00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
00:29 / 25-06-2025
Orban: Dörd ölkə Zelenskini NATO sammitində görmək istəmir
00:17 / 25-06-2025
İranın nüvə proqramını məhv edə bilməyiblər
00:03 / 25-06-2025
16 yaşlı qızı qaçıran axund işdən çıxarılıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
19:25 / 24-06-2025
Milyarderin övladını "ChatGPT" tərbiyə edir
19:17 / 24-06-2025
Vardanyan yenidən hakim qarşısına çıxarılıb - Fotolar
19:09 / 24-06-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib, aidiyyəti qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilib
18:01 / 24-06-2025
Qadın sərnişinlərə əxlaqsızlıq edən taksi sürücüsü saxlanılıb
17:50 / 24-06-2025
Abşeronda küçə iti nənə və nəvəyə hücum edib
17:45 / 24-06-2025
Tramp: "Ümid edirəm ki, Rusiya ilə sövdələşə biləcəyik"
17:25 / 24-06-2025
Azərbaycanla Çin arasında viza ləğvi nə vaxtdan qüvvəyə minir? - Açıqlama
17:04 / 24-06-2025
Jurnalistlərin həbs müddəti uzadılıb
17:03 / 24-06-2025
Böyük Qayıdış Proqramı: yeni alt işçi qrupları yaradılıb
16:59 / 24-06-2025
Rəsmi Bakı: "İsrail və İran arasında atəşkəsi alqışlayırıq"
16:26 / 24-06-2025
Tramp İran və İsrail arasında vasitəçiliyi necə edib?
16:19 / 24-06-2025
Qəzzada daha 84 fələstinli həyatını itirib
16:09 / 24-06-2025
İsazadə: “Əməliyyatlar İranın nüvə texnologiyasının durumundan asılı olacaq”
16:02 / 24-06-2025
Polis əməliyyatı: 175 kq narkotik vasitə dövriyyədən çıxarılıb
15:50 / 24-06-2025
Atəşkəs pozulub - İsrail İrana zərbə endirib
15:28 / 24-06-2025
Xaricdən Azərbaycana köçürülmək istəyən tələbələrə əlavə şans verilib
15:05 / 24-06-2025
Dövlət informasiya ehtiyatları və sistemləri barədə qərar qəbul olunub
14:56 / 24-06-2025
Azərbaycan ilk dəfə BMT-nin Bürosuna sədr seçilib
14:50 / 24-06-2025
Fransanın müstəmləkəçilik siyasəti müzakirə olunacaq
14:42 / 24-06-2025
Beş ölkə Rusiyanın işğalından qorunmaq üçün milyonlarla mina basdıracaq
14:24 / 24-06-2025
QHT-lərə nəzarət artırılır
14:12 / 24-06-2025
Prezident şirkət sədrini qəbul edib
14:08 / 24-06-2025
“Dövlət borcu haqqında” qanuna dəyişiklik edilir
14:06 / 24-06-2025
Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı bəlli olub
13:56 / 24-06-2025
Ağdərə və Ağdama növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
17:28 / 20-06-2025
DTX əməliyyat keçirib: icra başçısı və müavinləri saxlanılıb - (Yenilənib)
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
14:17 / 20-06-2025
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı Mətanət Vahid olub - Fotolar
13:08 / 21-06-2025
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
06:06 / 22-06-2025
ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşulub - Üç nüvə obyekti vurulub - (Yenilənib)
12:30 / 20-06-2025
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
15:58 / 21-06-2025
Prezident icra başçısını vəzifədən azad edib
16:26 / 20-06-2025
Professor: İraq ssenarisi İranda təkrar olunur
16:45 / 21-06-2025
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
08:55 / 22-06-2025
Tehran geri çəkilmək istəmir
19:32 / 21-06-2025
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
Hökumət reallığı ictimaiyyətdən gizlədir
Tarix: 11-08-2018 10:25 | Bölmə: Slayd
Statistika Komitəsinin açıqladığı inflyasiya rəqəmi həqiqəti əks etdirmir; Nazirlər Kabinetinin son qərarı kasıb təbəqənin əleyhinə işləyəcək
Artıq bir neçə ildir ki, ölkədə qiymət artımı davam edir. Bəzi məhsulların qiymətləri tədricən qaldırıldığı üçün ajiotaj yaranmır. Amma ilin əvvəli ilə ortasındakı qiymətləri müqayisə etdikdə artımın ciddi məbləğdə olduğu nəzərdən qaçmır.
