Antarktidada nəhəng çay tapılıb

Xəbər lenti

00:02 / 18-10-2024

Bu gün Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür

23:17 / 17-10-2024

Qəbələdə iki nəfər ov tüfəngi ilə öldürülüb, yaralı var

19:14 / 17-10-2024

Generalın azadlıq istəyi yenə rədd edilib

18:07 / 17-10-2024

Ceyhun Bayramov Türkiyəyə gedib

18:00 / 17-10-2024

Əmanətçilər ASB və “Azər-Türk Bank”dan 21 milyon manatını geri çəkib

17:46 / 17-10-2024

Musiqi və incəsənət məktəblərində işə qəbul qaydaları dəyişib

17:28 / 17-10-2024

Telejurnalistin Azərbaycandan çıxışına qadağa qoyulub

17:00 / 17-10-2024

Əli Əsədov yeni qərar imzalayıb

16:49 / 17-10-2024

Prokurorluq Agentliyin vəzifəli şəxsləri barədə hökmdən protest verib

16:20 / 17-10-2024

Nəhəng şirkət terror təşkilatlarını maliyyələşdirib

16:10 / 17-10-2024

DİN-də COP29-la əlaqədar kollegiya iclası keçirilib

15:56 / 17-10-2024

İt Xeops piramidasına dırmaşıb - Foto

15:39 / 17-10-2024

Prezident ASC-ni ləğv edib - Sərəncam

15:35 / 17-10-2024

Bakıda bəzi küçə və prospektlərində nəqliyyatın hərəkət istiqaməti dəyişdiriləcək

15:20 / 17-10-2024

Güclü külək olacaq - Xəbərdarlıq

15:09 / 17-10-2024

42 milyon manatlıq mənimsəmə: "Nəcməddin Sadıkov dedi ki, Fazil Məmmədov kömək edəcək"

14:43 / 17-10-2024

Siruz Təbrizlinin evi satışa çıxarılıb

14:31 / 17-10-2024

Avropada ölümcül xəstəliyə yoluxma halları artır - Xəbərdarlıq

14:09 / 17-10-2024

Sabirabadda evdə partlayış olub, yaralanan var

13:57 / 17-10-2024

Deputatın şirkəti dövlət qurumlarına 110 milyon manatlıq dərman satıb

13:57 / 17-10-2024

Yeni kəşf kainatla bağlı təsəvvürləri dəyişəcək - Foto

13:44 / 17-10-2024

Peskov: "Putinin səhhətində problem yoxdur"

13:37 / 17-10-2024

Elçin Əmirbəyov: "Cənubi Qafqazda sülh üçün tarixi şans var"

13:26 / 17-10-2024

İtaliya bankı rusiyalı müştərilərin “ağ siyahı”sını elan edib

13:19 / 17-10-2024

Həbsdəki generalın iki milyon manatlıq əmlakı satılıb

13:07 / 17-10-2024

Qarabağın daha üç kəndinə köç başlayacaq

13:03 / 17-10-2024

İlham Əliyev COP29-a hazırlıq işləri ilə tanış olub - (Yenilənib) - Fotolar

13:01 / 17-10-2024

Azad edilmiş ərazilərdə torpaq islahatı üçün işçi qrup yaradılıb

12:54 / 17-10-2024

Ukrayna “F-16”-larla bağlı problemlə üzləşib

12:46 / 17-10-2024

İki illik yağış norması bir gündə yağıb - Foto

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

15:20 / 14-10-2024

Prezident məhkəmələrə sədr və sədr müavinləri təyin edib - Siyahı

12:22 / 16-10-2024

İrana hücum: Ağ ev və Netanyahu razılaşıb

13:28 / 15-10-2024

Ukrayna daha bir şəhərini itirmək üzrədir - Foto

19:48 / 15-10-2024

Polis Bakı sakininin əmlakını dağıdanlara qarşı tədbir görməyə tələsmir

11:56 / 15-10-2024

“Sepah” generalının qayıdışı: Qaani indiyədək harada idi?

09:15 / 16-10-2024

İcra başçısına sui-qəsd hazırlamaqda təqsirləndirilən şəxsin məhkəməsi başlayıb

16:54 / 15-10-2024

Füzulinin Pirəhmədli kəndində bərpa işlərinə başlanılır

15:16 / 15-10-2024

Qəfildən... - Etibar Cəbrayıloğlu yazır

10:20 / 16-10-2024

Dönərdən kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)

11:23 / 14-10-2024

Bu ay sülh sazişinin imzalanması təklif olunur

20:03 / 16-10-2024

“Premium Bank”dan depozitlər geri götürülür

13:16 / 16-10-2024

Dövlət büdcəsində təhsil xərcləri artırılır

Antarktidada nəhəng çay tapılıb - Foto
Tarix: 09-06-2024 08:28 | Bölmə: Cəmiyyət

Şirift ölçüsü:

Antarktidada buzların altında nəhəng çay sistemi tapılıb. Alimlərin fikrincə, bu qitənin ərazisi bir vaxtlar yaşıllıq olub.

Reyting.az-ın məlumatına görə, alimlər bildiriblər ki, təxminən 40 milyon il əvvəl Antarktidanın çox hissəsini buzlaqsız ərazilər təşkil edib. Bunun elmi izahını verənlər deyirlər ki, o dövrlərdə yer üzü hətta indikindən daha çox isti iqlimə malik olub. Amma bütün qeyd edilən səbəblərlə yanaşı bu qitənin fərqli, özünəməxsus xüsusiyyətləri daima elm adamlarının diqqətini cəlb edib. Fakt budur ki, daima güclü okean cərəyanları ekvatordan Antarktidaya qızdırılan suyu daşıyaraq oradakı iqlimi yumşalır, üstəlik, bu davamlılıq Antarktika Dairəvi Qütb Cərəyanı sudaşınma prosesinin materikə çıxışını bağlayana qədər davam edir.

Alimlərin ehtimalına görə, vaxtilə Antarktida yüksəkliklərində buzlar olsa da, düzənlikləri yaşıl sahələrlə örtülü olub və çaylar onların arasından keçə bilərdi. Ancaq indiki çay sisteminin necə olduğunu müəyyən etmək olduqca çətindir. Bununla belə, çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə çalışan və həmçinin dünya elminə yeni töhfələr vermək üçün araşdırmalar aparan alimlər, yəni Bremen Universitetinin tədqiqatçılar qrupu uğur əldə edərək Antarktidanın uzaq keçmişi ilə bağlı daha çox öyrənmək üçün bir yol tapa biliblər.

Almaniyalı tədqiqatçılardan ibarət böyük bir qrup "Polarstern" buzqıran gəmisində qitənin qərb sahilləri istiqamətinə doğru elmi ekspedisiyaya yola düşüblər. Alimlər çöküntü süxurlarını ətraflı tədqiq ediblər. Nəticədə tədqiqatçılar 17 metrdən 24 metrə qədər dərinlikdəki həmin təsiredici çöküntü təbəqələrini üzə çıxara biliblər.

Tədqiqatçıların fikrincə, əldə edilən nümunələrin heç biri Qərbi Antarktidanın torpaqlarına uyğun gəlməyən elmi dəlillərdir. Araşdırmaların nəticəsi olaraq almaniyalı tədqiqatçıların və alimlərin iştirakı ilə müəyyən edilib ki, bu cins torpaq çöküntüsü Antarktidanın Şərqini Qərbindən ayıran Transantarktika dağlarından gətirilib.

Tədqiqatçılardan biri buna belə bir izah verib: "Çökmə zonası onları dağın zirvələrindən yuyub gətirən keçmiş çay deltasını təmsil edir, nəticədə isə burada buz bu axını yaradaraq sonra dondurur. Fikrimizcə, dağların yerini dəqiq öyrənməklə çayın təxmini yolunu müəyyən etmək mümkündür. Çünki belə bir uzun çay ən azı 1500 kilometrə qədər uzanmalı idi, üstəlik də yaşıllığın yadigarı olan həmin çay mütləq mənada bu buzlu qitənin ekosistemində əhəmiyyətli və çox mühüm rol oynamalı idi".

Alimlər qeyd ediblər ki, çöküntülərin qalınlığı çayın Transantarktika dağlarından indiki Amundsen dənizinə qədər təxminən 10 milyon il axdığını göstərir. Bu isə bir daha sübut edir ki, bölgədəki iqlim və landşaft təxmin edildiyi kimi 40 milyon il əvvəl dəyişməyə başlayıb və bunun nəticəsində 34 milyon il əvvəl çöküntülərin axması dayanıb. Almaniyalı alimlər məhz elə bu səbəbdən belə güman edirlər ki, buna görə də çay donub və yaxud məcrasını dəyişərək itib.

Hazırda qlobal istiləşmə səbəbindən daha sürətlə buzlaqları əriyən ərazi Qərbi Antarktidadır. Amma qitənin buzlaqlarının bir hissəsi ərisə belə, yenə də çayın əvvəlki məcrasına qayıtmasını gözləmək olmaz.

Tədqiqatçıların fikrincə, milyonlarla il ərzində eroziya öz axınının keçdiyi ərazini dəyişdiyində bu qədim çayın yenidən özünü bərpa etməsi elmi baxımdan tamamilə mümkünsüzdür.

Oqtay QORÇU

Ana səhifəyə dön