15:50 / 12-06-2025
Donald Tramp etirazçıları hədələyir
15:44 / 12-06-2025
Keçmiş rəisə 8 il 6 ay həbs cəzası verilib
14:57 / 12-06-2025
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
14:57 / 12-06-2025
İran AEBA-nın qətnaməni pisləyib
14:45 / 12-06-2025
Qubada tapılan meyitlə bağlı dəhşətli xəbər yayılıb
14:39 / 12-06-2025
Hindistanda təyyarə qəzaya uğrayıb - 133 nəfər həlak olub
14:07 / 12-06-2025
Prezident İlham Əliyev zavodun açılışında iştirak edib - Fotolar
14:01 / 12-06-2025
Ramil Həsən TÜRKPA-nın baş katibi seçilib
13:32 / 12-06-2025
Prezident Şahin Mustafayevlə bağlı sərəncam verib
13:28 / 12-06-2025
Müxalifətin baş naziri devirmək cəhdi uğursuz olub
13:21 / 12-06-2025
Tramp: Putin Ukraynadakı itkilərə əhəmiyyət vermir
13:18 / 12-06-2025
Siyavuş Novruzov: “Vətəndaşlar dövlətin, bələdiyyənin üzərinə gəlir ki..."
13:07 / 12-06-2025
İranı vurmağa hazırlaşırlar
12:38 / 12-06-2025
Erməniəsilli şəxslərin cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilir
12:27 / 12-06-2025
Sabah 37 dərəcə isti olacaq - Proqnoz
12:22 / 12-06-2025
Moskvaya hücum: dronlar texnoparkı vurub - Foto
12:00 / 12-06-2025
Qış fırtınası: 49 nəfər ölüb, məktəblilərin avtobusu su altında qalıb
11:49 / 12-06-2025
Baş Qərargah: İndiyə qədər bir milyon rus hərbçisi zərərsizləşdirilib
11:15 / 12-06-2025
“TikTok”da dələduzluq edən şəxs saxlanılıb
11:01 / 12-06-2025
İlham Əliyev Putini təbrik edib
10:42 / 12-06-2025
Prezident İlham Əliyev iclas iştirakçılarına müraciət edib
10:23 / 12-06-2025
Xaricdə oxuyan 52 nəfərin diplomu tanınmayıb
10:11 / 12-06-2025
TÜRKPA-ya sədrlik Azərbaycandan Qazaxıstana keçib
10:00 / 12-06-2025
İrandan Azərbaycana 75 kq narkotik keçirilməsinin qarşısı alınıb
09:50 / 12-06-2025
Bakı məktəblərində attestat üçün 20 manatdan rüşvət yığırlar - Video
09:41 / 12-06-2025
DSMF sədrinə yeni müşavir təyin olunub
09:24 / 12-06-2025
Klinika rəhbərinin ölkədən çıxışına “stop” qoyulub
08:52 / 12-06-2025
30 yaşlı kişi "Niasitol"dan zəhərlənərək ölüb
07:47 / 12-06-2025
Prezident: “Latın Amerikasında demokratiya təhlükədədir”
07:42 / 12-06-2025
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
10:50 / 08-06-2025
Donald Trampın adı insan alverində hallanır
23:25 / 07-06-2025
Varislərin Kreml təqdimatı: Mirziyoyevə sui-qəsdin arxasında kim durur?
18:34 / 08-06-2025
Dağlıq və dağətəyi rayonlarda leysan olacaq - Xəbərdarlıq
22:58 / 08-06-2025
Millimiz növbəti yoxlama oyunu oynayıb
09:10 / 08-06-2025
Ukraynanın hökumət binalarına hücum olacaq
10:05 / 08-06-2025
Sabunçu bazarında yanğın baş verib - Video
13:07 / 10-06-2025
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
09:31 / 09-06-2025
Naxçıvanda kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
08:48 / 09-06-2025
Ronaldunun karyerası sona yaxınlaşır
22:32 / 09-06-2025
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
16:32 / 10-06-2025
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
21:10 / 09-06-2025
Professor Tamilla Məmmədova vəfat edib
Ərdoğan rəyini niyə dəyişdi? - Türkiyə prezidentini “söyənlər” və “bəy tərifi” deyənlər
Tarix: 14-07-2023 11:12 | Bölmə: Slayd
NATO-nun Vilnüs sammitinə Türkiyədən yola düşməzdən əvvəl prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan şərt qoyub: “İsveçin NATO-ya üzvlüyünü təsdiq etməyimizi istəyirsinizsə, bizi Avropa İttifaqına Birliyinə qəbul edin”.