Rəsmi statistik rəqəmlər isə real bazara uyğun deyil. Belə ki, 2018-ci ilin yanvar-iyul aylarında istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 2017-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 2,8 faiz, o cümlədən ərzaq məhsulları 2,8 faiz, qeyri-ərzaq malları 3,4 faiz, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlər 2,3 faiz bahalaşıb.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, cari ilin iyul ayında iyun ayına nisbətən istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 0,6 faiz, o cümlədən ərzaq məhsullarının qiymətləri 1,5 faiz azalıb, qeyri-ərzaq mallarının və əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin qiymətləri isə 0,1 faiz artıb.
Qeyd edək ki, 2018-ci ilin yanvar-iyun aylarında istehlak məhsulları və xidmətlər 2017-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 3 faiz bahalaşıb. Bu müddətdə ərzaq məhsullarının qiymətləri 3 faiz, qeyri-ərzaq malları 3,8 faiz, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin qiymətləri isə 2,4 faiz artıb. Cari ilin iyun ayında may ayına nisbətən istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 0,7 faiz, o cümlədən ərzaq məhsullarının qiymətləri 1,6 faiz azalıb, qeyri-ərzaq mallarının və əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin qiymətləri isə sabit qalıb.
İyul ayında iyun ayı ilə müqayisədə qeyri-ərzaq mallarından parçaların, inşaat materiallarının, mebel və ev əşyalarının, xalça və digər döşəmə örtüklərinin, şüşə məmulatları, yemək qabları və əşyalarının, məişət cihazlarının, minik avtomobilləri üçün ehtiyat hissələrinin, zərgərlik məmulatlarının qiymətlərində bahalaşma, fotoaparatların, telefon aparatlarının və elektrik fenlərinin qiymətlərində isə ucuzlaşma müşahidə olunub. Digər qeyri-ərzaq mallarının qiymətlərində ciddi dəyişikliklər baş verməyib.
İqtisadçı-ekspert Məhəmməd Talıblı “Reytinq”ə deyib ki, Statistika Komitəsinin açıqladığı inflyasiya rəqəmi real deyil. Onun sözlərinə görə, Statistika Komitəsi yenə də simvolik həddi açıqlayıb:
“Mən deyərdim ki, az qala ay ərzində ölkədə 2,8 faizlik inflyasiya gedir. Bu problem bir nazirlik və komitənin məsuliyyəti deyil. Buna görə təkbaşına nə Mərkəzi Bank, nə də Statistika Komitəsi cavabdehlik daşımır. Bu, həm də iqtisadi siyasəti həyata keçirən digər qurumların effektiv olmayan siyasətinin nəticəsidir. Ona görə də qiymətləri tənzimləyə bilmirlər. Əgər normal iqtisadi sistem olsaydı, qiymətlər dəbu sitemə uyğun formalaşardı”.
Qeyd edək ki, hakimiyyət nümayəndələri müxalifyönlü və müstəqil ekspertləri iqtisadi problemləri şişirtməkdə, yaxud normal təklif verəbilməməkdə ittiham edirlər. M. Talıblı isə hökumət nümayəndələrinin bu ittihamını əsassız sayır: “Əvvəla, tənqid etdiyim məqamlarla bağlı təkliflərim hər zaman olub. Mən deyirəm ki, ilk olaraq inflyasiyanın real vəziyyətini etiraf edin, sonra keçək problemin diqnostikasına. Çünki xəstəlik gizlədilən zaman pasiyentin diaqnozu və müalicəsi səhv gedəcək.
