əsaslar olsa da, xüsusilə ABŞ-dakı daxili siyasi təlatümlər və ölkənin yaşadığı mühüm institusional böhran nəzərə alınmaqla, bu addımların davamlılığı ciddi sual altında qalır. Belə əhəmiyyətli qeyri-müəyyənlik qarşısında Türkiyənin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirmək səyləri qaçılmaz olaraq uğursuzluğa düçar ola bilər.
Digər tərəfdən, ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) kimi aparıcı oyunçular öz daxili siyasətlərində müəyyən nüfuzlu ünsürlərin təsiri ilə Türkiyəni Qərb və Mərkəzi Asiyada inteqrasiya prosesindən kənarlaşdırmağa cəhd edə bilərlər. Türkiyənin əhəmiyyətli coğrafi üstünlüyü bu fürsəti zəiflədə bilsə də, ABŞ və Yunanıstandakı İsrail lobbisi, eləcə də Aİ-dəki Kiprin yunan administrasiyasının rəhbərlik etdiyi ünsürlər Türkiyənin regionlararası inteqrasiyada payını mümkün qədər minimuma endirməyə çalışa bilərlər. Belə bir ssenari reallaşarsa, Zəngəzur dəhlizi Türkiyənin Orta Asiyaya açılan qapısı olmaqdan çıxa və Qərbin Türkiyə ilə Orta Asiya arasında ucaltdığı divara çevrilə bilər.
Zəngəzur dəhlizinin yeni statusu Türkiyəyə 30 ildən artıqdır gözlədiyi fürsəti verir, lakin onun həyata keçirilməsi yalnız fəal, çoxşaxəli və ardıcıl diplomatiya ilə mümkün olacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-08-2025 11:13 | Bölmə: Slayd
Avqustun 8-də ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev arasında görüş keçirilib və yekun sülh sazişinin çərçivəsini müəyyən edən birgə bəyannamə imzalanıb. Birgə bəyannamədə ən diqqətçəkən məqam Azərbaycan və Naxçıvanı birləşdirən Zəngəzur dəhlizinin 99 illik istismar hüququnun ABŞ-a verilməsidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Anadolu” yazıb.
Türkiyə agentliyinin təhlilində qeyd olunur:
Bu hissə ABŞ yönümlü Qərb iqtisadi sistemi üçün Mərkəzi Asiyaya giriş qapısı ola biləcək yeganə unikal magistraldır. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yaranan potensial Azərbaycan və Ermənistan arasında siyasi gərginlik və bununla bağlı iqtisadi qeyri-müəyyənlik ilə məhdudlaşır.
Son zamanlar Mərkəzi Asiyada geosiyasi tarazlığın dəyişməsi Qərbin regiona marağını daha da artırıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ağır siyasi və iqtisadi xərcləri Rusiyanın regiondakı ənənəvi təsirini ciddi şəkildə sarsıdıb.
Paralel olaraq, Çinin regionda getdikcə artan iqtisadi təsiri Mərkəzi Asiya türk respublikaları üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, regionda rolu getdikcə zəifləyən Rusiyaya alternativdir.
Üstəlik, Çinin Kəmər və Yol Təşəbbüsünün bir hissəsi kimi Avropaya uzanan mühüm infrastruktur layihələrinin regionda cəmləşməsi Çinin Rusiyanın boşaldığı məkanı doldurmasını daha da asanlaşdıra bilər. Bu vəziyyət qlobal rəqabət şəraitində Mərkəzi Asiyanın Çinin təsiri altına düşməsinin qarşısını almaq üçün ABŞ və onun Qərb müttəfiqlərini regionda daha fəal xarici siyasət yürütməyə vadar edir.
Son razılaşmaya əsasən istismar hüququ Amerika şirkətlərinə verilən Zəngəzur dəhlizi bu strategiyaya uyğun olaraq Qərbin Orta Asiyaya qədər uzanan forpostuna çevrilə bilər.
