23:11 / 18-03-2024
Ukrayna ordusu geri çəkilir
20:16 / 18-03-2024
Borrell ikibaşlı danışır
"Adını qoya bilmədim"
Tarix: 03-03-2018 09:10 | Bölmə: Mahir Qabiloğlu
"Adını qoya bilmədim"

Söz vermişdim ki, martın 14-nə qədər əlimə qələm almayım. Çünki bu tarixə qədər yazdığım yazılar içində hökmən bir “yazıçı Anar” mövzusu olur ki, bunu da qəhrəmanım öz ad gününə dırnaqarası hədiyyə kimi qəbul edir. A toba əgər mən “Anar yazıçı deyil” məqaləsini yazanda bilirmişəm ki, martın 14-ü Anarın ad günüymüş. Ona görə də Anarın mənə cavab məktubunda qeyd etdiyi bu ironiyalı iradı qulağımda sırğa etdim. Özü də ki, bu il martın 14-də Birliyimizin sədrinin 80 yaşı tamam olur. Əvvəlcədən, özü də hamıdan birinci MƏN təbrik edirəm.

Yox, elə bilməyin ki, sözüm yoxdur yazmağa. O qədərdi ki... Elə bircə – bank, restoran, “26” gecə klubunun yerləşdiyi ərazinin qədimiliyi, tarixi haqqında yazsam... (özüm “26-lar” yazmıram. Mövzu qalacaq bir yanda, Anar müəllim tutacaq bu “lar” şəkilçisinin artıq olmasından) Keçmiş olsun. Dövlətin büdcədən ayırdığının yanında 8000 manat icarə haqqı nə mənədir ki, hələ buna götürüm məqalə də həsr edim. Yaxud da ki “Cırtdan” nağılına nəzirə yazsam. Ya da “niyə Anar xaricdə çox çap olunur” sualını qoysam və sonra da buna öz cavabı versəm. Yox, başlıqlar məni yaman qızışdırır. Amma söz vermişəm ki, yazmayım. Bəlkə də yazacağam. Amma fevral-mart aylarında yox.

Maşallah, Anar müəllim sazdır. Sorağı xaricdən gəlir. Qışın bu soyuğunda o ölkədən bu ölkəyə, bu ölkədən o ölkəyə səfərlər edir. Bu təbiidir. Artist qastrola gedər, yazıçı isə kitabının təqdimatına. Buna əsaslansaq, Anar müəllim xaricdə də ən çox oxunan Azərbaycan yazıçısıdır. Lap paxıllığım tutdu ona. Sonra da deyirlər ki, ölkəmizdə tərcümə strukturları pis işləyir, mübadilə yoxdur. Düzdür, hər xarici səfərdən sonra Anar müəllim bir on gün işə çıxmır. Bilmirəm niyə. Qoca kişidir də... Ola bilsin ki, xəstələnir. Ya da xaricdə aldığı müsbət emosiyaların qanadında uçur ki, birliyə gəlsə hamısı yoxa çıxacaq.

İndi sual yarana bilər ki, bəs Anar haqqında yazmayacaqdın. Bə nə oldu yenə başladım. Özü təqsirkardır. Aləmə car çəkdi ki, bəs mənim də, Çingiz Abdullayevin də kitablarını yandırırlar. Özü də ki, siyasi baxışlarıma görə. Buna “siyasi baxış” da demək olmaz. “Vətəndaşlıq mövqeyi”, “əqidənin dəyişməməsi” desək daha düzgün alınar. Düzdü, Novruzqabağı tonqal qalamaq xalqımızın adətidir. Amma kitabdan tonqal qalanmasını yalnız kinolarda görmüşəm. Bir də inqilab və Hitler dövrünün video-xronikasında. Ən yeni tariximizdə kitabça yandırılmasını eşitmişdim – 20 Yanvar faciəsindən sonra. Bəziləri Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının üzvülük biletlərini yandırırdılar. Protest olaraq. İndi özünüz fikirləşin. 1990-cı ildə, sovet dövründə partiya biletini yandırmaq olardı? Adamın atasını yandırardılar. Amma protest edib, geri qaytaranlar, partiya sıralarını tərk edənlər də olmuşdu.

Xaricdə bəzi beynəlxalq əhəmiyyət daşıyan protest mitinqlərinin sonunda bayraq yandırırlar. Ya da prezidentin müqəvvasını.