Sammitdə Ərdoğan NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq və İsveçin baş naziri Ulf Kristersson ilə üçtərəfli görüş keçirib, bundan sonra Stoltenberq yekun mətbuat konfransında deyib: “Sevinclə vurğulayıram ki, prezident Ərdoğan İsveçin üzvlüyü ilə bağlı protokolu tezliklə Türkiyə Böyük Millət Məclisinə təqdim edəcək”.
Xatırladaq ki, Türkiyə İsveçdən öz münasibətini və müvafiq olaraq terrorla mübarizə ilə bağlı qanunvericiliyi dəyişməyi tələb etmişdi.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Tərəflər bu barədə ötən ilin iyununda Madriddə razılığa gəlib və Finlandiya ilə birgə memorandum imzalayıblar. Türkiyəyə görə, Finlandiya müqavilənin öz üzərinə düşən hissəni yerinə yetirib, ona qarşı heç bir şikayət yoxdur, lakin İsveç bunu qətiyyən təmin etməyib. Ankara Stokholmdan konkret addımlar tələb edib.
Bir il əvvəl Ərdoğan 73, daha sonra isə 130-a yaxın terror şübhəlisi haqqında danışıb və onların tezliklə Türkiyəyə göndəriləcəyi vəd edilib. Amma bütün bu müddət ərzində Türkiyə tərəfinə terrorla əlaqəsi olmayan və başqa cinayət maddələri ilə ittiham olunan bir nəfər verilib.
Türkiyənin özündə də NATO sammitinin nəticələri birmənalı qarşılanmayıb.
Bir sıra qəzetlər NATO sammitinin nəticələrini diplomatik qələbə kimi təqdim edib. Məsələn, “Hürriyet” qəzeti Baydenlə Ərdoğanın görüşü ilə bağlı manşet xəbərləri yayıb və Türkiyə liderinin sözlərindən sitat gətirib: “Biz [ABŞ ilə münasibətlərdə] yeni dövrə başlayırıq”.
Digər hökumətyönlü nəşr “Sabah” da bu barədə yazıb.
“Türkiyə” qəzeti Türkiyənin istədiyinə nail olduğunu və İsveçin NATO-ya üzv olmasına yeganə səbəbin bu olduğunu iddia edir: “Danışıqlar masasında qalib gələn tərəf Türkiyədir”.
Lakin müxalifət mediası Türkiyə prezidentinin öz sözlərindən geri çəkilməsinə diqqət çəkir.
Onlardan biri “Ərdoğandan dönüş” məqaləsində qeyd edib ki, Türkiyə prezidenti hələ NATO sammitinə getməzdən əvvəl İsveçin alyansa qoşulmayacağını iddia edib, lakin nədənsə son anda fikrini dəyişib.
“Sözcü” qəzeti isə Ankaranın qərarını belə sərlövhə ilə verib: “Həmişə olduğu kimi yenə sürəti geriyə! Ərdoğanın tərəddüdü Litvada bir daha özünü büruzə verdi. İsveçin NATO-ya yolu açıqdır”.
“Yeni Şafak” qəzeti iqtidaryönlü olmasına baxmayaraq, təkcə Ərdoğanın uğurlarından danışmaqla kifayətlənməyib, baş verənlərə fərqli qiymət vermək qərarına gəlib.
Nəşrin fikrincə, nəticə çıxarmağa tələsmək olmaz: ABŞ, Avropa İttifaqı (Aİ) və İsveç verdikləri sözə əməl etməsələr, NATO protokolları parlamentdə təsdiqlənməyəcək.
“Vilnüsdə keçirilən üçtərəfli görüşdən sonra Türkiyə İsveçin NATO-ya qəbulu ilə bağlı protokolları parlamentə göndərmək qərarına gəlib. Lakin iyulun 15-də bağlanacaq parlament oktyabrın 1-dək işini dayandıracaq. Bu o deməkdir ki, İsveçin terror qruplaşmalarına qarşı gözlənilən hərəkətləri həyata keçirmək üçün 2,5 ay vaxtı var, ABŞ və Aİ isə Türkiyəyə verdiyi vədləri yerinə yetirməlidir. Əgər öhdəliklər yerinə yetirilməzsə, İsveçlə bağlı protokolların ratifikasiyasını gözləməyə dəyməz”, - deyə qəzet yazır.
