10:42 / 12-06-2025
Prezident İlham Əliyev iclas iştirakçılarına müraciət edib
10:23 / 12-06-2025
Xaricdə oxuyan 52 nəfərin diplomu tanınmayıb
10:11 / 12-06-2025
TÜRKPA-ya sədrlik Azərbaycandan Qazaxıstana keçib
10:00 / 12-06-2025
İrandan Azərbaycana 75 kq narkotik keçirilməsinin qarşısı alınıb
09:50 / 12-06-2025
Bakı məktəblərində attestat üçün 20 manatdan rüşvət yığırlar - Video
09:41 / 12-06-2025
DSMF sədrinə yeni müşavir təyin olunub
09:24 / 12-06-2025
Klinika rəhbərinin ölkədən çıxışına “stop” qoyulub
08:52 / 12-06-2025
30 yaşlı kişi "Niasitol"dan zəhərlənərək ölüb
07:47 / 12-06-2025
Prezident: “Latın Amerikasında demokratiya təhlükədədir”
07:42 / 12-06-2025
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
07:37 / 12-06-2025
Sabiq prezident sui-qəsddə şübhəli bilinir
07:31 / 12-06-2025
Kim Çen In: “Həmişə Rusiyanın yanındayıq!”
07:27 / 12-06-2025
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
07:22 / 12-06-2025
Zelenski Luiz Silva ilə görüşmək istəyir
07:17 / 12-06-2025
Ağ ev Yaxın Şərqdən diplomatları və hərbçi ailələrini çıxarır
00:23 / 12-06-2025
TV rəhbəri həbs olunub
22:53 / 11-06-2025
"Qarabağ" Marko Veşoviçlə yollarını ayırıb
21:06 / 11-06-2025
Acun Ilıcalı istefa verib
19:03 / 11-06-2025
Mayora hücum edən idmançıların məhkəməsi başlayıb
18:04 / 11-06-2025
Kəmalə Günəşli toy sahibinə bakal atıb
18:01 / 11-06-2025
Latviyalı nazir istefa verib
17:47 / 11-06-2025
Maksim Qalkin oğlu ilə fotosunu paylaşıb - Foto
17:24 / 11-06-2025
Trampın vasitəçiliyi Rusiya-Ukrayna müharibəsini daha kəskin fazaya keçirib
17:19 / 11-06-2025
İlhamə Elşadqızı: "Mən tərtəmizəm, gül kimi də qızam”
17:16 / 11-06-2025
TDT-nin Zirvə görüşünün tarixi müəyyənləşib
17:09 / 11-06-2025
Müxalifətçiyə 18 il həbs cəzası verilib
16:55 / 11-06-2025
"Əməkdar artist" fəxri adı almaq istəyən musiqiçinin pulunu "atıblar"
16:03 / 11-06-2025
Ali Məhkəmə “Şərəf, ləyaqət, işgüzar nüfuzun müdafiəsi" ilə bağlı qərar qəbul edib
15:58 / 11-06-2025
Müğənni Əlikram Bayramovun qardaşı oğlu itkin düşüb
15:54 / 11-06-2025
İsazadə: Bizə real sülh lazımdır, kağız üzərində sülhü əhəmiyyətli saymıram
10:50 / 08-06-2025

23:25 / 07-06-2025

18:34 / 08-06-2025

14:45 / 07-06-2025

22:58 / 08-06-2025

11:12 / 07-06-2025

11:43 / 07-06-2025

12:09 / 07-06-2025

09:10 / 08-06-2025

10:05 / 08-06-2025

13:07 / 10-06-2025

08:48 / 09-06-2025

Avropa Rusiyanın böyük yalanı ilə necə mübarizə aparır?
Tarix: 27-05-2022 13:24 | Bölmə: Slayd

“Sion Ağsaqqallarının Protokolları”ndan tutmuş Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynanın “rusdillilərə qarşı soyqırımı həyata keçirən nasistlər” tərəfindən idarə olunduğuna dair absurd iddialarına qədər Kreml uzun müddətdir ki, dezinformasiyanın qaranlıq sənətində ekspert olub.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” saytı yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
XX əsrin əvvəllərində Rusiyada nəşr olunan saxta “Protokollar” guya dünya hökmranlığına nail olmaq üçün yəhudilərin sui-qəsdini ifşa edirdi. Bu, söyləndiyi qədər böyük bir yalan idi və Hitlerin Üçüncü Reyxi tərəfindən Avropa yəhudilərinin əksəriyyətinin məhv edilməsinə səbəb olan şiddətli antisemitizmin sütununa çevrildi.
Putinin özünün böyük yalanına gəlincə, o, Rusiyadan kənarda demək olar ki, heç kimi aldatmayıb, lakin bu, Rusiyanın zəif təlim keçmiş, məlumatsız əsgərlərinin Buçada və başqa yerlərdə törətdiyi bəzi vəhşiliklərə səbəb olar. Dezinformasiya və yalan öldürə bilər. Onlar həmçinin bir ölkəni tarixin yanlış tərəfinə çevirə bilərlər.
2016-cı ildə Rusiyanın Donald Trampın adından ABŞ prezident seçkilərinə müdaxiləsi və Böyük Britaniyanın “Brexit” referendumunda çıxışı dəstəklədiyi zaman Qərb demokratiyaları həyacan təbili çalmışdı. Bu iki sarsıntı dünya demokratiyalarını avtoritar dövlətlərin onlara qarşı yeni növ informasiya müharibəsi başlatması barədə xəbərdar etdi. Məqsəd Avropa İttifaqından başlayaraq demokratik cəmiyyətləri, siyasətləri və institutları sabitsizləşdirmək, bölmək və zəiflətməkdir.
Bu yaxınlara qədər biz Fransada xarici siyasətimizə müdaxilə təhlükəsini düşünmürdük. Lakin bu, 2017-ci il prezident seçkiləri ilə dəyişdi, o zaman Emmanuel Makronun kampaniyasından oğurlanan e-poçtlar seçicilərin səs verməsindən bir neçə gün əvvəl internetə atıldı. Həqiqi e-poçtlarla qarışan saxta məktublar Makronun ofşor bank hesablarına malik olduğunu söyləmək üçün hazırlanmışdı. 2019-cu ildə Almaniya kansleri Angela Merkelə və yüzlərlə digər alman siyasətçiyə qarşı oxşar hücumlar təşkil edilib.
2019-cu il Avropa parlamenti seçkiləri keçirilən zaman Rusiyanın müdaxilə cəhdləri əvvəlcədən məlum oldu və Avropa Komissiyası dezinformasiyaya qarşı Fəaliyyət Planı və seçki prosesini qorumaq üçün əlavə tədbirlər müəyyən etməklə cavab verdi. Buna baxmayaraq, demokratiyalar seçki müdaxiləsi, manipulyasiya və informasiya müharibəsi qarşısında ikiqat əlverişsiz vəziyyətdə qalırlar.
Başlanğıc üçün deyim ki, onsuz da etibarsız olan ictimaiyyətin gözündə etibarını itirməmək üçün demokratiyalar öz əks-təbliğatları ilə cavab verə bilməzlər. Beləliklə, onlar yalnız məhdud təsirlərə malik olan faktların yoxlanılması ilə məhdudlaşırlar. Üstəlik, demokratiyalar 1789-cu il Fransa İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsində “ən qiymətli hüquqlardan biri” kimi təsvir edilən ifadə azadlığı kimi əsas prinsiplərdən imtina edə bilməz.
Təbii ki, bu azadlıq mütləq deyil. Kiminsə başqalarının hüquqlarını pozmağa haqqı yoxdur. ABŞ-dan fərqli olaraq, bir çox Avropa ölkələrində nifrət nitqinə qarşı qanunlar var. Məsələn, Fransada və başqa yerlərdə Holokostu inkar etmək cinayət sayılır və ağ irqçilərin nümayişləri ağlasığmaz olardı.
Ola bilsin ki, bu fərqlərə görə Aİ getdikcə informasiya bütövlüyünün təminatçısı kimi xidmət edəcəyi gözlənilən rəqəmsal platformaları tənzimləmək üçün ABŞ-dan daha çox iş görüb. 2023-cü ildə qüvvəyə minəcək Aİ-nin Rəqəmsal Xidmətlər Qanununa (DSA) əsasən, onlayn platformalar alqoritmlərinin necə işlədiyini izah etmək və qeyri-qanuni məzmuna (məsələn, nifrət nitqi) dair illik hesabatlar dərc etməklə yeni şəffaflıq tələblərinə cavab verməlidir.
Platformalar, həmçinin, cinayət əməlləri təşkil edə bilən və ya insanların həyatına və ya təhlükəsizliyinə ciddi təhlükə yaradan məlumatlar barədə hüquq-mühafizə orqanlarına məlumat verməyə borclu olacaqlar. DSA-ya əməl etməyən şirkətlər illik qlobal gəlirlərinin 6 faizə qədər cərimə ilə üzləşəcəklər.
Qanunun mətni əslində “dezinformasiya”nı tənzimləmir, bu termin 1920-ci illərdə sovetlər tərəfindən onların üstünlük verdiyi təbliğat və sabitliyi pozmaq alətini təsvir etmək üçün istifadə edilib. Daha doğrusu, Aİ “xarici dövlət aktyoru və ya onun agentləri tərəfindən iqtisadi mənfəət üçün və ya ictimaiyyəti qəsdən aldatmaq üçün yaradılmış, təqdim edilmiş və yayılmış yoxlanıla bilən yalan və ya çaşdırıcı məlumatlar” və ya daha dəqiq desək: “fərdlərin siyasi fikirlərinin sərbəst formalaşmasını və ifadəsini pozmaq üçün məcburi və aldadıcı səylərdən” narahatdır.
Təcrübədə, DSA-nın mətni dezinformasiyanı onlayn platformaların öz davranış kodları ilə həll etmək üçün tərk edir. Son bir neçə il bu yanaşmanın qənaətbəxş olmadığını göstərdi. Qanunvericilər daha yaradıcı və birbaşa olmalıdır. Düşüncə polisi kimi bir şey yaratmaq istəməsək də, böyük yalanlara onların nə olduğu üçün baxmalıyıq: cəmiyyətlərimizə qəsdən hücumlar.
Düzgün istiqamətdə bir addımın siqnalını verən Aİ Baş Məhkəməsi bu yaxınlarda Rusiya RT-nin Fransada yayım lisenziyasının dayandırılmasından sonra şikayətini rədd etdi. Məhkəmə müəyyən edib ki, Kremlin nəzarətində olan yayım şirkəti ilə Aİ arasında maraqlar balansı açıq şəkildə Aİ-nin xeyrinə olub. Aİ-nin maraqları, qərara gəldi ki, “üzv dövlətləri Ukraynaya qarşı hərbi təcavüz kontekstində, Rusiya rəhbərliyinin nəzarəti altında media tərəfindən həyata keçiriləcək və ictimai asayişi və İttifaqın təhlükəsizliyini təhdid edəcək dezinformasiya və sabitliyi pozan kampaniyalardan qorumaq məqsədi daşıyır”.
Bu mülahizə yalnız hərbi işğal konteksti ilə məhdudlaşmamalıdır. Saxta xəbərləri satan hər kəsə qarşı sanksiyalar eyni əsasda hazırlanmalıdır. İndi AB-ABŞ Ticarət və Texnologiya Şurası dezinformasiyaya qarşı koordinasiyalı tədbirlər görməyə razılaşdıqdan sonra onun avtoritar informasiya müharibəsi təhlükəsinə daha təsirli cavab vermək imkanı var.
Klauzevitsin məşhur sözünü təbdil etsək, dünya demokratiyaları dezinformasiyanın müharibənin başqa vasitələrlə davam etdirilməsindən başqa bir şey olmadığını qəbul etməlidirlər. Bu cür təhdidlərdən müdafiə üçün təkcə daha güclü maddi-texniki vasitələr deyil, həm də daha güclü hüquqi alətlər tələb olunacaq.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 27-05-2022 13:24 | Bölmə: Slayd