Bizim Anar müəllim isə çox həssas insandır. Yox, bu həssaslığı yazıçılarımıza, Azərbaycanın ədəbiyyatına hesablanmayıb. Sadəcə, ona toxunacaq məsələlərdə tez reaksiya verir. Lazım oldu, olmadı. Xalq yazıçısı Elçindən fərqli olaraq. Bu “kitab yandırılmaq” söhbəti isə pik nöqtə oldu. Anar müəllim açıqlama verməsəydi, heç mən bilməyəcəkdim ki, onun, ya Çingiz Abdullayevin kitablarını yandırmaq aksiyası keçirilir. Çünki, videosu yox, fotosu yox. Amma o dedi, bilməyənlər də bildi. Ona görə də mən də bu aksiyaya qoşulmağa qərar verdim. Sadəcə, mənə də maraqlı gəldi. Adam bir şeyi eləməsə, gözüylə görüb hiss eləməsə alınmır e....

Amma mən yarımçıq iş görə bilmərəm. Çünki “Azərtac”ın “Azərbaycan yaradıcılıq təşkilatları öz seçimlərini ediblər”,- rəsmi informasiyasına əsaslansam, Filarmoniyanın zalında, daha doğrusu, rəyasət heyətində təkcə Anar və Çingiz Abdullayev olmayıb axı. Ordakı fotolara tamaşa etdim. A, səhnədə nə qədər adam var?! Təkcə Anarın və Çingiz Abdullayevin kitablarını yandırsam qəbahət olar. Üz tutdum Bakı Musiqi Akademiyasının binasına. Həyasızlıqla da olsa rektor Fərhad Bədəlbəylinin kabinetinə soxuldum. Çox soyuqqanlı qarşıladı məni. Dedim ki, ay Fərhad müəllim, bu necə olur ki, 2018-ci ildə aprelin 11-də keçiriləcək prezident seçkilərində İlham Əliyevin namizədliyini irəli sürənlərdən biri də sənsən. Bəs niyə məhz Anar hamınıza görə cavab verməlidir? Hə? Niyə onun kitabları da yandırılmalıdır? Hə?

– Təklifiniz nədir, a yoldaş? – deyə Fərhad müəllim soruşdu.

– Siz ifaçısınız. Ona görə sizin də royalınız yandırılmalıdır.

– Da radi boqa. Götürün yandırın. Qurbandır. Bununla mənim seçimimi, əqidəmimi dəyişdirəcəksiniz? Amma burda yox. Burda yandırsanız bina da yanar. Sonra sizi həbs edərlər. Aparın harda istəyirsiniz, orda da yandırın. Təmiz alman malıdır. Taxtadır.

Otaqdan çıxdım. Getdim maşın danışmağa. Sürücü 60 manat istədi. Fəhlələr isə 100 manat. Dedilər ki bu səninçün pianino deyil e... royaldır, royal. Özü də zırpısından. Bunları qandırmağa çalışdım ki, bəs bu siyasi aksiyadır. Bunu çalmağa aparmıram e... yandıracağam. Cavab verdilər ki, bizə dəxli yoxdur. Biz siyasi aksiya-zad qanmırıq. Biz çörəyə çıxmışıq. Əlimi cibimə atdım. 10 manat pulum vardı. Fərhad Bədəlbəylinin üstündən xətt çəkdim.

Gəldim 31 ildir ki, Rəssamlar İttifaqına (Anardan da çox) rəhbərlik edən, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri Qurban Xəlilovun oğlu Fərhad Xəlilovun yanına. Ona da ultimatum verdim. Dedim ki, tablolarından bir-ikisini ver. Yandıracağam. Güldü.

– Əsərlərim hamısı satışdadır. Onu da tapa bilsəniz.

– Neçəyədi? – deyə soruşdum.

– Bir paçka, iki paçka. Baxır da əsərin böyüklüyünə, kiçikliyinə. Onu da tapa bilsəniz. Alın və yandırın. Bununla seçimimi dəyişdirə biləcəksinizmi?

Əlimi cibimə atdım. 10 manat pulum vardı.

Yox. Sınmadım. Gəldim Bəstəkarlar İttifaqına. Girdim sədr Firəngiz Əlizadənin kabinetinə. O da ifaçı kimi royalını göstərdi. Dedim ki, yox e... kompozitor bilib gəlmişəm yanınıza, notlarınızı verin. Cavab verdi ki, “bütün notlarım qalıb Almaniyada. Burda heç biri yoxdur. Məni əsasən xaricdə yaxşı tanıyırlar. Lap Çingiz Abdullayev kimi. Əgər istəsəniz xaricdə yerini deyim, gedin götürün. Yandırın. Bununla seçimim dəyişəcək?” Əlimi cibimə atdım. Cəmi 10 manatım vardı.

