14:50 / 15-05-2025
Prezident Elnur Çıraqovu vəzifəyə təyin edib
14:16 / 15-05-2025
Vəzifə arzusu həkimə baha başa gəlib - Məhkəmə prosesi
14:05 / 15-05-2025
Arif Babayevə Heydər Əliyev Mükafatı təqdim olunub - Foto
13:50 / 15-05-2025
Mehriban Xanlarova Mehriban Ələkbərzadəyə vaxt verib: "Üzr istə!”
13:41 / 15-05-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13:30 / 15-05-2025
Şahbaz Şərif İlham Əliyevə təşəkkür edib
13:17 / 15-05-2025
Ukrayna prezidenti Türkiyədə səfərdədir
12:51 / 15-05-2025
736 əkiz, 42 üçəm doğulub
12:42 / 15-05-2025
Vəkil müğənnini həbs etdirib
12:37 / 15-05-2025
İnternet TV rəhbərinin cəzası azaldılıb
11:59 / 15-05-2025
Cəlaloğlu: Azərbaycan-Ermənistan müharibəsinin başlamasına nə şərait var, nə də səbəb
11:51 / 15-05-2025
Ramil Usubov Türkiyənin Milli Təhlükəsizlik Şurasının Baş katibi ilə görüşüb
11:47 / 15-05-2025
Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yubiley medalı təsis edilib
11:44 / 15-05-2025
Natiq Məmmədli: "Gənc jurnalistlərə demək istəyirəm ki..."
11:30 / 15-05-2025
Məmurların cinayət işində prokurorluq əməkdaşı ifadə verib
11:22 / 15-05-2025
İki ölkə birlikdə yeni silah hazırlayacaq
10:51 / 15-05-2025
Mozalan Studiyasına direktor təyin olunub
10:30 / 15-05-2025
Daha beş şəhidimizin dəfn mərasimi olacaq
10:25 / 15-05-2025
Qətər “Boeing 747-8”-i Trampa hədiyyə verməyib
10:14 / 15-05-2025
İstanbul danışıqları öncəsi: ruslar daha bir kəndi işğal edib, Dnepropetovskə yaxınlaşır
09:58 / 15-05-2025
Dövlətə xəyanətdə təqsirləndirilən şəxsin məhkəməsi başlayıb
09:31 / 15-05-2025
Əlibəyli: PKK-nın sivil fəaliyyət göstərəcəyi inandırıcı görünmür
09:11 / 15-05-2025
"Temu" kimi platformalarda "hədiyyə çarxı": fırıldaq var
09:09 / 15-05-2025
İsrail Yəhya Sinvarın qardaşını hədəfə alıb
09:00 / 15-05-2025
Latın Amerikası dünyanın ən kasıb prezidentinə yas saxlayır
08:41 / 15-05-2025
Karaulova Türkiyədə istirahətdən çox məmnundur
08:30 / 15-05-2025
Türkiyə XİN: “Kiprdə xüsusi nümayəndəlik Aİ-nin daxili işidir”
08:23 / 15-05-2025
Qırğızıstanda imamlara xüsusi qayğı göstərilir
08:18 / 15-05-2025
Kiyevin Aİ-yə üzvlüyü fəsadlara səbəb olacaq?
08:06 / 15-05-2025
Tramp İstanbul danışıqlarına qatılmayacaq
20:00 / 10-05-2025
İlham Əliyev Ağdama gedib - (Yenilənib) - Fotolar
13:04 / 13-05-2025
Elnur Zeynalov: “Ağdam Muğam Mərkəzində solo-konsert verməyi düşünürəm”
16:13 / 12-05-2025
Mollazadə: PKK kürd məsələsi deyil, Sovet İttifaqının Türkiyəyə yaratdığı problemdir
09:28 / 12-05-2025
Terrorçuluqda şübhəli şəxsləri Azərbaycana gətiriblər
22:28 / 11-05-2025
"Qarabağ" "Araz-Naxçıvan"ı məğlub edib
15:32 / 12-05-2025
Prezident İlahiyyat İnstitutuna rektor təyin edib - Foto
11:15 / 12-05-2025
Paşinyan peşman olub: İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
17:48 / 12-05-2025
İsazadə: Ərdoğan Rusiya ilə Ukrayna arasında vasitəçi kimi uğur qazana bilər
18:10 / 13-05-2025
Aydan Nuriyevanın musiqi dünyası - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
08:33 / 14-05-2025
Putini İstanbulda Uşakov və Lavrov əvəz edə bilər
00:01 / 12-05-2025
Ceyhun Bayramov BƏƏ XİN başçısı ilə müzakirə aparıb
İnsanlar ət yeməkdən imtina etməlidirmi?
