22:37 / 31-03-2025
Zelenski prezident seçkilərinə hazırlaşır
19:41 / 31-03-2025
Keçmişə və gələcəyə yollanmaq reallığa çevriləcək
19:03 / 31-03-2025
Donetski ələ keçirmək rus ordusu üçün prioritetdir
18:45 / 31-03-2025
Almaniya səfiri Azərbaycan XİN-ə çağırılıb
18:31 / 31-03-2025
PUA və dronlar mövqelərimizə yaxınlaşıb, hərbçilərimiz atəşə tutulub - (Yenilənib)
17:25 / 31-03-2025
Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun həyətindəki ağacları kəsirlər
17:15 / 31-03-2025
Xaçmaz və Qubanın kəndlərində yanğın olub
15:24 / 31-03-2025
Qlobal fond bazarlarında gərginlik yaranıb
15:11 / 31-03-2025
Atəşkəs Kiyev üçün təhlükə yarada bilər
14:31 / 31-03-2025
Əliyevlə Pezeşkian arasında telefon danışığı olub
14:12 / 31-03-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:26 / 31-03-2025
Gərginlik yenidən artır: İran raketlərini həyəcan vəziyyətinə gətirib
12:49 / 31-03-2025
Sabah Almaniya prezidenti Azərbaycana gəlir
12:01 / 31-03-2025
Abşeronda oğul anasını qətlə yetirib
11:51 / 31-03-2025
Dövlət sərhədində müşahidə edilən uçuş aparatı zərərsizləşdirilib
11:37 / 31-03-2025
Prezident İlham Əliyev paylaşım edib - Foto
11:25 / 31-03-2025
Azərbaycana narkotik gətirən İran vətəndaşları saxlanılıb
10:51 / 31-03-2025
Mehriban Əliyeva Soyqırımı Günü ilə bağlı paylaşım edib - Foto
10:24 / 31-03-2025
Pentaqon rəhbəri məxfi məlumatları xanımı ilə bölüşür - Foto
10:08 / 31-03-2025
Ermənistanın əsassız iddialarına son qoyulmalıdır
09:58 / 31-03-2025
Ombudsman 31 mart soyqırımı ilə əlaqədar bəyanat yayıb
00:03 / 31-03-2025
Azərbaycanlıların soyqırımından 107 il ötür
23:39 / 30-03-2025
"Zirə" "Şamaxı"ya qalib gəlib
20:02 / 30-03-2025
May ayında iki gün iş olmayacaq
18:01 / 30-03-2025
Şeyx: "Bu, şəxsi işimdir, hər şeyi açıqlamalıyam?"
17:46 / 30-03-2025
Ərdoğan: "Türkiyə Azərbaycanda sülhə və təhlükəsizliyə önəmli töhfə verir"
17:45 / 30-03-2025
Belaruslu müxalifətçi itkin düşüb
15:24 / 30-03-2025
Ermənilər kəşfiyyat uçuşlarına cəhd edib, növbəti təxribata əl atıblar
14:06 / 30-03-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
10:52 / 30-03-2025
Səudiyyə Ərəbistanının Kralı İlham Əliyevi təbrik edib
13:35 / 27-03-2025
Prezident və birinci xanım Qarabağa səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
14:54 / 27-03-2025
İsrail israr edir: Türkiyədənsə, Suriyada Rusiya bazaları qalsın
23:29 / 28-03-2025
Azərbaycan solçuları Türkiyə kommunistlərindən narazıdır
16:12 / 27-03-2025
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şuşada bir sıra açılışlarda iştirak ediblər - Fotolar
14:31 / 27-03-2025
İlham Əliyev: Ağdam ölkəmizin ən gözəl şəhərlərindən birinə çevriləcək
14:22 / 27-03-2025
İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
15:42 / 27-03-2025
Cüt bacıların söhbəti - Akif Əli yazır
22:59 / 27-03-2025
Ramazanın 28-ci günü:İmsak və iftar vaxtı
12:28 / 27-03-2025
Nazir: Rusiyaya qarşı sanksiyaların ləğvi Putinin hərəkətlərindən asılıdır
20:24 / 27-03-2025
Beşmərtəbəli villanı “gecəqondu” adı ilə sökmək istəyirlər
21:35 / 28-03-2025
"Qarabağ" "Turan Tovuz"a qalib gəlib
23:32 / 28-03-2025
Tramp: “Əgər Tehran bizimlə razılığa gəlməsə..."
Günah Çingizin özündədir və ya Çingiz Abdullayev kimdir?
Tarix: 07-11-2021 22:39 | Bölmə: Mahir Qabiloğlu
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin qapısından içəri girməyimi görürəm. Bayırda dayanıb kiminləsə söhbət edən bir cavan oğlan qaça-qaça özünü yetirib məni dayandırır:
- Dayı, hara gedirsiz? Birliyin üzvüsüz?
Bayırda dayanan başqa yaşlı kişi ağzımı açmağa macal vermir:
- Qoy getsin. Tanıyıram onu.
Ağzımı açsaydım nə deyəcəkdim? Deyəcəkdim ki, ay bala, mən bura üç yaşından gəlib gedirəm. 1969-cu ildən - 52 ildir ki, Birliyin üzvüyəm.
Niyə belə deyirəm? Çünki o qədim binanın və o birliyin bir çox görkəmli üzvünün evlərinin divarları arasında nə baş veribsə çoxundan xəbərdaram. Sirr dağarcığıyam. Bəzilərini yavaş-yavaş açıram. Amma elə şeylər var ki, onları açmaram. Sirr deyil. Sadəcə, lazım bilmirəm. Axı hər ailənin öz sirri olduğu kimi, böyük yazıçılar ailəsinin də mətbəx sirləri var.
Çingiz Abdullayevi yazıçı, dedektiv romançı, Xalq yazıçısı kimi yox, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi kimi tanımışam. 1990-cı ildə Yazıçılar Birliyində işə düzələndə isə şəxsən tanış olduq. Bakı ləhcəsində danışmağı, bəzi sözləri şirin deməsi mənə gülməli gəlirdi. 1991-ci ildə yazıçıların növbəti qurultayı keçirilməliydi. Axşam vaxtı dəhlizdə rastlaşdıq.
- Mahir, atova denən ki, səhər 9-da şəirlər xiyabanında olsun.
- Harda?
- Şəirlər Xiyabanında.
- O harda yerləşir?
- Necə yəni harda? - deyə Çingiz müəllim bir az əsəbiləşdi, - Sən şəirlər xiyabanını tanımırsan? Ali Sovetin yanında.
- Şəhidlər Xiyabanı? Mən də elə bildim ki, şairlərin şərəfinə xiyaban salıblar, xəbərim yoxdur.
- Sən də mənim kimi beş dil bilsən bəzi sözləri düzgün tələffüz etmərsən.
