00:42 / 11-10-2025
DÇ-2026: millimiz Fransa yığmasına uduzub
22:29 / 10-10-2025
"Antalyaspor"da yeni Baş məşqçi təyinatı olub
21:45 / 10-10-2025
İlham Əliyev Tacikistana səfərindən videopaylaşım edib
21:40 / 10-10-2025
Fransa və Azərbaycan yığmalarının start heyətləri bəlli olub
19:49 / 10-10-2025
Baş məşqçi: "İsraillə fərqli atmosferdə oyun olacaq"
19:28 / 10-10-2025
"Kayserispor" yeni baş məşqçi ilə anlaşıb
19:14 / 10-10-2025
Hikmət Hacıyev: "Bu, Azərbaycanın çoxşaxəli xarici siyasətin təzahürüdür"
18:49 / 10-10-2025
Avrasiya ölkələrinin real ölçüləri...
18:00 / 10-10-2025
Anar Əsədlinin cinayət işi məhkəməyə göndərilib
17:46 / 10-10-2025
Ramil Həsən millət vəkili kimi fəaliyyətini dayandırır
17:18 / 10-10-2025
Həkim Sənan Mehdiyevə hökm oxunub
17:04 / 10-10-2025
Oqtay Şirəliyevin yerinə baş direktor seçilib
16:47 / 10-10-2025
Abşeronda 60 yaşlı kişi öldürülüb
16:33 / 10-10-2025
Bakıda Ermənistan vətəndaşlarının məhkəməsi davam edir
16:13 / 10-10-2025
Prezident rəsmi qəbulda iştirak edib - Foto
16:05 / 10-10-2025
Cinayət Məcəlləsinə dəyişiklik edilib
16:01 / 10-10-2025
Vəkillər Kollegiyasının sədri ilə bağlı məhdudiyyət ləğv olunur
15:43 / 10-10-2025
Bakıda polisə silahlı müqavimət göstərən şəxs zərərsizləşdirilib
15:41 / 10-10-2025
"Avtomobil nəqliyyatı haqqında" qanuna dəyişiklik edilib
14:36 / 10-10-2025
Professor: Düşənbə görüşü Azərbaycan üçün kifayət qədər uğurludur
14:16 / 10-10-2025
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:54 / 10-10-2025
İsrailin İranla müharibəyə marağı niyə itib?
13:36 / 10-10-2025
16 yaşlı britaniyalı süni intellektlə bir milyon dollar qazanıb
13:21 / 10-10-2025
ABŞ hipersəs silahlarının yerləşdirilməsində Rusiya və Çinə uduzur
13:09 / 10-10-2025
Nobel Sülh mükafatının laureatı məlum olub
12:40 / 10-10-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:31 / 10-10-2025
İlham Əliyev "Millət" sarayında çıxış edib - (Yenilənib) - Fotolar
12:30 / 10-10-2025
"Ərazi quruluşu və inzibati ərazi bölgüsü haqqında" qanun dəyişib
12:27 / 10-10-2025
Zelenski genişmiqyaslı hücumla bağlı bəyanat verib
12:19 / 10-10-2025
Məmmədəli Ağayev azad edilib
13:32 / 06-10-2025
Viktor Orban Azərbaycana gəlib - (Yenilənib)
12:16 / 07-10-2025
Ərdoğan Azərbaycanda səfərdədir - Fotolar
20:49 / 06-10-2025
Məhkəmədə Ermənistanın Gəncəyə zərbələri ilə bağlı sənədlər elan edilib
12:19 / 07-10-2025
Berdiməhəmmədov Qəbələdədir - (Yenilənib) - Fotolar
18:25 / 06-10-2025
Hərbi ekspert: Yanvar-fevral aylarında döyüşlər şüddətlənəcək
13:06 / 08-10-2025
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib
11:32 / 08-10-2025
Generalın bir milyon manatını mənimsəyiblər - Üç milyonluq iddia qaldırılıb
23:48 / 06-10-2025
Gürcüstanın baş naziri keçmiş prezidenti "xarici agent" adlandırıb
17:58 / 09-10-2025
Düşənbədə Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Video, Fotolar
15:36 / 07-10-2025
Prezident Zirvə Görüşündə mühüm mesajlar verib - Çıxışın mətni - Canlı
22:17 / 06-10-2025
Ceyhun Bayramov Qəbələdə Hakan Fidanla görüşüb
Zəngəzur dəhlizi Türkiyəyə effektiv yol açır
Tarix: 26-08-2025 11:13 | Bölmə: Slayd
Avqustun 8-də ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev arasında görüş keçirilib və yekun sülh sazişinin çərçivəsini müəyyən edən birgə bəyannamə imzalanıb. Birgə bəyannamədə ən diqqətçəkən məqam Azərbaycan və Naxçıvanı birləşdirən Zəngəzur dəhlizinin 99 illik istismar hüququnun ABŞ-a verilməsidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Anadolu” yazıb.