Tarix: 17-10-2021 09:10 | Bölmə: Cəmiyyət
"Bu gün bütün dünyada sanki insanları vegetarian olmağa səsləyən bəzi qüvvələr var ki, bu maraqların arxasında nəhəng güclər durur".
Reyting.az xəbər verir ki, bunu qida üzrə baş mütəxəssis Ağa Salamov elmi məqaləsində qeyd edib.
Məqalədə bildirilir ki, insanları ət yeməkdən çəkindirən həmin o güclər süni ət istehsalı ilə məşğul olan nəhəng şirkətlərdir, hansıki birbaşa proqramlaşdırmağa uyğun olan süni ət:
"Bəs insan ət yeməlidirmi? Ət yemək bizə vacibdirmi?
Birincisi, insan övladı "Omnivor", yəni həm bitki, həm də heyvan mənşəli qidalardan qidalanan canlılar qrupundandır. Belə ki, insan övladı digər məməlilərə nisbətən həm kəsici, həm üyüdücü, həm də parçalayıcı dişlərə sahibdir. Bu da o deməkdir ki, insan təbii olaraq ət yeməlidir və bu, insan üçün vacibdir.
İkincisi, heyvan mənşəli zülallar yeyilib həzm olunduğunda qanımıza amin turşusu olaraq keçər. Amin turşularının hüceyrə quruluşunda önəmli vəzifələri var, eyni zamanda toxumalarımızın, sümüklərimizin əmələ gəlməsində, həmçinin enzimin quruluşunda və bir çox biokimyəvi fəaliyyətdə də böyük rolları var. Hardasa 20 çeşid dəyişik cins amin turşusu var, bunlardan 9-u əsas amin turşularıdır ki, mütləq qida vasitəsilə alınmalıdır. Bunlar - fenilalin, valin, treonin, triotofan, metionin, lösin, isobösin, lizin və histidindir".
Məqalədə heyvan mənşəli qidaların zülal mənbəyi olaraq sağlamlığımız və metabolizmamız üçün çox önəmli olduğu vurğulanır:
"Başda "B12" olmaqla "B kompleks" vitaminləri, dəmir, sink, seleniumunu da qırmızı ət məhsullarından alırıq. Gündəlik zülal ehtiyacı hər kq-a 1 qramdır.
Nəzərə alsaq ki, gündəlik zülala olan tələbatımızın içində digər zülallı qidalar - yumurta, ağartı məhsulları və s. qidalar da var, o zaman zülal hesabından çıxmaq lazımdır.
Məsələn, 100 qram qırmızı ətdə 28 qr zülal var, yəni 75 kq olan bir insanın gündəlik zülal ehtiyacını 250 qram ət ilə ödəmək olar. Amma bu, gündə 250 qr ət yemək anlamına gəlmir. Çünki yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, başqa zülallı qidalara da yer ayırmaq lazımdır. Əti çox yeməmək şərti ilə azda olsa istehlak olunmalıdır. Elm deyir ki , zülal ehtiyacının 50 faizni heyvan mənşəli qidalardan, digər 50 faizini isə bitki mənşəli qidalardan əldə etməliyik. Bunlar göbələk, quru meyvələr, brokkoli kimi zülalla zəngin qidalardan ibarətdir".
A. Salamov məqaləsində yazır ki, ət mövzusu elm adamları arasında hər zaman mübahisəli mövzular sırasındadır:
"Madam ki, ət bizim təbii qidalanmağımızın bir parçasıdır və ətin bir çox faydaları var, o zaman istədiyimiz qədər ət yeyə bilərik? Xeyr. Çünki hər şeyin çoxu zərərlidir, həmçinin normadan çox zülal istehlak etməyin də bəzi zərərləri var.