İkincisi, alternativ inflyasiya metodologiyasının aparılması üçün vətəndaş cəmiyyyəti sektoru ilə əməkdaşlıq edin və təkliflər alın.
Üçüncüsü, Statistika Komitəsi 500-dən çox adda mal və xidmətlərin sayını azaldıb, təxminən 100 mal və xidmət üzrə real inflyasiya hesablaması aparın. Çünki, ölkədə əksəriyyətin istehlak etdiyi zəruri mal və xidmətlərin sayı 100-ü ötmür. Bu zaman görəcəksiniz ki, sadə vətəndaşların daha çox istehlak etdiyi məhsul və xidmətlərdə inflyasiya daha çox, heç istehlak etmədiyi (məsələn, balıq kürüsü və s.) deflyasiya qeydə alınır. Bu zaman ortalama hədd aşağı görünür. Sadə vətəndaş kürü yeyir?
Dördüncüsü, bu qədər inzibati və maliyyə resursları ilə təmin olunan hökumətə niyə idarəetmədə heç bir məsuliyyəti olmayan müstəqil iqtisadçılar təklif verməlidir? Sadə vətəndaşın vergisi ilə fəaliyyət göstərən məmura hələ bir cəmiyyətin düşünən beyinləri yığılıb beyin fırtınası da etməlidir? Bu nə məntiqdir? Odur ki, hökumət nümayəndələri öz işləri ilə normal məşğul olsalar, belə bir vəziyyət yaranmaz”.
İqtisadçı son dövrlər hökumətin qəbul etdiyi digər qərarlara da toxunub. Onun sözlərinə görə, metropolitendə, şəhər və rayonlarda, şəhərətrafı və qəsəbələrarası avtobus marşrutlarında qiymətlərin 50 faiz artımı “10 qəpiklik artım” kimi xarakteriza etmək doğru deyil: “Elmi baxımdan artımların faiz nisbəti ilə ifadə olunması həmin sektorlar üzrə tam təsəvvür formalaşdırır. Bu baxımdan birdən-birə 50 faizlik həddə tariflərdə dəyişiklərin edilməsi ondan xəbər verir ki, həmin xidmətləri həyata keçirən təsərrüfat subyektlərinin istehsal etdikləri mal və xidmətlərin maya dəyərində əhəmiyyətli dərəcədə dəyişiklər baş verib. Bunun nədən yarandığı Tarif Şurasının əsaslandırma hissəsində yazılmayıb. Bəzi rəsmilər qiymət artımı ilə bağlı əsaslandırmalarda qeyd edirlər ki, hansısa Avropa ölkələrində, MDB coğrafiyasında tariflər bizdən yüksəkdir. Amma bu bir reallıqdır ki, Azərbaycanda orta aylıqə məkhaqqı həmin ölkələrlə müqayisəolunmaz dərəcədə aşağıdır.
İkincisi, onlarda dövlət büdcələri tərəfindən təbii inhisarçı şirkətlər və ya ictimai xidməti həyata keçirən dövlət şirkətləri mərkəzləşdirilmiş büdcədən dotasiya almırlar. Amma bizim dövlət büdcəsində təbii inhisarçı şirkətlərə 100 milyonlarla məbləğində gəlir və xərclərini tənzimləmək məqsədilə əvəzsiz maliyyə yardımları edilir. Halbuki, müstəqil iqtisadçılar, beynəxalq maliyyə qurumları, o cümlədən BVF ölkəmizlə bağlı tövsiyyələrində qeyd ediblər ki, dövlət şirkətlərinə ayrılan dotasiyalar büdcə vəsaitlərinin səmərəsizliyini və korrupsiya baxımından riskyaradıcı amilləri meydana çıxarır. Söhbət son 15 il ərzində ölkənin nəqliyyat infrastrukturu üçün dövlət büdcəsindən həmin sahələrin keyfiyyətcə yenidən qurulması və təşkilinə ayrılan 10 milyardlarla dövlət vəsaitindən gedir. Dövlət büdcəsindən təkcə nəqliyyat sektorunda tikinti işlərinin aparılması, yeni avadanlıqların satın alınması və s. istiqamətinə ortalama olaraq hər il 2 milyard manat vəsait ayrılıb”.