Türkiyə agentliyinin təhlilində qeyd olunur:
Bu hissə ABŞ yönümlü Qərb iqtisadi sistemi üçün Mərkəzi Asiyaya giriş qapısı ola biləcək yeganə unikal magistraldır. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yaranan potensial Azərbaycan və Ermənistan arasında siyasi gərginlik və bununla bağlı iqtisadi qeyri-müəyyənlik ilə məhdudlaşır.
Son zamanlar Mərkəzi Asiyada geosiyasi tarazlığın dəyişməsi Qərbin regiona marağını daha da artırıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ağır siyasi və iqtisadi xərcləri Rusiyanın regiondakı ənənəvi təsirini ciddi şəkildə sarsıdıb.
Paralel olaraq, Çinin regionda getdikcə artan iqtisadi təsiri Mərkəzi Asiya türk respublikaları üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, regionda rolu getdikcə zəifləyən Rusiyaya alternativdir.
Üstəlik, Çinin Kəmər və Yol Təşəbbüsünün bir hissəsi kimi Avropaya uzanan mühüm infrastruktur layihələrinin regionda cəmləşməsi Çinin Rusiyanın boşaldığı məkanı doldurmasını daha da asanlaşdıra bilər. Bu vəziyyət qlobal rəqabət şəraitində Mərkəzi Asiyanın Çinin təsiri altına düşməsinin qarşısını almaq üçün ABŞ və onun Qərb müttəfiqlərini regionda daha fəal xarici siyasət yürütməyə vadar edir.
Son razılaşmaya əsasən istismar hüququ Amerika şirkətlərinə verilən Zəngəzur dəhlizi bu strategiyaya uyğun olaraq Qərbin Orta Asiyaya qədər uzanan forpostuna çevrilə bilər.
Qərb dünyasının Mərkəzi Asiyaya yenidən marağı Türkiyənin türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün mühüm imkanlar açır. Soyuq müharibənin başa çatmasından sonra Türkiyənin xarici siyasətinin prioritetinə çevrilən bu ölkələrlə münasibətlər hazırda arzuolunan səviyyədən uzaqdır. Bu, ilk növbədə, Rusiya və İranın regionda dominant təsiri ilə bağlıdır. Bu iki oyunçu tarixən region ölkələrini Türkiyə mərkəzli “Orta Dəhliz”dən daha çox öz ərazilərindən keçən Şimal və Cənub dəhlizlərindən istifadəyə təşviq etmək üçün diplomatiyada fəallıq göstəriblər.
Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsinin və İrana qarşı 12 günlük müharibənin dağıdıcı nəticələri Zəngəzur dəhlizinin açılmasına imkan yaradıb, Türkiyə üçün Orta Asiyaya effektiv yol açıb.
Saziş çərçivəsində dəhlizin istismar hüquqlarının Amerika şirkətlərinə verilməsi yaxın gələcəkdə öz təsirlərini bərpa edə biləcək Rusiya və İranın potensial dağıdıcı təşəbbüsləri ilə mübarizədə Türkiyənin strateji tarazlığını əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcək.
Rusiya və İrandan gələn təhdidlərdən uzaq, fasiləsiz quru əlaqələrinin təmin etdiyi sabitlik ilə Türkiyə həm Mərkəzi Asiya bazarlarında təsirini artıra, həm də əhəmiyyətli iqtisadi faydalar əldə edə bilər. Bu, maliyyə faydalarından əlavə, Türkiyəyə türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən sosial-iqtisadi inteqrasiyasını görünməmiş səviyyəyə çatdırmaq imkanı da verir. Bütün bu müsbət siqnallara baxmayaraq, Türkiyə baxımından bu prosesin tamamilə risk və təhdidlərdən azad olduğunu söyləmək çətindir.
