17:35 / 18-06-2025
Kino şirkətinin direktoru 3 milyon dollar maaş alacaq
17:21 / 18-06-2025
Gələn həftə Məhərrəm ayı başlayır
17:17 / 18-06-2025
Kamran Əliyev üç rayona prokuror təyin edib
17:09 / 18-06-2025
ABŞ prezidenti Ukrayna rəsmilərini qəzəbləndirib
16:25 / 18-06-2025
Trampın İrana hücumunu dayandırmaq istəyirlər
16:01 / 18-06-2025
Natanz nüvə obyektində sızma var
15:37 / 18-06-2025
"Zeytun” aptekləri Tarif Şurasının qərarına tabe olmur
15:31 / 18-06-2025
İsrail Yaxın Şərqdə hegemon dövlətə çevrilir
15:21 / 18-06-2025
ASC və MMC-yə məxsus əmlaklar hərraca çıxarılacaq
14:49 / 18-06-2025
Ukrayna daha iki yaşayış məntəqəsini itirib
14:19 / 18-06-2025
Çempionlar Liqası: "Qarabağ"ın rəqibi bəlli olub
14:14 / 18-06-2025
Prezident İlham Əliyev Nataliya Kiselovanı qəbul edib - Fotolar
14:03 / 18-06-2025
Zakir Həsənov Belarusda hərbi zavodlara baş çəkib
13:48 / 18-06-2025
İsrailin İrana hücumları nəticəsində 585 nəfər ölüb
13:37 / 18-06-2025
Rus Pravoslav Kilsəsi Erməni Apostol Kilsəsinin müdafiəsinə qalxır
13:33 / 18-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
13:22 / 18-06-2025
TikTok qadağası daha 90 gün təxirə salınıb
13:18 / 18-06-2025
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesinə başlanılıb - (Yenilənib)
13:12 / 18-06-2025
Ağdama növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
12:44 / 18-06-2025
Müdafiə naziri Türkiyə-İran sərhədinə gəlib
12:34 / 18-06-2025
İsrailin raketdən müdafiə vasitələri tükənir - Foto
11:49 / 18-06-2025
MEDİA jurnalistlər üçün müsabiqə elan edib
11:41 / 18-06-2025
Prokurorluq: "Restoranlarda artan zəhərlənmələrə qarşı tədbir görülür"
11:31 / 18-06-2025
İstismar müddəti başa çatmış döyüş sursatları məhv ediləcək
11:30 / 18-06-2025
Çindən Tehrana qeyri-müəyyən yükü olan təyyarələr uçur
11:28 / 18-06-2025
Fikrət Məmmədov təltif olunub
11:17 / 18-06-2025
Kiyevə kütləvi hücum: qurbanların sayı artır - Foto
11:07 / 18-06-2025
Trampın nümayəndəsi Lukaşenko ilə görüşə hazırlaşır
11:00 / 18-06-2025
İran İsrailin “F-35” təyyarəsini vurub
10:52 / 18-06-2025
İranın qonşuları çətin vəziyyətdədir
08:07 / 14-06-2025

11:37 / 16-06-2025

18:49 / 13-06-2025

17:43 / 13-06-2025

08:47 / 16-06-2025

22:59 / 17-06-2025

08:51 / 14-06-2025

11:06 / 16-06-2025

22:31 / 13-06-2025

19:03 / 13-06-2025

09:58 / 16-06-2025

23:40 / 13-06-2025

Anarın “Əcəl” povestində “peşəkar” redaktor barmağı
Tarix: 03-10-2023 10:06 | Bölmə: Cəmiyyət