Zülalların həzmində əmələ gələn amin turşularının çoxluğunun nə ziyanı var? Metabolizmamızın ehtiyacından çox olan amin turşuları, bir enerji qaynağı olaraq istifadə olunmadığında və eyni şəkildə depolanmadığında, bunun bir şəkildə tənzimlənməsi lazım gəlir. Artıq burada qara ciyərimiz dövrəyə girir. Tələb olunandan çox olan amin turşuları biokimyəvi proseslərdən keçərək "Keton" cisimlərinə və "Karbamid"ə çevrilir. Bu müddət ərzində əmələ gələn bir maddə də urik turşusudur. Urik turşusu qurd xəstəliyinin yeganə səbəbidir. Bundan əlavə, urik turşusunun, şəkər xəstəliyi ilə yanaşı ürək qan-damar xəstəliyi də əmələ gətirdiyi elmidə sübut edilib. Burdan qənaətə gəlmək olar ki, həddindən artıq zülal istehlakı zamanı əmələ gələn urik turşusu, qurd xəstəliyinə səbəb olduğu kimi, eyni zamanda şəkər xəstəliyi, ürək qan-damar xəstəliyinə də səbəb olur".
Baş mütəxəssisin araşdırmasına görə, qanda amin turşusu yüksəldiyi zaman qara ciyərimizdən "IGF1 hormonu" ifraz olunmağa başlayır:
"Bunun izahı "İnsulin Like Growt Factor"dur, yəni insulinə bənzər böyümə faktoru. Bu maddə beyindəki böyümə hormonu ilə birlikdə çalışaraq, hüceyrələrimizə böyüyün, inkişaf edin, bölünün mesajı verər. Əgər artıq biz böyüyüb yetişmişiksə, yaşımız 25-dən yuxarıdırsa və inkişaf edib böyüməli yerimiz qalmayıbsa, o zaman bu hormon hüceyrələrə böyüyün, inkişaf edin və xərçəngə çevrilin mesajı verir. Ona görə də idmançılar əzələ inkişaf etdirdikləri üçün əti çox istehlak edə bilərlər, amma təbii həddi aşmadan. Normal insanlar da əti öz çəkilərinə və sağlamlıqlarına uyğun olaraq istehlak etməlidirlər. Xəstələrə gəlincə, onlar həkim nəzarətində həm ət suyundan eyni zamanda ətdə istehlak edə bilərlər.
Elmi araşdırmalara əsasən, heyvan mənşəli zülalların xərçəngə çevrilməsinin bir səbəbi də bişirmə texnologiyasıdır. Ət deyəndə heç kimin ağlına xaşlama, qaynadılmış ət, pörtləmiş ət gəlmir. Əksinə, ət deyəndə ağlımıza ilk kabab və manqal yeməkləri gəlir. Kabablara o gözəl qoxunu və ləzzəti verən, ətlərin qızarmış qismlərinin içində "Heterotsiklik aminlər", "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" və "Advanced glycation and products", yəni üzdə qəfil qırışların çoxalmasına səbəb olan inkisaf etmiş qlikasiya deyilən kimyəvi maddələr var. Bu maddələrdən ikisi "Heterotsiklik aminlər" və "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" kanserogen maddələrdir. Yemək borusu, mədə və bağırsaq xərçənginə səbəb olur. "Advanced glycation and products" inkişaf etmiş qlikasiya isə damar zəhəri olaraq ürək-damar və böyrək xəstəliklərinə səbəb olur. Kabab bişirərkən kababın közdən ən az 10 sm aralı olması və kömürün təbii çubuqdan olması da vacib məqamlardan biridir".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 17-10-2021 09:10 | Bölmə: Cəmiyyət
"Bu gün bütün dünyada sanki insanları vegetarian olmağa səsləyən bəzi qüvvələr var ki, bu maraqların arxasında nəhəng güclər durur".
Reyting.az xəbər verir ki, bunu qida üzrə baş mütəxəssis Ağa Salamov elmi məqaləsində qeyd edib.
Məqalədə bildirilir ki, insanları ət yeməkdən çəkindirən həmin o güclər süni ət istehsalı ilə məşğul olan nəhəng şirkətlərdir, hansıki birbaşa proqramlaşdırmağa uyğun olan süni ət:
"Bəs insan ət yeməlidirmi? Ət yemək bizə vacibdirmi?
Birincisi, insan övladı "Omnivor", yəni həm bitki, həm də heyvan mənşəli qidalardan qidalanan canlılar qrupundandır. Belə ki, insan övladı digər məməlilərə nisbətən həm kəsici, həm üyüdücü, həm də parçalayıcı dişlərə sahibdir. Bu da o deməkdir ki, insan təbii olaraq ət yeməlidir və bu, insan üçün vacibdir.