Zəngəzur dəhlizində və türk respublikalarında ABŞ-nın təsir dairəsini genişləndirmək üçün konkret strateji əsaslar olsa da, xüsusilə ABŞ-dakı daxili siyasi təlatümlər və ölkənin yaşadığı mühüm institusional böhran nəzərə alınmaqla, bu addımların davamlılığı ciddi sual altında qalır. Belə əhəmiyyətli qeyri-müəyyənlik qarşısında Türkiyənin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirmək səyləri qaçılmaz olaraq uğursuzluğa düçar ola bilər.
Digər tərəfdən, ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) kimi aparıcı oyunçular öz daxili siyasətlərində müəyyən nüfuzlu ünsürlərin təsiri ilə Türkiyəni Qərb və Mərkəzi Asiyada inteqrasiya prosesindən kənarlaşdırmağa cəhd edə bilərlər. Türkiyənin əhəmiyyətli coğrafi üstünlüyü bu fürsəti zəiflədə bilsə də, ABŞ və Yunanıstandakı İsrail lobbisi, eləcə də Aİ-dəki Kiprin yunan administrasiyasının rəhbərlik etdiyi ünsürlər Türkiyənin regionlararası inteqrasiyada payını mümkün qədər minimuma endirməyə çalışa bilərlər. Belə bir ssenari reallaşarsa, Zəngəzur dəhlizi Türkiyənin Orta Asiyaya açılan qapısı olmaqdan çıxa və Qərbin Türkiyə ilə Orta Asiya arasında ucaltdığı divara çevrilə bilər.
Zəngəzur dəhlizinin yeni statusu Türkiyəyə 30 ildən artıqdır gözlədiyi fürsəti verir, lakin onun həyata keçirilməsi yalnız fəal, çoxşaxəli və ardıcıl diplomatiya ilə mümkün olacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 26-08-2025 11:13 | Bölmə: Slayd
Avqustun 8-də ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev arasında görüş keçirilib və yekun sülh sazişinin çərçivəsini müəyyən edən birgə bəyannamə imzalanıb. Birgə bəyannamədə ən diqqətçəkən məqam Azərbaycan və Naxçıvanı birləşdirən Zəngəzur dəhlizinin 99 illik istismar hüququnun ABŞ-a verilməsidir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Anadolu” yazıb.
Türkiyə agentliyinin təhlilində qeyd olunur:
Bu hissə ABŞ yönümlü Qərb iqtisadi sistemi üçün Mərkəzi Asiyaya giriş qapısı ola biləcək yeganə unikal magistraldır. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra yaranan potensial Azərbaycan və Ermənistan arasında siyasi gərginlik və bununla bağlı iqtisadi qeyri-müəyyənlik ilə məhdudlaşır.
Son zamanlar Mərkəzi Asiyada geosiyasi tarazlığın dəyişməsi Qərbin regiona marağını daha da artırıb. Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ağır siyasi və iqtisadi xərcləri Rusiyanın regiondakı ənənəvi təsirini ciddi şəkildə sarsıdıb.
Paralel olaraq, Çinin regionda getdikcə artan iqtisadi təsiri Mərkəzi Asiya türk respublikaları üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, regionda rolu getdikcə zəifləyən Rusiyaya alternativdir.
Üstəlik, Çinin Kəmər və Yol Təşəbbüsünün bir hissəsi kimi Avropaya uzanan mühüm infrastruktur layihələrinin regionda cəmləşməsi Çinin Rusiyanın boşaldığı məkanı doldurmasını daha da asanlaşdıra bilər. Bu vəziyyət qlobal rəqabət şəraitində Mərkəzi Asiyanın Çinin təsiri altına düşməsinin qarşısını almaq üçün ABŞ və onun Qərb müttəfiqlərini regionda daha fəal xarici siyasət yürütməyə vadar edir.
Son razılaşmaya əsasən istismar hüququ Amerika şirkətlərinə verilən Zəngəzur dəhlizi bu strategiyaya uyğun olaraq Qərbin Orta Asiyaya qədər uzanan forpostuna çevrilə bilər.
