00:45 / 11-08-2020
Belarusda gərginlik artır: etirazçılara qarşı güc tətbiq olunur - Fotolar
00:36 / 11-08-2020
23-24 iyulda keçirilmiş imtahanların nəticələri açıqlanıb
00:04 / 11-08-2020
Futbol Assosiasiyasının prezidenti koronavirusa yoluxub
23:56 / 10-08-2020
Rəsmi Ankara: "Ermənistan bölgədə sülhün və sabitliyin bərqərar olmasına əsas manedir"
22:36 / 10-08-2020
Türkiyədə daha 1193 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb
22:34 / 10-08-2020
Prezident Dövlət Miqrasiya Xidməti ilə bağlı fərman imzalayıb
22:21 / 10-08-2020
TƏBİB: "Reanimasiyada 252 xəstə var" - Cədvəl
21:36 / 10-08-2020
Rusiyalı diplomatları Slovakiyadan qovurlar
21:23 / 10-08-2020
Livan hökuməti tam tərkibdə istefa verib - Yenilənib
19:14 / 10-08-2020
Mirzə Cavad xan Sədəddövlə kimdir? - Fotolar
18:57 / 10-08-2020
Prezident İlham Əliyev “Qrant haqqında” qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
18:47 / 10-08-2020
Şabranda nişan mərasimi keçirmək istəyən şəxslər saxlanılıb
18:17 / 10-08-2020
Livanın Baş Naziri istefa verib
18:04 / 10-08-2020
Kadırov: "Lukaşenko çeçen xalqının və Rusiyanın böyük dostudur"
17:54 / 10-08-2020
Konstitusiya Məhkəməsi əmanətlərin sığortalanması ilə bağlı qərar verib
17:45 / 10-08-2020
Dənizdə batan 16 yaşlı şəxsin cəsədi tapılıb
17:38 / 10-08-2020
Avropa Liqasında I təsnifat mərhələsinin püşkü atılıb - Siyahı
17:33 / 10-08-2020
Baş Nazirin müavini iş adamı ilə quda olub
17:21 / 10-08-2020
Məşhur aktyor COVID-19-a yoluxub
17:15 / 10-08-2020
Azərbaycan və Türkiyə qırıcıları təlim-məşq uçuşları keçiriblər - Video
17:06 / 10-08-2020
Azərbaycanda daha 79 nəfər koronavirusa yoluxub, 2 nəfər vəfat edib
17:02 / 10-08-2020
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
16:59 / 10-08-2020
I və IV ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanlarının ikinci mərhələsinin vaxtı açıqlanıb
16:57 / 10-08-2020
Bu obyektlərdə pozuntular aşkarlanıb - Siyahı
16:51 / 10-08-2020
Azərbaycanın məşğulluq xəritəsi hazırlanır
16:42 / 10-08-2020
Avropa İttifaqından Belarusdakı seçkilərə etiraz: "Etirazçılar qəbuledilməz dövlət zorakılığı ilə üzləşib"
16:37 / 10-08-2020
Gürcüstanda azərbaycanlı ailəyə hücum olub
16:29 / 10-08-2020
Prezident AzTV-yə müsahibə verdi: "Qarabağ bizimdir, Qarabağ Azərbaycandır!"
16:13 / 10-08-2020
Prezident: “Qarabağ” neft yatağında daha böyük həcmdə təbii ehtiyatlar var"
16:03 / 10-08-2020
Nazir əvəzi müşavir və 2 şöbə müdiri işdən çıxarıb
10:25 / 06-08-2020
İcra başçısı Şəhidlər kompleksini dağıtdırıb
20:33 / 08-08-2020
Livanlı ermənilər Qarabağa köçürülür - Rəsmi Bakıdan Ermənistana sərt xəbərdarlıq
21:06 / 07-08-2020
Sərt karantin rejiminin yumşaldılması istiqamətində növbəti qərar verilib
11:40 / 06-08-2020
Xatirə İslam Xalq artistlərinə səsləndi: “Niyə susursunuz?”