Türkiyə parlamentində səsvermənin perspektivini əsas siyasi qüvvələrin liderlərinin reaksiyası ilə qiymətləndirməyə cəhd etmək olar.
Hətta Ərdoğanın əsas müttəfiqi və Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) başqanı Dövlət Baxçalının hakim koalisiyası arasında belə razılaşmalar o qədər də bəyənilməyib. O, parlamentdəki partiya yoldaşları qarşısında danışarkən İsveçi Avropadakı PKK mağarasına bənzədib.
“Stokholm Qəndilin (İraqda PKK rəhbərliyinin sığındığı dağlar) əksidir. NATO-nun açıq qapı siyasəti bizim daxili və xarici təhlükəsizliyimizdən vacib ola bilməz. Milli varlığımızı təhdid edən, qanlı terror təşkilatlarına ev sahibliyi edən, onların paytaxtında terrorçular tərəfindən toplanmasına göz yuman bir ölkə ilə necə təhlükəsizlik arxitekturasının bir parçası ola bilərik? Bunu necə həzm edəcəyik? Sadəcə, “F-16”-ya görə?”,- deyə Baxçalı bildirib.
Bununla belə, siyasətçi əlavə edib ki, son qərar Türkiyə prezidentində qalır.
Həmin gün Cümhuriyət Xalq Partiyasının (CHP) başqanı Kamal Kılıçdaroğlu ana müxalifət fraksiyasının parlament qrupunda çıxış edib. O, Türkiyə prezidentinin qəfil kurs dəyişikliyi mövzusuna da toxunaraq, Ərdoğanın terrorçuların dəstəyinə görə İsveçin heç vaxt NATO üzvü olmayacağına söz verdiyini xatırladıb:
“İsveç Türkiyənin tələb etdiyi heç nə etmədi. Onlar müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimi yandırdılar. Hökumət buna lazımi etiraz belə nümayiş etdirmədi. Lakin Bayden Ərdoğana zəng etdi və o, mövqeyini qəfil 180 dərəcə dəyişərək dəstəyini bildirdi. Dünən “yox” dedin, bu gün niyə “hə” deyirsən?”
Ərdoğanın keçmiş müttəfiqi, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) hökumətindəki keçmiş baş nazir, hazırda müxalifətdə olan Əhməd Davudoğlu bir həftə əvvəl Ərdoğanın Stokholmda çıxışı zamanı xatırladıb: “Əbəs yerə cəhd etmə, İsveç, nə qədər ki, Qurani-Kərimin yandırılmasına icazə verirsən, NATO-ya üzv ola bilməyəcəksən!”
“Nə dəyişdi? Səbəbi bəllidir. Baydenlə görüş keçirmək üçün güzəştə getdilər. İndi cənab Ərdoğanın əsas məqsədi Vaşinqtona bir saatlıq da olsa çatmaqdır”, - deyə Davudoğlu bildirib.
Həqiqətən də Ərdoğan ABŞ prezidenti Co Baydenlə danışıqlar aparıb. Və hətta 1 saat 15 dəqiqə davam edən bu görüşü “yeni başlanğıc” adlandırıb.
Yenə bir il əvvəl olduğu kimi, Bayden ABŞ qanunvericilərini Türkiyənin tələb etdiyi “F-16” qırıcılarının satışına mane olmamağa inandırmağa söz verdi. Ankara bir neçə ildir ki, hərbi donanmasından 80 köhnəsinin modernləşdirilməsi üçün 40 yeni təyyarə və avadanlıq ala bilmir. Amerikalılar şərtlər qoyurlar: əvvəlcə İsveçi qəbul edin, Yunanıstanı eyham edərək müttəfiqlərə qarşı döyüşçülərdən istifadə etməyəcəyinizə söz verin.
Türkiyə istənilən şərti qəti şəkildə rədd edir və döyüşçülərin alınması məsələsini İsveçin üzvlüyü ilə əlaqələndirmək istəmir.
Politoloq Muhidin Atamanın fikrincə, Vilnüs sammiti Türkiyə üçün Qərblə münasibətlərdə dönüş nöqtəsi oldu. O hesab edir ki, Litvada keçirilən görüşlərin nəticələrindən sonra Türkiyə-Qərb münasibətlərində yeni balansın yaradılmasına çalışılacaq.