İlk dialoqumuz belə baş tutdu. Demə Çingiz müəllim mənim müdirim sayılırmış. Təşkilati məsələlər üzrə katibmiş. Bunların heç birini bilmirdim. İkimiz də gənc idik. 7 yaş fərqimiz olmasına baxmayaraq boy-buxununa görə məndən yaşlı görsənirdi.
Mən Yazıçılar İttifaqının rəhbərliyində yalnız yaşlı adamları görmüşdüm. Hamısı da qaraqabaq. Ona görə də cavan bir şəxsin, özü də üzügülər, mehriban bir adamın belə bir vəzifəyə qaldırılması qəribə gəlirdi mənə. Yaşını nə vaxt bildim? Harasa təyyarəylə uçacaqdı. İki dənə pasportu mənə verib dedi ki... yox demədi, xahiş etdi ki, get aerokassadan biletləri götür gəl. Biri öz pasportu idi, o biri yoldaşının. Yolda açıb təvəllüdünə baxdım. Yoldaşının Qərbi Azərbaycandan olduğunu bildim. Ahha... Bir misal yadıma düşdü həmən: “Haralısan? Evlənməmişəm”. Çingiz müəllim isə evli idi. Yəqin o tərəfin yeznəsi olduğuna görə irəli çəkiblər deyə fikirləşdim. Amma sonralar atam dedi ki, Çingiz keçmişdə keqebeşnik olub...
Amma 1989-cu ildən üzü bu yana bir yazıçının da həbs olunduğunu görməmişəm. 1937-ci il barədə böyük bilgilərim olan mən fikirləşirəm: Bu necə KQB-eşnikdir?
İki-üç aydan sonra məni Dədə Qorqud ensiklopediyasından ixtisara saldılar. Sakitcə, atama da demədən sənədlərimi götürüb keçdim alverə, mədəni dildə desək biznesə, ailəmi dolandırmağa. İlk tanışlığım belə oldu.
Amma Çingiz müəllimi tanımaqda davam edirdim. Rəsmi mənbələrdən, bir də atamın dilindən. Böyük qaynar qazana düşmüşdü Çingiz müəllim. Hamısı da adlı-sanlı, say-seçmə Azərbaycan övladları. Bunların arasında baş çıxarmaq, onların hörmətini qazanmaq bir yana, məcazi mənada “sağ qalmaq” da çətin məsələydi. Bunu İsmayıl Şıxlının 100 illik yubileyindəki çıxışında özü də xüsusi vurğuladı. Bu cür şəxsiyyətlərin arasında yazıçı olmamaq da böyük günah idi. Xalq yazıçısı, görkəmli yazıçı, iki orden kavaleri olmaq isə alın yazısı, bəxtin işi, az yazıçıya qismət olan yazıçı taleyi idi.
Haşiyə: Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlının Natəvan klubunda romanının təqdimatı idi. Mərasimi Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev aparırdı. Sözünün əvvəlində adətincə kitabdan danışan, kitab oxuyanların çox olduğunu önə çəkməyə çalışan, ona zillənən donuq gözlülərə, kitabları satılmayan və oxunmayanlara bunu sübut etməyə çalışan Çingiz müəllim belə bir cümlə işlətdi: “Vaxtının məhdud olmasına baxmayaraq Prezidentimiz İlham Əliyev də kitab oxuyur. Bunu dəqiq bilirəm”.(SON)
Haşiyədəki son cümləyə bir də qayıdacağam. Bu yazımda Çingiz Abdullayevin həyat və yaradıcılığının bütün detallarına toxunmaq fikrim yoxdur. Haqqında bir-iki yazım da var. Sandıqda saxlamışam. Hansıdır? Niyə çap etməmişəm? Qorxmuşam? Yox. Bir asılılacağım yoxdur. Sadəcə 2015-ci ildə “Neftçi” klubunun prezidenti seçilməyinə münasibətimi bildirmişdim. Adı da “Çingiz Abdullayevin səhv düşən yeri” adlanırdı - atam Qabilin “Səhv düşəndə yerimiz” şeirinə xitabən:
“Vəzifəli adam. Bu sözün tərifini çoxunuz bilir. Amma bir dostum mənə izahı özünəməxsus şəkildə verdi: “Hər vəzifə sahibi vəzifəli sayılmaz. Vəzifəli şəxs o adamdır ki, seyfində möhürü, bankda isə daşdan keçən imzası olsun”. Farslar demişkən “xub”. O vaxtdan mən də vəzifəli adamları kateqoriyalara bölməyə başladım. Azərbaycanda möhürlü, imzalı, vəzifəli şəxs olmaq çox çətindir. Hətta bic ermənilər də sovet dövrü nazirlik, idarə və müəssisələrdə 1-ci şəxs olmaqdan imtina ediblər. Ən yaxşısı müavin olmaqdı - baş-qulağın dinc. Çünki hər hansı təşkilatda cavabdeh şəxs 1-ci şəxs sayılır. O, qol çəkməsə, möhür vurmasa müavinin və başqa vəzifəlilərin səlahiyyəti qüvvəyə minə, sözü yerinə keçə bilməz. İndi deyəcəksiniz ki, elə müavinlər var rəisdən də xod gedir. Əsla. Onlar müavin deyillər. Loru dildə desək “paz”dırlar - nəzarətçi. Mədəni dildə desək, müdirin başı üstündə yellənən Domokl qılıncı. Bir az da dəqiq desəm, hər an onun yerinə keçməyə şansı olan real namizəd. Ona görə də ağıllı müdirlər heç vaxt özlərinə müavin götürmürlər. Götürəndə də ya öz adamlarını təyin elətdirirlər, ya da qabaqlarında “boğaz” olanları.
Mətləbdən uzaqlaşdım deyəsən. Bu günlərdə Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, detektiv romançı kimi dünyada tanınan Çingiz Abdullayevi “Neftçi”nin Müşahidə Şurasının prezidenti təyin etdilər. Birinci sözüm: “Çingiz müəllim, təbrik edirəm”. İkinci yuxarıda izah etdiyim sual meydana gəldi. Görəsən Azərbaycanda imzası ilə tanınan və ədəbiyyatda möhürünü vuran Çingiz müəllim, idmanımızda da möhürlü-imzalı idman xadimlərimizdəndirmi? Bilmirəm. Əgər elədirsə batdı. Maraqlıdır. Görəsən möhür-imzayla alınan adi futbol topuyla, dükanda nəğdə satılan futbol topunun arasında nə qədər qiymət fərqi var? Əlbəttə ki, dükanda ucuzdur. Tenderdə daha ucuz olacağı bildirilsə də... Bunu isə yoxlamaya gələnlərə izah etmək hər vəzifəlinin işi deyil.
Üçüncüsü isə, bu ideya kimin ağlına gəlibsə onu alqışladım. O insanın idman taktikasında dəyişiklik etməsini iki misalla əsaslandırmağa çalışdım. Birincisi: “Qumarda xam əl udar”. Deyəcəksiniz ki, idman hara, qumar hara? Yox elə bilməyin ki, fikrimə tam təkzib verib, bu sözümü tam məcazi mənada işlətdiyimi söyləyəcəyəm. Yəni ki, Çingiz müəllimin idmançı yox, idmandan uzaq, yəni ki, yazıçı olmasını gözə soxacam. Qismən hə. Amma futbol bu gün həm də qumardır. Tutaq ki, Çingiz Abdullayev Ağdamın “Qarabağ” klubunun prezidentidir. Komandası da İtaliyanın “İnter” komandasının qapısından sonuncu dəqiqədə qol keçirir. Özü də həlledici məqamda - heç-heçə vaxtı. Tərtəmiz qol və “Qarabağ”ın qələbəsi. Ancaq UEFA bunu hesaba almır. AFFA bunu sübut edə bildimi? Yox. Gücü çatmadı. Əksinə, etiraf etdi. Bu nədir? QUMAR. Oyun heç-heçə də bitməliydi. Hakim belə göstəriş almışdı. Deməli ədəbiyyatımızda dedektiv janrının yeni növü “futbol dedektivi” janrı yaranmalıdır ki, bunu dünyaya təxəyyülün diliylə çatdırsın, ifşa etsin. Bu baxımdan bu təyinatı uğurlu hesab edirəm.
İkinci əsaslandırma: Atamın məşhur “Səhv düşəndə yerimiz” adlı bir şeiri var. Bu təyinatla şeir də yenidən gündəmə gəldi. Görəsən niyə? Görəsən mətbuatımız bu xəbəri niyə ŞOK-a düşərək qəbul etdi? İxtisasca rabitəçi, vəzifəcə neftçi, mərhum Ramiz Mirzəyev “Neftçi”yə prezident seçiləndə Qabil “Səhv düşəndə yerimiz” şeirini yazmamışdımı? Kuybışev adına Moskva İnşaat Mühəndisləri İnstitutunu bitirən, sonra neftçi Rövnəq Abdullayev “Neftçi”yə, sonra isə bütövlükdə Azərbaycan futboluna rəhbər təyin olunanda bu şeir yox idimi? Nəzərinizə çatdırım ki, Qabil bu klassik poeziya nümunəsini 1969-cu ildə yazıb. Bəs onda yazıçı, ziyalı Çingiz Abdullayevin bu vəzifəyə təyinatı niyə bu qədər ojiotaj yaratdı? Rabitəçi, inşaatçı, neftçi idmana rəhbərlik edə bilər, yazıçı, ziyalı yox? Çingiz Abdullayevin pulu onlarınkından azdır, ona görəmi? Bir də ki, professional çekist, hüquqşünas olan Çingiz Abdullayev 29 yaşında ədəbiyyata gələrək öz sözünü dedi. Hər yazıçıya qismət olmayan “Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görüldü, özü də 47 yaşında. 56 yaşında, ömrünün pik nöqtəsində yəqin ki, ədəbiyyata verdiyi töhfələrdən idmanımıza da bəxş edər (İroniyasız). (SON)
O biri yazım isə kompüterimin şıltaqlığına tuş gəlib pozuldu. Başqa yazılarım da ola bilərdi. Çox şeyləri bilirəm. Adi həyatda, məhdud, ağzıbütöv adamların yanında danışmaq olar. Danışıram da... Amma yazmaq istəmirəm. Axı məndə də müqəddəs nəsə bir şey qalıb.
“Mahir, yaxşı, ürəyimizi çəkmə. Keç mətləbə. Bilirik də niyə yazırsan bu yazını. Sumqayıtda çıxış edən, çıxışında “quş buraxan” Çingiz Abdullayevi müdafiə etməkdir fikrin”. Düz tapdınız. Amma onun müdafiəyəyə ehtiyacı yoxdur. Bilir bu şeylərin hardan qaynaqlandığını. Əla bilir ki, bütün günah özündədir. “Nə? Günah özündədir? Bəs özü deyir ki, kontekstdən çıxarıblar fikirlərimi və sairə, ilaxır”. Bunu düz deyir. Yaxşı ki, bu mövzuda mənim fikirlərimi bilmirsiniz: “Xocalını niyə verdilər? Ayaz Mütəllibovu yıxmaq üçün. Şuşanı niyə verdilər? Ayazı yenidən geriyə qaytarıb taxtına otuzdurmaq üçün. Üç gün də ermənilər ora girmədilər. Guya ki, bunun tələ olduğunu düşünürmüşlər. Boş sözdür. Rus ordusu “dobro” verməmişdi, ona görə. Çünki özü almışdı oranı. Xalq Cəbhəsi Ayazı geri qayıtmağa qoymadığı üçün Şuşa sonda ermənilərə qismət oldu. Bəs “Xəbərlər”də operator Ədilin arxivindən olan bir başqa buntarın videosu necə, yadınızdan çıxıbmı? “Qarabağı ermənilərə əlborcu vermişəm. İstədiyim vaxt geri alacağam”,- cümləsini kim demişdi? Müharibə idisə Stepanakertin 6 kilometrliyinəcən gəlib çıxan ordumuz niyə könüllü geri qayıtdı? Ölən öldü, yaralanan yaralandı, ailələr başsız qaldı, torpaq viran oldu. İsmayıl Ömərovun AzTV-də hazırladığı “Xəyanət” seriallarına Çingiz Abdullayev tək baxıbmı? Yaxud da elə bilirsiniz Çingiz Abdullayevin gözü kordur, o boyda Şəhidlər xiyabanlarını görmür? Çingiz Mustafayevin Milli Məclisdə Tamerlan Qarayevə Xocalı faciəsiylə bağlı ünvanladığı sualı və aldığı “Çingiz, məni danışdırma. Mən danışsam Bakının altını üstünə çevirərlər”,- cavabını efirdən o, tək eşidibmi? 1991-ci ilin martında mənim vasitəmlə Qabili dəvət etdiyi “Şəhidlər Xiyabanı”nın son illər ərzində nə qədər böyüdüyünü, bu gün kitablarından gələn qonorarı “YAŞAT” Fonduna köçürən Çingiz Abdullayev bilmirmi? Buna yanmırmı?
Bitmiş fikri ifadə edən sözə və söz birləşməsinə cümlə deyilir. Bu cümlələr isə halqayla bir-birinə birləşərək bütöv bir çıxışı meydana gətirir. Çıxışın hansısa yerindən üç cümləni çıxarıb fikir halqasını dağıdıb yerə tökmək, şəhid ailələrinin ürəyində, qazilərin bədənində, yaddaşlarında olan yaraların közünü qoparıb qanını axıtmaq kimə lazımdır? Nədir buna səbəb? Yenə təkrar edirəm. Bütün günah Çingiz Abdullayevin özündədir.
Sözü yazmaq, Çingiz Abdullayevi bir cümləylə ittiham etmək mənim qələmimə xas xüsusiyyət deyil. Yazdığını gərək sübut da edəsən.
