00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
00:29 / 25-06-2025
Orban: Dörd ölkə Zelenskini NATO sammitində görmək istəmir
00:17 / 25-06-2025
İranın nüvə proqramını məhv edə bilməyiblər
00:03 / 25-06-2025
16 yaşlı qızı qaçıran axund işdən çıxarılıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
19:25 / 24-06-2025
Milyarderin övladını "ChatGPT" tərbiyə edir
19:17 / 24-06-2025
Vardanyan yenidən hakim qarşısına çıxarılıb - Fotolar
19:09 / 24-06-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib, aidiyyəti qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilib
18:01 / 24-06-2025
Qadın sərnişinlərə əxlaqsızlıq edən taksi sürücüsü saxlanılıb
17:50 / 24-06-2025
Abşeronda küçə iti nənə və nəvəyə hücum edib
17:45 / 24-06-2025
Tramp: "Ümid edirəm ki, Rusiya ilə sövdələşə biləcəyik"
17:25 / 24-06-2025
Azərbaycanla Çin arasında viza ləğvi nə vaxtdan qüvvəyə minir? - Açıqlama
17:04 / 24-06-2025
Jurnalistlərin həbs müddəti uzadılıb
17:03 / 24-06-2025
Böyük Qayıdış Proqramı: yeni alt işçi qrupları yaradılıb
16:59 / 24-06-2025
Rəsmi Bakı: "İsrail və İran arasında atəşkəsi alqışlayırıq"
16:26 / 24-06-2025
Tramp İran və İsrail arasında vasitəçiliyi necə edib?
16:19 / 24-06-2025
Qəzzada daha 84 fələstinli həyatını itirib
16:09 / 24-06-2025
İsazadə: “Əməliyyatlar İranın nüvə texnologiyasının durumundan asılı olacaq”
16:02 / 24-06-2025
Polis əməliyyatı: 175 kq narkotik vasitə dövriyyədən çıxarılıb
15:50 / 24-06-2025
Atəşkəs pozulub - İsrail İrana zərbə endirib
15:28 / 24-06-2025
Xaricdən Azərbaycana köçürülmək istəyən tələbələrə əlavə şans verilib
15:05 / 24-06-2025
Dövlət informasiya ehtiyatları və sistemləri barədə qərar qəbul olunub
14:56 / 24-06-2025
Azərbaycan ilk dəfə BMT-nin Bürosuna sədr seçilib
14:50 / 24-06-2025
Fransanın müstəmləkəçilik siyasəti müzakirə olunacaq
14:42 / 24-06-2025
Beş ölkə Rusiyanın işğalından qorunmaq üçün milyonlarla mina basdıracaq
14:24 / 24-06-2025
QHT-lərə nəzarət artırılır
14:12 / 24-06-2025
Prezident şirkət sədrini qəbul edib
14:08 / 24-06-2025
“Dövlət borcu haqqında” qanuna dəyişiklik edilir
14:06 / 24-06-2025
Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı bəlli olub
13:56 / 24-06-2025
Ağdərə və Ağdama növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
17:28 / 20-06-2025
DTX əməliyyat keçirib: icra başçısı və müavinləri saxlanılıb - (Yenilənib)
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
14:17 / 20-06-2025
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı Mətanət Vahid olub - Fotolar
13:08 / 21-06-2025
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
06:06 / 22-06-2025
ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşulub - Üç nüvə obyekti vurulub - (Yenilənib)
12:30 / 20-06-2025
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
15:58 / 21-06-2025
Prezident icra başçısını vəzifədən azad edib
16:26 / 20-06-2025
Professor: İraq ssenarisi İranda təkrar olunur
16:45 / 21-06-2025
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
08:55 / 22-06-2025
Tehran geri çəkilmək istəmir
19:32 / 21-06-2025
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
Tramp-Putin görüşü gərginliyi artırıb
Tarix: 22-07-2018 08:25 | Bölmə: Slayd
Bir neçə gün öncə ABŞ prezidenti Donald Tramp Avropa turnesinin ardınca Helsinkidə Rusiyanın dövlət başçısı Vladimir Putinlə bir araya gəldi.
Bu görüş bir çoxlarının dediyi kimi, dünyadakı gərginliyin azalması ilə nəticələnmədi, əksinə, yeni gərginliyə səbəb oldu.
Avrop Birliyi ölkələrinin ardınca Trampı öz ölkəsində də sərt qaşılayıb, onu Putinə satılmaqda ittiham edildilər.
Tramp Putinlə anlaşmaq istəyir
Reyting.az saytının məlumatına görə, D. Tramp V. Putini bu ilin payızında Vaşinqtona səfərə dəvət edib.
Bu barədə Ağ Evin mətbuat katibi Sara Sanders özünün “Twitter” hesabında yazıb.
“Helsinkidə prezident iki ölkənin təhlükəsizlik şuralarının əməkdaşları arasında dialoqun davam etdirilməsinə razılıq verib. Prezident Tramp milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Con Boltonu payızda prezident Putini Vaşinqtona dəvət etməyə çağırıb. Səfərləbağlı müzakirələr artıq başlayıb”, - deyə S.Sanders yazıb.
Bu açıqlamadan bir neçə saat sonra isə Trampın özü bəyanat verib. O, “Putinlə ikinci görüşü səbirsizliklə gözləyirəm”,- deyərək,
“Twitter” səhifəsində Rusiya ilə dost münasibəti qurmaqda maraqlı olduğunu bəyan edib.