Ordan gəldim Memarlar İttifaqına. Sədr Elbay Qasımzadənin yanına. Çox gözəl qarşıladı məni. Ultimatumumu sonacan dinlədi. Qabağıma siyahı qoydu. Layihələşdirdiyi 150 obyektin ünvanı idi. İçərilərində birini yaxşı tanıdım – “Azadlıq” metrostansiyasını. Dedi ki, get yandır. Qurbandır. Mən işimi görmüşəm, pulumu da almışam. Suyum süzülə-süzülə qapıdan çıxanda “başıxarab” sözünü eşitdim. Astadan desə də...

Yox. Ruhdan düşmədim. Teatr Xadimləri İttifaqının sədri Azərpaşa Nemətovun qəbuluna gəldim. O da məni çox mehriban qarşıladı:

– O qədər əsər tamaşaya qoymuşam ki, hansını yandırmaq istəyirsiniz ki?

– Lap birincisini, – deyə cavab verdim.

– Həəə. Cavan idim. İlk diplom işim idi bu mənim. Adı da qəribəydi – “Qardaşım klarnet çalır”. 20-ci əsrin 70-ci illərində Gənc tamaşaçılar teatrının rus bölməsində göstərilib. Yandıra bilərsiniz. Amma mən aprelin 11-də İlham Əliyevə səs verəcəyəm.

Bu məni lap doladı. Onda day Kinomatoqrafçılar Birliyinin sədri Şəfiqə Məmmədovanın yanına getməyə ehtiyac yoxdur. O da deyəcək ki, get “Bizim Cəbiş müəllim”, “Ad günü” filmlərini, ya da “Dəli yığıncağı” tamaşasını yandır. Aşıqlar Birliyi də sazın qiymətini kəllə-çarxa qaldıracaq ki, bəs nədi-nədi sədəfini bol eləyiblər. Mənim də buna pulum çatmayacaq. Bir də ki, Aşıqlar Birliyinin keçmiş sədri Zəlimxan Yaqub bu qurumu siyasi cəhətdən çoxdan yandırıb. Mənim yandırmağıma ehtiyac yoxdur.

Beləcə, əlim hər yerdən üzüldü. Dedim ki, elə Anarla Çingiz Abdullayev yaxşıdır. Girdim kitab mağazasına. Hər iki müəllifin kitablarını soruşdum.

– Hansı kitablarını axtarırsınız? – deyə satıcı gülərüzlə soruşdu.

– Fərqi yoxdur. Lap balacasını, lap ucuzunu, – cavabı verdim.

– 20 manat kassaya verin, – dedi.

Əlimi cibimə saldım. 10 manatım vardı.

– Bundan ucuzu yoxdu?

– Əslində qiyməti içərisindədir. Qiymətsiz sayılır. Mən sizə dediyim isə mətbəə xərclərinin qiymətidir, – deyə satıcı gülümsədi.

Yenə sınmadım. Bukinistləri gəzməyə başladım. Bir təhər, çənə-boğaz iki kitab aldım. Cibimin sonuncu 10 manatına. Kitab çox köhnə idi. Yəqin ki, oxunmaqdan. Səhifələri o yana-bu yana çevrilməkdən az qalırdı ki, tökülsün. Yandırdım kitabları. Amma heç bir həzz almadım. Yanan kağız idi. Bəs bu kitabların ürəklərdə yaratdığı təəssüratları, yazıçılara sevgini yandırıb külə döndərə bildimmi? Heç Anarın da, Çingiz Abdullayevin də bundan xəbəri olmadı. Bircə onu başa düşdüm ki, bu aksiyanı düşünənlər... Bir də onu anladım ki, bu cəmiyyətin incəsənət və mədəniyyətində ən ucuz şey kitabmış. Ən ucuz şey SÖZ imiş. Ən ucuz şey kitabxanaymış. Elə olmasaydı, Yazıçılar Birliyinin Məmməd Arif Dadaşzadə adına kitabxanasının ərazisi bilərəkdən boşaldılıb (kitabların taleyini bilmirəm), banka, restorana, 26 və ya 26-lar gecə klubuna verilməzdi.

O ki qaldı seçkiyə, seçimə? İstəyirsən Anarın və Çingiz Abdullayevin 100 kitabını yandır. Kimə istəsələr, ona da səs verəcəklər. Bunu isə heç kim görməyəcək, heç kim bilməyəcək. Çünki səsvermə gizlidir.

Müəllifin bütün yazıları - Mahir QABİLOĞLU



Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}