Hökumətyönlü ingilisdilli “Sabah” qəzeti üçün yazan politoloq Türkiyənin bu razılaşmada açıq-aşkar qalib olduğunu iddia etmir, lakin qeyd edir ki, Türkiyə İsveç və NATO-dan bir sıra mühüm güzəştlər əldə edib. Türkiyə ilə Aİ arasında münasibətləri canlandırmaq, Ankaranın ittifaqa üzvlük prosesini canlandırmaq səylərinə dəstək, Aİ-Türkiyə gömrük ittifaqının yenilənməsinə yardım və tərəflər arasında viza rejiminin liberallaşdırılması, habelə İsveçin Türkiyədə qadağan olunmuş terror qruplarına dəstək.
Bundan əlavə, Ataman qeyd edir ki, yeni saziş Türkiyə ilə Qərb arasında əlaqələri yaxşılaşdıracaq.
Bu, artıq ABŞ-la münasibətlərə təsir edib. “Co Bayden Türkiyəyə “F-16” təyyarələrinin verilməsini dəstəklədiyini və bu istiqamətdə çalışacağını bildirib”, - deyə politoloq qeyd edir.
Politoloq Murat Yetkin Vilnüsdəki danışıqların nəticəsi ilə bağlı açıq şəkildə bədbindir. Yetkinin sözlərinə görə, Ərdoğanı dəstəkləyən medianın diplomatik qələbə ilə bağlı açıqlamalarına baxmayaraq, reallıqda hər şey vədlər səviyyəsində qalır. O, xatırladır ki, bu vədlərin çoxu sadəcə ritorikadır, onların həyata keçirilməsi üçün konkret tədbirlər görülmür.
Yetkin İsveçin Türkiyənin Avropa Birliyinə qəbul qərarına təsir etmək qabiliyyətinə şübhə edir və bunun üçün yalnız İsveçin təsdiqinin kifayət etmədiyini vurğulayır. Bu, İsveçin, prinsipcə, verdiyi vədlərə əməl etməsi şərtilə.
O qeyd edir ki, NATO müttəfiqləri arasında ticarət maneələrinin olmaması vədi, alyansın digər üzv ölkələrinin Türkiyəyə qarşı sanksiyalar tətbiq etməsi tarixini nəzərə alsaq, praktikada boş söhbətə çevrilir.
Ən konkret misalda, ABŞ Rusiyadan “S-400” aldığını və sonra Ankaranın “F-16” döyüş təyyarələrinə olan tələbini ödəyə bilmədiyi üçün Türkiyəni beşinci nəsil “F-35” təyyarələri proqramından kənarlaşdırdı. İndi də Ərdoğan İsveçin NATO-ya daxil olmasını təsdiqləyib və bununla da özünün əsas kozırını “xərcləyir”.
Anlamaq lazımdır ki, Türkiyədə əslində demək olar ki, heç kim İsveçin NATO-ya daxil olmasına qarşı çıxmır. O cümlədən prezident Ərdoğanı bu girişi təsdiqləmə qərarına görə tənqid edənlər.
Türkiyə ictimaiyyətinin, jurnalistlərin və müxalif siyasətçilərin əsas iddiası budur ki, Ankara İsveçdə Quranın yandırılmasına daha qətiyyətlə cavab verməlidir.
Bundan əlavə, Türkiyə ictimaiyyəti ABŞ-dan Suriyanın şimal-şərqində kürd YPG-yə dəstəyi dayandırmağa inandırmağı tələb edir ki, bu da ölkə üçün ən həssas məsələdir. Bu məsələ Türkiyənin milli təhlükəsizliyinə birbaşa təsir etdiyi və onun suverenliyinə təhdid kimi qəbul edildiyi üçün diqqət mərkəzində saxlanılır.
Ankara Stokholmu qanunu dəyişdirməyə və Türkiyəyə düşmən olan kürd təşkilatlarının öz ərazisində sərbəst fəaliyyət imkanlarının qarşısını almağa inandıra bildi. Lakin eyni zamanda ABŞ Suriyadakı kürdləri silahlandırmaqda davam edir.