Yox, bəziləri dediyi kimi Azərbaycan dilini pis bilməyi deyil Çingiz müəllimin günahı. 1990-cı illə müqayisədə çox yaxşı danışır. Yazıçı ƏLA danışmalıdır? Solovyova canlı efirdə cavab verəndə rus dilində əla bilməyini heç irad tutmadıq ona. Əksinə alqışladıq. Digər xarici dillərdə danışdığını, beynəlxalq yazıçılar cəmahiriyyəsində necə qəbul olunduğunu isə xaricdən gələn yazıçılarla görüşlərində bir AzTV müxbiri kimi şahidi olmuşam. “Biləcəridən uzağa gedə bilməyən” bir məşhur ifadə var. Çoxlarına şamil oluna bilər, özü də bütün sahələrdə. “Azərbaycandan, keçmiş SSRİ hüdudlarından kənara çıxan, məşhurlaşan” ifadəsini necə, neçə nəfərə şamil edə bilərik? İndiki zəmanədə tək-tük adama. Niyə gözümüz götürmür Çingiz Abdullayevi? Günahı kənarda axtarmayın. Günah yenə özündədir.
İşim çətinə düşəndə atamın yaradıcılığını köməyə çağırıram. Təbiidir. Qanuni varisəm. İxtiyarım çatır. Xalq şairi Qabil ona 1998-ci ildə “Zəhmətkeş” adlı şeir ithaf edib. Xarakterinin gizlinlərini açıq-aydın yazıb. Gəlin “Çingiz Abdullayev kimdir?” sualını qoyaq və bu şeirlə sualımıza cavab tapaq. Siz də, mən də...
Zәhmәtini suya döndәr,
Dәryasına bax.
Zәhmәtini çaya döndәr,
Mәcrasına bax.
Zәhmәtini gözişlәmәz
Düzlәrә döndәr -
Kitab yüklü,
Karvan gedәn
Sәhrasına bax...
Zәhmәtini
Qış yuxusu içindә çәkib.
Fil sükutlu,
Fil dözümlü
Cәfasına bax!
Zәhmәtini
Azәrbaycan şәninә yazan...
Xarici say-seçimindә
Sırasına bax!
Zәhmәtini
Başqa dildә rәvan etsә dә...
Sarı simdә doğma
Abi-havasına bax!
Zәhmәtini
Әdalarla
Gözdәn salmayan
Bir sadәlövh,
Sadә uşaq
Sövdasına bax...
Zәhmәtini
Kitab-kitab
Torbaya yığıb
Şirincә bir qürrә ilә
Bizә göstәrәn,
Göstәrincә halal
Zövqü-sәfasına bax!
Zәhmәtini
Sәrgi-sәrgi düzüb miz üstә,
Sәrgisinin qiymәtinin
Bahasına bax!
Zәhmәtini
Әsә-әsә
Sıxıb boğmayan
Bir him-cimә dәrhal
Әksi-sәdasına bax!
Zәhmәtinin
Çәkisindә
İddiası az,
Ancaq, ovçu Pirimlә
Arası da saz...
Zәhmәtini
Bir alışqan qığılcımı et,
Paxılların,
Şәkkakların,
Ağzıboşların
Cırtapırtla yanıb gedәn
Komasına bax!
Zәhmәtini
Bu yaşında üst-üstә yığsan,
O yaşında
Bizim kiçik torpağımızın
Çingiz adlı
Bircә parca
Sәmasına bax.
(06.09.1998)
İndi deyəcəksiniz ki, araları saz olub, yazıb. Amma Qabili tanıyanlar bilir ki, o heç vaxt yalan danışmayıb, yalan yazmayıb. Çingiz Abdullayevin də Qabil haqqında şirin xatirələri var:
“Mən Qabil müəllimi çoxdan tanıyıram. Onu daim üzügülər, ürəyiaçıq bir insan kimi görmüşəm. Biz onunla yol yoldaşlığı da etmişik. Birlikdə İraq, Türkiyə və digər xarici ölkələrə səfərlərdə iştirak etmiş, onu daha yaxından tanımağa çalışmışam. Həmişə özünəməxsus məsumluğu, ərköyünlüyü, məzəli söhbətləri ilə hamının hörmətini qazanıb. Qabil müəllimin məzəliliyi ilə bağlı bir əhvalatı xatırlamaq istərdim.
Təxminən on ildən artıq bir vaxtın söhbətidir. Bir gün Qabil müəllim hansısa bir məsələ ilə əlaqədar yanıma gəlmişdi. Söhbət əsnasında, mən ona belə dedim: “Qabil müəllim, Siz çox cavansınız, vaxt var”. Qabil müəllim isə öz cavabında: “Yox, Çingiz, 60-ı keçəndən sonra artıq adam ağsaqqal olur”. Bu vaxt mən ona belə bir sual verdim ki, bəs, Qabil müəllim, bizim elə yazıçı-şairlərimiz var ki, onlar artıq 70-i haqlayıblar. Qabil müəllim isə: “Onlar artıq ədəbi nəslimizin patriarxlarıdır”,- dedi. Yenə sual verdim ki, bəs 80-i xırdalayanlar? Cavab verdi ki, onlar adam deyillər, artıq “Qobustan abidələridir”. (2002-ci il)
Lap yadımdan çıxmışdı. Yazımın sonuna gəlib çıxdım, amma əvvəlində - haşiyədə bir cümlə işlətdim. Onun izahının isə lap yeridir: “...Prezidentimiz İlham Əliyev də kitab oxuyur”. Yox axı. Çingiz Abdullayev belə deməmişdi. Bax buna deyirlər fikri kontekstdən çıxartmaq.: “Vaxtının məhdud olmasına baxmayaraq Prezidentimiz İlham Əliyev də kitab oxuyur. Bunu dəqiq bilirəm”. Cümlə yox, fikir beləydi. Qayıdaq fikrin Mahirsayağı açmasına: Prezidentimiz Çingiz Abdullayevi oxuyur və bəyənir. Verdiyi “Xalq yazıçısı” fəxri adı, təltif etdiyi ordenlər isə zəhmətinin və məhsuldar yaradıcılığının dövlətimiz tərəfindən təsdiqidir. Yəqin ki, davamı olacaq. Davam olduqca isə bu cür kontekstdən çıxarılan fikirlər, həssas məqamlara toxunulan badalaqlar isə lap çox olacaq. Ta ki, ölənəcən. Çünki bizdə sağlığında verilən qiymətə paxıllıq edirlər, adamın qədrini isə çərrədib öldürəndən sonra bilirlər. Hələlik isə Çingiz Abdullayev inkişaf edə-edə gedir. Qarşıdan da Yazıçıların qurultayı gəlir. Onu bəziləri maneə bilirlər özlərinin yüksəliş yolunda. Qurultayda isə hər şey seçki yoluyla həll olunacaq...