“Azərbaycan” jurnalının doqquzuncu sayında (2023, səh.22-41) Xalq yazıçısı Anarın “Əcəl” povesti çap olunub. Müəllifin qeydinə görə əsər “Qırmızı limuzin” hekayəsi və “Təqib” ssenarisi əsasında yazılıb. Povest süjet xəttinə və ideya-məzmun baxışına görə dolğundur, mifoloji-fəlsəfi cəhətdən zəngindir. Baş qəhrəman Osmanın yuxu-gerçək dünyası arasında baş verənlər, taleyinin uğursuz xətt üzrə onu qarabaqara izləməsi ilə dramatik gərginliyin yüksəlməsi fonunda əsərə olan maraq artır. Nəhayət, gerçək həyatda qırmızı limuzində gözə görünməyən qara qüvvələr Osmanı izləyərək dalana dirəyib mənən məhv etdikləri kimi maşının altına salaraq sürükləyib axırına çıxırlar.
Yazıçının qeyd etdiyi kimi, əsər çoxdan (1991) yazılsa da sonralar (2007) üzərində işlənilib, tamamlandıqda (2023) çapa təqdim olunub. Bildiyimiz qədər bu haqda “Qırmızı limuzin” adlı film də çəkilib.
Jurnal variantında verilən povest bir sıra qüsurlu məqamlarla diqqəti çəkir, hansı ki, son vaxtlar mətnlərdə belə səhvlərə yol vermək adiləşib, bir növ dəbə minib. Bu cür “səhvləri” ən çox da həvəskar, naşı müəlliflər işlədirlər. Anarın yaradıcılığı ilə azca da olsa tanış olan auditoriya onun belə səhvlər buraxmasına heç vaxt inanmaz.
Xatırladaq ki, bu cür səhvlər “Azərbaycan” jurnalına xarakterikdir. Barələrində bir neçə dəfə jurnalın konkret nömrələri üzrə bəlli mətnlərə görə araşdırma aparıb məqalələr yazaraq münasibətimi bildirmişdim. Nəticə çıxarılmadığına görə, bəlkə də, bir daha bu barədə yazmayacaqdım. Lakin Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı, dünya şöhrətli Anarın 85 illik yubileyi ərəfəsində povestinin bu cür təqdim olunması birliyin sıravi üzvü kimi diqqətimi çəkdi və münasibət bildirməyə məcbur oldum, buna biganə qala bilmədim, çünki bu hal xarakterimə ziddir.
Povestdə ara-sıra korrektə və redaktə səhvlərinə rast gəlmək mümkündür, lakin bunlar əsas deyil və üstündən sükutla keçmək mümkündür. Hərçənd ki, dövlət tərəfindən maliyyələşən, Medianın İnkişafı Agentliyinin maddi vəsaiti hesabına dəstəklənən Azərbaycanın baş ədəbiyyat jurnalında bunlar yolverilməzdir.
Povesti qüsurlu göstərən əsas məsələ dilimizə oturuşmayan, yad görünən Türkiyə danışığından götürülərək əsərə pərçimlənən sözlərdir. Yenə də həmin sözlər personajın dili ilə işlədilsəydi, dərd yarıydı. Həmin ifadələr yazıçı Anara yaddır. Onu tanıyanlar danışığına, yazı üslubuna yaxşı bələddirlər. Belə sözləri dilindən heç vaxt eşitməyiblər, əsər və məqalələrində oxumayıblar.
Qeydlərə diqqət yetirək:
“Hər iki telefonu qapayıb (?) ciblərinə qoydu”. (Səh.25, yuxarıdan altıncı sətir)
“Gəlsənə, bu telefonları qapayım?” (Səh.25, yuxarıdan 22-ci sətir)