Müxalifət də öz növbəsində baş verənlərdən siyasi məqsədlər üçün istifadə edir, Ərdoğanın əvvəlki sərt sözlərindən imtina etdiyini vurğulayır və ölkə liderinin bu cür hərəkət edə bilməyəcəyini və etməməli olduğunu əsas gətirir.
Qərbin vədlərinə və diplomatik manevrlərinə baxmayaraq, Türkiyədə çoxları hesab edir ki, İsveç və digər NATO ölkələrindən real addımlar və əhəmiyyətli güzəştlər hələ də görünməmişdir.
Türkiyə ictimaiyyətinin əsas diqqəti daxili və regional məsələlərə yönəlib və bu kontekstdə İsveçin NATO-ya daxil olmasına razılıq verilməsi daha böyük məqsədlərə - Gömrük İttifaqının aktuallaşdırılması və liberallaşdırılmasına nail olmaq üçün vasitədən başqa bir şey hesab edilmir. Avropa Birliyi ilə viza rejimi, eləcə də “F-16” qırıcılarının alınması.
Türkiyə parlamenti iki ay yarımdan sonra işə başlayacaq və bu müddət ərzində ölkənin İsveçin NATO-ya daxil olmasına razılıq verməsi ilə bağlı yekun qərara təsir edəcək çox şey baş verə bilər.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-07-2023 11:12 | Bölmə: Slayd
NATO-nun Vilnüs sammitinə Türkiyədən yola düşməzdən əvvəl prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan şərt qoyub: “İsveçin NATO-ya üzvlüyünü təsdiq etməyimizi istəyirsinizsə, bizi Avropa İttifaqına Birliyinə qəbul edin”.
Sammitdə Ərdoğan NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq və İsveçin baş naziri Ulf Kristersson ilə üçtərəfli görüş keçirib, bundan sonra Stoltenberq yekun mətbuat konfransında deyib: “Sevinclə vurğulayıram ki, prezident Ərdoğan İsveçin üzvlüyü ilə bağlı protokolu tezliklə Türkiyə Böyük Millət Məclisinə təqdim edəcək”.
Xatırladaq ki, Türkiyə İsveçdən öz münasibətini və müvafiq olaraq terrorla mübarizə ilə bağlı qanunvericiliyi dəyişməyi tələb etmişdi.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Tərəflər bu barədə ötən ilin iyununda Madriddə razılığa gəlib və Finlandiya ilə birgə memorandum imzalayıblar. Türkiyəyə görə, Finlandiya müqavilənin öz üzərinə düşən hissəni yerinə yetirib, ona qarşı heç bir şikayət yoxdur, lakin İsveç bunu qətiyyən təmin etməyib. Ankara Stokholmdan konkret addımlar tələb edib.
Bir il əvvəl Ərdoğan 73, daha sonra isə 130-a yaxın terror şübhəlisi haqqında danışıb və onların tezliklə Türkiyəyə göndəriləcəyi vəd edilib. Amma bütün bu müddət ərzində Türkiyə tərəfinə terrorla əlaqəsi olmayan və başqa cinayət maddələri ilə ittiham olunan bir nəfər verilib.
Türkiyənin özündə də NATO sammitinin nəticələri birmənalı qarşılanmayıb.
Bir sıra qəzetlər NATO sammitinin nəticələrini diplomatik qələbə kimi təqdim edib. Məsələn, “Hürriyet” qəzeti Baydenlə Ərdoğanın görüşü ilə bağlı manşet xəbərləri yayıb və Türkiyə liderinin sözlərindən sitat gətirib: “Biz [ABŞ ilə münasibətlərdə] yeni dövrə başlayırıq”.
Digər hökumətyönlü nəşr “Sabah” da bu barədə yazıb.
“Türkiyə” qəzeti Türkiyənin istədiyinə nail olduğunu və İsveçin NATO-ya üzv olmasına yeganə səbəbin bu olduğunu iddia edir: “Danışıqlar masasında qalib gələn tərəf Türkiyədir”.
Lakin müxalifət mediası Türkiyə prezidentinin öz sözlərindən geri çəkilməsinə diqqət çəkir.
Onlardan biri “Ərdoğandan dönüş” məqaləsində qeyd edib ki, Türkiyə prezidenti hələ NATO sammitinə getməzdən əvvəl İsveçin alyansa qoşulmayacağını iddia edib, lakin nədənsə son anda fikrini dəyişib.