Qərb dünyasının Mərkəzi Asiyaya yenidən marağı Türkiyənin türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün mühüm imkanlar açır. Soyuq müharibənin başa çatmasından sonra Türkiyənin xarici siyasətinin prioritetinə çevrilən bu ölkələrlə münasibətlər hazırda arzuolunan səviyyədən uzaqdır. Bu, ilk növbədə, Rusiya və İranın regionda dominant təsiri ilə bağlıdır. Bu iki oyunçu tarixən region ölkələrini Türkiyə mərkəzli “Orta Dəhliz”dən daha çox öz ərazilərindən keçən Şimal və Cənub dəhlizlərindən istifadəyə təşviq etmək üçün diplomatiyada fəallıq göstəriblər.
Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsinin və İrana qarşı 12 günlük müharibənin dağıdıcı nəticələri Zəngəzur dəhlizinin açılmasına imkan yaradıb, Türkiyə üçün Orta Asiyaya effektiv yol açıb.
Saziş çərçivəsində dəhlizin istismar hüquqlarının Amerika şirkətlərinə verilməsi yaxın gələcəkdə öz təsirlərini bərpa edə biləcək Rusiya və İranın potensial dağıdıcı təşəbbüsləri ilə mübarizədə Türkiyənin strateji tarazlığını əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcək.
Rusiya və İrandan gələn təhdidlərdən uzaq, fasiləsiz quru əlaqələrinin təmin etdiyi sabitlik ilə Türkiyə həm Mərkəzi Asiya bazarlarında təsirini artıra, həm də əhəmiyyətli iqtisadi faydalar əldə edə bilər. Bu, maliyyə faydalarından əlavə, Türkiyəyə türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən sosial-iqtisadi inteqrasiyasını görünməmiş səviyyəyə çatdırmaq imkanı da verir. Bütün bu müsbət siqnallara baxmayaraq, Türkiyə baxımından bu prosesin tamamilə risk və təhdidlərdən azad olduğunu söyləmək çətindir.
Zəngəzur dəhlizində və türk respublikalarında ABŞ-nın təsir dairəsini genişləndirmək üçün konkret strateji əsaslar olsa da, xüsusilə ABŞ-dakı daxili siyasi təlatümlər və ölkənin yaşadığı mühüm institusional böhran nəzərə alınmaqla, bu addımların davamlılığı ciddi sual altında qalır. Belə əhəmiyyətli qeyri-müəyyənlik qarşısında Türkiyənin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirmək səyləri qaçılmaz olaraq uğursuzluğa düçar ola bilər.
Digər tərəfdən, ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) kimi aparıcı oyunçular öz daxili siyasətlərində müəyyən nüfuzlu ünsürlərin təsiri ilə Türkiyəni Qərb və Mərkəzi Asiyada inteqrasiya prosesindən kənarlaşdırmağa cəhd edə bilərlər. Türkiyənin əhəmiyyətli coğrafi üstünlüyü bu fürsəti zəiflədə bilsə də, ABŞ və Yunanıstandakı İsrail lobbisi, eləcə də Aİ-dəki Kiprin yunan administrasiyasının rəhbərlik etdiyi ünsürlər Türkiyənin regionlararası inteqrasiyada payını mümkün qədər minimuma endirməyə çalışa bilərlər. Belə bir ssenari reallaşarsa, Zəngəzur dəhlizi Türkiyənin Orta Asiyaya açılan qapısı olmaqdan çıxa və Qərbin Türkiyə ilə Orta Asiya arasında ucaltdığı divara çevrilə bilər.
Zəngəzur dəhlizinin yeni statusu Türkiyəyə 30 ildən artıqdır gözlədiyi fürsəti verir, lakin onun həyata keçirilməsi yalnız fəal, çoxşaxəli və ardıcıl diplomatiya ilə mümkün olacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:59
İrandan Azərbaycana narkotik keçirmək istəyiblər - Foto
Bu gün, 11:13
Zəngəzur dəhlizi Türkiyəyə effektiv yol açır
Bu gün, 01:04
Bu gün Laçın Şəhəri Günüdür
Dünən, 17:14
Qəzzada 300 nəfər acından ölüb - 117-si uşaqdır
Dünən, 16:46
ABŞ Rusiya təyyarələrini ələ keçirib
Dünən, 15:29
Putin Trampı aldadır
Dünən, 11:32
NATO dağıla bilər
Dünən, 10:51
Ermənistan ordudan imtina edir?
23-08-2025, 16:27
Bayramovla Lavrov arasında telefon danışığı olub
22-08-2025, 14:42
Türkiyə Ukrayna məsələsində Qərb müttəfiqlərinə bənzəmək istəmir
22-08-2025, 13:04
Hərbi ekspert: Problemimiz müttəfiqlərimiz Türkiyə və İsrail arasındakı gərginlikdir
22-08-2025, 11:14
ABŞ İrana yeni sanksiya tətbiq edib
21-08-2025, 18:23
Trampın Rusiya-Ukrayna siyasəti iflasa uğrayacaq - Professor
21-08-2025, 14:49
Zərərçəkən ermənilərin məhkəməsində: "Girovluqda ərimin başını kəsdilər"
21-08-2025, 10:38
Rəsmi Bakı ABŞ ilə daha sıx əlaqələr qurur
21-08-2025, 09:27
ABŞ Putinin həbsinə order verən hakimlərə sanksiya tətbiq edib
21-08-2025, 08:08
Sentyabrda Ay, Günəş və Venera tutulacaq
20-08-2025, 17:36
Putin-Zelenski görüşünə şübhələr artır
20-08-2025, 13:26
Professor: Avropa lider böhranı ilə üzləşib - Fotolar
20-08-2025, 12:15
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsahibə başlayıb
20-08-2025, 11:50
İrəvan Tehranın simasında özünə strateji tərəfdaş tapıb
20-08-2025, 11:19
10-a yaxın ölkə Ukraynaya qoşun göndərməyə hazırdır
19-08-2025, 16:05
İsazadə: Atəşkəs üçün yeganə şans Putin-Zelenski görüşü ola bilər
19-08-2025, 14:57
Ermənilərin Qarabağa qayıtması mümkün deyil
19-08-2025, 13:56
Tramp üçün iki sınaq: Ukrayna və Cənubi Qafqaz
19-08-2025, 12:41
İrandan Azərbaycana narkotik keçirmək istəyiblər
19-08-2025, 12:09
Putin sülh danışıqlarından Qərbə qarşı müharibə aləti kimi istifadə edir
19-08-2025, 11:07
Türkiyədə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayı açıqlanıb
19-08-2025, 08:13
İspaniyada 2405 nəfər istidən dünyasını dəyişib
19-08-2025, 07:52
Zelenski: ABŞ-dan təhlükəsizliyimizə təminat aldıq
18-08-2025, 18:18
Tramp, Zelenski və Putin bu həftə görüşə bilərlər
18-08-2025, 17:57
Şəhidlər xiyabanında əxlaqsız videolar paylaşan əcnəbilər həbs olunub - (Yenilənib) - Fotolar
18-08-2025, 11:03
Məsud Pezeşkian İrəvana hansı ümidlə gedir?
18-08-2025, 10:41
Putin daha çox ərazi istəyir - Foto
18-08-2025, 08:18
Tramp ölkə başçılarını Ağ evə toplayır
18-08-2025, 07:53
Ruslar SOCAR-ın Odessadakı terminalını vurub
18-08-2025, 07:47
Tramp Zelenskini Krımdan imtina etməyə çağırır
16-08-2025, 18:21
Müğənni Rəqsanə həbs edilib - 520 min dollarlıq ittiham
16-08-2025, 12:48
Üç hərbçiyə ali rütbə verilib
16-08-2025, 12:40
Prezident hərbi qulluqçuları təltif edib - Siyahı
15-08-2025, 19:12
Aya astronavt göndərəcəklər - Foto
15-08-2025, 12:11
Sabiq səfirlərdən çağırış: ABŞ ermənilərə və azərbaycanlılara real kömək etməlidir
15-08-2025, 09:05
Turistlərə gözlənilməz qadağalar tətbiq olunub - Siyahı
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
