17:00 / 15-08-2020
Tarixçi alim Təhsil Nazirliyinə müraciət edib
16:59 / 15-08-2020
Azərbaycanda cinayət işi açılan koronavirus xəstələrinin sayı bəlli olub
16:50 / 15-08-2020
Əmrə Belözoğlu futbolçu karyerasını bitirib
16:27 / 15-08-2020
Ruhani yeni səfirlərlə görüşüb - Foto
15:22 / 15-08-2020
Baş Nazir kənd inzibati ərazi dairələrilə bağlı qərar verib
15:07 / 15-08-2020
Mingəçevirdə yaşadığı ünvanı tərk edən COVID-19 xəstəsi belə saxlanılıb
15:04 / 15-08-2020
Baş nazirin sabiq müavini Abbas Abbasov saxlanılıb? - Yenilənib
14:55 / 15-08-2020
Putin və Lukaşenko Belarusdakı vəziyyəti müzakirə ediblər
14:54 / 15-08-2020
Lukaşenko Rusiyadakı bağ evini satmaqdan vaz keçib - Foto
14:13 / 15-08-2020
İranda daha 2245 nəfər koronavirusa yoluxub
14:05 / 15-08-2020
Lukaşenko: "Belarusda baş verənlər Rusiyaya da təhdiddir"
13:45 / 15-08-2020
Rusiyada daha 5061nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
13:38 / 15-08-2020
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:23 / 15-08-2020
Prezidentin köməkçisi: “Paşinyanın BBC-yə müsahibəsində ədalətli jurnalistika, haqlı suallar gördük”
13:18 / 15-08-2020
Kafe və restoranlar necə işləyəcək? - Agentlik açıqlama yaydı
13:00 / 15-08-2020
Yeni bank kreditlərinə dövlət zəmanəti veriləcək
12:55 / 15-08-2020
Şənbə və bazar günləri ictimai nəqliyyatın fəaliyyəti bərpa oluna bilər
12:50 / 15-08-2020
Məscidlər fəaliyyət göstərməyəcək
12:14 / 15-08-2020
Toylara qadağa qüvvədə qalacaq
11:48 / 15-08-2020
Samirə Musayeva: “Sahibkarlara dəstəyin ikinci mərhələsi başlayıb”
11:44 / 15-08-2020
Koronavirusa qarşı peyvəndin Azərbaycana gətirilməsi üçün müzakirələr gedir
11:38 / 15-08-2020
Bakıda sərnişin avtobuslarının sayı artırılacaq
11:26 / 15-08-2020
Təhsil müəssisələrinin açılması məsələsi araşdırılır
11:19 / 15-08-2020
Prezidentin köməkçisi vətəndaşlara müraciət edib
11:03 / 15-08-2020
Narkotiklərin dövriyyəsinə qarşı əməliyyat keçirilib - Fotolar
10:23 / 15-08-2020
İctimai iaşə obyektlərinin fəaliyyətinə icazə verilir
10:17 / 15-08-2020
Xüsusi karantin rejimi növbəti dəfə yumşaldılıb - Qərar
00:31 / 15-08-2020
Tramp Rusiyada istehsal edilən koronavirus vaksininə ümid bəsləyir
00:09 / 15-08-2020
"Neftçi" yoxlama görüşündə qonağı məğlub edib
21:24 / 14-08-2020
Türkiyədə daha 1226 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
14:56 / 12-08-2020
Məktəblərdə tədrislə bağlı yeni qaydalar hazırlanır - Detallar
09:39 / 13-08-2020
13 dəfə nazir təyin olunmuş diplomat - Ənvər Çingizoğlu yazır
13:07 / 11-08-2020
Müəllimlər üçün sınaq imtahanı keçiriləcək
19:14 / 10-08-2020
Mirzə Cavad xan Sədəddövlə kimdir? - Fotolar
17:45 / 13-08-2020
DTX Eldar Həsənovu həbs edib
15:46 / 13-08-2020
Generalın qardaşı oğlu 10 kq heroinlə tutuldu - Foto
17:21 / 10-08-2020
Məşhur aktyor COVID-19-a yoluxub
19:02 / 12-08-2020
19 günlük girov: baş nazir Stalini, yaxud İran şahını aldadıb? - Video
11:19 / 12-08-2020
Vahid Əhmədov: “Struktur dəyişiklikləri baş verəcək” - Müsahibə
11:48 / 11-08-2020
Əməkdar artist yeni mahnısını təqdim edib - Video
14:49 / 11-08-2020
Əhmədiyyə Cəbrayılovun 100 illiyi qeyd olunacaq - Sərəncam
Hədəflərə çatmağın köçəri quş yolu - Vahid Qazi yazır
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbər lenti
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 13-12-2019 21:42 | Bölmə: Xəbər lenti
Aranızda qışlamağa isti ölkələrə köçən quşların uçuşunu seyr etməyən çətin tapıla. Bəs, bu uzaqmənzilli quşların uçuş zamanı pazşəklində düzülmə səbəbi haqda da düşünmüsüzmü heç?
Britaniyalı zooloqlar bunu tədqiq edib qəribə bir nəticəyə gəliblər. Öyrəniblər ki, uçuş prosesi aerodinamika qanunları ilə idarə olunur. Öndə gedən quşun qanad çalmasından yaranan hava axını arxadan gələn quşun qalxmasına kömək edir, uçuşunu asanlaşdırır. Bir qədər yanakı uçan quş bu hava axınını daha rahat tuta bilir. Paz şəklində uçuşla hava asan yarılır. Beləliklə, dəstənin sinxron halda hərəkəti ümumi harmoniya yaradır və sanki qabaqda gedən arxadan gələni dartıb aparır.
Ard-arda düzülüş quşların enerji sərfini azaltmaqla yanaşı onların sürətini də artırır. Sən demə, birgə uçuş təklikdə uçuşla müqayisədə sürəti 71 faizədək yüksəldirmiş. Bu minvalla, yəni bir-birinə yardım edə-edə quşlar uzaq yerlərə (oxu: hədəflərə) daha tez çatırlar.
Son vaxtlaracan belə izah olunurdu ki, köçəri quşları böyük səfər zamanı başçı quş (quşbaşı) idarə edir. Elə deyilmiş. Quşların vahid lideri yoxdur. Sadəcə, yolun ağırlığı ona düşdüyündən ən başda gedən quş tez yorulur. Tamam əldən düşməmiş sürünün arxasına keçib yerini özündən sonra gələnə verir. Beləcə, liderlik vaxtaşırı dəyişir.
Dəstədə haray salan, qışqırışan arxadakı quşlardır. Onlar bununla öndəgedənləri irəliyə həvəsləndirir, ruhlandırırlar. Qabaqda gedən liderini alqışlayan kütlə kimi.
Bunları niyə yazıram?
Parlament seçkisi haqda son günlər sosial şəbəkələrdə açılan saysız müzakirələrə qoşulmağa bir iynəgözü belə həvəsin olmayanda ən canqurtaran iş elə balaca bir yazı yazmaqdır.
***
Başqaları ilə eyni istiqaməti hədəfləyib çiyin-çiyinə addımlayan adamları irəli aparan qüvvə bir-birinə bəslədikləri güvən hissidir. Məhz hərəkət anındakı birgəlik insanlarda belə bir duyğu yaradır. İlk dəfə bu cür xoş həyəcanı 1988-ci ilin mitinqlərində yaşamışam – eyni murada birgə can atan yüzminlərin insan selində kosmik fəza yüngüllüyü duymuşam.
Sonra bu “yüngüllük” “ağırlıq”la əvəzləndi, çünki səfimiz perik salındı, ümumi hədəfdən yayındıq, yarı yolda qaldıq.
Hazırlıqsız cəmiyyət lider bolluğunda pərən düşüb yolu azdığı kimi, taleyini bir nəfərin iradəsinə bağlayan toplumların da hədəfdən yayınmaq riski böyükdür. Əlbəttə, söhbət bəlli hədəfi olanlardan gedir, allahumuduna yaşayanlardan yox.
Demokratik ənənələrin oturuşduğu ölkələrdə özünüidarə üsulu üfiqlərin o üzünü qəsd etmiş quş qatarının hərəkət mexanizminə bənzəyir.
Belə cəmiyyətlərdə hər kəs uzaq uçan quşlar təki ümumdavranış qaydalarına tabedir. Hamının iştirakı və məsuliyyəti bərabərdir deyə, belə toplumlarda “ağ atlı oğlan”, “ümummilli lider” ağla gəlmir.
Yaşadığım İsveçdən deyim. Uzaq XVI əsrdə Stokholmu danimarkalılardan azad etməklə qəhrəmana çevrilmiş Qustav Vasadan sonra adamların kimisə “öndər” gördükləri haqda bir yazı rastlamamışam. Neçə əsrdir, krallarını belə sıravi vətəndaş kimi yaşamağa vadar ediblər.
Avtoritar rejimlərdə isə belə deyil!
Kəsəsi, sözümün canı odu ki, köçəri quşların bəlli hədəf yolunda sərgilədiyi birgə hərəkət mexanizmi təbiətin insanlara verdiyi yaşam örnəklərindən biridir. Bu təbiət qanununu öz həyatında tətbiq edib uğur qazanan xalqlara yox, özümüzə baxaq. Heç, 100 il əvvələ də getməyək, elə son 30 ilə nəzər salsaq, yetər.
Konkret məqsəd naminə hər yola çıxdığımızda öz halaypozanlarımız səfimizi dağıdıb! 1990, 1992, 1993, 1998, 2003, 2005 və sairə illərdə baş verənlərin hər biri haqda yekə-yekə yazılar yazmaq olar, amma tarixi qurdalamağa gərək yoxdu, onsuz da aydın olmayan daha heç nə qalmayıb.
Bəs 2020-ci ilə necə, nəylə gedirik? Hədəfimiz haradır? Səfimiz düzülübmü? Bunu siz məndən yaxşı bilərsiniz.
Mənim bildiyimsə budur: hədəf vektorunu üzü Qarabağ və ədalətli cəmiyyətə doğru çevirib hərəkət mexanizmini işə salsaq, Azərbaycan tarixinə cümhuriyyətçi atalardan sonra ən uğurlu nəsil kimi düşərik. Yerdə qalan bütün işlər özünüaldatmadan başqa bir şey deyil.
Şükür yaradana, öyrənmək üçün canlı varlıqlarının simasında bizə gözəl örnək də verib. Uzaq hədəfləri birgə uçuşlarıyla yaxın edən durnaları, qazları, ördəkləri, leyləkləri, … deyirəm.
Vahid QAZİ
Dekabr, 2019
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:00
Tarixçi alim Təhsil Nazirliyinə müraciət edib
Bu gün, 16:27
Ruhani yeni səfirlərlə görüşüb - Foto
Bu gün, 13:38
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Bu gün, 12:50
Məscidlər fəaliyyət göstərməyəcək
Bu gün, 12:14
Toylara qadağa qüvvədə qalacaq
Bu gün, 11:38
Bakıda sərnişin avtobuslarının sayı artırılacaq
Bu gün, 11:26
Təhsil müəssisələrinin açılması məsələsi araşdırılır
Dünən, 19:30
Bu il Azərbaycanda 1 608 əkiz uşaq doğulub
Dünən, 18:24
197 xəstə reanimasiyada müalicə olunur - TƏBİB
Dünən, 14:57
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Dünən, 14:17
Konstitusiya Məhkəməsi qərar verib
Dünən, 12:52
Nazirliyə şöbə müdiri təyin edilib - Dəyişiklik
Dünən, 12:27
ABŞ İranın yanacaq daşıyan tankerlərini ələ keçirib
Dünən, 11:19
Binəqədidə 68 yaşlı kişi öldürülüb
Dünən, 10:28
Müəllimlərin işə qəbulu başlayır
13-08-2020, 16:47
İqtisadiyyat Nazirliyində yeni təyinatlar olub
13-08-2020, 15:58
Türk PUA-sı PKK liderini məhv edib - Foto
13-08-2020, 15:31
Azərbaycan hərbçiləri Moskvaya gediblər
13-08-2020, 14:51
Azərbaycanda sereloji testdən neçə nəfər keçiriləcək?
