ALP Dağlıq Qarabağa dair yeni təklif irəli sürdü - Foto
Tarix: 19-11-2019 11:23 | Bölmə: Slayd
ALP Dağlıq Qarabağa dair yeni təklif irəli sürdü

1991-ci ildə ləğv olunmuş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin inzibati hüdudları çərçivəsində Dağlıq Qarabağ inzibati bölgəsi, “böyük rayonu”, qəzası, (ola bilsin, vilayəti) və Dağlıq Qarabağ seçki dairəsi (dairələri) yaradılmalıdır. Buna ən azından Dağlıq Qarabağda 2 seçki dairəsi yaratmaqdan başlamaq (1-ci və 2-ci Dağlıq Qarabağ seçki dairələri) olar.

Bu təklifi Reyting.az-a açıqlamasında Azərbaycan Liberal Partiyasının (ALP) sədri Əvəz Temirxan səsləndirib.

Ə. Temirxan təklif edr ki, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində mövcud olmuş bütün inzibati rayonlar, o cümlədən Xankəndi rayonu bərpa edilməli, bölgələrin alban-türk adları (məsələn, Dizak, Vərəndə və sair) rayonların adında öz əksinə tapmalıdır:

“Rayonlar qoşaadlı olmalıdır. Məsələn, Vərəndə - Martuni, Ağdərə - Mardakert və sair”.

“Ayrıca təmsilçilik orqanları yaradılmalıdır”

Partiya sədrinin fikrincə, KİV-lərdə, xüsusən, radio və telekanallarda (məsələn, hava haqqında məlumatlarda) bu rayonların Ermənistandakı - Hayastandakı Azərbaycan – türk dilində olan etnonimlərin və toponimlərin adları tez-tez hallandırılmalıdır: “Bundan başqa, bölgənin ayrıca və bütün rayonlarının təmsilçilik orqanları Dağlıq Qarabağ bölgə, şəhər, rayon, qəsəbə, kənd məclisləri yaradılmalıdır. Vali ya Prezident tərəfindən təyin edilməli, ya da Məclis deputatları, rayon icra başçıları ilə birgə əhali tərəfindən seçilməlidir.

Məclislər təmsilçilik orqanları kimi yerli büdcələrin sərəncamçısı, həmçinin vali və icra başçılarının fəaliyyətinə nəzarət etməlidir”.

“İrəvan - Zəngəzur Muxtar Respublikası elan olunsun”

ALP Dağlıq Qarabağa dair yeni təklif irəli sürdü

Ə. Temirxan qeyd edib ki, Dağlıq Qarabağ bölgəsinin inzibati-hüquqi statusu həm bölgənin keçid statusu, həm də Hayastanda yaşamış milyonlarla azərbaycanlının keçmişdə kompakt yaşadığı bölgələrə verilməsi tələb olunan simmetrik status kimi gündəmə gətirilməlidir: “Bunun üçün Hayastandan qovulmuş azərbaycanlılara hərtərəfli kömək etmək lazımdır ki, onlar Azərbaycanın nəzarətində olan və Gədəbəy rayonunun əhatəsində yerləşən, lakin Hayastanın Çəmbərək – Krasnoselsk rayonuna mənsub olan Başkənd – Artsvaşen qəsəbəsində İrəvan – Zəngəzur (ad şərtidir) Muxtar Respublikası yaratsınlar”.

Erməni Milli Məclisin deputatı olsun?

Milli Məclisə Dağlıq Qarabağdan nümayəndənin seçilməsi üçün keçiriləcək seçkilərin - ermənilərin həmin seçkilərdə iştirak etməməsi səbəbindən beynəlxalq aləm tərəfindən tanınıb-tanınmayacağına gəldikdə, Ə. Temirxan diqqətə çatdırıb ki, Azərbaycan Respubikasının Seçki Məcəlləsinə görə seçkilərdə yetərsay yoxdur: “Seçkilərdə 1 nəfər iştirak etsə belə, seçkilər qanuni sayıla bilər. Yəni, Dağlıq Qarabağ “ermənilərinin” seçkilərdə iştirak etməməsi heç də azərbaycanlıların iştirakına kölgə sala bilməz.

İkincisi, Dağlıq Qarabağda cəmi 60 min “erməni” olmalıdır. 1990-cı ilin yanvarında ABŞ senatorlarının Qorbaçova Dağlıq Qarabağın Hayastana verilməsinə dair məktubunda məhz bu rəqəm göstərilmişdi. Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icmasının sayı isə, bəzi rəsmilərin sözlərinə görə, artıq 65 mindən çoxdur.

Üçüncüsü, mən keçid dövrü üçün Dağlıq Qarabağda MSK tərəfindən Seçki Məcəlləsini dəyişmədən 2 seçki dairəsinin yaradılmasını təklif edirəm. Gələcəkdə deputatların sayı artırılarsa və ya Azərbaycanı qane edən barış sazişi imzalanarsa, ölkədə 1 proporsional seçki dairəsi, 2 deputat seçilən 20-25 majoritar dairə, Dağlıq Qarabağda isə 1 majoritar dairə olmaqla həmin dairədən 4-5 illiyə 3 deputat seçkisini nəzərdə tutmaq olar. O zaman ermənilərlə bərabər ən azı 1 azərbaycanlı da deputat seçilə bilər. Bu isə Azərbaycan dövlətinə erməni təhlükəsini heçə endirər və beynəlxalq ictimaiyyət də görər ki, doğrudan da Azərbaycanın erməni vətəndaşlarının haqları təmin olunur”.

“Dağlıq Qarabağı “demokratiya poliqonuna” çevirə bilərik”

O ki qaldı inzibati rayonları bərpa etmək və yeni dairələrin yaradılmasının Azərbaycana verəcəyi siyasi üstünlüklərə, ALP sədri bunları deyib:

“Hər şeydən əvvəl, bu bizə psixoloji üstünlük verər və danışıqlarda təşəbbüsü ələ alarıq. Azərbaycanın bütün imkanlarının səfərbər olunmasına münbit şərait yaradar. Bu isə qələbə üçün az deyil.

İkincisi, Dağlıq Qarabağda rayonları birləşdirmək, o rayonlara qədim alban-türk adlarını qaytarmaq əyani nümayiş etdirər ki, hayların bu torpaqlara iddiası tarixi və hüquqi əsasa malik deyil. Yerli əhalinin alban kökənli olmasını göstərməklə biz həm Rusiya çarının 11 mart 1836-cı il fərmanına əsasən ləğv edilmiş Alban (türk) Apostol Kilsəsinin ləğv edilməsindən sonra onların etnik və dini cəhətdən haylar tərəfindən manqurtlaşdırıldıqlarını xatırladarıq, onların etnik və dini özünəqayıdışına zəmin yaradarıq, onlara öz vətəndaşımız kimi bir növ “sahib çıxarıq”, qismən Hayastanın “əlindən alarıq”, Dağlıq Qarabağın erməni əhalisi arasında Azərbaycan dövlətinə güvəni artırarıq, onların bizim dövlətimizin əfvinə sığınmasına şərait yaradarıq. Həm də beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın nüfuzunu artırarıq. Bu baş tutarsa, udan Azərbaycan, uduzan Hayastan olar.

Üçüncüsü, Azərbaycan rəhbərliyi onsuz da Dağlıq Qarabağa muxtar status verəcəyini bəyan edib. Dağlıq Qarabağa vahid inzibati-hüquqi status verməklə və bizim nəzarətimizdə olan Başkənd - Artsvaşendə, Hayastan ərazisində, onun tərkibində İrəvan - Zəngəzur Muxtar Respublikası yaratmaqla simmetrik satatus prinsipini gündəmə gətirərik. Hayastandan köçürülmüş, qovulmuş, etnik təmizləməyə məruz qoyulmuş azərbaycanlıların vətəndaş və insan hüquqlarının pozulmasını, bərpaolunma zərurətini gündəmə gətirərik, bunu beynəlxalq ictimaiyyətin “beyninə həkk edərik”, onlara muxtar respublika statusunu verməyi tələb etmək üçün əsas qazanarıq. Deyərik ki, siz bizim soydaşlarımıza Hayastan ərazisində muxtariyyət verin, biz də əvəzində - Dağlıq Qarabağ “ermənilərinin” “inzibati bölgə” statusunu İrəvan – Zəngəzurun muxtar statusuna uyğunlaşdıraq. Yaxud, əksinə.

Dördüncüsü, Dağlıq Qarabağı “demokratiya poliqonuna” çevirə bilərik və danışıqlarda “kozır” əldə edərik. Həm də valinin, rayon, şəhər, qəsəbə, kənd icra başçılarının, məclislərin deputatlarının seçkilərini keçirməklə gələcəkdə orda çoxalacaq azərbaycanlıların üstünlük qazanmasına, hakimiyyət orqanlarında ciddi, siyasi proseslərə təsiredici sayda təmsil olunmalarına indidən qanuni zəmin yaradarıq”.

Ə. Temirxan sonda qeyd edib ki, Alban Apostol Kilsəsini təcili bərpa etsək və Bakıdakı erməni kilsəsini onun mülkiyyətinə versək, tarixi ədaləti qismən bərpa edərik.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}