M. Talıblı qeyd edib ki, əslində bu illər ərzində vətəndaşların vergiləri hesabına özünə xidmət xərclərinin maliyyələşdirilməsi baş verib:
“Vətəndaşlara çatmalı olduğu həmin vəsaitləri nəqliyyat sistemi üçün xərcləyiblər. İndi yenidən qiymət artırılması anlaşılmazlıqdır. Tarif Şurası bu qərarı əsaslandırarkən yazıb ki, bu dəyişikliklər nəqliyyat infrastrukturunun daha da təkmilləşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin sürətləndirilməsi və onun maliyyə təminatının yaxşılaşdırılmasına müsbət təsir göstərəcək. Bu fikirlə yuxarıda söylədiklərim arasındakı ziddiyyətin olması aydın görünür”.
İqtisadçı telefonlara tətbiq edilən yeni rusumların əhalinin kasıb təbəqəsinə zərbə vurduğunu da deyir:
“Hökumətin ölkəyə gətirilən mobil telefonların Azərbaycanda qeydiyyata alınması ilə bağlı gömrük rüsumlarını artırması səriştəsizlikdən qaynaqlanır”.
M. Talıblının sözlərinə görə, əslində iqtisadiyyatda bütün qərarlar iqtisadi baxımdan həssas sosial təbəqəni nəzərə almaqla verilməlidir:
“Belə qərarlar eksplerent (“qaranquş”) firmalara yox, patiyent (“tülkülər”) firmalara yönəlik olmalıdır. Patiyent firmalar – eksluziv mallar istehsal edən və ya sataraq onların elit təbəqələrin tələblərini təmin edirlər. Onlar ekskluziv malların satışı, yüksək markalar hesabına böyük pullar qazanırlar. Dövlət onların alıcılarının xərclədiyi pullar hesabına aşağı təbəqəli insanlara güzəşt zonası tanıyır. Və bunu təşviq edən addımlar atır. Eksplerent (“qaranquş”) firmalar isə bazarda istehlakçı axtarışında olan məhsul satışı üçün vurnuxan firmalardır”.
İqtisadçının fikrincə, bu qərardan sonra Azərbaycanda mobil telefon bazarında 100 dollara qәdәr telefonlara 30 AZN, 701-1000 dollara qədər qiyməti olan telefonlara 100 AZN və 1001 və artıq qiymətə olan telefonlara isə 150 AZN rüsum alınacaq: “Bu zaman daha bahalı telefon alanlar daha az, daha ucuz telefon alanlar isə daha çox vəsait ödəmək məcburiyyətində qalacaq. Zəif istehlakçıdan və əksəriyyəti əhatə edən telefon alıcılarından daha çox yığım alınacaq. Yüksək gəlirli və satınalma gücü böyük olan alıcılardan isə daha az rüsum tutulacaq. Nəzərə alanda ki, daha çox alıcılar aşağı və orta ölçülü mobil telefonlar alırlar, bu zaman məqsəd bu yığım əmsalları ilə dövlət büdcəsinə daha çox vəsait qazandırmaqdır. Halbuki rüsumların əsas məqsədi dövlət büdcəsinə vəsait qazandırmaq deyil, həm də qazanmaqdır!”.