Qərb dünyasının Mərkəzi Asiyaya yenidən marağı Türkiyənin türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən əlaqələrini inkişaf etdirmək üçün mühüm imkanlar açır. Soyuq müharibənin başa çatmasından sonra Türkiyənin xarici siyasətinin prioritetinə çevrilən bu ölkələrlə münasibətlər hazırda arzuolunan səviyyədən uzaqdır. Bu, ilk növbədə, Rusiya və İranın regionda dominant təsiri ilə bağlıdır. Bu iki oyunçu tarixən region ölkələrini Türkiyə mərkəzli “Orta Dəhliz”dən daha çox öz ərazilərindən keçən Şimal və Cənub dəhlizlərindən istifadəyə təşviq etmək üçün diplomatiyada fəallıq göstəriblər.
Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsinin və İrana qarşı 12 günlük müharibənin dağıdıcı nəticələri Zəngəzur dəhlizinin açılmasına imkan yaradıb, Türkiyə üçün Orta Asiyaya effektiv yol açıb.
Saziş çərçivəsində dəhlizin istismar hüquqlarının Amerika şirkətlərinə verilməsi yaxın gələcəkdə öz təsirlərini bərpa edə biləcək Rusiya və İranın potensial dağıdıcı təşəbbüsləri ilə mübarizədə Türkiyənin strateji tarazlığını əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcək.
Rusiya və İrandan gələn təhdidlərdən uzaq, fasiləsiz quru əlaqələrinin təmin etdiyi sabitlik ilə Türkiyə həm Mərkəzi Asiya bazarlarında təsirini artıra, həm də əhəmiyyətli iqtisadi faydalar əldə edə bilər. Bu, maliyyə faydalarından əlavə, Türkiyəyə türk cümhuriyyətləri ilə çoxdan gözlənilən sosial-iqtisadi inteqrasiyasını görünməmiş səviyyəyə çatdırmaq imkanı da verir. Bütün bu müsbət siqnallara baxmayaraq, Türkiyə baxımından bu prosesin tamamilə risk və təhdidlərdən azad olduğunu söyləmək çətindir.
Zəngəzur dəhlizində və türk respublikalarında ABŞ-nın təsir dairəsini genişləndirmək üçün konkret strateji əsaslar olsa da, xüsusilə ABŞ-dakı daxili siyasi təlatümlər və ölkənin yaşadığı mühüm institusional böhran nəzərə alınmaqla, bu addımların davamlılığı ciddi sual altında qalır. Belə əhəmiyyətli qeyri-müəyyənlik qarşısında Türkiyənin Mərkəzi Asiya ölkələri ilə əməkdaşlığı inkişaf etdirmək səyləri qaçılmaz olaraq uğursuzluğa düçar ola bilər.
Digər tərəfdən, ABŞ və Avropa İttifaqı (Aİ) kimi aparıcı oyunçular öz daxili siyasətlərində müəyyən nüfuzlu ünsürlərin təsiri ilə Türkiyəni Qərb və Mərkəzi Asiyada inteqrasiya prosesindən kənarlaşdırmağa cəhd edə bilərlər. Türkiyənin əhəmiyyətli coğrafi üstünlüyü bu fürsəti zəiflədə bilsə də, ABŞ və Yunanıstandakı İsrail lobbisi, eləcə də Aİ-dəki Kiprin yunan administrasiyasının rəhbərlik etdiyi ünsürlər Türkiyənin regionlararası inteqrasiyada payını mümkün qədər minimuma endirməyə çalışa bilərlər. Belə bir ssenari reallaşarsa, Zəngəzur dəhlizi Türkiyənin Orta Asiyaya açılan qapısı olmaqdan çıxa və Qərbin Türkiyə ilə Orta Asiya arasında ucaltdığı divara çevrilə bilər.
Zəngəzur dəhlizinin yeni statusu Türkiyəyə 30 ildən artıqdır gözlədiyi fürsəti verir, lakin onun həyata keçirilməsi yalnız fəal, çoxşaxəli və ardıcıl diplomatiya ilə mümkün olacaq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 14:16
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
Dünən, 13:54
İsrailin İranla müharibəyə marağı niyə itib?