“Yoxuşu ləhləyə-ləhləyə çıxan avtobusu...” (Səh.26, yuxarıdan 22-ci sətir) Bəyəm avtobus canlıdır ki, ləhləsin?
“...pərən-pərən olmuş fikirlərini toparlaya...” (Səh.26, aşağıdan 16-cı sətir) Bəlkə, cəmləşdirə?
“...yazı masalarının arxasında çalışırdılar(?)” (Səh.27, aşağıdan 20-ci sətir)
“Osman, sən də gülərsənmiş?” (Səh.28, aşağıdan 10-cu sətir) “Gülərmişsən” olmalıdı.
“...siyirməsindən xeyli fotolar (?) çıxartdı”. (Səh.28, aşağıdan 3-cü sətir)
“...yabançıydı”. (Səh.31, yuxarıdan 8-ci sətir) (yad idi, əcəmiydi, özgəydi)
“Osman heç sağollaşmadan otaqdan bayıra fırladı(?)”. (Səh.31, aşağıdan 12-ci sətir)
“Osman televizorun səsini qısdı(?)”. (Səh.32, yuxarıdan 16-cı sətir)
“...katibənin evlərinə...” (Səh.36, yuxarıdan 22-ci sətir) Katibənin neçə evi vardı və eyni zamanda onlardan neçəsinə çatmaq olardı?
“Alla ... yapışıqlıydı(?)” (Səh.36, aşağıdan 14-cü sətir)
“Allanın evlərinin qabağında...” (Səh.36, aşağıdan 12-ci sətir)
“...birinə telefon(?) edirdi”. (Səh.37, yuxarıdan 6-cı sətir) Bəlkə zəng edirdi?
“...uçulub...” (Səh.37. yuxarıdan 11-ci sətir) Bəlkə uçub?
“Sən beləsənmiş(?)” (Səh.40, yuxarıdan 5-ci sətir) Bəlkə beləsən, yaxud beləymişsən?
“Telefon etmək...(?)” (Səh.40, aşağıdan 19-cu sətir) Bəlkə zəng etmək?
Bəlkə də texniki sayılacaq qüsurların sayını artırmaq da olar. Lakin buna lüzum varmı? Məncə, bu, əlyazmanın kompüterdə yığılmasından sonra naşı şəxs tərəfindən redaktə və korrektə olunmasından xəbər verir.
Xalq yazıçısı Anarın indiyə qədər oxuduğumuz heç bir əsəri bu qədər qüsurlu şəkildə cəmiyyətə təqdim olunmamışdır. O, daima dilimizin saflığını qoruyub saxlayan, hətta keşiyində duran, yeri gələndə sinəsini irəli verib mübarizəyə qalxan bir ziyalı kimi tanınmışdır. İndiki müdrik yaşında müsahibələr verir, məqalələr və əsərlər yazır, taleyüklü məsələlərə münasibət bildirir və heç bir halda dilimizə oturuşmayan, yad kəlmələr işlətmir. Nitqi səlisdir, aydındır. Bunu bütün Azərbaycan xalqı bilir. Bəs, belə olan halda “Azərbaycan” jurnalında çap olunmuş “Əcəl” povestinə həyasızcasına soxulmuş (yaxud soxuşdurulmuş) yad sözlər nədən xəbər verir? Bəyəm Anarın təmiz, səlis danışdığını və yazdığını hamı bildiyi halda, jurnala uzun müddət baş redaktorluq edən, Xalq yazıçısı ilə sıx-sıx ünsiyyətdə olan İntiqam Qasımzadə bunu bilmirmi? Bu, bəlkə də, Anarın daha çox etibar etdiyi üçüncü şəxsin əl işidir. İntiqam Qasımzadə isə inandığından etimad göstərib, çap zamanı nəzarət etməyib.
Bu da nəticə!
İstənilən halda buna yol verilməməliydi, nə Anar, nə İntiqam Qasımzadə tərəfindən... Necə deyərlər: etibar et, amma işini yoxlamağı unutma.
Böyük hörmət və ehtiramla:
Əli BƏY AZƏRİ
“XƏZAN” jurnalının baş redaktoru
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-10-2023 10:06 | Bölmə: Cəmiyyət

“Azərbaycan” jurnalının doqquzuncu sayında (2023, səh.22-41) Xalq yazıçısı Anarın “Əcəl” povesti çap olunub. Müəllifin qeydinə görə əsər “Qırmızı limuzin” hekayəsi və “Təqib” ssenarisi əsasında yazılıb. Povest süjet xəttinə və ideya-məzmun baxışına görə dolğundur, mifoloji-fəlsəfi cəhətdən zəngindir. Baş qəhrəman Osmanın yuxu-gerçək dünyası arasında baş verənlər, taleyinin uğursuz xətt üzrə onu qarabaqara izləməsi ilə dramatik gərginliyin yüksəlməsi fonunda əsərə olan maraq artır. Nəhayət, gerçək həyatda qırmızı limuzində gözə görünməyən qara qüvvələr Osmanı izləyərək dalana dirəyib mənən məhv etdikləri kimi maşının altına salaraq sürükləyib axırına çıxırlar.
Yazıçının qeyd etdiyi kimi, əsər çoxdan (1991) yazılsa da sonralar (2007) üzərində işlənilib, tamamlandıqda (2023) çapa təqdim olunub. Bildiyimiz qədər bu haqda “Qırmızı limuzin” adlı film də çəkilib.
Jurnal variantında verilən povest bir sıra qüsurlu məqamlarla diqqəti çəkir, hansı ki, son vaxtlar mətnlərdə belə səhvlərə yol vermək adiləşib, bir növ dəbə minib. Bu cür “səhvləri” ən çox da həvəskar, naşı müəlliflər işlədirlər. Anarın yaradıcılığı ilə azca da olsa tanış olan auditoriya onun belə səhvlər buraxmasına heç vaxt inanmaz.
Xatırladaq ki, bu cür səhvlər “Azərbaycan” jurnalına xarakterikdir. Barələrində bir neçə dəfə jurnalın konkret nömrələri üzrə bəlli mətnlərə görə araşdırma aparıb məqalələr yazaraq münasibətimi bildirmişdim. Nəticə çıxarılmadığına görə, bəlkə də, bir daha bu barədə yazmayacaqdım. Lakin Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Xalq yazıçısı, dünya şöhrətli Anarın 85 illik yubileyi ərəfəsində povestinin bu cür təqdim olunması birliyin sıravi üzvü kimi diqqətimi çəkdi və münasibət bildirməyə məcbur oldum, buna biganə qala bilmədim, çünki bu hal xarakterimə ziddir.
Povestdə ara-sıra korrektə və redaktə səhvlərinə rast gəlmək mümkündür, lakin bunlar əsas deyil və üstündən sükutla keçmək mümkündür. Hərçənd ki, dövlət tərəfindən maliyyələşən, Medianın İnkişafı Agentliyinin maddi vəsaiti hesabına dəstəklənən Azərbaycanın baş ədəbiyyat jurnalında bunlar yolverilməzdir.
Povesti qüsurlu göstərən əsas məsələ dilimizə oturuşmayan, yad görünən Türkiyə danışığından götürülərək əsərə pərçimlənən sözlərdir. Yenə də həmin sözlər personajın dili ilə işlədilsəydi, dərd yarıydı. Həmin ifadələr yazıçı Anara yaddır. Onu tanıyanlar danışığına, yazı üslubuna yaxşı bələddirlər. Belə sözləri dilindən heç vaxt eşitməyiblər, əsər və məqalələrində oxumayıblar.
Qeydlərə diqqət yetirək:
“Hər iki telefonu qapayıb (?) ciblərinə qoydu”. (Səh.25, yuxarıdan altıncı sətir)
“Gəlsənə, bu telefonları qapayım?” (Səh.25, yuxarıdan 22-ci sətir)
“Yoxuşu ləhləyə-ləhləyə çıxan avtobusu...” (Səh.26, yuxarıdan 22-ci sətir) Bəyəm avtobus canlıdır ki, ləhləsin?
“...pərən-pərən olmuş fikirlərini toparlaya...” (Səh.26, aşağıdan 16-cı sətir) Bəlkə, cəmləşdirə?
“...yazı masalarının arxasında çalışırdılar(?)” (Səh.27, aşağıdan 20-ci sətir)
“Osman, sən də gülərsənmiş?” (Səh.28, aşağıdan 10-cu sətir) “Gülərmişsən” olmalıdı.
“...siyirməsindən xeyli fotolar (?) çıxartdı”. (Səh.28, aşağıdan 3-cü sətir)
“...yabançıydı”. (Səh.31, yuxarıdan 8-ci sətir) (yad idi, əcəmiydi, özgəydi)
“Osman heç sağollaşmadan otaqdan bayıra fırladı(?)”. (Səh.31, aşağıdan 12-ci sətir)
“Osman televizorun səsini qısdı(?)”. (Səh.32, yuxarıdan 16-cı sətir)
“...katibənin evlərinə...” (Səh.36, yuxarıdan 22-ci sətir) Katibənin neçə evi vardı və eyni zamanda onlardan neçəsinə çatmaq olardı?
“Alla ... yapışıqlıydı(?)” (Səh.36, aşağıdan 14-cü sətir)
“Allanın evlərinin qabağında...” (Səh.36, aşağıdan 12-ci sətir)
“...birinə telefon(?) edirdi”. (Səh.37, yuxarıdan 6-cı sətir) Bəlkə zəng edirdi?
“...uçulub...” (Səh.37. yuxarıdan 11-ci sətir) Bəlkə uçub?
“Sən beləsənmiş(?)” (Səh.40, yuxarıdan 5-ci sətir) Bəlkə beləsən, yaxud beləymişsən?
“Telefon etmək...(?)” (Səh.40, aşağıdan 19-cu sətir) Bəlkə zəng etmək?
Bəlkə də texniki sayılacaq qüsurların sayını artırmaq da olar. Lakin buna lüzum varmı? Məncə, bu, əlyazmanın kompüterdə yığılmasından sonra naşı şəxs tərəfindən redaktə və korrektə olunmasından xəbər verir.
Xalq yazıçısı Anarın indiyə qədər oxuduğumuz heç bir əsəri bu qədər qüsurlu şəkildə cəmiyyətə təqdim olunmamışdır. O, daima dilimizin saflığını qoruyub saxlayan, hətta keşiyində duran, yeri gələndə sinəsini irəli verib mübarizəyə qalxan bir ziyalı kimi tanınmışdır. İndiki müdrik yaşında müsahibələr verir, məqalələr və əsərlər yazır, taleyüklü məsələlərə münasibət bildirir və heç bir halda dilimizə oturuşmayan, yad kəlmələr işlətmir. Nitqi səlisdir, aydındır. Bunu bütün Azərbaycan xalqı bilir. Bəs, belə olan halda “Azərbaycan” jurnalında çap olunmuş “Əcəl” povestinə həyasızcasına soxulmuş (yaxud soxuşdurulmuş) yad sözlər nədən xəbər verir? Bəyəm Anarın təmiz, səlis danışdığını və yazdığını hamı bildiyi halda, jurnala uzun müddət baş redaktorluq edən, Xalq yazıçısı ilə sıx-sıx ünsiyyətdə olan İntiqam Qasımzadə bunu bilmirmi? Bu, bəlkə də, Anarın daha çox etibar etdiyi üçüncü şəxsin əl işidir. İntiqam Qasımzadə isə inandığından etimad göstərib, çap zamanı nəzarət etməyib.
Bu da nəticə!
İstənilən halda buna yol verilməməliydi, nə Anar, nə İntiqam Qasımzadə tərəfindən... Necə deyərlər: etibar et, amma işini yoxlamağı unutma.
Böyük hörmət və ehtiramla:
Əli BƏY AZƏRİ
“XƏZAN” jurnalının baş redaktoru
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:21
Gələn həftə Məhərrəm ayı başlayır
Bu gün, 15:37
"Zeytun” aptekləri Tarif Şurasının qərarına tabe olmur
Bu gün, 13:33
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Bu gün, 13:22
TikTok qadağası daha 90 gün təxirə salınıb
Dünən, 22:42
Hacıqabulda 30 yaşlı şəxs bıçaqlanıb
Dünən, 17:48
“Tiktok”da vətəndaşları aldadan şəxs saxlanılıb
Dünən, 17:17
Dörd şəhər psixopatlar üçün daha əlverişlidir
Dünən, 12:54
Sabah yağış yağacaq
Dünən, 10:51
Vətəndaşları aldadan qadın saxlanılıb
16-06-2025, 13:06
Sabah yağış yağacaq
16-06-2025, 11:37
55 yaşlı məktəb yarıməsrlik məzunlarına qucaq açıb - Video
16-06-2025, 10:12
İsmayıllıda hotel yanıb
16-06-2025, 09:58
İranda “Mossad”ın PUA və bombalar hazırlayan emalatxanası aşkar edilib
15-06-2025, 13:19
Sabah leysan yağacaq, güclü külək əsəcək
15-06-2025, 13:10
Şıx çimərliyində iki nəfər boğulub - Video
14-06-2025, 18:07
Lənkəranda yeniyetmə dənizdə boğulub
14-06-2025, 17:50
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə yeni hakim ezam olunub
14-06-2025, 12:36
Sabah yağış yağacaq
13-06-2025, 18:29
“Space” TV-yə xəbərdarlıq ediblər
13-06-2025, 16:09
Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq verilib
13-06-2025, 15:30
Axtarışda olan şəxslər Azərbaycana ekstradisiya edilib
13-06-2025, 12:57
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13-06-2025, 12:48
Dünən bank kartlarından 20 min manat oğurlanıb
13-06-2025, 11:49
Qanunsuz aborta görə cəzalar sərtləşdirilir
13-06-2025, 11:13
Ağdamda insan skeletinə bənzər sümük qalıqları tapılıb
13-06-2025, 09:22
Yardımlıda traktor aşıb
13-06-2025, 08:36
Ananın Antalyada atdığı uşaq Rusiyaya qaytarılıb
13-06-2025, 08:17
“Google”nin fəaliyyətində nasazlıq yaranıb
13-06-2025, 08:09
Xabarovskda qızıl mədəni yanır
13-06-2025, 07:48
İrana hücum səbəbindən 10-dan çox aviareys Bakıya enib
12-06-2025, 18:19
Uşaqların sosial şəbəkələrə girişi qadağan ediləcək
12-06-2025, 16:53
Astara sakini 23 kq narkotiklə tutulub
12-06-2025, 15:44
Keçmiş rəisə 8 il 6 ay həbs cəzası verilib
12-06-2025, 14:45
Qubada tapılan meyitlə bağlı dəhşətli xəbər yayılıb
12-06-2025, 12:00
Qış fırtınası: 49 nəfər ölüb, məktəblilərin avtobusu su altında qalıb
12-06-2025, 11:15
“TikTok”da dələduzluq edən şəxs saxlanılıb
12-06-2025, 10:00
İrandan Azərbaycana 75 kq narkotik keçirilməsinin qarşısı alınıb
12-06-2025, 09:50
Bakı məktəblərində attestat üçün 20 manatdan rüşvət yığırlar - Video
12-06-2025, 07:27
Üç min avtomobilin olduğu yük gəmisi bir həftədir yanır
11-06-2025, 17:19
İlhamə Elşadqızı: "Mən tərtəmizəm, gül kimi də qızam”
11-06-2025, 15:58
Müğənni Əlikram Bayramovun qardaşı oğlu itkin düşüb
11-06-2025, 14:46
Uşaqlara sosial şəbəkədən istifadə qadağan olunacaq
11-06-2025, 13:06
Qərbi Azərbaycan layihələrinin keyfiyyəti yüksəlib
11-06-2025, 12:28
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb