00:23 / 17-05-2024
AVRO-2024: Fransa yığmasının heyəti açıqlanıb
21:47 / 16-05-2024
Britaniya və Fransanın nüvə silahı Avropanı Rusiyadan qoruya bilməyəcək
21:23 / 16-05-2024
Kadırov Rusiyanı Estoniyaya raket zərbələri endirməyə çağırıb
21:05 / 16-05-2024
Uşakov: “Rusiya və Çin prezidentlərinin danışıqları yaxşı keçdi”
20:52 / 16-05-2024
Ukrayna Rusiyanı ABŞ və Britaniya silahları ilə vuracaq
20:32 / 16-05-2024
Rusiya sanksiyalardakı boşluqlardan milyardalar qazanır
20:18 / 16-05-2024
Əliyevlə Lukaşenko birgə bəyanat verib, yeni sənədlər imzalanıb - (Yenilənib) - Fotolar
19:06 / 16-05-2024
Qardaşlar 12 saniyədə 25 milyon dollar oğurlayıb
18:56 / 16-05-2024
Prezident Zelenski: “Vəziyyət çox ağırdır”
18:43 / 16-05-2024
Prezident Heydər Əliyev Fondunun əməkdaşlarını təltif edib - Siyahı
18:03 / 16-05-2024
Bakıda axtarışda olan qadın saxlanılıb
17:55 / 16-05-2024
"Turan Tovuz" klubunun şikayəti təmin edilməyib
17:54 / 16-05-2024
Erməni kilsəsi Azərbaycan-Ermənistan normallaşmasına qarşı çıxır
17:27 / 16-05-2024
Putinin varisi... - Ekspertlər əsasən bir şəxsə işarə edir - Foto
17:21 / 16-05-2024
Baş katib: "Rəfaha hücum qəbuledilməzdir"
17:14 / 16-05-2024
Qarabağ Universitetinə sözçü axtarılır
17:02 / 16-05-2024
Rəqsanənin mülklərinin üzərindən həbs götürülməyib
16:59 / 16-05-2024
Rusiya Ukraynaya qarşı yeni cəbhə açıb
16:35 / 16-05-2024
Bələdiyyə sədri həbs olunub
16:20 / 16-05-2024
Azərbaycan və Ermənistan parlament sədrləri arasında görüş olub
16:11 / 16-05-2024
Lukaşenko Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
16:02 / 16-05-2024
Əliyevlə Lukaşenko “Caspian Agro” və “InterFood Azerbaijan” sərgiləri ilə tanış olublar
15:57 / 16-05-2024
Rəssamın əsəri 27 milyon dollardan baha satılıb - Foto
15:55 / 16-05-2024
Rövşən Nəcəf FIFA-nın Konqresində iştirak edəcək
15:46 / 16-05-2024
Vəzifədən azad olunan sabiq idarə rəisindən xəbər var - (Yenilənib)
15:45 / 16-05-2024
Rusiyada elitaların rəqabəti: Şoyqunu kürsüsündən kimi aşırdı?
15:31 / 16-05-2024
Azərbaycan və Belarus prezidentlərinin geniş tərkibdə görüşü keçirilib
15:03 / 16-05-2024
Bir kişi istəsə... Və ya “Parkda” nə baş verir? - Fotolar
14:54 / 16-05-2024
Oğuzda suvenir pullarla təqaüdçüləri aldadan şəxs saxlanılıb
08:23 / 12-05-2024
“Avroviziya-2024” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
08:50 / 14-05-2024
ABŞ dövlət katibi Kiyevə gəlib - (Yenilənib) - Foto
18:13 / 13-05-2024
Prezident daha üç rəsmi qonağı qəbul edib - (Yenilənib) - Foto
14:31 / 14-05-2024
Şuşa şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - Yenilənib
16:07 / 13-05-2024
Müəlimlərin işə qəbulu qaydası dəyişib - İxtisasların siyahısı müəyyənləşib - Fotolar
17:20 / 13-05-2024
"Avroviziya 2025" hansı şəhərdə keçiriləcək?
22:51 / 13-05-2024
Güzdək Bozdağı palçıq vulkanı növbəti dəfə püskürüb
20:52 / 12-05-2024
Qafqazın əsas söz sahibi - İsrafil Kərimov yazır
15:40 / 12-05-2024
25 minə yaxın şəxs imtahan verib - (Yenilənib)
14:53 / 12-05-2024
Rusiya sərhədçiləri Ermənistanın Azərbaycanla sərhəd bölgələrindən çıxır
10:07 / 12-05-2024
Litvada prezident seçkiləri keçirilir
12:14 / 13-05-2024
Xalq artisti: "Milli Məclisdə olmaq istəmirəm, çünki..."
Anarın “Əcəl” povestində “peşəkar” redaktor barmağı
Tarix: 03-10-2023 10:06 | Bölmə: Cəmiyyət
“Azərbaycan” jurnalının doqquzuncu sayında (2023, səh.22-41) Xalq yazıçısı Anarın “Əcəl” povesti çap olunub. Müəllifin qeydinə görə əsər “Qırmızı limuzin” hekayəsi və “Təqib” ssenarisi əsasında yazılıb. Povest süjet xəttinə və ideya-məzmun baxışına görə dolğundur, mifoloji-fəlsəfi cəhətdən zəngindir. Baş qəhrəman Osmanın yuxu-gerçək dünyası arasında baş verənlər, taleyinin uğursuz xətt üzrə onu qarabaqara izləməsi ilə dramatik gərginliyin yüksəlməsi fonunda əsərə olan maraq artır. Nəhayət, gerçək həyatda qırmızı limuzində gözə görünməyən qara qüvvələr Osmanı izləyərək dalana dirəyib mənən məhv etdikləri kimi maşının altına salaraq sürükləyib axırına çıxırlar.
Yazıçının qeyd etdiyi kimi, əsər çoxdan (1991) yazılsa da sonralar (2007) üzərində işlənilib, tamamlandıqda (2023) çapa təqdim olunub. Bildiyimiz qədər bu haqda “Qırmızı limuzin” adlı film də çəkilib.
Jurnal variantında verilən povest bir sıra qüsurlu məqamlarla diqqəti çəkir, hansı ki, son vaxtlar mətnlərdə belə səhvlərə yol vermək adiləşib, bir növ dəbə minib. Bu cür “səhvləri” ən çox da həvəskar, naşı müəlliflər işlədirlər. Anarın yaradıcılığı ilə azca da olsa tanış olan auditoriya onun belə səhvlər buraxmasına heç vaxt inanmaz.
Xatırladaq ki, bu cür səhvlər “Azərbaycan” jurnalına xarakterikdir. Barələrində bir neçə dəfə jurnalın konkret nömrələri üzrə bəlli mətnlərə görə araşdırma aparıb məqalələr yazaraq münasibətimi bildirmişdim. Nəticə çıxarılmadığına görə, bəlkə də, bir daha bu barədə yazmayacaqdım. Lakin Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı, dünya şöhrətli Anarın 85 illik yubileyi ərəfəsində povestinin bu cür təqdim olunması birliyin sıravi üzvü kimi diqqətimi çəkdi və münasibət bildirməyə məcbur oldum, buna biganə qala bilmədim, çünki bu hal xarakterimə ziddir.
Povestdə ara-sıra korrektə və redaktə səhvlərinə rast gəlmək mümkündür, lakin bunlar əsas deyil və üstündən sükutla keçmək mümkündür. Hərçənd ki, dövlət tərəfindən maliyyələşən, Medianın İnkişafı Agentliyinin maddi vəsaiti hesabına dəstəklənən Azərbaycanın baş ədəbiyyat jurnalında bunlar yolverilməzdir.
Povesti qüsurlu göstərən əsas məsələ dilimizə oturuşmayan, yad görünən Türkiyə danışığından götürülərək əsərə pərçimlənən sözlərdir. Yenə də həmin sözlər personajın dili ilə işlədilsəydi, dərd yarıydı. Həmin ifadələr yazıçı Anara yaddır. Onu tanıyanlar danışığına, yazı üslubuna yaxşı bələddirlər. Belə sözləri dilindən heç vaxt eşitməyiblər, əsər və məqalələrində oxumayıblar.
Qeydlərə diqqət yetirək:
“Hər iki telefonu qapayıb (?) ciblərinə qoydu”. (Səh.25, yuxarıdan altıncı sətir)
“Gəlsənə, bu telefonları qapayım?” (Səh.25, yuxarıdan 22-ci sətir)
“Yoxuşu ləhləyə-ləhləyə çıxan avtobusu...” (Səh.26, yuxarıdan 22-ci sətir) Bəyəm avtobus canlıdır ki, ləhləsin?
“...pərən-pərən olmuş fikirlərini toparlaya...” (Səh.26, aşağıdan 16-cı sətir) Bəlkə, cəmləşdirə?
“...yazı masalarının arxasında çalışırdılar(?)” (Səh.27, aşağıdan 20-ci sətir)
“Osman, sən də gülərsənmiş?” (Səh.28, aşağıdan 10-cu sətir) “Gülərmişsən” olmalıdı.
“...siyirməsindən xeyli fotolar (?) çıxartdı”. (Səh.28, aşağıdan 3-cü sətir)
“...yabançıydı”. (Səh.31, yuxarıdan 8-ci sətir) (yad idi, əcəmiydi, özgəydi)
“Osman heç sağollaşmadan otaqdan bayıra fırladı(?)”. (Səh.31, aşağıdan 12-ci sətir)
“Osman televizorun səsini qısdı(?)”. (Səh.32, yuxarıdan 16-cı sətir)
“...katibənin evlərinə...” (Səh.36, yuxarıdan 22-ci sətir) Katibənin neçə evi vardı və eyni zamanda onlardan neçəsinə çatmaq olardı?
“Alla ... yapışıqlıydı(?)” (Səh.36, aşağıdan 14-cü sətir)
“Allanın evlərinin qabağında...” (Səh.36, aşağıdan 12-ci sətir)
“...birinə telefon(?) edirdi”. (Səh.37, yuxarıdan 6-cı sətir) Bəlkə zəng edirdi?
“...uçulub...” (Səh.37. yuxarıdan 11-ci sətir) Bəlkə uçub?
“Sən beləsənmiş(?)” (Səh.40, yuxarıdan 5-ci sətir) Bəlkə beləsən, yaxud beləymişsən?
“Telefon etmək...(?)” (Səh.40, aşağıdan 19-cu sətir) Bəlkə zəng etmək?
Bəlkə də texniki sayılacaq qüsurların sayını artırmaq da olar. Lakin buna lüzum varmı? Məncə, bu, əlyazmanın kompüterdə yığılmasından sonra naşı şəxs tərəfindən redaktə və korrektə olunmasından xəbər verir.
Xalq yazıçısı Anarın indiyə qədər oxuduğumuz heç bir əsəri bu qədər qüsurlu şəkildə cəmiyyətə təqdim olunmamışdır. O, daima dilimizin saflığını qoruyub saxlayan, hətta keşiyində duran, yeri gələndə sinəsini irəli verib mübarizəyə qalxan bir ziyalı kimi tanınmışdır. İndiki müdrik yaşında müsahibələr verir, məqalələr və əsərlər yazır, taleyüklü məsələlərə münasibət bildirir və heç bir halda dilimizə oturuşmayan, yad kəlmələr işlətmir. Nitqi səlisdir, aydındır. Bunu bütün Azərbaycan xalqı bilir. Bəs, belə olan halda “Azərbaycan” jurnalında çap olunmuş “Əcəl” povestinə həyasızcasına soxulmuş (yaxud soxuşdurulmuş) yad sözlər nədən xəbər verir? Bəyəm Anarın təmiz, səlis danışdığını və yazdığını hamı bildiyi halda, jurnala uzun müddət baş redaktorluq edən, Xalq yazıçısı ilə sıx-sıx ünsiyyətdə olan İntiqam Qasımzadə bunu bilmirmi? Bu, bəlkə də, Anarın daha çox etibar etdiyi üçüncü şəxsin əl işidir. İntiqam Qasımzadə isə inandığından etimad göstərib, çap zamanı nəzarət etməyib.
Bu da nəticə!
İstənilən halda buna yol verilməməliydi, nə Anar, nə İntiqam Qasımzadə tərəfindən... Necə deyərlər: etibar et, amma işini yoxlamağı unutma.
Böyük hörmət və ehtiramla:
Əli BƏY AZƏRİ
“XƏZAN” jurnalının baş redaktoru
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-10-2023 10:06 | Bölmə: Cəmiyyət
“Azərbaycan” jurnalının doqquzuncu sayında (2023, səh.22-41) Xalq yazıçısı Anarın “Əcəl” povesti çap olunub. Müəllifin qeydinə görə əsər “Qırmızı limuzin” hekayəsi və “Təqib” ssenarisi əsasında yazılıb. Povest süjet xəttinə və ideya-məzmun baxışına görə dolğundur, mifoloji-fəlsəfi cəhətdən zəngindir. Baş qəhrəman Osmanın yuxu-gerçək dünyası arasında baş verənlər, taleyinin uğursuz xətt üzrə onu qarabaqara izləməsi ilə dramatik gərginliyin yüksəlməsi fonunda əsərə olan maraq artır. Nəhayət, gerçək həyatda qırmızı limuzində gözə görünməyən qara qüvvələr Osmanı izləyərək dalana dirəyib mənən məhv etdikləri kimi maşının altına salaraq sürükləyib axırına çıxırlar.
Yazıçının qeyd etdiyi kimi, əsər çoxdan (1991) yazılsa da sonralar (2007) üzərində işlənilib, tamamlandıqda (2023) çapa təqdim olunub. Bildiyimiz qədər bu haqda “Qırmızı limuzin” adlı film də çəkilib.
Jurnal variantında verilən povest bir sıra qüsurlu məqamlarla diqqəti çəkir, hansı ki, son vaxtlar mətnlərdə belə səhvlərə yol vermək adiləşib, bir növ dəbə minib. Bu cür “səhvləri” ən çox da həvəskar, naşı müəlliflər işlədirlər. Anarın yaradıcılığı ilə azca da olsa tanış olan auditoriya onun belə səhvlər buraxmasına heç vaxt inanmaz.
Xatırladaq ki, bu cür səhvlər “Azərbaycan” jurnalına xarakterikdir. Barələrində bir neçə dəfə jurnalın konkret nömrələri üzrə bəlli mətnlərə görə araşdırma aparıb məqalələr yazaraq münasibətimi bildirmişdim. Nəticə çıxarılmadığına görə, bəlkə də, bir daha bu barədə yazmayacaqdım. Lakin Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı, dünya şöhrətli Anarın 85 illik yubileyi ərəfəsində povestinin bu cür təqdim olunması birliyin sıravi üzvü kimi diqqətimi çəkdi və münasibət bildirməyə məcbur oldum, buna biganə qala bilmədim, çünki bu hal xarakterimə ziddir.
Povestdə ara-sıra korrektə və redaktə səhvlərinə rast gəlmək mümkündür, lakin bunlar əsas deyil və üstündən sükutla keçmək mümkündür. Hərçənd ki, dövlət tərəfindən maliyyələşən, Medianın İnkişafı Agentliyinin maddi vəsaiti hesabına dəstəklənən Azərbaycanın baş ədəbiyyat jurnalında bunlar yolverilməzdir.
Povesti qüsurlu göstərən əsas məsələ dilimizə oturuşmayan, yad görünən Türkiyə danışığından götürülərək əsərə pərçimlənən sözlərdir. Yenə də həmin sözlər personajın dili ilə işlədilsəydi, dərd yarıydı. Həmin ifadələr yazıçı Anara yaddır. Onu tanıyanlar danışığına, yazı üslubuna yaxşı bələddirlər. Belə sözləri dilindən heç vaxt eşitməyiblər, əsər və məqalələrində oxumayıblar.
Qeydlərə diqqət yetirək:
“Hər iki telefonu qapayıb (?) ciblərinə qoydu”. (Səh.25, yuxarıdan altıncı sətir)
“Gəlsənə, bu telefonları qapayım?” (Səh.25, yuxarıdan 22-ci sətir)
“Yoxuşu ləhləyə-ləhləyə çıxan avtobusu...” (Səh.26, yuxarıdan 22-ci sətir) Bəyəm avtobus canlıdır ki, ləhləsin?
“...pərən-pərən olmuş fikirlərini toparlaya...” (Səh.26, aşağıdan 16-cı sətir) Bəlkə, cəmləşdirə?
“...yazı masalarının arxasında çalışırdılar(?)” (Səh.27, aşağıdan 20-ci sətir)
“Osman, sən də gülərsənmiş?” (Səh.28, aşağıdan 10-cu sətir) “Gülərmişsən” olmalıdı.
“...siyirməsindən xeyli fotolar (?) çıxartdı”. (Səh.28, aşağıdan 3-cü sətir)
“...yabançıydı”. (Səh.31, yuxarıdan 8-ci sətir) (yad idi, əcəmiydi, özgəydi)
“Osman heç sağollaşmadan otaqdan bayıra fırladı(?)”. (Səh.31, aşağıdan 12-ci sətir)
“Osman televizorun səsini qısdı(?)”. (Səh.32, yuxarıdan 16-cı sətir)
“...katibənin evlərinə...” (Səh.36, yuxarıdan 22-ci sətir) Katibənin neçə evi vardı və eyni zamanda onlardan neçəsinə çatmaq olardı?
“Alla ... yapışıqlıydı(?)” (Səh.36, aşağıdan 14-cü sətir)
“Allanın evlərinin qabağında...” (Səh.36, aşağıdan 12-ci sətir)
“...birinə telefon(?) edirdi”. (Səh.37, yuxarıdan 6-cı sətir) Bəlkə zəng edirdi?
“...uçulub...” (Səh.37. yuxarıdan 11-ci sətir) Bəlkə uçub?
“Sən beləsənmiş(?)” (Səh.40, yuxarıdan 5-ci sətir) Bəlkə beləsən, yaxud beləymişsən?
“Telefon etmək...(?)” (Səh.40, aşağıdan 19-cu sətir) Bəlkə zəng etmək?
Bəlkə də texniki sayılacaq qüsurların sayını artırmaq da olar. Lakin buna lüzum varmı? Məncə, bu, əlyazmanın kompüterdə yığılmasından sonra naşı şəxs tərəfindən redaktə və korrektə olunmasından xəbər verir.
Xalq yazıçısı Anarın indiyə qədər oxuduğumuz heç bir əsəri bu qədər qüsurlu şəkildə cəmiyyətə təqdim olunmamışdır. O, daima dilimizin saflığını qoruyub saxlayan, hətta keşiyində duran, yeri gələndə sinəsini irəli verib mübarizəyə qalxan bir ziyalı kimi tanınmışdır. İndiki müdrik yaşında müsahibələr verir, məqalələr və əsərlər yazır, taleyüklü məsələlərə münasibət bildirir və heç bir halda dilimizə oturuşmayan, yad kəlmələr işlətmir. Nitqi səlisdir, aydındır. Bunu bütün Azərbaycan xalqı bilir. Bəs, belə olan halda “Azərbaycan” jurnalında çap olunmuş “Əcəl” povestinə həyasızcasına soxulmuş (yaxud soxuşdurulmuş) yad sözlər nədən xəbər verir? Bəyəm Anarın təmiz, səlis danışdığını və yazdığını hamı bildiyi halda, jurnala uzun müddət baş redaktorluq edən, Xalq yazıçısı ilə sıx-sıx ünsiyyətdə olan İntiqam Qasımzadə bunu bilmirmi? Bu, bəlkə də, Anarın daha çox etibar etdiyi üçüncü şəxsin əl işidir. İntiqam Qasımzadə isə inandığından etimad göstərib, çap zamanı nəzarət etməyib.
Bu da nəticə!
İstənilən halda buna yol verilməməliydi, nə Anar, nə İntiqam Qasımzadə tərəfindən... Necə deyərlər: etibar et, amma işini yoxlamağı unutma.
Böyük hörmət və ehtiramla:
Əli BƏY AZƏRİ
“XƏZAN” jurnalının baş redaktoru
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:06
Qardaşlar 12 saniyədə 25 milyon dollar oğurlayıb
Dünən, 18:03
Bakıda axtarışda olan qadın saxlanılıb
Dünən, 12:57
Sabah yağış yağacaq
Dünən, 09:53
Bakıda qəza: bir nəfər ölüb, iki nəfər yaralanıb
Dünən, 09:30
Yardımlıda əməliyyat: saxlanılanlar var
Dünən, 07:39
Milyardlarla yaşı olan mikroblar tapılıb
15-05-2024, 18:37
Qadına qarşı əxlaqsız hərəkət edən şəxs tutulub - Video
15-05-2024, 17:38
General Tofiq Həsənov hökmdən apellyasiya şikayəti verib
15-05-2024, 16:55
Toyda ədəbsizlik: bəyin dostları gəlinin otağına daxil olaraq... - Foto
15-05-2024, 16:35
SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenti ilə bağlı qalmaqal - Gəlini ölkə rəhbərliyinə şikayət eidb (Video)
15-05-2024, 13:27
Yeniyetmə qızı zorlayan 45 yaşlı mühafizəçiyə cəza verilib
15-05-2024, 12:31
Bill Qeytsin keçmiş həyat yoldaşı onunla birgə qurduğu fonddan ayrılır
15-05-2024, 11:52
Məktəbdəki 188 min manatlıq mənimsəmə ilə bağlı cinayət işi başlanıb
15-05-2024, 10:58
Müəllimlərin işə qəbulu müsabiqəsinə hazırlıq başlayır
15-05-2024, 06:47
Ayda dəmir yolu inşa edəcəklər
14-05-2024, 18:50
Dünyanın ən hündür binası Ciddə Qülləsi olacaq - Foto
14-05-2024, 17:39
Salam Sarvan yenidən xəstəxanaya yerləşdirilib
14-05-2024, 17:32
Xankəndi şəhərinin nəqliyyat planının layihəsi hazırlanıb
14-05-2024, 17:14
Bələdiyyə sədrinin cinayət işi məhkəməyə göndərilib
14-05-2024, 16:34
Mirdaməd Əzizovun cinayət işinin istintaqı tamamlanıb
14-05-2024, 15:22
Nazirin müşaviri təqaüdə göndərilib
14-05-2024, 10:12
Əlillik göndərişlərinin verilmə qaydası dəyişib
14-05-2024, 09:38
Nemət Pənahlının oğlu məhkəməyə cəlb olunub
13-05-2024, 22:51
Güzdək Bozdağı palçıq vulkanı növbəti dəfə püskürüb
13-05-2024, 18:09
Atmosferi təmizləyəcək ən böyük zavod işə başlayıb
13-05-2024, 17:47
“Nərmin işi”: İlkin Süleymanovdan xəbər var
13-05-2024, 16:49
İrandan Azərbaycana 61 kiloqram narkotik keçirən şəxslər saxlanılıb
13-05-2024, 14:26
İmişlidə Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi dəfn edilib
13-05-2024, 12:57
Sabah yağış yağacaq
13-05-2024, 12:33
MEDİA onlayn media subyektləri və qəzetlər üçün müsabiqə elan edib
13-05-2024, 12:29
Qarabağ zonasında daha 880.3 hektar ərazi minalardan təmizlənib
13-05-2024, 10:20
Gənc yazar Murad Muradov vəfat edib
13-05-2024, 08:38
Əvvəl yaşıllıq olmuş ərazi indi ən qızmar səhradır - Foto
13-05-2024, 00:03
DİN kiberdələduzluqla bağlı vətəndaşlara müraciət edib
12-05-2024, 12:38
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
11-05-2024, 18:01
Axtarışda olan 5 nəfər ölkəmizə gətirilib
11-05-2024, 17:49
Azərbaycanda güclü zəlzələ olub - (Yenilənib)
11-05-2024, 14:33
Qalmaqallı toy: gəlin kişi çıxıb
11-05-2024, 10:19
Tovuzda evlənmək məqsədilə qaçırılan məktəbli ailəsinə təhvil verilib
10-05-2024, 17:40
Bakıda külək güclənəcək - Xəbərdarlıq
10-05-2024, 17:23
Apellyasiya Məhkəməsi jurnalisti həbsdə saxlayıb