“Sözcü” qəzeti isə Ankaranın qərarını belə sərlövhə ilə verib: “Həmişə olduğu kimi yenə sürəti geriyə! Ərdoğanın tərəddüdü Litvada bir daha özünü büruzə verdi. İsveçin NATO-ya yolu açıqdır”.
“Yeni Şafak” qəzeti iqtidaryönlü olmasına baxmayaraq, təkcə Ərdoğanın uğurlarından danışmaqla kifayətlənməyib, baş verənlərə fərqli qiymət vermək qərarına gəlib.
Nəşrin fikrincə, nəticə çıxarmağa tələsmək olmaz: ABŞ, Avropa İttifaqı (Aİ) və İsveç verdikləri sözə əməl etməsələr, NATO protokolları parlamentdə təsdiqlənməyəcək.
“Vilnüsdə keçirilən üçtərəfli görüşdən sonra Türkiyə İsveçin NATO-ya qəbulu ilə bağlı protokolları parlamentə göndərmək qərarına gəlib. Lakin iyulun 15-də bağlanacaq parlament oktyabrın 1-dək işini dayandıracaq. Bu o deməkdir ki, İsveçin terror qruplaşmalarına qarşı gözlənilən hərəkətləri həyata keçirmək üçün 2,5 ay vaxtı var, ABŞ və Aİ isə Türkiyəyə verdiyi vədləri yerinə yetirməlidir. Əgər öhdəliklər yerinə yetirilməzsə, İsveçlə bağlı protokolların ratifikasiyasını gözləməyə dəyməz”, - deyə qəzet yazır.
Türkiyə parlamentində səsvermənin perspektivini əsas siyasi qüvvələrin liderlərinin reaksiyası ilə qiymətləndirməyə cəhd etmək olar.
Hətta Ərdoğanın əsas müttəfiqi və Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) başqanı Dövlət Baxçalının hakim koalisiyası arasında belə razılaşmalar o qədər də bəyənilməyib. O, parlamentdəki partiya yoldaşları qarşısında danışarkən İsveçi Avropadakı PKK mağarasına bənzədib.
“Stokholm Qəndilin (İraqda PKK rəhbərliyinin sığındığı dağlar) əksidir. NATO-nun açıq qapı siyasəti bizim daxili və xarici təhlükəsizliyimizdən vacib ola bilməz. Milli varlığımızı təhdid edən, qanlı terror təşkilatlarına ev sahibliyi edən, onların paytaxtında terrorçular tərəfindən toplanmasına göz yuman bir ölkə ilə necə təhlükəsizlik arxitekturasının bir parçası ola bilərik? Bunu necə həzm edəcəyik? Sadəcə, “F-16”-ya görə?”,- deyə Baxçalı bildirib.
Bununla belə, siyasətçi əlavə edib ki, son qərar Türkiyə prezidentində qalır.
Həmin gün Cümhuriyət Xalq Partiyasının (CHP) başqanı Kamal Kılıçdaroğlu ana müxalifət fraksiyasının parlament qrupunda çıxış edib. O, Türkiyə prezidentinin qəfil kurs dəyişikliyi mövzusuna da toxunaraq, Ərdoğanın terrorçuların dəstəyinə görə İsveçin heç vaxt NATO üzvü olmayacağına söz verdiyini xatırladıb:
“İsveç Türkiyənin tələb etdiyi heç nə etmədi. Onlar müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimi yandırdılar. Hökumət buna lazımi etiraz belə nümayiş etdirmədi. Lakin Bayden Ərdoğana zəng etdi və o, mövqeyini qəfil 180 dərəcə dəyişərək dəstəyini bildirdi. Dünən “yox” dedin, bu gün niyə “hə” deyirsən?”
Ərdoğanın keçmiş müttəfiqi, hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) hökumətindəki keçmiş baş nazir, hazırda müxalifətdə olan Əhməd Davudoğlu bir həftə əvvəl Ərdoğanın Stokholmda çıxışı zamanı xatırladıb: “Əbəs yerə cəhd etmə, İsveç, nə qədər ki, Qurani-Kərimin yandırılmasına icazə verirsən, NATO-ya üzv ola bilməyəcəksən!”
“Nə dəyişdi? Səbəbi bəllidir. Baydenlə görüş keçirmək üçün güzəştə getdilər. İndi cənab Ərdoğanın əsas məqsədi Vaşinqtona bir saatlıq da olsa çatmaqdır”, - deyə Davudoğlu bildirib.
