Rusiya 464 milyard dollarlıq kosmik iqtisadiyyatını itirmək üzrədir
Tarix: 25-07-2023 16:30 | Bölmə: Slayd
Rusiya 464 milyard dollarlıq kosmik iqtisadiyyatını itirmək üzrədir

Rusiya prezidenti Vladimir Putin Sovet dövründən qalan kosmik proqramın şöhrətini özünə qaytarmağa çalışır. Keçən il qoşunları Ukraynaya hərbi müdaxilədən az sonra Putin Çinlə sərhəd yaxınlığındakı ucqar “Vostoçnı” kosmik mərkəzini gəzib və 10 ildən artıqdır ki, işlənən pilotsuz “Luna 25” missiyasının 2022-ci ildə tamamlanmalı olduğunu bəyan edib. Amma Putinin bu istəyi reallaşmayıb. İndi isə buraxılış avqustun 11-nə planlaşdırılır.

Reyting.az
“Bloomberg”ə istinadla bildirir ki, indi Rusiyanın “Roskosmos” kosmik agentliyinə qələbə lazımdır.

Xatırladaq ki, Ukrayna ilə müharibədən bəri “Roskosmos” Londonda yerləşən peyk operatoru “OneWeb” Ltd kimi müştərilərini itirib və Cənubi Koreyanın kosmik agentliyi onu dəyərli xarici maliyyə mənbəyindən məhrum edib. Avropa Kosmik Agentliyi isə keçən il “Luna 25”-dən və Marsa birgə missiyadan kənarlaşıb.

2021-ci ildə Rusiya ilə Ayda müştərək tədqiqat stansiyası yaratmaqla bağlı ilkin razılığa gələn Çin bunu “Çinin rəhbərlik etdiyi” layihə adlandırmağa başlayıb. Digər tərəfdən, həm dekabrda, həm də fevralda Beynəlxalq Kosmik Stansiyada (BKS) bir cüt “Roskosmos” kosmik gəmisi soyuducu maye sızması ilə üzləşib və missiyalarını başa çatdıra bilməyib.

Bir il əvvəl “Roskosmos”un baş direktoru vəzifəsini icra edən keçmiş baş nazirin müavini Yuri Borisov etiraf edib ki, Rusiya digər böyük kosmik güclərdən geri qalır.

Alimlər İttifaqının məlumatına görə, keçən il ABŞ-ın orbitdə 4500-dən çox, Çinin 600-ə yaxın peyk olduğu halda, Rusiyanın 200-dən az peyk var. Borisov isə deyir ki, onun ölkəsi ildə cəmi 15 peyk istehsal edə bilər.

“Euroconsult”-a görə, güclü rəqib olmadan Rusiya 464 milyard dollarlıq kosmik iqtisadiyyatını itirmək riski ilə üzləşib.

2020-ci ildə “Roskosmos” təxminən 3,7 milyard dollar ekvivalent gəlir əldə etdiyini bildirib. Borisovun fikrincə, qlobal rəqiblərlə ayaqlaşmaqdan ötrü “Roskosmos” iki peyk fabriki tikməlidir. Bunun üçün 50 milyard rubla qədər (550 milyon dollar) borc lazımdır. Amma o, bu barədə ətraflı şərh verməyib.

Rusiyada özəl kosmik fəaliyyət demək olar ki, yoxdur. Bir cüt Rusiya şirkəti - “SR Space” və “T1 IT Holding”, 2025-ci ilə qədər orbitə kosmik gəmi qoymasalar da, ilin sonuna qədər suborbital raket buraxmağı hədəfləyirlər.

Lakin “SR Space”-nin təsisçisi Oleq Mansurov Rusiyanın təcridinin dərinləşməsinin onun kimi şirkətlər üçün imkanlar yaradacağını güman etmir. O, işğaldan əvvəl Rusiyada mülki istifadə üçün demək olar ki, bütün peyk məlumatlarının xarici şirkətlərdən gəldiyini söyləyib. Bu provayderlər xidmətlərini bağladıqca, Rusiya öz peyk operatorlarına ehtiyac duyacaq.

“Roskosmos” inkişaf etməkdə olan ölkələrdəki müştəriləri qarşısında pisləşən statusunu kompensasiya etməyə çalışır. İyulun 5-də agentlik Malayziya kosmik agentliyi ilə dəqiqləşdirilməmiş birgə layihələri razılaşdırdığını bildirib. İyun ayında Borisov Əlcəzairə gedib və orada səmada praktik əməkdaşlığın yeni səhifəsini açacağını vəd edib. Aprel ayında o, peyklərin buraxılması ilə bağlı Cənubi Afrika və Vyetnam da daxil olmaqla, bəzi ölkələrlə əlaqə saxladığını söyləyib.

Rusiya mediası bildirir ki, ruslar 2028-ci ilə qədər ABŞ, Kanada, Yaponiya və Avropa Kosmik Agentliyi ilə BKS-də işləməyi davam etdirməyə söz versələr də, “Roskosmos” Əlcəzair və Misiri Rusiya kosmik stansiyasında iştiraka dəvət edib.

Qeyd olunur ki, Putin və Borisov uzun müddət Rusiya istehsalı olan silahların əsas alıcısı olan Hindistana rəğbət bəsləyirlər. 2020-ci ildə Hindistan Kosmik Agentliyi dörd nəfəri Hindistanın yeni başlayan insanların kosmosa uçuş proqramı çərçivəsində əməkdaşlıq müqaviləsi çərçivəsində Rusiyaya təhsil almağa göndərib. Bununla belə, baş nazir Narendra Modi Vaşinqtona son səfəri zamanı Artemida sazişini imzalayıb. İndi Hindistan gələn il ISS-ə astronavt göndərmək üçün NASA ilə sıx əməkdaşlıq edəcək.

Rusiya kosmonavtları üçün skafandrların istismar müddəti başa çatıb, lakin kosmosda gəzintilər üçün yeni avadanlıq 2024-cü ilə qədər istehsal olunmayacaq. Kosmonavtlar skafandrların iki modelindən - 4 nömrəli “Orlan-MKS” və 5 nömrəli “Orlan-MKS”-dən istifadə edirlər.

“İzvestiya” nəşrinin həmsöhbətləri bildiriblər ki, 4 nömrəli skafandrın istifadə müddəti artıq başa çatıb, 5 nömrəli skafandr isə başa çatmaq üzrədir. Hər iki skafandr modeli 20 kosmik gəzinti üçün nəzərdə tutulub.

Y. QACAR
Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər