COP29 zirvəsi Ərdoğanı leyboristlərlə barışdırıb

Xəbər lenti

14:46 / 21-11-2024

Quterreş Bakıda: "Razılaşma istəyi hiss olunur"

14:43 / 21-11-2024

"Kəpəz"in futbolçusu əməliyyat olunub

14:36 / 21-11-2024

Rusiya Qərb silahlarına qarşı tədbirlər görməyə başlayıb

14:33 / 21-11-2024

SOCAR ilə “Tree Energy Solutions” arasında Birgə Tədqiqat Sazişi imzalanıb

14:08 / 21-11-2024

Ukrayna ərazi əvəzində sülhə razılaşmayacaq - Nazir

13:50 / 21-11-2024

NASA yüzlərlə mütəxəssisi işdən çıxarır

13:49 / 21-11-2024

Yaşayış minimumu 285 manat olacaq

13:32 / 21-11-2024

Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?

13:17 / 21-11-2024

Türkiyədə azərbaycanlı qadın güllələnib

13:16 / 21-11-2024

Prezidentə əhəmiyyət vermirlər - Gürcüstan parlamenti öz işinə başlayır

13:12 / 21-11-2024

Elza Seyidcahanın şeirləri dərsliyə salınıb? - DİM-dən açıqlama

13:10 / 21-11-2024

Zaxarova: “NATO qüvvələrinin Ukraynaya gəlməsi fəlakətə səbəb olacaq”

13:04 / 21-11-2024

Kino şirkəti Batmobil avtomobili istehsal edir

12:54 / 21-11-2024

Zaxarova: "COP29 beynəlxalq arenada Bakının nüfuzunu artıracaq"

12:45 / 21-11-2024

Trampdan qaçan amerikalılara 1 avroya ev təklif edirlər

12:38 / 21-11-2024

Rusiya-Ukrayna savaşı: Qərb silahları müharibənin xarakterini dəyişir

12:36 / 21-11-2024

Hesablama Palatası İşsizlikdən Sığorta Fondunun büdcəsi ilə bağlı təkliflər verib

12:24 / 21-11-2024

Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz

12:13 / 21-11-2024

İrəvan-Tbilisi-İrəvan istiqamətində hava uçuşları başlayır

12:13 / 21-11-2024

Kərim Vəliyev pakistanlı komandanla görüşüb

12:00 / 21-11-2024

Sahil Babayev: "Bu paket 3 milyon insanı əhatə edəcək"

12:00 / 21-11-2024

Rusiyaya güclü artilleriya sistemləri göndərirlər - Foto

11:50 / 21-11-2024

Ermənistan 78 artilleriya qurğusu almaq istəyir

11:45 / 21-11-2024

Generalın oğlu vəzifəyə təyin olunub

11:43 / 21-11-2024

Rusiya Həştərxandan ballistik raket buraxıb - Foto

11:39 / 21-11-2024

Nazir pensiyalarda proqnozlaşdırılan artımları açıqlayıb

11:27 / 21-11-2024

COP29 zirvəsi Ərdoğanı leyboristlərlə barışdırıb

11:19 / 21-11-2024

Dövlət sərhədini pozan hava gəmiləri və... - Hökumət yeni qərar verib

11:15 / 21-11-2024

Bakıda daha 46 marşrutun fəaliyyəti bərpa olunur

10:56 / 21-11-2024

Şəhid ailələri ilə bağlı yeni qaydalar təsdiqlənib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

12:28 / 18-11-2024

Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə

12:05 / 19-11-2024

MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar

19:50 / 19-11-2024

Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib

16:45 / 20-11-2024

Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"

16:22 / 20-11-2024

“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto

13:32 / 21-11-2024

Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?

15:29 / 18-11-2024

Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı

10:03 / 20-11-2024

Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar

17:09 / 18-11-2024

Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub

16:18 / 19-11-2024

Birinci instansiya məhkəmələrinə hakimlər təyin edilib - Siyahı

09:37 / 21-11-2024

Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb

15:55 / 20-11-2024

Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."

COP29 zirvəsi Ərdoğanı leyboristlərlə barışdırıb
Tarix: 21-11-2024 11:27 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

Bakıda keçirilən COP29 iqlim konfransı dünyanın əlli liderini bir araya gətirdi. Onların çoxu Azərbaycan paytaxtına təkcə iqlim dəyişikliyini müzakirə etmək üçün deyil, həm də, məsələn, Ankara və London kimi əsas ikitərəfli görüşlər keçirmək üçün gəliblər.

Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.

Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Londonun Ankara ilə uzun və sıx əlaqəsi var. İngiltərə Türkiyənin ən böyük investorlarından biridir və onun strateji tərəfdaşıdır. “Brexit”dən əvvəl ingilislər davamlı olaraq Türkiyənin maraqlarının təbliğatçısı kimi çıxış və Ankaranın Avropa Birliyinə daxil olması üçün lobbiçilik edirdilər.

Britaniya Avropa Birliyini nisbətən çoxdan tərk etdi və Londonda hakimiyyət Rəcəb Tayyib Ərdoğanın daha çox tandığı mühafizəkarlar hökumətindən leyboristlərə keçib. Onlar elə də mehriban deyil, ümumilikdə insan hüquqlarının, xüsusən də kürdlərin müdafiəsi məsələlərini qaldırırlar.

Leyboristlərin deputatları bir vaxtlar hətta Kürdüstan Fəhlə Partiyasının (PKK) 2001-ci ildən bəri olduğu terror təşkilatları siyahısından çıxarılmasını təklif etmişdilər. Sol cinahın üzvləri bu təşəbbüsdə mühüm rol oynadılar, o cümlədən kürdəsilli rəqəmsal inkişaf naziri Feryal Klark. Lakin Key Starmerin kabineti NATO müttəfiqi ilə münasibətləri korlamaq istəməyərək praqmatik kurs seçib.

Starmer Böyük Britaniyanın yeni baş naziri vəzifəsinin icrasına başladıqdan bir həftə keçməmiş Ərdoğanla əlaqə yaratmaq üçün ilk fürsətdən istifadə edib. Orada NATO-nun Vaşinqtonda keçirilən sammitində ikitərəfli görüş keçiriblər. Bu, ikitərəfli və regional məsələlərin müzakirəsi ilə daha çox giriş dialoqu idi.

Türkiyə prezidenti daha sonra London və Ankaranın bütün sahələrdə “münasibətləri yaxşılaşdırmaq” üçün yeni addımlar ata biləcəyinə və münasibətlərdə müsbət tendensiyanın davam edəcəyinə ümid etdiyini bildirib. Daha sonra oktyabrın sonunda Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan Londona səfər edib. Görüşün nəticələri açıqlanmayıb.

Beləliklə, Bakı görüş yerinə çevrilib. BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (COP29) Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası çərçivəsində Ərdoğan və Starmer bir daha ikitərəfli münasibətləri müzakirə ediblər. Türkiyə lideri ticarət də daxil olmaqla, əlaqələrin dərinləşdirilməsi üçün səylərin davam etdirildiyini açıqlayıb.

Prinsipcə, bu istiqamətdə heç bir çətinlik yoxdur. İngilis mühafizəkarları AB-dən çıxdıqdan sonra türklərlə azad ticarət müqaviləsi imzaladılar. Əmək kollektivi bu istiqamətdə işlərini davam etdirir.

Eyni zamanda, mühafizəkarlardan fərqli olaraq, onlar daha çox demokratiya mövzusuna köklənib və buna görə də Türkiyədəki daxili siyasi tendensiyalar – müxalifətin və kürdlərin sıxışdırılması danışıqların uğurlu gedişinə maneələr yarada bilər.

Lakin ümumilikdə, leyboristlər Ankara ilə xüsusi əlaqələrini qoruyub saxlamağa və bir britaniyalı mütəxəssisin realizmlə idealizmin kəsişməsi kimi təsvir etdiyi “proqressiv realizm”ə sadiq qalmağa çalışacaq.

Ölkələrin xarici siyasət yanaşmalarında fərqliliklər münasibətlərdə böyük çətinliklər yarada bilər.

2014-cü ildə Donbassda münaqişənin başlanğıcından Böyük Britaniya Türkiyəni Polşa, Baltikyanı ölkələr və Ukraynanın daxil olduğu anti-Rusiya ittifaqına cəlb etməyə çalışdı və sanksiyalarda iştiraka eyham vurdu. Ərdoğan da öz elektoratının maraqlarını əsas götürərək, ingilislərin təşəbbüsü ilə yaradılan “Krım platforması”na qoşulur və ingilislərin qulağına sevinərək vaxtaşırı “Krım Ukraynadır” deyir.

Amma Ukrayna fikir ayrılıqlarının cəmləşdiyi nöqtədir.

Ərdoğan və nazirləri müharibəni bitirməyə və İstanbulun Kreml ilə Kiyev arasında əsas vasitəçi statusunu təmin etməyə çalışır. Starmer siyasi rəqibi Boris Consondan nümunə götürərək yalnız sülh prosesini necə pozmaq barədə düşünür. O, Fransa prezidenti Emmanuel Makronla birlikdə ABŞ prezidenti Co Baydenə müraciət edərək Rusiyanı uzaqmənzilli silahlarla vurmaq üçün icazə almasını istəyib.

Bu, əslində bu cür hərəkətlərin yolverilməzliyini bəyan edən Ankaraya bir sillədir. Münaqişənin “nəzarətsiz eskalasiyasında” Qərbi günahlandıran Ərdoğan əslində strateji müttəfiqi Londonu günahlandırır.

Yaxın Şərq fikir ayrılıqları

Ankara da Yaxın Şərqdəki müharibədən çox narahatdır. İngiltərə baş naziri və Türkiyə prezidenti Livan və Fələstin mövzusunu müzakirə ediblər. Görünür, burada ciddi fikir ayrılıqları yoxdur: hər iki ölkə münaqişənin dayandırılmasının tərəfdarıdır. Leyboristlər İsrailə qarşı sələflərindən daha sərtdir və bəzi məlumatlara görə, hətta ona bəzi silah növlərinin verilməsini dayandırıb.

Starmerin elektoratı Fələstin tərəfdarıdır və buna görə də Britaniyanın baş naziri Qəzzada axan qanı dayandırmağa çalışmalıdır. HƏMAS-ı pisləyərkən o, “iki dövlət” tezisini daim təkrarlayır.

Ərdoğan Londondan daha sərt mövqe görmək istərdi, lakin İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu nəinki Britaniyaya, hətta Baydenə belə qulaq asmır. Ona görə də Türkiyə lideri yalnız Amerikanın yeni hakimiyyətlərinə ümid edə bilər, baxmayaraq ki, bu ümidin səbəbi bəlli deyil: Tramp Ağ evin ən israilyönlü rəhbəridir.

Ancaq ikitərəfli münasibətlərdə həqiqətən problemə çevrilə biləcək Suriyadır. Orada Ankara leyboristlərin ədalətlilik vizyonu ilə kökündən ziddiyyət təşkil edən siyasət yürüdür.

Əvvəla, Ərdoğan Suriya prezidenti Bəşər Əsədlə dialoqa hazır olmasından danışır və Britaniya liberalları üçün o, tiran və qatildir.

İkincisi, Bakıdan qayıdan Ərdoğan yenidən Suriyanın şimalında kürdlərin YPG-sinə qarşı yeni hərbi əməliyyat keçirəcəyi ilə hədələyib.

Hətta köhnə, mühafizəkar Dauninq-strit Ankaranın keçmək niyyətində olduğu “Barış bulağı” əməliyyatından narazı idi. Öz hərbi məsləhətçilərini Fərat çayına göndərən ingilislər silah embarqosu tətbiq etdilər. Çətin ki, kürdlərə rəğbət bəsləyən leyboristlər yeni kampaniyaya yaşıl işıq yandırsın.

Ərdoğana Londonla dalaşmaq sərfəli deyil. O, böhran içində olan Türkiyə iqtisadiyyatını dəstəkləmək üçün lazım olan sərmayələrlə yanaşı, hava qüvvələrini də gücləndirmək niyyətindədir. O, heç vaxt amerikalılardan “F-35” və “F-16” almayıb və indi gözünü “Eurofighter Typhoon”-a yönəldir. Bunlar İngiltərə, İtaliya, İspaniya və Almaniyanın birgə istehsal etdiyi dördüncü nəsil qırıcılardır.

Almaniyadan başqa bütün ölkələr icazə verdi, baxmayaraq ki, Ərdoğanla görüşdə Almaniya kansleri bütün oxları Londona çevirib. Ola bilsin ki, leyboristlər də sövdələşməni ləngidir. Türkiyənin kürd yaraqlılarına qarşı daha bir müharibəsi, Starmerin qışqırmadığı, ancaq qeyd etdiyi Türkiyədəki demokratik proseslərin vəziyyətinin təsirini nəzərə almasaq, yekunlaşmasını gecikdirə bilər.

İstənilən halda Britaniya hökuməti Türkiyəni özünə yaxın tutmağa çalışacaq. İngilislər mütləq öz tərəfdaşlarına investisiya və ticarət üstünlükləri təklif edəcəklər. Lakin çətin ki, Starmer Ukrayna ilə bağlı mövqelərin yaxınlaşmasına ümid edə bilsin: Ankara heç vaxt öz qarnında münaqişənin qızışdırılmasında iştirak etməyəcək, London isə sülh müqaviləsini pozmaq üçün sona qədər çalışacaq.

Eyni zamanda, Türkiyə öz suveren xarici siyasətini ingilis funt sterlinqinə çevirmək istəmir; Rusiya və Çin onun iqtisadiyyatında çox mühüm rol oynamağa başlayıb. Britaniya artıq Aİ-də deyil və Türkiyənin uzun müddətdir ki, sadəcə, bir rituala çevrilmiş Avropa istəklərini dəstəkləyə bilməz. Lakin Türkiyə BRICS-də müsbət qarşılanır və Kazan sammitində tərəfdaş statusunun verilməsi NATO ölkələrinə, o cümlədən Starmerin Leyborist Partiyasına birmənalı siqnaldır.

Y. QACAR

Ana səhifəyə dön