İqtisadçı bildirir ki, hökumətin məqsədi əslində, iqtisadiyyatı tənzimləmək olmalıdır: “Tənzimləmək üçünsə, vergi və qeyri-vergi dərəcələri o zaman artırılır ki, həmin malların və ya əvəzedicilərinin ölkədə istehsalı olsun. Dövlət bununla daxili bazarı və milli istehsalçını xarici rəqabətdən qoruyur. İndiki halda Azərbaycan mobil telefon istehsal etmir. Demək, onları xarici təzyiqdən qorumağa ehtiyac da yoxdur. Ona görə düşünürəm ki, bu addımın həssas sosial qrupların ailə büdcələrinin zəifləməsinə, cəmiyyətdə gəlir bərabərsizliyinə yol açması, dövlət büdcəsini doldurmaq üçün düşünülən bir addımdır. Bu mənada mövcud addımın bir neçə baxımdan iqtisadi mənası yoxdur”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-08-2018 10:25 | Bölmə: Slayd
Statistika Komitəsinin açıqladığı inflyasiya rəqəmi həqiqəti əks etdirmir; Nazirlər Kabinetinin son qərarı kasıb təbəqənin əleyhinə işləyəcək
Artıq bir neçə ildir ki, ölkədə qiymət artımı davam edir. Bəzi məhsulların qiymətləri tədricən qaldırıldığı üçün ajiotaj yaranmır. Amma ilin əvvəli ilə ortasındakı qiymətləri müqayisə etdikdə artımın ciddi məbləğdə olduğu nəzərdən qaçmır.
Rəsmi statistik rəqəmlər isə real bazara uyğun deyil. Belə ki, 2018-ci ilin yanvar-iyul aylarında istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 2017-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 2,8 faiz, o cümlədən ərzaq məhsulları 2,8 faiz, qeyri-ərzaq malları 3,4 faiz, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlər 2,3 faiz bahalaşıb.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, cari ilin iyul ayında iyun ayına nisbətən istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 0,6 faiz, o cümlədən ərzaq məhsullarının qiymətləri 1,5 faiz azalıb, qeyri-ərzaq mallarının və əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin qiymətləri isə 0,1 faiz artıb.
Qeyd edək ki, 2018-ci ilin yanvar-iyun aylarında istehlak məhsulları və xidmətlər 2017-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 3 faiz bahalaşıb. Bu müddətdə ərzaq məhsullarının qiymətləri 3 faiz, qeyri-ərzaq malları 3,8 faiz, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin qiymətləri isə 2,4 faiz artıb. Cari ilin iyun ayında may ayına nisbətən istehlak məhsullarının və xidmətlərin qiymətləri 0,7 faiz, o cümlədən ərzaq məhsullarının qiymətləri 1,6 faiz azalıb, qeyri-ərzaq mallarının və əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin qiymətləri isə sabit qalıb.
İyul ayında iyun ayı ilə müqayisədə qeyri-ərzaq mallarından parçaların, inşaat materiallarının, mebel və ev əşyalarının, xalça və digər döşəmə örtüklərinin, şüşə məmulatları, yemək qabları və əşyalarının, məişət cihazlarının, minik avtomobilləri üçün ehtiyat hissələrinin, zərgərlik məmulatlarının qiymətlərində bahalaşma, fotoaparatların, telefon aparatlarının və elektrik fenlərinin qiymətlərində isə ucuzlaşma müşahidə olunub. Digər qeyri-ərzaq mallarının qiymətlərində ciddi dəyişikliklər baş verməyib.
İqtisadçı-ekspert Məhəmməd Talıblı “Reytinq”ə deyib ki, Statistika Komitəsinin açıqladığı inflyasiya rəqəmi real deyil. Onun sözlərinə görə, Statistika Komitəsi yenə də simvolik həddi açıqlayıb:
“Mən deyərdim ki, az qala ay ərzində ölkədə 2,8 faizlik inflyasiya gedir. Bu problem bir nazirlik və komitənin məsuliyyəti deyil. Buna görə təkbaşına nə Mərkəzi Bank, nə də Statistika Komitəsi cavabdehlik daşımır. Bu, həm də iqtisadi siyasəti həyata keçirən digər qurumların effektiv olmayan siyasətinin nəticəsidir. Ona görə də qiymətləri tənzimləyə bilmirlər. Əgər normal iqtisadi sistem olsaydı, qiymətlər dəbu sitemə uyğun formalaşardı”.
Qeyd edək ki, hakimiyyət nümayəndələri müxalifyönlü və müstəqil ekspertləri iqtisadi problemləri şişirtməkdə, yaxud normal təklif verəbilməməkdə ittiham edirlər. M. Talıblı isə hökumət nümayəndələrinin bu ittihamını əsassız sayır: “Əvvəla, tənqid etdiyim məqamlarla bağlı təkliflərim hər zaman olub. Mən deyirəm ki, ilk olaraq inflyasiyanın real vəziyyətini etiraf edin, sonra keçək problemin diqnostikasına. Çünki xəstəlik gizlədilən zaman pasiyentin diaqnozu və müalicəsi səhv gedəcək.
İkincisi, alternativ inflyasiya metodologiyasının aparılması üçün vətəndaş cəmiyyyəti sektoru ilə əməkdaşlıq edin və təkliflər alın.
Üçüncüsü, Statistika Komitəsi 500-dən çox adda mal və xidmətlərin sayını azaldıb, təxminən 100 mal və xidmət üzrə real inflyasiya hesablaması aparın. Çünki, ölkədə əksəriyyətin istehlak etdiyi zəruri mal və xidmətlərin sayı 100-ü ötmür. Bu zaman görəcəksiniz ki, sadə vətəndaşların daha çox istehlak etdiyi məhsul və xidmətlərdə inflyasiya daha çox, heç istehlak etmədiyi (məsələn, balıq kürüsü və s.) deflyasiya qeydə alınır. Bu zaman ortalama hədd aşağı görünür. Sadə vətəndaş kürü yeyir?
Dördüncüsü, bu qədər inzibati və maliyyə resursları ilə təmin olunan hökumətə niyə idarəetmədə heç bir məsuliyyəti olmayan müstəqil iqtisadçılar təklif verməlidir? Sadə vətəndaşın vergisi ilə fəaliyyət göstərən məmura hələ bir cəmiyyətin düşünən beyinləri yığılıb beyin fırtınası da etməlidir? Bu nə məntiqdir? Odur ki, hökumət nümayəndələri öz işləri ilə normal məşğul olsalar, belə bir vəziyyət yaranmaz”.
İqtisadçı son dövrlər hökumətin qəbul etdiyi digər qərarlara da toxunub. Onun sözlərinə görə, metropolitendə, şəhər və rayonlarda, şəhərətrafı və qəsəbələrarası avtobus marşrutlarında qiymətlərin 50 faiz artımı “10 qəpiklik artım” kimi xarakteriza etmək doğru deyil: “Elmi baxımdan artımların faiz nisbəti ilə ifadə olunması həmin sektorlar üzrə tam təsəvvür formalaşdırır. Bu baxımdan birdən-birə 50 faizlik həddə tariflərdə dəyişiklərin edilməsi ondan xəbər verir ki, həmin xidmətləri həyata keçirən təsərrüfat subyektlərinin istehsal etdikləri mal və xidmətlərin maya dəyərində əhəmiyyətli dərəcədə dəyişiklər baş verib. Bunun nədən yarandığı Tarif Şurasının əsaslandırma hissəsində yazılmayıb. Bəzi rəsmilər qiymət artımı ilə bağlı əsaslandırmalarda qeyd edirlər ki, hansısa Avropa ölkələrində, MDB coğrafiyasında tariflər bizdən yüksəkdir. Amma bu bir reallıqdır ki, Azərbaycanda orta aylıqə məkhaqqı həmin ölkələrlə müqayisəolunmaz dərəcədə aşağıdır.
İkincisi, onlarda dövlət büdcələri tərəfindən təbii inhisarçı şirkətlər və ya ictimai xidməti həyata keçirən dövlət şirkətləri mərkəzləşdirilmiş büdcədən dotasiya almırlar. Amma bizim dövlət büdcəsində təbii inhisarçı şirkətlərə 100 milyonlarla məbləğində gəlir və xərclərini tənzimləmək məqsədilə əvəzsiz maliyyə yardımları edilir. Halbuki, müstəqil iqtisadçılar, beynəxalq maliyyə qurumları, o cümlədən BVF ölkəmizlə bağlı tövsiyyələrində qeyd ediblər ki, dövlət şirkətlərinə ayrılan dotasiyalar büdcə vəsaitlərinin səmərəsizliyini və korrupsiya baxımından riskyaradıcı amilləri meydana çıxarır. Söhbət son 15 il ərzində ölkənin nəqliyyat infrastrukturu üçün dövlət büdcəsindən həmin sahələrin keyfiyyətcə yenidən qurulması və təşkilinə ayrılan 10 milyardlarla dövlət vəsaitindən gedir. Dövlət büdcəsindən təkcə nəqliyyat sektorunda tikinti işlərinin aparılması, yeni avadanlıqların satın alınması və s. istiqamətinə ortalama olaraq hər il 2 milyard manat vəsait ayrılıb”.
M. Talıblı qeyd edib ki, əslində bu illər ərzində vətəndaşların vergiləri hesabına özünə xidmət xərclərinin maliyyələşdirilməsi baş verib:
“Vətəndaşlara çatmalı olduğu həmin vəsaitləri nəqliyyat sistemi üçün xərcləyiblər. İndi yenidən qiymət artırılması anlaşılmazlıqdır. Tarif Şurası bu qərarı əsaslandırarkən yazıb ki, bu dəyişikliklər nəqliyyat infrastrukturunun daha da təkmilləşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin sürətləndirilməsi və onun maliyyə təminatının yaxşılaşdırılmasına müsbət təsir göstərəcək. Bu fikirlə yuxarıda söylədiklərim arasındakı ziddiyyətin olması aydın görünür”.
İqtisadçı telefonlara tətbiq edilən yeni rusumların əhalinin kasıb təbəqəsinə zərbə vurduğunu da deyir:
“Hökumətin ölkəyə gətirilən mobil telefonların Azərbaycanda qeydiyyata alınması ilə bağlı gömrük rüsumlarını artırması səriştəsizlikdən qaynaqlanır”.
M. Talıblının sözlərinə görə, əslində iqtisadiyyatda bütün qərarlar iqtisadi baxımdan həssas sosial təbəqəni nəzərə almaqla verilməlidir:
“Belə qərarlar eksplerent (“qaranquş”) firmalara yox, patiyent (“tülkülər”) firmalara yönəlik olmalıdır. Patiyent firmalar – eksluziv mallar istehsal edən və ya sataraq onların elit təbəqələrin tələblərini təmin edirlər. Onlar ekskluziv malların satışı, yüksək markalar hesabına böyük pullar qazanırlar. Dövlət onların alıcılarının xərclədiyi pullar hesabına aşağı təbəqəli insanlara güzəşt zonası tanıyır. Və bunu təşviq edən addımlar atır. Eksplerent (“qaranquş”) firmalar isə bazarda istehlakçı axtarışında olan məhsul satışı üçün vurnuxan firmalardır”.
İqtisadçının fikrincə, bu qərardan sonra Azərbaycanda mobil telefon bazarında 100 dollara qәdәr telefonlara 30 AZN, 701-1000 dollara qədər qiyməti olan telefonlara 100 AZN və 1001 və artıq qiymətə olan telefonlara isə 150 AZN rüsum alınacaq: “Bu zaman daha bahalı telefon alanlar daha az, daha ucuz telefon alanlar isə daha çox vəsait ödəmək məcburiyyətində qalacaq. Zəif istehlakçıdan və əksəriyyəti əhatə edən telefon alıcılarından daha çox yığım alınacaq. Yüksək gəlirli və satınalma gücü böyük olan alıcılardan isə daha az rüsum tutulacaq. Nəzərə alanda ki, daha çox alıcılar aşağı və orta ölçülü mobil telefonlar alırlar, bu zaman məqsəd bu yığım əmsalları ilə dövlət büdcəsinə daha çox vəsait qazandırmaqdır. Halbuki rüsumların əsas məqsədi dövlət büdcəsinə vəsait qazandırmaq deyil, həm də qazanmaqdır!”.
İqtisadçı bildirir ki, hökumətin məqsədi əslində, iqtisadiyyatı tənzimləmək olmalıdır: “Tənzimləmək üçünsə, vergi və qeyri-vergi dərəcələri o zaman artırılır ki, həmin malların və ya əvəzedicilərinin ölkədə istehsalı olsun. Dövlət bununla daxili bazarı və milli istehsalçını xarici rəqabətdən qoruyur. İndiki halda Azərbaycan mobil telefon istehsal etmir. Demək, onları xarici təzyiqdən qorumağa ehtiyac da yoxdur. Ona görə düşünürəm ki, bu addımın həssas sosial qrupların ailə büdcələrinin zəifləməsinə, cəmiyyətdə gəlir bərabərsizliyinə yol açması, dövlət büdcəsini doldurmaq üçün düşünülən bir addımdır. Bu mənada mövcud addımın bir neçə baxımdan iqtisadi mənası yoxdur”.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 17:04
Jurnalistlərin həbs müddəti uzadılıb
Dünən, 12:51
“Qiyamət planı” üzə çıxıb - Fotolar
Dünən, 07:09
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
23-06-2025, 19:12
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
23-06-2025, 18:53
Yeni dünya düzəni Yaxın Şərqin simasını dəyişir
23-06-2025, 15:14
İran MAQATE ilə əməkdaşlığı dayandırmaq istəyir
23-06-2025, 14:49
Neftin qiyməti son beş ayda ən yüksək həddə çatıb
23-06-2025, 14:23
İlham Əliyev Goranboyda müəssisənin açılışını edib - (Yenilənib)
23-06-2025, 13:56
Prezident Yevlaxa gedib - (Yenilənib) - Fotolar
23-06-2025, 11:57
Xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadılıb
22-06-2025, 08:55
Tehran geri çəkilmək istəmir
21-06-2025, 19:32
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
21-06-2025, 18:12
“Real Ermənistan” erməniləri niyə qorxudur?
21-06-2025, 16:45
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
21-06-2025, 15:58
Prezident icra başçısını vəzifədən azad edib
21-06-2025, 13:08
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
21-06-2025, 12:54
Naxçıvanın Konstitusiyası dəyişir
21-06-2025, 11:50
NATO-nun mövcudluğu sual altına düşüb
20-06-2025, 16:26
Professor: İraq ssenarisi İranda təkrar olunur
20-06-2025, 12:30
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
20-06-2025, 11:08
Paşinyan Türkiyədə sülh sazişini müzakirə edəcək
20-06-2025, 09:12
DTX-nın saxladığı vitse-prezidentin məhkəməsi başlayıb
19-06-2025, 13:36
NATO-da böyük dəyişiklik olacaq
19-06-2025, 12:38
Fordo tilsimi: İsrail bu obyekti necə məhv edəcək?
19-06-2025, 11:32
Rusiya ikinci strateji müttəfiqini itirmək riski ilə üzləşib
19-06-2025, 09:57
Sabah daha bir şəhidimizin dəfn mərasimi olacaq - Foto
19-06-2025, 09:12
Rusiya ilə Azərbaycan Xəzərdəki problemin həllinə çalışırlar - Foto
18-06-2025, 16:25
Trampın İrana hücumunu dayandırmaq istəyirlər
18-06-2025, 13:18
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesinə başlanılıb - (Yenilənib)
18-06-2025, 12:34
İsrailin raketdən müdafiə vasitələri tükənir - Foto
18-06-2025, 11:30
Çindən Tehrana qeyri-müəyyən yükü olan təyyarələr uçur
18-06-2025, 10:52
İranın qonşuları çətin vəziyyətdədir
18-06-2025, 08:30
Günəşdə güclü partlayış baş verib
17-06-2025, 18:48
Rusiya Ayda hərbi təyinatlı obyekt tikəcək
17-06-2025, 17:42
İrandakı rejimi dəyişirlər?
17-06-2025, 16:03
Mollazadə: İrana qarşı hərbi əməliyyat məcburiyyətdən irəli gəlir
17-06-2025, 13:26
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
17-06-2025, 11:19
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
17-06-2025, 08:11
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