Həqiqətən də Ərdoğan ABŞ prezidenti Co Baydenlə danışıqlar aparıb. Və hətta 1 saat 15 dəqiqə davam edən bu görüşü “yeni başlanğıc” adlandırıb.
Yenə bir il əvvəl olduğu kimi, Bayden ABŞ qanunvericilərini Türkiyənin tələb etdiyi “F-16” qırıcılarının satışına mane olmamağa inandırmağa söz verdi. Ankara bir neçə ildir ki, hərbi donanmasından 80 köhnəsinin modernləşdirilməsi üçün 40 yeni təyyarə və avadanlıq ala bilmir. Amerikalılar şərtlər qoyurlar: əvvəlcə İsveçi qəbul edin, Yunanıstanı eyham edərək müttəfiqlərə qarşı döyüşçülərdən istifadə etməyəcəyinizə söz verin.
Türkiyə istənilən şərti qəti şəkildə rədd edir və döyüşçülərin alınması məsələsini İsveçin üzvlüyü ilə əlaqələndirmək istəmir.
Politoloq Muhidin Atamanın fikrincə, Vilnüs sammiti Türkiyə üçün Qərblə münasibətlərdə dönüş nöqtəsi oldu. O hesab edir ki, Litvada keçirilən görüşlərin nəticələrindən sonra Türkiyə-Qərb münasibətlərində yeni balansın yaradılmasına çalışılacaq.
Hökumətyönlü ingilisdilli “Sabah” qəzeti üçün yazan politoloq Türkiyənin bu razılaşmada açıq-aşkar qalib olduğunu iddia etmir, lakin qeyd edir ki, Türkiyə İsveç və NATO-dan bir sıra mühüm güzəştlər əldə edib. Türkiyə ilə Aİ arasında münasibətləri canlandırmaq, Ankaranın ittifaqa üzvlük prosesini canlandırmaq səylərinə dəstək, Aİ-Türkiyə gömrük ittifaqının yenilənməsinə yardım və tərəflər arasında viza rejiminin liberallaşdırılması, habelə İsveçin Türkiyədə qadağan olunmuş terror qruplarına dəstək.
Bundan əlavə, Ataman qeyd edir ki, yeni saziş Türkiyə ilə Qərb arasında əlaqələri yaxşılaşdıracaq.
Bu, artıq ABŞ-la münasibətlərə təsir edib. “Co Bayden Türkiyəyə “F-16” təyyarələrinin verilməsini dəstəklədiyini və bu istiqamətdə çalışacağını bildirib”, - deyə politoloq qeyd edir.
Politoloq Murat Yetkin Vilnüsdəki danışıqların nəticəsi ilə bağlı açıq şəkildə bədbindir. Yetkinin sözlərinə görə, Ərdoğanı dəstəkləyən medianın diplomatik qələbə ilə bağlı açıqlamalarına baxmayaraq, reallıqda hər şey vədlər səviyyəsində qalır. O, xatırladır ki, bu vədlərin çoxu sadəcə ritorikadır, onların həyata keçirilməsi üçün konkret tədbirlər görülmür.
Yetkin İsveçin Türkiyənin Avropa Birliyinə qəbul qərarına təsir etmək qabiliyyətinə şübhə edir və bunun üçün yalnız İsveçin təsdiqinin kifayət etmədiyini vurğulayır. Bu, İsveçin, prinsipcə, verdiyi vədlərə əməl etməsi şərtilə.
O qeyd edir ki, NATO müttəfiqləri arasında ticarət maneələrinin olmaması vədi, alyansın digər üzv ölkələrinin Türkiyəyə qarşı sanksiyalar tətbiq etməsi tarixini nəzərə alsaq, praktikada boş söhbətə çevrilir.
Ən konkret misalda, ABŞ Rusiyadan “S-400” aldığını və sonra Ankaranın “F-16” döyüş təyyarələrinə olan tələbini ödəyə bilmədiyi üçün Türkiyəni beşinci nəsil “F-35” təyyarələri proqramından kənarlaşdırdı. İndi də Ərdoğan İsveçin NATO-ya daxil olmasını təsdiqləyib və bununla da özünün əsas kozırını “xərcləyir”.