13-08-2020, 14:02
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13-08-2020, 13:39
“İnstagram”da narkotik təbliğ edən şəxs həbs edilib
13-08-2020, 13:17
Ukraynada azərbaycanlı kriminal avtoritet öldürülüb
13-08-2020, 11:27
Özəl telekanallara 3.000000 manat yardım ayrılıb - Siyahı
13-08-2020, 10:57
Ukraynada “Lotu Quli”nin adamları həbs olunub
13-08-2020, 09:52
Azərbaycanda zəlzələ baş verib
13-08-2020, 01:42
Gənc oğlana 7 bıçaq zərbəsi vurulub
13-08-2020, 00:55
Bu gün 35 şəhər və rayonda imtahandır
12-08-2020, 21:47
TƏBİB: "Reanimasiyada 221 xəstə var" - Cədvəl
12-08-2020, 21:25
Hadi Rəcəblinin qardaşı vəzifədən çıxarılıb
12-08-2020, 18:13
Azərbaycana 200 kq heroin keçirmək istəyənlər saxlanılıb
12-08-2020, 15:37
Kürdəmirə yeni DYP rəisi təyin edilib
12-08-2020, 15:33
Mikayıl Cabbarov Fonda rəhbər təyin edib - Foto
12-08-2020, 13:57
Nazir əvəzi özünə müşavir təyin edib - Dəyişiklik
12-08-2020, 13:31
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12-08-2020, 11:44
Emin Əmrullayev Türkiyənin səfiri ilə görüşüb
12-08-2020, 11:41
İki məhkəmə sədri barədə intizam icraatı başlanılıb
12-08-2020, 09:58
BNA marşrut xətlərinə rekord sayda avtobus çıxarıb
11-08-2020, 19:40
Yeni YouTube kanalı yayıma başlayıb - Video
11-08-2020, 17:59
MN Nəcməddin Sadıkovla bağlı açıqlama yaydı
11-08-2020, 17:53
Vilayət Eyvazov serbiyalı nazirlə görüşüb
11-08-2020, 16:42
Koronavirusa görə bir qəzet bağlanıb
11-08-2020, 16:21
Şagirdlərin elektron yerdəyişməsi başlayır
11-08-2020, 14:42
13-14 avqustda qəbul imtahanları keçiriləcək
11-08-2020, 13:07
Müəllimlər üçün sınaq imtahanı keçiriləcək
11-08-2020, 12:59
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
11-08-2020, 12:49
Rusiyada COVID-19-a qarşı peyvənd qeydiyyatdan keçib
11-08-2020, 12:05
Azyaşlı oğlunu oğurluğa təhrik edən ata saxlanılıb - Foto
11-08-2020, 11:34
Aparıcıya ƏƏSMN-də vəzifə verilib
Qüdrət Həsənquliyev deyir ki, Rusiya Qarabağ siyasətində dəyişiklik etmək istəməsə Azərbaycan neytrallıq siyasətindən imtina edib Avroatlantik məkana inteqrasiya yolu tutmalıdır
Namiq Novruzov: "Xəstəlik adətən hərarətin yüksəlməsi, yorğunluq, halsızlıq, baş ağrıları, başgicəllənmə, quru öskürmə ilə başlayır"
Xalq artisti: "Mən insani tərəfdən çox peşmanlıq çəkmişəm"
Sabiq prezidentin köməkçisi: “Azərbaycan ərazilərinin işğalının səbəbkarı Rusiyadır. Rusiya həm Qafqazda, həm də digər keçmiş sovet respublikalarında sabitliyin olmasında maraqlı deyil”