16:03 / 07-08-2020
Tahir Kərimli: “Sosial yardımlar korrupsiya mənbəyidir”
12:18 / 06-08-2020
Azərbaycanlı həkim: "Koronaviruslu xəstələrin 97%-də simptomlar 11-12-ci günlərdə üzə çıxır"
17:16 / 06-08-2020
“Böyük mərifət sahibi” - Akif Cabbarlı yazır
11:46 / 07-08-2020
Cahangir Əsgərov büdcə vəsaitlərini mənimsəyir - Foto
13:56 / 07-08-2020
Qubad İbadoğlu yeni partiya yaradır
23:59 / 08-08-2020
Ermənilər Gürcüstanda iğtişaş törədib: 5 bina yandırılıb, ölən var
14:51 / 07-08-2020
Milli Depozit Mərkəzinin sədrinə Mərkəzi Bankda vəzifə verilib
Elm sahəsində siyasi sui-istifadə… - Ölkə başçısının himayə etdiyi alimin təcrübəsi ciddi ziyanla nəticələnib
Tarix: 10-07-2020 23:41 | Bölmə: Slayd
Trofim Lysenkonu hələ Stalinin zamanında çoxları SSRİ-də elmə ciddi əngəl yaradan bioloq hesab edirdi. Amma onun bu fəaliyyətinə SSRİ rəhbəri İosif Stalin özü şəxsən dəstək verirdi.
Reyting.az xatırladır ki, elmdən siyasi məqsədlər naminə istifadə etməyi gündəmə gətirən bioloq Trofim Lysenkonun nəzəriyyəsi sovet elminə ciddi ziyan vurub.
Üzərində Stalinin gücünü hiss edən genetik və elm sahəsində başqa bir anlayışı mənimsəyən Lysenkonu sovet elminə ən ciddi ziyan vuran şəxs sayanlar yanılmayıblar.
Lysenkonun nəzəriyyələri növlərin çevrilməsi ilə bağlıdır.
Zərərli bir zehni gənc, bitkilərin növlərin yaxşılığı üçün özlərini qurban verəcəklərini, növlər müəyyən bir mühitdə başqaları ilə rəqabət etmədikdə özlərini fəda edəcəyi və çox azının həyatda qalacağını iddia edirdi. Bu, faktiki kommunist rejiminin kollektivzm ideologiyasına paralel güc vermək kimi qiymətləndirilirdi. Bundan təsirlənən Stalin iqlim dəyişikliyi etmək və bölgədə kənd təsərrüfatı sahəsini daha da canlandırmaq üçün əmr verir. Nəticə fəlakətli olur, ölkənin cənub hissələrində əkinçiliyə ciddi ziyan dəyir.
Lysenko bir növün tez bir zamanda digər növlərə çevriləcəyini iddia edir, bir bitkinin yaşaması üçün - əgər çətin mühitdə yaşayırsa - bu bitki və toxumdan ətraf mühitə yaxşı uyğunlaşa biləcəyini irəli sürürdü. Beləcə, Stalinin “alimi” növləri inkişaf etdirməyin mümkün olduğu anlayışı ilə yola çıxır.
Bir çox sovet alimləri Lysenkonun bu nəzəriyyələrini dəstəkləyən qondarma təcrübələri müdafiə edir. Səbəb isə çox sadə olur: bu halda hökumətin təzyiqlərini görməyəcəklər, Lysenkonun nəzəriyyələrini müdafiə etdikləri təqdirdə iş şəratində irəliləyiş əldə edə biləcəklər.
Sözsüz ki, bu dövrdə Lysenkonun qondarma düşüncələrinə qarşı çıxan elm adamları da olub. Amma buna görə, bir çoxu ya mövqelərini itirib, ya da çox acı tale ilə üzləşib. Çünki açıq və dürüst elmi müzakirələrin aparılmasına SSRİ rəhbərliyi icazə vermirdi.
Mendel genetikasını rədd edən Trofim Lysenko İvan Miçurinin hibridləşmə və əldə edilən əlamətlərin irsiyyətliyi ilə bağlı nəzəriyyəni dəstəkləyən bioloq kimi önə çəkilməkdə davam edirdi.
O, öz fikirlərini təqdim etmək və elm adamlarının etibarını zədələmək üçün təşkil etdiyi psevdososial hərəkət olan “Lysenizm” nəzəriyyəsini irəli sürürdü. Onun məhsuldarlığı artırmaq üçün eksperimental tədqiqat səyləri bilavasitə Stalin tərəfindən dəstəklənirdi. Bu mənada 1953-cü ildə Kremldə keçirilən müşavirədə Lysenkonun çıxışına Stalinin diqqətlə qulaq asdığı başadüşülən idi.
Əslində isə Lysenkonun elmi işi, məhsuldarlığın artırılmasına dair təcrübələri 1920-ci illərdə Stalin idarəçiliyi altında təsərrüfatların məcburi kollektivləşdirilməsi nəticəsində yaranan aclığa son qoymaq istəyən Kommunist Partyasının diqqətini cəlb etmişdi. Elə bu səbəbdən alim 1930-cu illərdə Odessadakı Ukrayna Seçki və Genetik İnstitutuna köçürülür və daha geniş laboratoriya ilə təmin olunur. Tez bir zamanda akademik Miçurinin fikirlərinin təsiri altına düşən Lysenko irsiyyətin xromosom əsasını inkar edir və ətraf mühitin irsi xüsusiyyətlərə təsir etdiyini irəli sürərək ekoloji “qida nəzəriyyəsi” yaradır. Bunun örnəyi kimi toxumlar yalnız bir dəfə dondurulur ki, nəsillər boyu böyüyüb daha sürətlə inkişaf etsinlər.
Stalin 1953-cü ildə vəfat etsə də, Lysenko, bu dəfə SSRİ-nin yeni lideri Nikita Xuruşşov tərəfindən dəstəklənir. Lakin bu dövrdə daha çox sovet elm adamı ortaya çıxmağa başlayır. Sonda Pyotur Kapitsa, Vitali Qinzburq və Yakob Borisoviç kimi alimlər Lysenkonun əsər və iddialarını rədd edən bir iş ortaya qoyurlar. Ayrıca Lysenkonun onu tənqid edənlərin qarşısını almaq üçün siyasi təsirlərdən necə yararlandığını açıqlayırlar. Bununla da, Stalinin ən sevimli alimi tədricən nüfuzdan düşməyə başlayır.
Lysenko 1976-cı ildə, 78 yaşında vəfat edir. Amma buna baxmayaraq, “Lysenizm” nəzəriyyəsini, yəni elmin siyasi məqsədlərlə sui-istifadə edilməsinin əsasını qoyur.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 10-07-2020 23:41 | Bölmə: Slayd
Trofim Lysenkonu hələ Stalinin zamanında çoxları SSRİ-də elmə ciddi əngəl yaradan bioloq hesab edirdi. Amma onun bu fəaliyyətinə SSRİ rəhbəri İosif Stalin özü şəxsən dəstək verirdi.
Reyting.az xatırladır ki, elmdən siyasi məqsədlər naminə istifadə etməyi gündəmə gətirən bioloq Trofim Lysenkonun nəzəriyyəsi sovet elminə ciddi ziyan vurub.
Üzərində Stalinin gücünü hiss edən genetik və elm sahəsində başqa bir anlayışı mənimsəyən Lysenkonu sovet elminə ən ciddi ziyan vuran şəxs sayanlar yanılmayıblar.
Lysenkonun nəzəriyyələri növlərin çevrilməsi ilə bağlıdır.
Zərərli bir zehni gənc, bitkilərin növlərin yaxşılığı üçün özlərini qurban verəcəklərini, növlər müəyyən bir mühitdə başqaları ilə rəqabət etmədikdə özlərini fəda edəcəyi və çox azının həyatda qalacağını iddia edirdi. Bu, faktiki kommunist rejiminin kollektivzm ideologiyasına paralel güc vermək kimi qiymətləndirilirdi. Bundan təsirlənən Stalin iqlim dəyişikliyi etmək və bölgədə kənd təsərrüfatı sahəsini daha da canlandırmaq üçün əmr verir. Nəticə fəlakətli olur, ölkənin cənub hissələrində əkinçiliyə ciddi ziyan dəyir.
Lysenko bir növün tez bir zamanda digər növlərə çevriləcəyini iddia edir, bir bitkinin yaşaması üçün - əgər çətin mühitdə yaşayırsa - bu bitki və toxumdan ətraf mühitə yaxşı uyğunlaşa biləcəyini irəli sürürdü. Beləcə, Stalinin “alimi” növləri inkişaf etdirməyin mümkün olduğu anlayışı ilə yola çıxır.
Bir çox sovet alimləri Lysenkonun bu nəzəriyyələrini dəstəkləyən qondarma təcrübələri müdafiə edir. Səbəb isə çox sadə olur: bu halda hökumətin təzyiqlərini görməyəcəklər, Lysenkonun nəzəriyyələrini müdafiə etdikləri təqdirdə iş şəratində irəliləyiş əldə edə biləcəklər.
Sözsüz ki, bu dövrdə Lysenkonun qondarma düşüncələrinə qarşı çıxan elm adamları da olub. Amma buna görə, bir çoxu ya mövqelərini itirib, ya da çox acı tale ilə üzləşib. Çünki açıq və dürüst elmi müzakirələrin aparılmasına SSRİ rəhbərliyi icazə vermirdi.
Mendel genetikasını rədd edən Trofim Lysenko İvan Miçurinin hibridləşmə və əldə edilən əlamətlərin irsiyyətliyi ilə bağlı nəzəriyyəni dəstəkləyən bioloq kimi önə çəkilməkdə davam edirdi.
O, öz fikirlərini təqdim etmək və elm adamlarının etibarını zədələmək üçün təşkil etdiyi psevdososial hərəkət olan “Lysenizm” nəzəriyyəsini irəli sürürdü. Onun məhsuldarlığı artırmaq üçün eksperimental tədqiqat səyləri bilavasitə Stalin tərəfindən dəstəklənirdi. Bu mənada 1953-cü ildə Kremldə keçirilən müşavirədə Lysenkonun çıxışına Stalinin diqqətlə qulaq asdığı başadüşülən idi.
Əslində isə Lysenkonun elmi işi, məhsuldarlığın artırılmasına dair təcrübələri 1920-ci illərdə Stalin idarəçiliyi altında təsərrüfatların məcburi kollektivləşdirilməsi nəticəsində yaranan aclığa son qoymaq istəyən Kommunist Partyasının diqqətini cəlb etmişdi. Elə bu səbəbdən alim 1930-cu illərdə Odessadakı Ukrayna Seçki və Genetik İnstitutuna köçürülür və daha geniş laboratoriya ilə təmin olunur. Tez bir zamanda akademik Miçurinin fikirlərinin təsiri altına düşən Lysenko irsiyyətin xromosom əsasını inkar edir və ətraf mühitin irsi xüsusiyyətlərə təsir etdiyini irəli sürərək ekoloji “qida nəzəriyyəsi” yaradır. Bunun örnəyi kimi toxumlar yalnız bir dəfə dondurulur ki, nəsillər boyu böyüyüb daha sürətlə inkişaf etsinlər.
Stalin 1953-cü ildə vəfat etsə də, Lysenko, bu dəfə SSRİ-nin yeni lideri Nikita Xuruşşov tərəfindən dəstəklənir. Lakin bu dövrdə daha çox sovet elm adamı ortaya çıxmağa başlayır. Sonda Pyotur Kapitsa, Vitali Qinzburq və Yakob Borisoviç kimi alimlər Lysenkonun əsər və iddialarını rədd edən bir iş ortaya qoyurlar. Ayrıca Lysenkonun onu tənqid edənlərin qarşısını almaq üçün siyasi təsirlərdən necə yararlandığını açıqlayırlar. Bununla da, Stalinin ən sevimli alimi tədricən nüfuzdan düşməyə başlayır.
Lysenko 1976-cı ildə, 78 yaşında vəfat edir. Amma buna baxmayaraq, “Lysenizm” nəzəriyyəsini, yəni elmin siyasi məqsədlərlə sui-istifadə edilməsinin əsasını qoyur.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 21:23
Livan hökuməti tam tərkibdə istefa verib - Yenilənib
Dünən, 15:36
Azad Rəhimov: "Mən həqiqətən çox narahatam"
Dünən, 15:19
Lukaşenko ölkəsindəki etirazlara görə 3 ölkəni ittiham etdi: "Ölkənin parçalanmasına imkan verməyəcəyik"
Dünən, 13:55
İlham Əliyev Aleksandr Lukaşenkonu təbrik edib
Dünən, 12:57
Məhkəmə vəzifəli şəxsin cinayət əməlini araşdıracaq
Dünən, 12:04
Azərbaycanın daha bir generalı vəfat edib
Dünən, 00:33
Bu gündən sərt karantin rejimi yumşaldılır
9-08-2020, 09:21
ABŞ qoşunları Rusiya sərhədlərinə doğru irəliləyir - Foto
7-08-2020, 16:03
Tahir Kərimli: “Sosial yardımlar korrupsiya mənbəyidir”
7-08-2020, 15:31
Müxalifət Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinə müraciət edib
7-08-2020, 11:46
Cahangir Əsgərov büdcə vəsaitlərini mənimsəyir - Foto
7-08-2020, 10:23
Azərbaycanda koronavirusa yoluxmanın statistikası açıqlanıb - Siyahı
7-08-2020, 10:06
Bakıda güzəştli mənzillərin növbəti satışı başlayır
6-08-2020, 12:07
Vahid Əhmədov: “Manata ciddi təhlükə yaranıb”
6-08-2020, 10:53
Şəhid generalın adına verilən küçə ilə bağlı anlaşılmazlığa aydınlıq gətirildi - Foto
6-08-2020, 10:25
İcra başçısı Şəhidlər kompleksini dağıtdırıb
5-08-2020, 14:57
Prezidentə müraciət qəbul olundu: “Müharibəyə başlayın!” - Foto
4-08-2020, 11:09
BP şirkəti maliyyə itkilərini açıqlayıb
3-08-2020, 13:22
Rusiya ilə Türkiyə anlaşa bilmir - Foto
2-08-2020, 20:57
Cənubi Qafqazda güc nümayişi - Gərginlik arta bilər
2-08-2020, 17:05
Prokurorluq Fuad Qəhrəmanlı, Asif Yusifli, Seymur Əhmədov və digərlərinin həbsi ilə bağlı açıqlama yayıb
2-08-2020, 16:54
Nazirlik şəhid olmuş general barədə iddialara cavab verdi
1-08-2020, 14:59
SSRİ-nin bərpası ideyası fiaskoya uğrayır - Foto
31-07-2020, 15:49
Azərbaycanın Türkiyə ilə yanaşı Pakistanla da birgə hərbi təlimlər keçirməsi təklif olunur - Foto
30-07-2020, 14:55
Politoloq: “Lukaşenko ya ölkədə hərbi vəziyyət elan edə, ya da seçkilərdən boyun qaçıra bilər”
30-07-2020, 09:58
Deputatın adı korrupsiyada hallanır: 15 milyonluq maliyyə əməliyyatının araşdırılması tələb olunur
30-07-2020, 00:13
Saakaşvili: “Azərbaycana nankorluq etməyə səbəbimiz yoxdur”
29-07-2020, 20:35
İlham Əliyev Balakən, Şəki və Qəbələ rayonlarında da səfərdə olub
28-07-2020, 11:51
Türkiyəyə silah satmaqdan imtina ediblər - Silah göndərən şirkətlər sanksiya ilə hədələnir
27-07-2020, 21:56
Deputat: “Erməni mafiyası silah ticarətində çox fəaldır”
27-07-2020, 12:48
Rusiya yenə sonuncu yerdədir
26-07-2020, 10:06
Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı icması soydaşlarımıza müraciət edib
25-07-2020, 09:45
Diplomatik nümayəndəlik və konsulluqlarımıza tapşırıqlar verildi
23-07-2020, 16:51
Döyüşlər yenidən başlaya bilər - Hərbi ekspert
23-07-2020, 13:42
Azərbaycana qarşı gizli oyun... - Professor deyir ki, Gürcüstana sərt cavab verilməlidir
22-07-2020, 17:49
Professor: “ABŞ Konqresinin işğaldakı ərazilərlə bağlı qərarı Azərbaycanın xeyrinədir”
Xalq artisti: "Mən insani tərəfdən çox peşmanlıq çəkmişəm"
Sabiq prezidentin köməkçisi: “Azərbaycan ərazilərinin işğalının səbəbkarı Rusiyadır. Rusiya həm Qafqazda, həm də digər keçmiş sovet respublikalarında sabitliyin olmasında maraqlı deyil”
Bədrəddin Quliyev: “...böyük gərginliklər gözlənilir. Problemlə üzləşən Ukrayna, Gürcüstan, Moldova və Azərbaycan günün birində Rusiyaya qarşı çıxa bilərlər”
Qabil Hüseynli deyir ki, Ermənistanla Rusiya arasında iki əvvəl imzalanmış sazişə görə, müharibə zamanı əməliyyatlar iki ölkənin komanda heyəti tərəfindən idarə edilməlidir. Mümkündür ki, Tovuzdakı hərbi əməliyyatları da rus və erməni hərbi komanda heyəti birgə idarə edib