Anlamaq lazımdır ki, Türkiyədə əslində demək olar ki, heç kim İsveçin NATO-ya daxil olmasına qarşı çıxmır. O cümlədən prezident Ərdoğanı bu girişi təsdiqləmə qərarına görə tənqid edənlər.
Türkiyə ictimaiyyətinin, jurnalistlərin və müxalif siyasətçilərin əsas iddiası budur ki, Ankara İsveçdə Quranın yandırılmasına daha qətiyyətlə cavab verməlidir.
Bundan əlavə, Türkiyə ictimaiyyəti ABŞ-dan Suriyanın şimal-şərqində kürd YPG-yə dəstəyi dayandırmağa inandırmağı tələb edir ki, bu da ölkə üçün ən həssas məsələdir. Bu məsələ Türkiyənin milli təhlükəsizliyinə birbaşa təsir etdiyi və onun suverenliyinə təhdid kimi qəbul edildiyi üçün diqqət mərkəzində saxlanılır.
Ankara Stokholmu qanunu dəyişdirməyə və Türkiyəyə düşmən olan kürd təşkilatlarının öz ərazisində sərbəst fəaliyyət imkanlarının qarşısını almağa inandıra bildi. Lakin eyni zamanda ABŞ Suriyadakı kürdləri silahlandırmaqda davam edir.
Müxalifət də öz növbəsində baş verənlərdən siyasi məqsədlər üçün istifadə edir, Ərdoğanın əvvəlki sərt sözlərindən imtina etdiyini vurğulayır və ölkə liderinin bu cür hərəkət edə bilməyəcəyini və etməməli olduğunu əsas gətirir.
Qərbin vədlərinə və diplomatik manevrlərinə baxmayaraq, Türkiyədə çoxları hesab edir ki, İsveç və digər NATO ölkələrindən real addımlar və əhəmiyyətli güzəştlər hələ də görünməmişdir.
Türkiyə ictimaiyyətinin əsas diqqəti daxili və regional məsələlərə yönəlib və bu kontekstdə İsveçin NATO-ya daxil olmasına razılıq verilməsi daha böyük məqsədlərə - Gömrük İttifaqının aktuallaşdırılması və liberallaşdırılmasına nail olmaq üçün vasitədən başqa bir şey hesab edilmir. Avropa Birliyi ilə viza rejimi, eləcə də “F-16” qırıcılarının alınması.
Türkiyə parlamenti iki ay yarımdan sonra işə başlayacaq və bu müddət ərzində ölkənin İsveçin NATO-ya daxil olmasına razılıq verməsi ilə bağlı yekun qərara təsir edəcək çox şey baş verə bilər.
Y. QACAR
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:57
“Hörümçək toru” əməliyyatının son məqsədi nə idi?
Bu gün, 13:07
İranı vurmağa hazırlaşırlar
Dünən, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
Dünən, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
Dünən, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
Dünən, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir
3-06-2025, 09:58
Türkiyədə güclü zəlzələ olub - Ölən və xəsarət alanlar var
3-06-2025, 08:26
Yerin maqnit qasırğası artıb
2-06-2025, 14:02
50 minlik qoşun hücumdadır, Ukrayna Sumını itirə bilər - (Yenilənib)
2-06-2025, 11:00
Paşinyan kilsəyə niyə müharibə elan edib?
2-06-2025, 08:58
Azərbaycan ərazisində zəlzələ olub
1-06-2025, 20:08
Kəlbəcərdə traktor minaya düşüb, yaralı var
31-05-2025, 16:52
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
30-05-2025, 18:30
Asim Mollazadə: Azərbaycan və müttəfiqləri qitələrarası sistem yaradır
30-05-2025, 14:10
Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan ittifaqı qlobal xarakter daşıyır - Ekspert
30-05-2025, 13:00
Azərbaycan və Çin arasında viza ləğvi barədə saziş təsdiqlənib
30-05-2025, 12:44
Böyük Qayıdışa dair II Dövlət Proqramı hazırlanacaq - Sərəncam
30-05-2025, 11:35
Paşinyan “2018-in uğuru”nu xərcləyir - Yeni seçkilər “Vətəndaş müqaviləsi”nə nə vəd edir?
30-05-2025, 09:44
Xoş günlər zamanın sürətinə təsir edir?
30-05-2025, 07:59
COVID-in yeni ştammı daha təhlükəlidir
30-05-2025, 07:51
İki gün sonra sülh danışıqları olacaq
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