“Sion Ağsaqqallarının Protokolları”ndan tutmuş Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Ukraynanın “rusdillilərə qarşı soyqırımı həyata keçirən nasistlər” tərəfindən idarə olunduğuna dair absurd iddialarına qədər Kreml uzun müddətdir ki, dezinformasiyanın qaranlıq sənətində ekspert olub.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” saytı yazıb.
Təhlildə qeyd olunur:
XX əsrin əvvəllərində Rusiyada nəşr olunan saxta “Protokollar” guya dünya hökmranlığına nail olmaq üçün yəhudilərin sui-qəsdini ifşa edirdi. Bu, söyləndiyi qədər böyük bir yalan idi və Hitlerin Üçüncü Reyxi tərəfindən Avropa yəhudilərinin əksəriyyətinin məhv edilməsinə səbəb olan şiddətli antisemitizmin sütununa çevrildi.
Putinin özünün böyük yalanına gəlincə, o, Rusiyadan kənarda demək olar ki, heç kimi aldatmayıb, lakin bu, Rusiyanın zəif təlim keçmiş, məlumatsız əsgərlərinin Buçada və başqa yerlərdə törətdiyi bəzi vəhşiliklərə səbəb olar. Dezinformasiya və yalan öldürə bilər. Onlar həmçinin bir ölkəni tarixin yanlış tərəfinə çevirə bilərlər.
2016-cı ildə Rusiyanın Donald Trampın adından ABŞ prezident seçkilərinə müdaxiləsi və Böyük Britaniyanın “Brexit” referendumunda çıxışı dəstəklədiyi zaman Qərb demokratiyaları həyacan təbili çalmışdı. Bu iki sarsıntı dünya demokratiyalarını avtoritar dövlətlərin onlara qarşı yeni növ informasiya müharibəsi başlatması barədə xəbərdar etdi. Məqsəd Avropa İttifaqından başlayaraq demokratik cəmiyyətləri, siyasətləri və institutları sabitsizləşdirmək, bölmək və zəiflətməkdir.
Bu yaxınlara qədər biz Fransada xarici siyasətimizə müdaxilə təhlükəsini düşünmürdük. Lakin bu, 2017-ci il prezident seçkiləri ilə dəyişdi, o zaman Emmanuel Makronun kampaniyasından oğurlanan e-poçtlar seçicilərin səs verməsindən bir neçə gün əvvəl internetə atıldı. Həqiqi e-poçtlarla qarışan saxta məktublar Makronun ofşor bank hesablarına malik olduğunu söyləmək üçün hazırlanmışdı. 2019-cu ildə Almaniya kansleri Angela Merkelə və yüzlərlə digər alman siyasətçiyə qarşı oxşar hücumlar təşkil edilib.
2019-cu il Avropa parlamenti seçkiləri keçirilən zaman Rusiyanın müdaxilə cəhdləri əvvəlcədən məlum oldu və Avropa Komissiyası dezinformasiyaya qarşı Fəaliyyət Planı və seçki prosesini qorumaq üçün əlavə tədbirlər müəyyən etməklə cavab verdi. Buna baxmayaraq, demokratiyalar seçki müdaxiləsi, manipulyasiya və informasiya müharibəsi qarşısında ikiqat əlverişsiz vəziyyətdə qalırlar.
Başlanğıc üçün deyim ki, onsuz da etibarsız olan ictimaiyyətin gözündə etibarını itirməmək üçün demokratiyalar öz əks-təbliğatları ilə cavab verə bilməzlər. Beləliklə, onlar yalnız məhdud təsirlərə malik olan faktların yoxlanılması ilə məhdudlaşırlar. Üstəlik, demokratiyalar 1789-cu il Fransa İnsan və Vətəndaş Hüquqları Bəyannaməsində “ən qiymətli hüquqlardan biri” kimi təsvir edilən ifadə azadlığı kimi əsas prinsiplərdən imtina edə bilməz.
Təbii ki, bu azadlıq mütləq deyil. Kiminsə başqalarının hüquqlarını pozmağa haqqı yoxdur. ABŞ-dan fərqli olaraq, bir çox Avropa ölkələrində nifrət nitqinə qarşı qanunlar var. Məsələn, Fransada və başqa yerlərdə Holokostu inkar etmək cinayət sayılır və ağ irqçilərin nümayişləri ağlasığmaz olardı.
Ola bilsin ki, bu fərqlərə görə Aİ getdikcə informasiya bütövlüyünün təminatçısı kimi xidmət edəcəyi gözlənilən rəqəmsal platformaları tənzimləmək üçün ABŞ-dan daha çox iş görüb. 2023-cü ildə qüvvəyə minəcək Aİ-nin Rəqəmsal Xidmətlər Qanununa (DSA) əsasən, onlayn platformalar alqoritmlərinin necə işlədiyini izah etmək və qeyri-qanuni məzmuna (məsələn, nifrət nitqi) dair illik hesabatlar dərc etməklə yeni şəffaflıq tələblərinə cavab verməlidir.
Platformalar, həmçinin, cinayət əməlləri təşkil edə bilən və ya insanların həyatına və ya təhlükəsizliyinə ciddi təhlükə yaradan məlumatlar barədə hüquq-mühafizə orqanlarına məlumat verməyə borclu olacaqlar. DSA-ya əməl etməyən şirkətlər illik qlobal gəlirlərinin 6 faizə qədər cərimə ilə üzləşəcəklər.
Qanunun mətni əslində “dezinformasiya”nı tənzimləmir, bu termin 1920-ci illərdə sovetlər tərəfindən onların üstünlük verdiyi təbliğat və sabitliyi pozmaq alətini təsvir etmək üçün istifadə edilib. Daha doğrusu, Aİ “xarici dövlət aktyoru və ya onun agentləri tərəfindən iqtisadi mənfəət üçün və ya ictimaiyyəti qəsdən aldatmaq üçün yaradılmış, təqdim edilmiş və yayılmış yoxlanıla bilən yalan və ya çaşdırıcı məlumatlar” və ya daha dəqiq desək: “fərdlərin siyasi fikirlərinin sərbəst formalaşmasını və ifadəsini pozmaq üçün məcburi və aldadıcı səylərdən” narahatdır.
Təcrübədə, DSA-nın mətni dezinformasiyanı onlayn platformaların öz davranış kodları ilə həll etmək üçün tərk edir. Son bir neçə il bu yanaşmanın qənaətbəxş olmadığını göstərdi. Qanunvericilər daha yaradıcı və birbaşa olmalıdır. Düşüncə polisi kimi bir şey yaratmaq istəməsək də, böyük yalanlara onların nə olduğu üçün baxmalıyıq: cəmiyyətlərimizə qəsdən hücumlar.
Düzgün istiqamətdə bir addımın siqnalını verən Aİ Baş Məhkəməsi bu yaxınlarda Rusiya RT-nin Fransada yayım lisenziyasının dayandırılmasından sonra şikayətini rədd etdi. Məhkəmə müəyyən edib ki, Kremlin nəzarətində olan yayım şirkəti ilə Aİ arasında maraqlar balansı açıq şəkildə Aİ-nin xeyrinə olub. Aİ-nin maraqları, qərara gəldi ki, “üzv dövlətləri Ukraynaya qarşı hərbi təcavüz kontekstində, Rusiya rəhbərliyinin nəzarəti altında media tərəfindən həyata keçiriləcək və ictimai asayişi və İttifaqın təhlükəsizliyini təhdid edəcək dezinformasiya və sabitliyi pozan kampaniyalardan qorumaq məqsədi daşıyır”.
Bu mülahizə yalnız hərbi işğal konteksti ilə məhdudlaşmamalıdır. Saxta xəbərləri satan hər kəsə qarşı sanksiyalar eyni əsasda hazırlanmalıdır. İndi AB-ABŞ Ticarət və Texnologiya Şurası dezinformasiyaya qarşı koordinasiyalı tədbirlər görməyə razılaşdıqdan sonra onun avtoritar informasiya müharibəsi təhlükəsinə daha təsirli cavab vermək imkanı var.
Klauzevitsin məşhur sözünü təbdil etsək, dünya demokratiyaları dezinformasiyanın müharibənin başqa vasitələrlə davam etdirilməsindən başqa bir şey olmadığını qəbul etməlidirlər. Bu cür təhdidlərdən müdafiə üçün təkcə daha güclü maddi-texniki vasitələr deyil, həm də daha güclü hüquqi alətlər tələb olunacaq.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:00
Nüvə hücumu ola bilər - Xəbərdarlıq
Dünən, 14:27
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
Dünən, 12:12
Dron müharibəsinin dərsləri
Dünən, 08:09
NATO Ukrayna ilə bağlı qərar verməyə hazırlaşır
10-06-2025, 16:32
Mollazadə: Paşinyan Qarabağ klanı ilə mübarizəni davam etdirir
10-06-2025, 13:54
Rusiya təhlükəsi artır - Xəbərdarlıq
10-06-2025, 13:07
Cəlaloğlu: “Dini idarələr kəşfiyyatla əməkdaşlıq edib”
10-06-2025, 11:18
İranda it gəzdirmə polemikası: daha bir qadağa qüvvəyə minir
9-06-2025, 22:32
Deputat: “İqtisadiyyatımız üçün görülən işləri yetərli saymıram”
6-06-2025, 10:11
Elmdə yenilik: insanlar 1000 il yaşaya biləcək
5-06-2025, 17:33
İqlim dəyişikliyi münaqişələri artıracaq
5-06-2025, 13:29
Kilsə ilə Paşinyan arasında qarşıdurma böyüyür
5-06-2025, 12:08
Moskva və Bakı “Rus Evi”nə dair hələ də razılığa gəlməyib
5-06-2025, 10:05
Federasiya rəhbərini icra başçısı bıçaqlatdırıb? - Yenilənib
4-06-2025, 11:27
Vaşinqton Qafqaza böyük diplomatik diqqət yetirir
4-06-2025, 11:10
Rusiyaya qarşı daha sərt sanksiya hazırlanıb
4-06-2025, 10:13
Azərbaycan və Ermənistanın dövlət komissiyaları arasında görüş olub
4-06-2025, 08:08
Sabirabaddakı yanğında 4 nəfər həyatını itirib - (Yenilənib)
3-06-2025, 17:32
Məhkəmələrə hakimlər təyin edilib - (Siyahı)
3-06-2025, 17:26
Dünyanın bir hissəsi su altında qalacaq
3-06-2025, 15:18
Müharibə daha təhlükəli fazaya keçib
3-06-2025, 12:29
Xaricdə yaşayan daha 7 nəfər haqqında həbs qərarı çıxarılıb
3-06-2025, 11:57
Şəhidimiz Suraxanıda dəfn olunub - (Yenilənib) - Foto
3-06-2025, 10:34
Ərdoğan Zelenski, Putin və Trampla Türkiyədə görüşmək istəyir
3-06-2025, 09:58
Türkiyədə güclü zəlzələ olub - Ölən və xəsarət alanlar var
3-06-2025, 08:26
Yerin maqnit qasırğası artıb
2-06-2025, 14:02
50 minlik qoşun hücumdadır, Ukrayna Sumını itirə bilər - (Yenilənib)
2-06-2025, 11:00
Paşinyan kilsəyə niyə müharibə elan edib?
2-06-2025, 08:58
Azərbaycan ərazisində zəlzələ olub
1-06-2025, 20:08
Kəlbəcərdə traktor minaya düşüb, yaralı var
31-05-2025, 16:52
Laçına növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
30-05-2025, 18:30
Asim Mollazadə: Azərbaycan və müttəfiqləri qitələrarası sistem yaradır
30-05-2025, 14:10
Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan ittifaqı qlobal xarakter daşıyır - Ekspert
30-05-2025, 13:00
Azərbaycan və Çin arasında viza ləğvi barədə saziş təsdiqlənib
30-05-2025, 12:44
Böyük Qayıdışa dair II Dövlət Proqramı hazırlanacaq - Sərəncam
30-05-2025, 11:35
Paşinyan “2018-in uğuru”nu xərcləyir - Yeni seçkilər “Vətəndaş müqaviləsi”nə nə vəd edir?
30-05-2025, 09:44
Xoş günlər zamanın sürətinə təsir edir?
30-05-2025, 07:59
COVID-in yeni ştammı daha təhlükəlidir
30-05-2025, 07:51
İki gün sonra sülh danışıqları olacaq
29-05-2025, 16:23
Hərbçimiz minaya düşüb - Yenilənib