Tram bir qədər də irəli gedərək, ABŞ mediasını Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməkdə qınayıb: “Onlar Putinlə normal əlaqələrimizin olmasına görə mənə nifrət edirlər. Digər ölkələrdən daha yaxşı əlaqələrə malikik”.
Putin qəzəblidir
Ən maraqlı məsələ Moskva cəhbəsindədir. Belə ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin köməkçisi Yuri Uşakov bildirib ki, Moskva və Vaşinqton prezidentlərin yeni görüşünü hələ müzakirə etmir.
Putin isə hadisələrin belə gərgin cərəyan etdiyi bir məqamda NATO-ya və qonşu Gürcüstanla Ukraynaya sərt mesaj verib:
“Ukrayna və Gürcüstanı NATO-ya daxil etmək istəyənlər belə məsuliyyətsiz siyasətin nəticələri barədə də düşünməlidirlər. Rusiya bu aqressiv addıma qarşı eyni tərzdə reaksiya verəcək”.
O, NATO-nun Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşmasını “təcavüzkar addım” adlandırıb: “Rusiaya üçün təhlükə yaradan belə təcavüzkar addıma qarşı lazımi cavab verəcəyik”.
Gürcüstan prezidenti Giorgi Marqvelaşvilinin cavabı da özünü çox gözlətməyib.
O, deyib ki, Gürcüstan Rusiya ilə münaqişənin sülh yolu ilə həllinin tərəfdarıdır: “Lakin etibar qonşu ölkənin ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin pozulması ilə bərpa oluna bilməz”.
Göründüyü kimi, Putin-Tramp görüşündən sonra Rusiya daha qəzəbli görünür, Putin NATO-nu birbaşa hədəf alıb. Hətta iş o yerə çatıb ki, o, NATO ilə əməkdaşlığa can atan ölkələri də hədələyir. Paralel olaraq isə ABŞ-da daxili gərginlik yüksəlib.
Reyting.az-ın məlumatına görə, Avropa turnesi, ardından da Helsinki sammiti ABŞ prezidenti Donald Trampı növbəti böyük qalmaqalın mərkəzinə gətirib. Həm Birləşmiş Şatatlarda, həm də Avropada siyasilər, mətbuat, ekspertlər Trampı sərt şəkildə tənqid və ittiham edir. Onların bir qismi sammit zamanı ABŞ liderini Rusiya prezidentinə qarşı həddən ziyadə loyal davranmaqda günahlandırır, bir qismi isə Trampın dövlətə xəyanətdə suçlayır.
Ən çox tənqid edilən məqamlardan biri də Trampın ABŞ kəşfiyyatından daha çox Putinə inandığına dair bəyanatıdır. İyulun 16-a baş tutan Helsinki sammitindən sonra jurnalistlər qarşısına çıxan Trampa Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə mümkün müdaxiləsinə dair sual verildi.
Ondan bu məsələdə öz xüsusi xidmət orqanlarına, yoxsa Putinə daha çox inandığı soruşuldu. Trampın jurnalistin sualına cavabı belə oldu:
“Prezident Putin deyir ki, bunu edən Rusiya olmayıb. Mən də başa düşə bilmirəm ki, Rusiya hansı əsasla olmalı idi?”.
Xatırladaq ki, ABŞ kəşfiyyat orqanları Rusiyanı Demokrat Partiyasının serverlərini qırmaqda və Trampın opponentlərinə qarşı kompromat xarakterli informasiyaları yaymaqda ittiham edirlər.
“Mən o tərəfə də, bu tərəfə də inanıram. Öz kəşfiyyatıma inanıram. Amma demək istəyirəm ki, Putin iddiaları çox aktiv və inandırıcı şəkildə inkar edirdi”, – deyə Tramp qeyd edib.
Putinlə görüşdən sonra Tramp “Fox New” telekanalına müsahibə verərək bildirib ki, Kreml heç bir şəkildə ABŞ-ın daxili işlərinə təsir etməyə cəhd göstərməyib. Putin bəyan edib ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına ünvanlanan ittihamlar Vaşinqtonun daxili siyasətindəki mübarizənin nəticəsidir. Hətta Putin ABŞ hökumətinin Rusiyanın müdaxiləsinə dair rəsmi sorğu göndərməməsinə də təəccüblənib.
Xüsusi xidmət orqanları ilə bağlı fikirlər ABŞ KİV-lərində və sosial şəbəkələrdə aktiv şəkildə müzakirə olunub. ABŞ prezidentinin çıxışını ilk tənqid edənlərdən biri Trampın sevimli telekanalı – “Fox News”un aparıcısı Nil Kavuto olub.
“Bu, sadəcə iyrənc idi”
“Bu, sadəcə iyrənc idi. ABŞ prezidenti xaricdə bizim əsas düşmənimiz, əsas rəqibimizlə danışır. Və ona sudan quru çıxmağa şərait yaradır. Heç olmasa kiçikcik belə, tənqid səsləndirmir”, – deyə N. Kavuto bildirib.
2013-2017-ci illərdə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə rəhbərlik etmiş Con Brennan isə Trampın bu davranışını dövlətə xəyanətlə eyniləşdirib. “Twitter” hesabındakı paylaşımında Brennan Trampın davranışlarının ağır cinayətə yaxınlaşdığını deyib və bunun dövlətə xəyanətə bərabər olduğunu yazıb.
ABŞ Milli Kəşfiyyatının hazırkı rəhbəri Den Kouts da Trampla razılaşmayıb:
“Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxiləsi və bizim demokratiyamıza mütəmadi hücumları ilə bağlı qiymətləndirməmiz dəqiq idi. Biz milli təhlükəsizliyimizin müdafiəsi naminə obyektiv kəşfiyyat məlumatlarını təqdim etməkdə davam edəcəyik”.
“Tramp ən böyük səhvini edib”
Demokratların Senatdakı lideri Çak Şumer bildirib ki, ABŞ tarixində düşməni bu şəkildə dəstəkləyən prezident olmayıb. Onun Nümayəndələr Palatasındakı həmkarı – demokratların rəhbəri Nensi Pelosi Trampın bu zəifliyinin utancverici olduğunu deyib.
Trampı silahdaşları arasında da tənqid edənlər var. ABŞ prezidentinin ən sadiq tərəfdarı, respublikaçı Nyut Qinqriç bildirib ki, Putindən və ABŞ kəşfiyyatından aldığı məlumatları eyni səviyyəyə qoymaqla Ağ Evin sahibi prezidentliyinin ən böyük səhvinə yol verib.
“Özümə sual verdim – görəsən, nə vaxt Putindən imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiz?”
Respublikaçı siyasətçi (həm də aktyor), iki dəfə Kaliforniyanın qubernatoru seçilən Arnold Şvartsneger də Trampı tənqid edib:
“Mən indicə sizin mətbuat konfransınıza baxdım. Siz orada balaca fanat kimi görünürdünüz. Mən özümə sual verdim – görəsən, nəvaxt ondan imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiniz?”
Bu həftənin ikinci günü Tramp Ağ Evdə bəyan etdi ki, təhqiqat aparan və Rusiyanın seçkilərə müdaxilə etdiyini bildirən ABŞ kəşfiyyatına inanır. Tramp söz verdi ki, bu ilin noyabrında Konqresdə keçiriləcək seçkilərin təhlükəsizliyi təmin etmək üçün fəal tədbirlər görəcək.
ABŞ prezidenti qeyd edib ki, fikrini dəqiq ifadə etməyib və əslində demək istəyib ki, Moskvanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilə etmədiyini ehtimal etməyə hər hansı səbəb yoxdur.
Maraqlıdır ki, ABŞ prezidenti Ağ Evdə xüsusi xidmət orqanlarına dəstək bəyanatı verəndə bir neçə saniyəlik işıqlar sönüb. Tramp ehtimal edir ki, bu, kəşifyyat agentlərinin işidir.
Yeri gəlmişkən, Trampla Putinin görüşündən üç gün əvvəl ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Rusiya kəşfiyyatının 12 əməkdaşını ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilədə ittiham edib. İstintaq hesab edir ki, 2016-cı ildə ruslar Demokrat Partiyasının serverini qıraraq oradakı sənədləri oğurlayıblar. Həmin vaxt amerikalı siyasilər Trampdan Putinlə görüşməməyi xahiş ediblər. Respublikaçı senator Con Makkeyn isə bu yaxınlarda bəyan etmişdi ki, Tramp Putini cavab verməyə çağırmayacaqsa, Helsinki sammitini təxirə salsın…
Keçmiş baş katib Trampa qarşıdır
Bu arada NATO-nun sabiq rəhbəri Xavyer Solana ABŞ prezidentnə qarşı məqalə yazıb.
Reyting.az xarici mətbuata istinadən həmin məqaləni də təqdim edir:
Bu ay keçirilən illik NATO zirvəsi ABŞ prezidenti Donald Tramp və Amerikanın Avropa İttifaqı üzrə müttəfiqləri arasında bir sıra fikir ayrılıqlarının son mərhələsi olub. Ötənilki zirvə görüşündə, Tramp Şimali Atlantika Müqaviləsinin 5-ci maddəsini – Transatlantik İttifaqın təməli olan kollektiv müdafiə prinsipini təsdiqləməyib. Keçən ay G7 sammitini pozduqdan sonra Tramp bu həftə Helsinki zirvəsində Rusiya prezidenti Vladimir Putini ən yumşaq şəkildə tənqid etməkdən belə imtina edərək vəziyyəti daha da gərginləşdirib.
Xatırladaq ki, ötən həftə NATO-nun Brüsseldə keçirilmiş illik toplantısında Tramp NATO-nun bütün üzv ölkələrinin müdafiə fonduna yalnız ÜDM-in ən azı 2 faizinin xərcləməsini tələb etməyib; o bu xərclərin son nəticədə ÜDM-in 4 faizinə çatdırılmasını təklif edib. Sonuncu təklif təkcə büdcənin qurban verilməsi deyil, həm də qitədə əhəmiyyətli hərbi balanssızlığın yaranmasına gətirib çıxara bilər. UDM-in 4 faizində Almaniyanın hərbi büdcəsi, Fransa ilə müqayisədə, daha çox olacaq, yəni 40 milyard avroya (46 milyard dollar) çatacaq.
İnkişaf etməkdə olan beynəlxalq dəyişkənlik dövründə biz, avropalılar özümüzü acınacaqlı hücumlardan qorumuş və bir çox kollektiv nailiyyətlərimizi dəstəkləmişik. Ancaq bu, özünütənqiddən qaçmaq mənası vermir.
Trampın 2 faizlik tələbi əsassız deyil: əvvəlki ABŞ prezidentləri də Avropa ölkələrini müdafiə xərclərini artırmağa çağırıblar. 2014-cü ildə UDM-in 2 faizini xərcləməyən NATO üzv dövlətləri bunu 2024-cü ilə qədər etmək öhdəliyi götürüb. Ciddi irəliləyişlərə baxmayaraq, bəzi ölkələr hələ də bu hədəfə çatmaqdan uzaqdır.
Müttəfiqlərimizlə həmrəyliyin qorunması ehtiyacından başqa, Avropanın təhlükəsizliyi üçün məsuliyyət daşıyırıq. Həm xarici, həm də daxili təhdidlər mövcuddur və onlar daha çox qarşılıqlı əlaqəyə sahib olurlar.
Paradiqmatik bir nümunə Suriyadakı müharibədir: ölkə əhalisini yeddi ildən çox müddətə əziyyət çəkdiyi dəhşətli humanitar faciəAvropa İttifaqının təməllərini sarsıdan qaçqın böhranını artırıb.
Amma xərcləmə səviyyələri problemin kökünə enmir. Hərbi xərclərin artması, onu “avropalı” etmədiyimiz təqdirdə, son nəticədə qeyri-məhsuldar olacaq. Aİ-nin ümumi hərbi büdcəsi artıq yalnız ABŞ-dan geri qalır və Rusiyanın xərclərindən dörd dəfə çoxdur. Bu resursların necə sərf olunduğunu bilmək, qitədəvə ətrafında NATO-nun birgə əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün imkanlarımızın və infrastrukturumuzun olub-olmaması vacibdir.
Tramp düşünür ki, NATO ölkələrinin ABŞ-dan faydalanma imkanı var və onlar qarşılığında heç nə etmir, bu – səhvdir. Heç kim ABŞ-ın təhlükəsizlik zəmanətlərinin hərbi münaqişələrin qarşısının alınmasında əsas rol oynadığını inkar etmir. Lakin digər NATO üzvləri də qarşılıqlı müdafiə öhdəliyini qüvvədə saxlayır vəABŞ-ın prioritetlərini qəbul edir.
Əslində, 5-ci maddənin yada düşdüyü yeganə məqam – 11 sentyabr 2001-ci ildir – ABŞ-a hücum. Bundan sonrakı dövrdəNATO Əfqanıstanda BMT-nin Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvəsini idarə edib – İttifaqın tarixində ən uzun missiya.
Avropa ABŞ-a dəyərli müttəfiq olmağa çalışır. 2017-ci ilin dekabrında Avropa İttifaqının iştirakçı ölkələri birgə müdafiə qabiliyyətlərini daha səmərəli inkişaf etdirməyə imkan verəcək daimi strukturlaşdırılmış əməkdaşlıq (PESCO) qurub. PESCO, həmçinin, 2016-cı il tarixli “Qlobal Strategiya” da qeyd edildiyi kimi, Aİ-nin strateji muxtariyyətinə nail olunması istiqamətində irəliləyişi sürətləndirəcək. NATO-nun Avropa sütunu gücləndikcə, ABŞ daha qabaqcıl qabiliyyət və texnologiyalarla təchiz olunan daha etibarlı müdafiə tərəfdaşı olacaq. Avropanın müdafiə sənayesinin parçalanmasını azaltmaq onun rəqabət gücünü artıracaq, bu da Avropa və ABŞ arasında texnoloji boşluğu aradan qaldırmaq baxımından vacibdir.
Xoşbəxtlikdən, Avropa İttifaqının Ortaq Müdafiə və Təhlükəsizlik Siyasəti çərçivəsində bu təşəbbüslər Avropa əhalisinin böyük dəstəyinə malikdir. Avropalılar üçün müdafiə xərclərinə dair kollektiv və konstruktiv yanaşma həmişə müttəfiqlərimizin düşünə biləcəyi hər hansı bir məcburiyyətdən daha möhkəm olacaq.
Lakin Tramp belə əməkdaşlıq səylərinin yolunu kəsib. Paradoksal olaraq, onun administrasiyası biz avropalıların təhlükəsizliyimizə görə məsuliyyət daşımağı tələb edərkən, davamlı olaraq ortaq müdafiə layihələrimizə zərbə vurmağa çalışır.
Avropanın təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq baxımından belə bir xurafat və qısqanclıq yeni deyil. ABŞ bu cür əməkdaşlığın NATO əməliyyatlarından uzaqlaşma yaradacağını iddia edir, lakin heç nə həqiqətdən üstün ola bilməz. Söhbət birgə imkanları inkişaf etdirməkdən getdikdə, bu sayaq iddialar Avropa ölkələrinin üzləşdiyi maneələrdir.
Tramp, həmçinin Avropanın müdafiə sənayesini inkişaf etdirmək tədbirləri əleyhinədir, çünki onlar Avropanın ABŞ ixracından asılılığını aradan qaldıracaq. Avropa özünü kifayət qədər təmin edə bilər, Amerikanın hazırladığı silahlara, avadanlıqlara və texnologiyaya daha çox bağlılıq heç bir məna vermir.
Mülki və hərbi missiyalar vasitəsilə qlobal təhlükəsizliyə töhfə verən missiyaların uzun tarixini nəzərə alaraq, Aİ NATO-ya çox şey təklif edir. Müdafiəyə daha kompakt və ardıcıl bir yanaşma ilə, Aİ NATO-nun daha güclü olmasını və ABŞ-a birbaşa fayda gətirməsini təmin edəcək. Qeyri-diplomatik və birtərəfli səlib səfərlərini davam etmək əvəzinə, Aİ ilə həmişə dost kimi davranmaq və Avropanın kollektiv müdafiə yanaşma vədini başa düşmək üçün Tramp müdrik olmalıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 22-07-2018 08:25 | Bölmə: Slayd
Bir neçə gün öncə ABŞ prezidenti Donald Tramp Avropa turnesinin ardınca Helsinkidə Rusiyanın dövlət başçısı Vladimir Putinlə bir araya gəldi.
Bu görüş bir çoxlarının dediyi kimi, dünyadakı gərginliyin azalması ilə nəticələnmədi, əksinə, yeni gərginliyə səbəb oldu.
Avrop Birliyi ölkələrinin ardınca Trampı öz ölkəsində də sərt qaşılayıb, onu Putinə satılmaqda ittiham edildilər.
Tramp Putinlə anlaşmaq istəyir
Reyting.az saytının məlumatına görə, D. Tramp V. Putini bu ilin payızında Vaşinqtona səfərə dəvət edib.
Bu barədə Ağ Evin mətbuat katibi Sara Sanders özünün “Twitter” hesabında yazıb.
“Helsinkidə prezident iki ölkənin təhlükəsizlik şuralarının əməkdaşları arasında dialoqun davam etdirilməsinə razılıq verib. Prezident Tramp milli təhlükəsizlik üzrə müşavir Con Boltonu payızda prezident Putini Vaşinqtona dəvət etməyə çağırıb. Səfərləbağlı müzakirələr artıq başlayıb”, - deyə S.Sanders yazıb.
Bu açıqlamadan bir neçə saat sonra isə Trampın özü bəyanat verib. O, “Putinlə ikinci görüşü səbirsizliklə gözləyirəm”,- deyərək,
“Twitter” səhifəsində Rusiya ilə dost münasibəti qurmaqda maraqlı olduğunu bəyan edib.
Tram bir qədər də irəli gedərək, ABŞ mediasını Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməkdə qınayıb: “Onlar Putinlə normal əlaqələrimizin olmasına görə mənə nifrət edirlər. Digər ölkələrdən daha yaxşı əlaqələrə malikik”.
Putin qəzəblidir
Ən maraqlı məsələ Moskva cəhbəsindədir. Belə ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin köməkçisi Yuri Uşakov bildirib ki, Moskva və Vaşinqton prezidentlərin yeni görüşünü hələ müzakirə etmir.
Putin isə hadisələrin belə gərgin cərəyan etdiyi bir məqamda NATO-ya və qonşu Gürcüstanla Ukraynaya sərt mesaj verib:
“Ukrayna və Gürcüstanı NATO-ya daxil etmək istəyənlər belə məsuliyyətsiz siyasətin nəticələri barədə də düşünməlidirlər. Rusiya bu aqressiv addıma qarşı eyni tərzdə reaksiya verəcək”.
O, NATO-nun Rusiya sərhədlərinə yaxınlaşmasını “təcavüzkar addım” adlandırıb: “Rusiaya üçün təhlükə yaradan belə təcavüzkar addıma qarşı lazımi cavab verəcəyik”.
Gürcüstan prezidenti Giorgi Marqvelaşvilinin cavabı da özünü çox gözlətməyib.
O, deyib ki, Gürcüstan Rusiya ilə münaqişənin sülh yolu ilə həllinin tərəfdarıdır: “Lakin etibar qonşu ölkənin ərazi bütövlüyünün və suverenliyinin pozulması ilə bərpa oluna bilməz”.
Göründüyü kimi, Putin-Tramp görüşündən sonra Rusiya daha qəzəbli görünür, Putin NATO-nu birbaşa hədəf alıb. Hətta iş o yerə çatıb ki, o, NATO ilə əməkdaşlığa can atan ölkələri də hədələyir. Paralel olaraq isə ABŞ-da daxili gərginlik yüksəlib.
Reyting.az-ın məlumatına görə, Avropa turnesi, ardından da Helsinki sammiti ABŞ prezidenti Donald Trampı növbəti böyük qalmaqalın mərkəzinə gətirib. Həm Birləşmiş Şatatlarda, həm də Avropada siyasilər, mətbuat, ekspertlər Trampı sərt şəkildə tənqid və ittiham edir. Onların bir qismi sammit zamanı ABŞ liderini Rusiya prezidentinə qarşı həddən ziyadə loyal davranmaqda günahlandırır, bir qismi isə Trampın dövlətə xəyanətdə suçlayır.
Ən çox tənqid edilən məqamlardan biri də Trampın ABŞ kəşfiyyatından daha çox Putinə inandığına dair bəyanatıdır. İyulun 16-a baş tutan Helsinki sammitindən sonra jurnalistlər qarşısına çıxan Trampa Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə mümkün müdaxiləsinə dair sual verildi.
Ondan bu məsələdə öz xüsusi xidmət orqanlarına, yoxsa Putinə daha çox inandığı soruşuldu. Trampın jurnalistin sualına cavabı belə oldu:
“Prezident Putin deyir ki, bunu edən Rusiya olmayıb. Mən də başa düşə bilmirəm ki, Rusiya hansı əsasla olmalı idi?”.
Xatırladaq ki, ABŞ kəşfiyyat orqanları Rusiyanı Demokrat Partiyasının serverlərini qırmaqda və Trampın opponentlərinə qarşı kompromat xarakterli informasiyaları yaymaqda ittiham edirlər.
“Mən o tərəfə də, bu tərəfə də inanıram. Öz kəşfiyyatıma inanıram. Amma demək istəyirəm ki, Putin iddiaları çox aktiv və inandırıcı şəkildə inkar edirdi”, – deyə Tramp qeyd edib.
Putinlə görüşdən sonra Tramp “Fox New” telekanalına müsahibə verərək bildirib ki, Kreml heç bir şəkildə ABŞ-ın daxili işlərinə təsir etməyə cəhd göstərməyib. Putin bəyan edib ki, Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına ünvanlanan ittihamlar Vaşinqtonun daxili siyasətindəki mübarizənin nəticəsidir. Hətta Putin ABŞ hökumətinin Rusiyanın müdaxiləsinə dair rəsmi sorğu göndərməməsinə də təəccüblənib.
Xüsusi xidmət orqanları ilə bağlı fikirlər ABŞ KİV-lərində və sosial şəbəkələrdə aktiv şəkildə müzakirə olunub. ABŞ prezidentinin çıxışını ilk tənqid edənlərdən biri Trampın sevimli telekanalı – “Fox News”un aparıcısı Nil Kavuto olub.
“Bu, sadəcə iyrənc idi”
“Bu, sadəcə iyrənc idi. ABŞ prezidenti xaricdə bizim əsas düşmənimiz, əsas rəqibimizlə danışır. Və ona sudan quru çıxmağa şərait yaradır. Heç olmasa kiçikcik belə, tənqid səsləndirmir”, – deyə N. Kavuto bildirib.
2013-2017-ci illərdə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə rəhbərlik etmiş Con Brennan isə Trampın bu davranışını dövlətə xəyanətlə eyniləşdirib. “Twitter” hesabındakı paylaşımında Brennan Trampın davranışlarının ağır cinayətə yaxınlaşdığını deyib və bunun dövlətə xəyanətə bərabər olduğunu yazıb.
ABŞ Milli Kəşfiyyatının hazırkı rəhbəri Den Kouts da Trampla razılaşmayıb:
“Rusiyanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxiləsi və bizim demokratiyamıza mütəmadi hücumları ilə bağlı qiymətləndirməmiz dəqiq idi. Biz milli təhlükəsizliyimizin müdafiəsi naminə obyektiv kəşfiyyat məlumatlarını təqdim etməkdə davam edəcəyik”.
“Tramp ən böyük səhvini edib”
Demokratların Senatdakı lideri Çak Şumer bildirib ki, ABŞ tarixində düşməni bu şəkildə dəstəkləyən prezident olmayıb. Onun Nümayəndələr Palatasındakı həmkarı – demokratların rəhbəri Nensi Pelosi Trampın bu zəifliyinin utancverici olduğunu deyib.
Trampı silahdaşları arasında da tənqid edənlər var. ABŞ prezidentinin ən sadiq tərəfdarı, respublikaçı Nyut Qinqriç bildirib ki, Putindən və ABŞ kəşfiyyatından aldığı məlumatları eyni səviyyəyə qoymaqla Ağ Evin sahibi prezidentliyinin ən böyük səhvinə yol verib.
“Özümə sual verdim – görəsən, nə vaxt Putindən imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiz?”
Respublikaçı siyasətçi (həm də aktyor), iki dəfə Kaliforniyanın qubernatoru seçilən Arnold Şvartsneger də Trampı tənqid edib:
“Mən indicə sizin mətbuat konfransınıza baxdım. Siz orada balaca fanat kimi görünürdünüz. Mən özümə sual verdim – görəsən, nəvaxt ondan imza istəyəcək və ya “selfi” çəkdirəcəksiniz?”
Bu həftənin ikinci günü Tramp Ağ Evdə bəyan etdi ki, təhqiqat aparan və Rusiyanın seçkilərə müdaxilə etdiyini bildirən ABŞ kəşfiyyatına inanır. Tramp söz verdi ki, bu ilin noyabrında Konqresdə keçiriləcək seçkilərin təhlükəsizliyi təmin etmək üçün fəal tədbirlər görəcək.
ABŞ prezidenti qeyd edib ki, fikrini dəqiq ifadə etməyib və əslində demək istəyib ki, Moskvanın ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilə etmədiyini ehtimal etməyə hər hansı səbəb yoxdur.
Maraqlıdır ki, ABŞ prezidenti Ağ Evdə xüsusi xidmət orqanlarına dəstək bəyanatı verəndə bir neçə saniyəlik işıqlar sönüb. Tramp ehtimal edir ki, bu, kəşifyyat agentlərinin işidir.
Yeri gəlmişkən, Trampla Putinin görüşündən üç gün əvvəl ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Rusiya kəşfiyyatının 12 əməkdaşını ABŞ-dakı seçkilərə müdaxilədə ittiham edib. İstintaq hesab edir ki, 2016-cı ildə ruslar Demokrat Partiyasının serverini qıraraq oradakı sənədləri oğurlayıblar. Həmin vaxt amerikalı siyasilər Trampdan Putinlə görüşməməyi xahiş ediblər. Respublikaçı senator Con Makkeyn isə bu yaxınlarda bəyan etmişdi ki, Tramp Putini cavab verməyə çağırmayacaqsa, Helsinki sammitini təxirə salsın…
Keçmiş baş katib Trampa qarşıdır
Bu arada NATO-nun sabiq rəhbəri Xavyer Solana ABŞ prezidentnə qarşı məqalə yazıb.
Reyting.az xarici mətbuata istinadən həmin məqaləni də təqdim edir:
Bu ay keçirilən illik NATO zirvəsi ABŞ prezidenti Donald Tramp və Amerikanın Avropa İttifaqı üzrə müttəfiqləri arasında bir sıra fikir ayrılıqlarının son mərhələsi olub. Ötənilki zirvə görüşündə, Tramp Şimali Atlantika Müqaviləsinin 5-ci maddəsini – Transatlantik İttifaqın təməli olan kollektiv müdafiə prinsipini təsdiqləməyib. Keçən ay G7 sammitini pozduqdan sonra Tramp bu həftə Helsinki zirvəsində Rusiya prezidenti Vladimir Putini ən yumşaq şəkildə tənqid etməkdən belə imtina edərək vəziyyəti daha da gərginləşdirib.
Xatırladaq ki, ötən həftə NATO-nun Brüsseldə keçirilmiş illik toplantısında Tramp NATO-nun bütün üzv ölkələrinin müdafiə fonduna yalnız ÜDM-in ən azı 2 faizinin xərcləməsini tələb etməyib; o bu xərclərin son nəticədə ÜDM-in 4 faizinə çatdırılmasını təklif edib. Sonuncu təklif təkcə büdcənin qurban verilməsi deyil, həm də qitədə əhəmiyyətli hərbi balanssızlığın yaranmasına gətirib çıxara bilər. UDM-in 4 faizində Almaniyanın hərbi büdcəsi, Fransa ilə müqayisədə, daha çox olacaq, yəni 40 milyard avroya (46 milyard dollar) çatacaq.
İnkişaf etməkdə olan beynəlxalq dəyişkənlik dövründə biz, avropalılar özümüzü acınacaqlı hücumlardan qorumuş və bir çox kollektiv nailiyyətlərimizi dəstəkləmişik. Ancaq bu, özünütənqiddən qaçmaq mənası vermir.
Trampın 2 faizlik tələbi əsassız deyil: əvvəlki ABŞ prezidentləri də Avropa ölkələrini müdafiə xərclərini artırmağa çağırıblar. 2014-cü ildə UDM-in 2 faizini xərcləməyən NATO üzv dövlətləri bunu 2024-cü ilə qədər etmək öhdəliyi götürüb. Ciddi irəliləyişlərə baxmayaraq, bəzi ölkələr hələ də bu hədəfə çatmaqdan uzaqdır.
Müttəfiqlərimizlə həmrəyliyin qorunması ehtiyacından başqa, Avropanın təhlükəsizliyi üçün məsuliyyət daşıyırıq. Həm xarici, həm də daxili təhdidlər mövcuddur və onlar daha çox qarşılıqlı əlaqəyə sahib olurlar.
Paradiqmatik bir nümunə Suriyadakı müharibədir: ölkə əhalisini yeddi ildən çox müddətə əziyyət çəkdiyi dəhşətli humanitar faciəAvropa İttifaqının təməllərini sarsıdan qaçqın böhranını artırıb.
Amma xərcləmə səviyyələri problemin kökünə enmir. Hərbi xərclərin artması, onu “avropalı” etmədiyimiz təqdirdə, son nəticədə qeyri-məhsuldar olacaq. Aİ-nin ümumi hərbi büdcəsi artıq yalnız ABŞ-dan geri qalır və Rusiyanın xərclərindən dörd dəfə çoxdur. Bu resursların necə sərf olunduğunu bilmək, qitədəvə ətrafında NATO-nun birgə əməliyyatlarını asanlaşdırmaq üçün imkanlarımızın və infrastrukturumuzun olub-olmaması vacibdir.
Tramp düşünür ki, NATO ölkələrinin ABŞ-dan faydalanma imkanı var və onlar qarşılığında heç nə etmir, bu – səhvdir. Heç kim ABŞ-ın təhlükəsizlik zəmanətlərinin hərbi münaqişələrin qarşısının alınmasında əsas rol oynadığını inkar etmir. Lakin digər NATO üzvləri də qarşılıqlı müdafiə öhdəliyini qüvvədə saxlayır vəABŞ-ın prioritetlərini qəbul edir.
Əslində, 5-ci maddənin yada düşdüyü yeganə məqam – 11 sentyabr 2001-ci ildir – ABŞ-a hücum. Bundan sonrakı dövrdəNATO Əfqanıstanda BMT-nin Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvəsini idarə edib – İttifaqın tarixində ən uzun missiya.
Avropa ABŞ-a dəyərli müttəfiq olmağa çalışır. 2017-ci ilin dekabrında Avropa İttifaqının iştirakçı ölkələri birgə müdafiə qabiliyyətlərini daha səmərəli inkişaf etdirməyə imkan verəcək daimi strukturlaşdırılmış əməkdaşlıq (PESCO) qurub. PESCO, həmçinin, 2016-cı il tarixli “Qlobal Strategiya” da qeyd edildiyi kimi, Aİ-nin strateji muxtariyyətinə nail olunması istiqamətində irəliləyişi sürətləndirəcək. NATO-nun Avropa sütunu gücləndikcə, ABŞ daha qabaqcıl qabiliyyət və texnologiyalarla təchiz olunan daha etibarlı müdafiə tərəfdaşı olacaq. Avropanın müdafiə sənayesinin parçalanmasını azaltmaq onun rəqabət gücünü artıracaq, bu da Avropa və ABŞ arasında texnoloji boşluğu aradan qaldırmaq baxımından vacibdir.
Xoşbəxtlikdən, Avropa İttifaqının Ortaq Müdafiə və Təhlükəsizlik Siyasəti çərçivəsində bu təşəbbüslər Avropa əhalisinin böyük dəstəyinə malikdir. Avropalılar üçün müdafiə xərclərinə dair kollektiv və konstruktiv yanaşma həmişə müttəfiqlərimizin düşünə biləcəyi hər hansı bir məcburiyyətdən daha möhkəm olacaq.
Lakin Tramp belə əməkdaşlıq səylərinin yolunu kəsib. Paradoksal olaraq, onun administrasiyası biz avropalıların təhlükəsizliyimizə görə məsuliyyət daşımağı tələb edərkən, davamlı olaraq ortaq müdafiə layihələrimizə zərbə vurmağa çalışır.
Avropanın təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq baxımından belə bir xurafat və qısqanclıq yeni deyil. ABŞ bu cür əməkdaşlığın NATO əməliyyatlarından uzaqlaşma yaradacağını iddia edir, lakin heç nə həqiqətdən üstün ola bilməz. Söhbət birgə imkanları inkişaf etdirməkdən getdikdə, bu sayaq iddialar Avropa ölkələrinin üzləşdiyi maneələrdir.
Tramp, həmçinin Avropanın müdafiə sənayesini inkişaf etdirmək tədbirləri əleyhinədir, çünki onlar Avropanın ABŞ ixracından asılılığını aradan qaldıracaq. Avropa özünü kifayət qədər təmin edə bilər, Amerikanın hazırladığı silahlara, avadanlıqlara və texnologiyaya daha çox bağlılıq heç bir məna vermir.
Mülki və hərbi missiyalar vasitəsilə qlobal təhlükəsizliyə töhfə verən missiyaların uzun tarixini nəzərə alaraq, Aİ NATO-ya çox şey təklif edir. Müdafiəyə daha kompakt və ardıcıl bir yanaşma ilə, Aİ NATO-nun daha güclü olmasını və ABŞ-a birbaşa fayda gətirməsini təmin edəcək. Qeyri-diplomatik və birtərəfli səlib səfərlərini davam etmək əvəzinə, Aİ ilə həmişə dost kimi davranmaq və Avropanın kollektiv müdafiə yanaşma vədini başa düşmək üçün Tramp müdrik olmalıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 17:04
Jurnalistlərin həbs müddəti uzadılıb
Dünən, 12:51
“Qiyamət planı” üzə çıxıb - Fotolar
Dünən, 07:09
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
23-06-2025, 19:12
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
23-06-2025, 18:53
Yeni dünya düzəni Yaxın Şərqin simasını dəyişir
23-06-2025, 15:14
İran MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandırmaq istəyir
23-06-2025, 14:49
Neftin qiyməti son beş ayda ən yüksək həddə çatıb
23-06-2025, 14:23
İlham Əliyev Goranboyda müəssisənin açılışını edib - (Yenilənib)
23-06-2025, 13:56
Prezident Yevlaxa gedib - (Yenilənib) - Fotolar
23-06-2025, 11:57
Xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadılıb
22-06-2025, 08:55
Tehran geri çəkilmək istəmir
21-06-2025, 19:32
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
21-06-2025, 18:12
“Real Ermənistan” erməniləri niyə qorxudur?
21-06-2025, 16:45
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
21-06-2025, 15:58
Prezident icra başçısını vəzifədən azad edib
21-06-2025, 13:08
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
21-06-2025, 12:54
Naxçıvanın Konstitusiyası dəyişir
21-06-2025, 11:50
NATO-nun mövcudluğu sual altına düşüb
20-06-2025, 16:26
Professor: İraq ssenarisi İranda təkrar olunur
20-06-2025, 12:30
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
20-06-2025, 11:08
Paşinyan Türkiyədə sülh sazişini müzakirə edəcək
20-06-2025, 09:12
DTX-nın saxladığı vitse-prezidentin məhkəməsi başlayıb
19-06-2025, 13:36
NATO-da böyük dəyişiklik olacaq
19-06-2025, 12:38
Fordo tilsimi: İsrail bu obyekti necə məhv edəcək?
19-06-2025, 11:32
Rusiya ikinci strateji müttəfiqini itirmək riski ilə üzləşib
19-06-2025, 09:57
Sabah daha bir şəhidimizin dəfn mərasimi olacaq - Foto
19-06-2025, 09:12
Rusiya ilə Azərbaycan Xəzərdəki problemin həllinə çalışırlar - Foto
18-06-2025, 16:25
Trampın İrana hücumunu dayandırmaq istəyirlər
18-06-2025, 13:18
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesinə başlanılıb - (Yenilənib)
18-06-2025, 12:34
İsrailin raketdən müdafiə vasitələri tükənir - Foto
18-06-2025, 11:30
Çindən Tehrana qeyri-müəyyən yükü olan təyyarələr uçur
18-06-2025, 10:52
İranın qonşuları çətin vəziyyətdədir
18-06-2025, 08:30
Günəşdə güclü partlayış baş verib
17-06-2025, 18:48
Rusiya Ayda hərbi təyinatlı obyekt tikəcək
17-06-2025, 17:42
İrandakı rejimi dəyişirlər?
17-06-2025, 16:03
Mollazadə: İrana qarşı hərbi əməliyyat məcburiyyətdən irəli gəlir
17-06-2025, 13:26
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
17-06-2025, 11:19
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
17-06-2025, 08:11
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