Dünən, 11:37
Azərbaycan-Rusiya münasibətləri normallaşır
Dünən, 09:42
Xəbərdarlıq: kiberdələduzluq halları artır
9-10-2025, 21:50
İsrail Qəzzaya yardım aparan gəmidəki iki azərbaycanlını saxlayıb
9-10-2025, 17:26
Avropa Parlamenti Rusiya təyyarələrinin vurulmasını tələb edir
9-10-2025, 09:33
Azərbaycanda ÜDM artıb, doğum səviyyəsi azalıb
8-10-2025, 14:06
Dünyada iş tapmaq böyük problemə çevriləcək - Xəbərdarlıq
8-10-2025, 12:59
Professor: Qəbələdə TDT-nın strategiyası müəyyən edildi
8-10-2025, 12:06
Nazirliyin tabeliyindəki institutlar birləşdirilib
8-10-2025, 11:07
“Gürcü arzusu”na rahatlıq verilməyəcək
8-10-2025, 10:39
Rus ordusu Ukraynanın iki vilayətində irəliləyir - Foto
8-10-2025, 09:51
Donald Tramp-Si Cinpin görüşünün yeri və vaxtı açıqlanıb
7-10-2025, 14:16
Cəlaloğlu: TDT dünya türklərinin güc mərkəzinə çevrilməlidir
7-10-2025, 13:22
Tramp marşrutunun keçəcəyi ərazidə müharibə təhlükəsi qalır
7-10-2025, 12:20
Qəbələdə TDT-nin Xarici İşlər Nazirləri Şurasında yeni sənədlər təsdiqlənib - Yenilənib
7-10-2025, 11:02
Rusiya NATO ilə müharibəyə hazırlığın birinci mərhələsindədir
6-10-2025, 18:25
Hərbi ekspert: Yanvar-fevral aylarında döyüşlər şüddətlənəcək
6-10-2025, 15:13
Ən innovativ ölkələrin adı açıqlanıb - Siyahı
6-10-2025, 14:00
Türkmən qazına maneə: bircə Azərbaycanla müqavilə toxunulmazdır
6-10-2025, 12:16
Nazir iki prorektoru vəzifədən azad edib
6-10-2025, 10:38
NATO ölkələrində gərginlik yaranıb
6-10-2025, 09:57
Ərdoğan Azərbaycana səfərə hazırlaşır
4-10-2025, 13:35
İrandan Azərbaycana yarım ton narkotik gətirmək istəyiblər - Fotolar
3-10-2025, 14:22
Rusiya üçün ən böyük təhlükə - demoqrafik böhran
3-10-2025, 12:01
Yaxın günlərdə yüzlərlə aviareys ləğv edilə bilər - Xəbərdarlıq
3-10-2025, 10:18
32 xarici ali məktəbin diplomu Azərbaycanda tanınmır - Siyahı
2-10-2025, 12:57
ABŞ İrana qarşı yeni əməliyyat keçirə bilər
2-10-2025, 11:00
Qaçaqmalçılığa şərait yaradan vəzifəli şəxslər ifşa edilib
2-10-2025, 10:28
Bəşəriyyət “rəqəmsal qiyamət”ə yaxınlaşır - Xəbərdarlıq
2-10-2025, 09:07
Qəddar qadınlar: onlar illərlə məsuliyyətdən yayınıblar
1-10-2025, 14:17
Orta Asiya və Cənubi Qafqaz üçün rəqabət güclənir
1-10-2025, 11:54
Avropa ölkələrinə giriş üçün yeni qaydalar tətbiq olunacaq
1-10-2025, 08:19
Dallas sirri - Prezident Kennedinin qətli
30-09-2025, 16:30
Professor: Trampın sülh planı reallaşa bilər
30-09-2025, 12:43
Türk dünyası inteqrasiyanı gücləndirir
30-09-2025, 11:05
Ukrayna daha bir yaşayış məntəqəsini itirib - Foto
30-09-2025, 09:47
Ən güclü mafiyalar - Onların şəbəkələri sərhədləri aşır
29-09-2025, 14:02
Hərbi ekspert: Dünya növbəti müharibə ərəfəsindədir
29-09-2025, 13:04
Qandinin qətli - Hindistanın vicdanına atılan güllə
29-09-2025, 12:47
Ərdoğan Trampla görüşdən nə qazandı? - Legitimlik, yoxsa...
29-09-2025, 11:22
Avtobus və metroda gediş haqqı bahalaşıb - Qərar
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