Haşiyə: Sovet vaxtı Dzerjinski adına klubda yazıçıların qurultayı keçirilibmiş. Sonda, gecə saat 11-in yarısında səsvermə prosedurundan qabaq respublikanın ağsaqqalı belə məsləhət bilir ki, sədr Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov olsun. O da deyir ki, bir şərtlə razılaşaram - 1-ci katib İsmayıl Şıxlı olsun. İsmayıl Şıxlı da demə səsverməni gözləməyib evə gedibmiş. Tez maşın göndərib qaytarırlar geriyə. Məcbur olub razılıq verir.(SON)
...Vaqif Səmədoğlunun “Əjdəha başı” televiziya tamaşasında belə bir yer var. Polis rəisinin - tərbiyələndirmək üçün qeyri-rəsmi qoduqluğa atmaq istədiyi bacısı oğlu hayqırıb vəkil tələb edir. Siyavuş Aslanın oynadığı rəis nə cavab versə yaxşıdır? “Bu Ştirlits də uşaqların başını yaman xarab edib e...” Nə olacağını bilmirəm. Mən isə Anara səs verəcəyəm.
Mövzumun Çingiz Abdullayev olduğunu nəzərə alıb, yazımı atamın şeirindən misralarla bitirmək istəyirəm. Birdən kimsə gələcəkdə nəsə bir hoqqa çıxartmaq istəsə Çingizi sevməyənlər bir də oxusunlar, təkrar oxusunlar.
Çәkisindә
İddiası az,
Ancaq, ovçu Pirimlә
Arası da saz...
Zәhmәtini
Bir alışqan qığılcımı et,
Paxılların,
Şәkkakların,
Ağzıboşların
Çırtapırtla yanıb gedәn
Komasına bax!
Zәhmәtini
Bu yaşında üst-üstә yığsan,
O yaşında
Bizim kiçik torpağımızın
Çingiz adlı
Bircә parça
Sәmasına bax.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 07-11-2021 22:39 | Bölmə: Mahir Qabiloğlu
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin qapısından içəri girməyimi görürəm. Bayırda dayanıb kiminləsə söhbət edən bir cavan oğlan qaça-qaça özünü yetirib məni dayandırır:
- Dayı, hara gedirsiz? Birliyin üzvüsüz?
Bayırda dayanan başqa yaşlı kişi ağzımı açmağa macal vermir:
- Qoy getsin. Tanıyıram onu.
Ağzımı açsaydım nə deyəcəkdim? Deyəcəkdim ki, ay bala, mən bura üç yaşından gəlib gedirəm. 1969-cu ildən - 52 ildir ki, Birliyin üzvüyəm.
Niyə belə deyirəm? Çünki o qədim binanın və o birliyin bir çox görkəmli üzvünün evlərinin divarları arasında nə baş veribsə çoxundan xəbərdaram. Sirr dağarcığıyam. Bəzilərini yavaş-yavaş açıram. Amma elə şeylər var ki, onları açmaram. Sirr deyil. Sadəcə, lazım bilmirəm. Axı hər ailənin öz sirri olduğu kimi, böyük yazıçılar ailəsinin də mətbəx sirləri var.
Çingiz Abdullayevi yazıçı, dedektiv romançı, Xalq yazıçısı kimi yox, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının katibi kimi tanımışam. 1990-cı ildə Yazıçılar Birliyində işə düzələndə isə şəxsən tanış olduq. Bakı ləhcəsində danışmağı, bəzi sözləri şirin deməsi mənə gülməli gəlirdi. 1991-ci ildə yazıçıların növbəti qurultayı keçirilməliydi. Axşam vaxtı dəhlizdə rastlaşdıq.
- Mahir, atova denən ki, səhər 9-da şəirlər xiyabanında olsun.
- Harda?
- Şəirlər Xiyabanında.
- O harda yerləşir?
- Necə yəni harda? - deyə Çingiz müəllim bir az əsəbiləşdi, - Sən şəirlər xiyabanını tanımırsan? Ali Sovetin yanında.
- Şəhidlər Xiyabanı? Mən də elə bildim ki, şairlərin şərəfinə xiyaban salıblar, xəbərim yoxdur.
- Sən də mənim kimi beş dil bilsən bəzi sözləri düzgün tələffüz etmərsən.
İlk dialoqumuz belə baş tutdu. Demə Çingiz müəllim mənim müdirim sayılırmış. Təşkilati məsələlər üzrə katibmiş. Bunların heç birini bilmirdim. İkimiz də gənc idik. 7 yaş fərqimiz olmasına baxmayaraq boy-buxununa görə məndən yaşlı görsənirdi.
Mən Yazıçılar İttifaqının rəhbərliyində yalnız yaşlı adamları görmüşdüm. Hamısı da qaraqabaq. Ona görə də cavan bir şəxsin, özü də üzügülər, mehriban bir adamın belə bir vəzifəyə qaldırılması qəribə gəlirdi mənə. Yaşını nə vaxt bildim? Harasa təyyarəylə uçacaqdı. İki dənə pasportu mənə verib dedi ki... yox demədi, xahiş etdi ki, get aerokassadan biletləri götür gəl. Biri öz pasportu idi, o biri yoldaşının. Yolda açıb təvəllüdünə baxdım. Yoldaşının Qərbi Azərbaycandan olduğunu bildim. Ahha... Bir misal yadıma düşdü həmən: “Haralısan? Evlənməmişəm”. Çingiz müəllim isə evli idi. Yəqin o tərəfin yeznəsi olduğuna görə irəli çəkiblər deyə fikirləşdim. Amma sonralar atam dedi ki, Çingiz keçmişdə keqebeşnik olub...
Amma 1989-cu ildən üzü bu yana bir yazıçının da həbs olunduğunu görməmişəm. 1937-ci il barədə böyük bilgilərim olan mən fikirləşirəm: Bu necə KQB-eşnikdir?
İki-üç aydan sonra məni Dədə Qorqud ensiklopediyasından ixtisara saldılar. Sakitcə, atama da demədən sənədlərimi götürüb keçdim alverə, mədəni dildə desək biznesə, ailəmi dolandırmağa. İlk tanışlığım belə oldu.
Amma Çingiz müəllimi tanımaqda davam edirdim. Rəsmi mənbələrdən, bir də atamın dilindən. Böyük qaynar qazana düşmüşdü Çingiz müəllim. Hamısı da adlı-sanlı, say-seçmə Azərbaycan övladları. Bunların arasında baş çıxarmaq, onların hörmətini qazanmaq bir yana, məcazi mənada “sağ qalmaq” da çətin məsələydi. Bunu İsmayıl Şıxlının 100 illik yubileyindəki çıxışında özü də xüsusi vurğuladı. Bu cür şəxsiyyətlərin arasında yazıçı olmamaq da böyük günah idi. Xalq yazıçısı, görkəmli yazıçı, iki orden kavaleri olmaq isə alın yazısı, bəxtin işi, az yazıçıya qismət olan yazıçı taleyi idi.
Haşiyə: Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlının Natəvan klubunda romanının təqdimatı idi. Mərasimi Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev aparırdı. Sözünün əvvəlində adətincə kitabdan danışan, kitab oxuyanların çox olduğunu önə çəkməyə çalışan, ona zillənən donuq gözlülərə, kitabları satılmayan və oxunmayanlara bunu sübut etməyə çalışan Çingiz müəllim belə bir cümlə işlətdi: “Vaxtının məhdud olmasına baxmayaraq Prezidentimiz İlham Əliyev də kitab oxuyur. Bunu dəqiq bilirəm”.(SON)
Haşiyədəki son cümləyə bir də qayıdacağam. Bu yazımda Çingiz Abdullayevin həyat və yaradıcılığının bütün detallarına toxunmaq fikrim yoxdur. Haqqında bir-iki yazım da var. Sandıqda saxlamışam. Hansıdır? Niyə çap etməmişəm? Qorxmuşam? Yox. Bir asılılacağım yoxdur. Sadəcə 2015-ci ildə “Neftçi” klubunun prezidenti seçilməyinə münasibətimi bildirmişdim. Adı da “Çingiz Abdullayevin səhv düşən yeri” adlanırdı - atam Qabilin “Səhv düşəndə yerimiz” şeirinə xitabən:
“Vəzifəli adam. Bu sözün tərifini çoxunuz bilir. Amma bir dostum mənə izahı özünəməxsus şəkildə verdi: “Hər vəzifə sahibi vəzifəli sayılmaz. Vəzifəli şəxs o adamdır ki, seyfində möhürü, bankda isə daşdan keçən imzası olsun”. Farslar demişkən “xub”. O vaxtdan mən də vəzifəli adamları kateqoriyalara bölməyə başladım. Azərbaycanda möhürlü, imzalı, vəzifəli şəxs olmaq çox çətindir. Hətta bic ermənilər də sovet dövrü nazirlik, idarə və müəssisələrdə 1-ci şəxs olmaqdan imtina ediblər. Ən yaxşısı müavin olmaqdı - baş-qulağın dinc. Çünki hər hansı təşkilatda cavabdeh şəxs 1-ci şəxs sayılır. O, qol çəkməsə, möhür vurmasa müavinin və başqa vəzifəlilərin səlahiyyəti qüvvəyə minə, sözü yerinə keçə bilməz. İndi deyəcəksiniz ki, elə müavinlər var rəisdən də xod gedir. Əsla. Onlar müavin deyillər. Loru dildə desək “paz”dırlar - nəzarətçi. Mədəni dildə desək, müdirin başı üstündə yellənən Domokl qılıncı. Bir az da dəqiq desəm, hər an onun yerinə keçməyə şansı olan real namizəd. Ona görə də ağıllı müdirlər heç vaxt özlərinə müavin götürmürlər. Götürəndə də ya öz adamlarını təyin elətdirirlər, ya da qabaqlarında “boğaz” olanları.
Mətləbdən uzaqlaşdım deyəsən. Bu günlərdə Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, detektiv romançı kimi dünyada tanınan Çingiz Abdullayevi “Neftçi”nin Müşahidə Şurasının prezidenti təyin etdilər. Birinci sözüm: “Çingiz müəllim, təbrik edirəm”. İkinci yuxarıda izah etdiyim sual meydana gəldi. Görəsən Azərbaycanda imzası ilə tanınan və ədəbiyyatda möhürünü vuran Çingiz müəllim, idmanımızda da möhürlü-imzalı idman xadimlərimizdəndirmi? Bilmirəm. Əgər elədirsə batdı. Maraqlıdır. Görəsən möhür-imzayla alınan adi futbol topuyla, dükanda nəğdə satılan futbol topunun arasında nə qədər qiymət fərqi var? Əlbəttə ki, dükanda ucuzdur. Tenderdə daha ucuz olacağı bildirilsə də... Bunu isə yoxlamaya gələnlərə izah etmək hər vəzifəlinin işi deyil.
Üçüncüsü isə, bu ideya kimin ağlına gəlibsə onu alqışladım. O insanın idman taktikasında dəyişiklik etməsini iki misalla əsaslandırmağa çalışdım. Birincisi: “Qumarda xam əl udar”. Deyəcəksiniz ki, idman hara, qumar hara? Yox elə bilməyin ki, fikrimə tam təkzib verib, bu sözümü tam məcazi mənada işlətdiyimi söyləyəcəyəm. Yəni ki, Çingiz müəllimin idmançı yox, idmandan uzaq, yəni ki, yazıçı olmasını gözə soxacam. Qismən hə. Amma futbol bu gün həm də qumardır. Tutaq ki, Çingiz Abdullayev Ağdamın “Qarabağ” klubunun prezidentidir. Komandası da İtaliyanın “İnter” komandasının qapısından sonuncu dəqiqədə qol keçirir. Özü də həlledici məqamda - heç-heçə vaxtı. Tərtəmiz qol və “Qarabağ”ın qələbəsi. Ancaq UEFA bunu hesaba almır. AFFA bunu sübut edə bildimi? Yox. Gücü çatmadı. Əksinə, etiraf etdi. Bu nədir? QUMAR. Oyun heç-heçə də bitməliydi. Hakim belə göstəriş almışdı. Deməli ədəbiyyatımızda dedektiv janrının yeni növü “futbol dedektivi” janrı yaranmalıdır ki, bunu dünyaya təxəyyülün diliylə çatdırsın, ifşa etsin. Bu baxımdan bu təyinatı uğurlu hesab edirəm.
İkinci əsaslandırma: Atamın məşhur “Səhv düşəndə yerimiz” adlı bir şeiri var. Bu təyinatla şeir də yenidən gündəmə gəldi. Görəsən niyə? Görəsən mətbuatımız bu xəbəri niyə ŞOK-a düşərək qəbul etdi? İxtisasca rabitəçi, vəzifəcə neftçi, mərhum Ramiz Mirzəyev “Neftçi”yə prezident seçiləndə Qabil “Səhv düşəndə yerimiz” şeirini yazmamışdımı? Kuybışev adına Moskva İnşaat Mühəndisləri İnstitutunu bitirən, sonra neftçi Rövnəq Abdullayev “Neftçi”yə, sonra isə bütövlükdə Azərbaycan futboluna rəhbər təyin olunanda bu şeir yox idimi? Nəzərinizə çatdırım ki, Qabil bu klassik poeziya nümunəsini 1969-cu ildə yazıb. Bəs onda yazıçı, ziyalı Çingiz Abdullayevin bu vəzifəyə təyinatı niyə bu qədər ojiotaj yaratdı? Rabitəçi, inşaatçı, neftçi idmana rəhbərlik edə bilər, yazıçı, ziyalı yox? Çingiz Abdullayevin pulu onlarınkından azdır, ona görəmi? Bir də ki, professional çekist, hüquqşünas olan Çingiz Abdullayev 29 yaşında ədəbiyyata gələrək öz sözünü dedi. Hər yazıçıya qismət olmayan “Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görüldü, özü də 47 yaşında. 56 yaşında, ömrünün pik nöqtəsində yəqin ki, ədəbiyyata verdiyi töhfələrdən idmanımıza da bəxş edər (İroniyasız). (SON)
O biri yazım isə kompüterimin şıltaqlığına tuş gəlib pozuldu. Başqa yazılarım da ola bilərdi. Çox şeyləri bilirəm. Adi həyatda, məhdud, ağzıbütöv adamların yanında danışmaq olar. Danışıram da... Amma yazmaq istəmirəm. Axı məndə də müqəddəs nəsə bir şey qalıb.
“Mahir, yaxşı, ürəyimizi çəkmə. Keç mətləbə. Bilirik də niyə yazırsan bu yazını. Sumqayıtda çıxış edən, çıxışında “quş buraxan” Çingiz Abdullayevi müdafiə etməkdir fikrin”. Düz tapdınız. Amma onun müdafiəyəyə ehtiyacı yoxdur. Bilir bu şeylərin hardan qaynaqlandığını. Əla bilir ki, bütün günah özündədir. “Nə? Günah özündədir? Bəs özü deyir ki, kontekstdən çıxarıblar fikirlərimi və sairə, ilaxır”. Bunu düz deyir. Yaxşı ki, bu mövzuda mənim fikirlərimi bilmirsiniz: “Xocalını niyə verdilər? Ayaz Mütəllibovu yıxmaq üçün. Şuşanı niyə verdilər? Ayazı yenidən geriyə qaytarıb taxtına otuzdurmaq üçün. Üç gün də ermənilər ora girmədilər. Guya ki, bunun tələ olduğunu düşünürmüşlər. Boş sözdür. Rus ordusu “dobro” verməmişdi, ona görə. Çünki özü almışdı oranı. Xalq Cəbhəsi Ayazı geri qayıtmağa qoymadığı üçün Şuşa sonda ermənilərə qismət oldu. Bəs “Xəbərlər”də operator Ədilin arxivindən olan bir başqa buntarın videosu necə, yadınızdan çıxıbmı? “Qarabağı ermənilərə əlborcu vermişəm. İstədiyim vaxt geri alacağam”,- cümləsini kim demişdi? Müharibə idisə Stepanakertin 6 kilometrliyinəcən gəlib çıxan ordumuz niyə könüllü geri qayıtdı? Ölən öldü, yaralanan yaralandı, ailələr başsız qaldı, torpaq viran oldu. İsmayıl Ömərovun AzTV-də hazırladığı “Xəyanət” seriallarına Çingiz Abdullayev tək baxıbmı? Yaxud da elə bilirsiniz Çingiz Abdullayevin gözü kordur, o boyda Şəhidlər xiyabanlarını görmür? Çingiz Mustafayevin Milli Məclisdə Tamerlan Qarayevə Xocalı faciəsiylə bağlı ünvanladığı sualı və aldığı “Çingiz, məni danışdırma. Mən danışsam Bakının altını üstünə çevirərlər”,- cavabını efirdən o, tək eşidibmi? 1991-ci ilin martında mənim vasitəmlə Qabili dəvət etdiyi “Şəhidlər Xiyabanı”nın son illər ərzində nə qədər böyüdüyünü, bu gün kitablarından gələn qonorarı “YAŞAT” Fonduna köçürən Çingiz Abdullayev bilmirmi? Buna yanmırmı?
Bitmiş fikri ifadə edən sözə və söz birləşməsinə cümlə deyilir. Bu cümlələr isə halqayla bir-birinə birləşərək bütöv bir çıxışı meydana gətirir. Çıxışın hansısa yerindən üç cümləni çıxarıb fikir halqasını dağıdıb yerə tökmək, şəhid ailələrinin ürəyində, qazilərin bədənində, yaddaşlarında olan yaraların közünü qoparıb qanını axıtmaq kimə lazımdır? Nədir buna səbəb? Yenə təkrar edirəm. Bütün günah Çingiz Abdullayevin özündədir.
Sözü yazmaq, Çingiz Abdullayevi bir cümləylə ittiham etmək mənim qələmimə xas xüsusiyyət deyil. Yazdığını gərək sübut da edəsən.
Yox, bəziləri dediyi kimi Azərbaycan dilini pis bilməyi deyil Çingiz müəllimin günahı. 1990-cı illə müqayisədə çox yaxşı danışır. Yazıçı ƏLA danışmalıdır? Solovyova canlı efirdə cavab verəndə rus dilində əla bilməyini heç irad tutmadıq ona. Əksinə alqışladıq. Digər xarici dillərdə danışdığını, beynəlxalq yazıçılar cəmahiriyyəsində necə qəbul olunduğunu isə xaricdən gələn yazıçılarla görüşlərində bir AzTV müxbiri kimi şahidi olmuşam. “Biləcəridən uzağa gedə bilməyən” bir məşhur ifadə var. Çoxlarına şamil oluna bilər, özü də bütün sahələrdə. “Azərbaycandan, keçmiş SSRİ hüdudlarından kənara çıxan, məşhurlaşan” ifadəsini necə, neçə nəfərə şamil edə bilərik? İndiki zəmanədə tək-tük adama. Niyə gözümüz götürmür Çingiz Abdullayevi? Günahı kənarda axtarmayın. Günah yenə özündədir.
İşim çətinə düşəndə atamın yaradıcılığını köməyə çağırıram. Təbiidir. Qanuni varisəm. İxtiyarım çatır. Xalq şairi Qabil ona 1998-ci ildə “Zəhmətkeş” adlı şeir ithaf edib. Xarakterinin gizlinlərini açıq-aydın yazıb. Gəlin “Çingiz Abdullayev kimdir?” sualını qoyaq və bu şeirlə sualımıza cavab tapaq. Siz də, mən də...
Zәhmәtini suya döndәr,
Dәryasına bax.
Zәhmәtini çaya döndәr,
Mәcrasına bax.
Zәhmәtini gözişlәmәz
Düzlәrә döndәr -
Kitab yüklü,
Karvan gedәn
Sәhrasına bax...
Zәhmәtini
Qış yuxusu içindә çәkib.
Fil sükutlu,
Fil dözümlü
Cәfasına bax!
Zәhmәtini
Azәrbaycan şәninә yazan...
Xarici say-seçimindә
Sırasına bax!
Zәhmәtini
Başqa dildә rәvan etsә dә...
Sarı simdә doğma
Abi-havasına bax!
Zәhmәtini
Әdalarla
Gözdәn salmayan
Bir sadәlövh,
Sadә uşaq
Sövdasına bax...
Zәhmәtini
Kitab-kitab
Torbaya yığıb
Şirincә bir qürrә ilә
Bizә göstәrәn,
Göstәrincә halal
Zövqü-sәfasına bax!
Zәhmәtini
Sәrgi-sәrgi düzüb miz üstә,
Sәrgisinin qiymәtinin
Bahasına bax!
Zәhmәtini
Әsә-әsә
Sıxıb boğmayan
Bir him-cimә dәrhal
Әksi-sәdasına bax!
Zәhmәtinin
Çәkisindә
İddiası az,
Ancaq, ovçu Pirimlә
Arası da saz...
Zәhmәtini
Bir alışqan qığılcımı et,
Paxılların,
Şәkkakların,
Ağzıboşların
Cırtapırtla yanıb gedәn
Komasına bax!
Zәhmәtini
Bu yaşında üst-üstә yığsan,
O yaşında
Bizim kiçik torpağımızın
Çingiz adlı
Bircә parca
Sәmasına bax.
(06.09.1998)
İndi deyəcəksiniz ki, araları saz olub, yazıb. Amma Qabili tanıyanlar bilir ki, o heç vaxt yalan danışmayıb, yalan yazmayıb. Çingiz Abdullayevin də Qabil haqqında şirin xatirələri var:
“Mən Qabil müəllimi çoxdan tanıyıram. Onu daim üzügülər, ürəyiaçıq bir insan kimi görmüşəm. Biz onunla yol yoldaşlığı da etmişik. Birlikdə İraq, Türkiyə və digər xarici ölkələrə səfərlərdə iştirak etmiş, onu daha yaxından tanımağa çalışmışam. Həmişə özünəməxsus məsumluğu, ərköyünlüyü, məzəli söhbətləri ilə hamının hörmətini qazanıb. Qabil müəllimin məzəliliyi ilə bağlı bir əhvalatı xatırlamaq istərdim.
Təxminən on ildən artıq bir vaxtın söhbətidir. Bir gün Qabil müəllim hansısa bir məsələ ilə əlaqədar yanıma gəlmişdi. Söhbət əsnasında, mən ona belə dedim: “Qabil müəllim, Siz çox cavansınız, vaxt var”. Qabil müəllim isə öz cavabında: “Yox, Çingiz, 60-ı keçəndən sonra artıq adam ağsaqqal olur”. Bu vaxt mən ona belə bir sual verdim ki, bəs, Qabil müəllim, bizim elə yazıçı-şairlərimiz var ki, onlar artıq 70-i haqlayıblar. Qabil müəllim isə: “Onlar artıq ədəbi nəslimizin patriarxlarıdır”,- dedi. Yenə sual verdim ki, bəs 80-i xırdalayanlar? Cavab verdi ki, onlar adam deyillər, artıq “Qobustan abidələridir”. (2002-ci il)
Lap yadımdan çıxmışdı. Yazımın sonuna gəlib çıxdım, amma əvvəlində - haşiyədə bir cümlə işlətdim. Onun izahının isə lap yeridir: “...Prezidentimiz İlham Əliyev də kitab oxuyur”. Yox axı. Çingiz Abdullayev belə deməmişdi. Bax buna deyirlər fikri kontekstdən çıxartmaq.: “Vaxtının məhdud olmasına baxmayaraq Prezidentimiz İlham Əliyev də kitab oxuyur. Bunu dəqiq bilirəm”. Cümlə yox, fikir beləydi. Qayıdaq fikrin Mahirsayağı açmasına: Prezidentimiz Çingiz Abdullayevi oxuyur və bəyənir. Verdiyi “Xalq yazıçısı” fəxri adı, təltif etdiyi ordenlər isə zəhmətinin və məhsuldar yaradıcılığının dövlətimiz tərəfindən təsdiqidir. Yəqin ki, davamı olacaq. Davam olduqca isə bu cür kontekstdən çıxarılan fikirlər, həssas məqamlara toxunulan badalaqlar isə lap çox olacaq. Ta ki, ölənəcən. Çünki bizdə sağlığında verilən qiymətə paxıllıq edirlər, adamın qədrini isə çərrədib öldürəndən sonra bilirlər. Hələlik isə Çingiz Abdullayev inkişaf edə-edə gedir. Qarşıdan da Yazıçıların qurultayı gəlir. Onu bəziləri maneə bilirlər özlərinin yüksəliş yolunda. Qurultayda isə hər şey seçki yoluyla həll olunacaq...
Haşiyə: Sovet vaxtı Dzerjinski adına klubda yazıçıların qurultayı keçirilibmiş. Sonda, gecə saat 11-in yarısında səsvermə prosedurundan qabaq respublikanın ağsaqqalı belə məsləhət bilir ki, sədr Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov olsun. O da deyir ki, bir şərtlə razılaşaram - 1-ci katib İsmayıl Şıxlı olsun. İsmayıl Şıxlı da demə səsverməni gözləməyib evə gedibmiş. Tez maşın göndərib qaytarırlar geriyə. Məcbur olub razılıq verir.(SON)
...Vaqif Səmədoğlunun “Əjdəha başı” televiziya tamaşasında belə bir yer var. Polis rəisinin - tərbiyələndirmək üçün qeyri-rəsmi qoduqluğa atmaq istədiyi bacısı oğlu hayqırıb vəkil tələb edir. Siyavuş Aslanın oynadığı rəis nə cavab versə yaxşıdır? “Bu Ştirlits də uşaqların başını yaman xarab edib e...” Nə olacağını bilmirəm. Mən isə Anara səs verəcəyəm.
Mövzumun Çingiz Abdullayev olduğunu nəzərə alıb, yazımı atamın şeirindən misralarla bitirmək istəyirəm. Birdən kimsə gələcəkdə nəsə bir hoqqa çıxartmaq istəsə Çingizi sevməyənlər bir də oxusunlar, təkrar oxusunlar.
Çәkisindә
İddiası az,
Ancaq, ovçu Pirimlә
Arası da saz...
Zәhmәtini
Bir alışqan qığılcımı et,
Paxılların,
Şәkkakların,
Ağzıboşların
Çırtapırtla yanıb gedәn
Komasına bax!
Zәhmәtini
Bu yaşında üst-üstә yığsan,
O yaşında
Bizim kiçik torpağımızın
Çingiz adlı
Bircә parça
Sәmasına bax.
Müəllifin bütün yazıları - Mahir QABİLOĞLU
Bölməyə aid digər xəbərlər
6-08-2024, 15:34
Mahir QABİLOĞLU - İlqar Musa oğlu - Mənim canlı ensiklopediyam - Mahir Qabiloğlu yazır
27-10-2021, 10:26
Mahir QABİLOĞLU - İsmixan Rəhimov kimdir və ya “İstiqlal” ordeni ilk olaraq kimə verilməliydi?
12-04-2020, 18:47
Mahir QABİLOĞLU - O dünyadan Anara, Fikrətə, Sabirə, bir az da Çingizə... - Fotolar
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