İkincisi, heyvan mənşəli zülallar yeyilib həzm olunduğunda qanımıza amin turşusu olaraq keçər. Amin turşularının hüceyrə quruluşunda önəmli vəzifələri var, eyni zamanda toxumalarımızın, sümüklərimizin əmələ gəlməsində, həmçinin enzimin quruluşunda və bir çox biokimyəvi fəaliyyətdə də böyük rolları var. Hardasa 20 çeşid dəyişik cins amin turşusu var, bunlardan 9-u əsas amin turşularıdır ki, mütləq qida vasitəsilə alınmalıdır. Bunlar - fenilalin, valin, treonin, triotofan, metionin, lösin, isobösin, lizin və histidindir".
Məqalədə heyvan mənşəli qidaların zülal mənbəyi olaraq sağlamlığımız və metabolizmamız üçün çox önəmli olduğu vurğulanır:
"Başda "B12" olmaqla "B kompleks" vitaminləri, dəmir, sink, seleniumunu da qırmızı ət məhsullarından alırıq. Gündəlik zülal ehtiyacı hər kq-a 1 qramdır.
Nəzərə alsaq ki, gündəlik zülala olan tələbatımızın içində digər zülallı qidalar - yumurta, ağartı məhsulları və s. qidalar da var, o zaman zülal hesabından çıxmaq lazımdır.
Məsələn, 100 qram qırmızı ətdə 28 qr zülal var, yəni 75 kq olan bir insanın gündəlik zülal ehtiyacını 250 qram ət ilə ödəmək olar. Amma bu, gündə 250 qr ət yemək anlamına gəlmir. Çünki yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, başqa zülallı qidalara da yer ayırmaq lazımdır. Əti çox yeməmək şərti ilə azda olsa istehlak olunmalıdır. Elm deyir ki , zülal ehtiyacının 50 faizni heyvan mənşəli qidalardan, digər 50 faizini isə bitki mənşəli qidalardan əldə etməliyik. Bunlar göbələk, quru meyvələr, brokkoli kimi zülalla zəngin qidalardan ibarətdir".
A. Salamov məqaləsində yazır ki, ət mövzusu elm adamları arasında hər zaman mübahisəli mövzular sırasındadır:
"Madam ki, ət bizim təbii qidalanmağımızın bir parçasıdır və ətin bir çox faydaları var, o zaman istədiyimiz qədər ət yeyə bilərik? Xeyr. Çünki hər şeyin çoxu zərərlidir, həmçinin normadan çox zülal istehlak etməyin də bəzi zərərləri var.
Zülalların həzmində əmələ gələn amin turşularının çoxluğunun nə ziyanı var? Metabolizmamızın ehtiyacından çox olan amin turşuları, bir enerji qaynağı olaraq istifadə olunmadığında və eyni şəkildə depolanmadığında, bunun bir şəkildə tənzimlənməsi lazım gəlir. Artıq burada qara ciyərimiz dövrəyə girir. Tələb olunandan çox olan amin turşuları biokimyəvi proseslərdən keçərək "Keton" cisimlərinə və "Karbamid"ə çevrilir. Bu müddət ərzində əmələ gələn bir maddə də urik turşusudur. Urik turşusu qurd xəstəliyinin yeganə səbəbidir. Bundan əlavə, urik turşusunun, şəkər xəstəliyi ilə yanaşı ürək qan-damar xəstəliyi də əmələ gətirdiyi elmidə sübut edilib. Burdan qənaətə gəlmək olar ki, həddindən artıq zülal istehlakı zamanı əmələ gələn urik turşusu, qurd xəstəliyinə səbəb olduğu kimi, eyni zamanda şəkər xəstəliyi, ürək qan-damar xəstəliyinə də səbəb olur".
Baş mütəxəssisin araşdırmasına görə, qanda amin turşusu yüksəldiyi zaman qara ciyərimizdən "IGF1 hormonu" ifraz olunmağa başlayır:
"Bunun izahı "İnsulin Like Growt Factor"dur, yəni insulinə bənzər böyümə faktoru. Bu maddə beyindəki böyümə hormonu ilə birlikdə çalışaraq, hüceyrələrimizə böyüyün, inkişaf edin, bölünün mesajı verər. Əgər artıq biz böyüyüb yetişmişiksə, yaşımız 25-dən yuxarıdırsa və inkişaf edib böyüməli yerimiz qalmayıbsa, o zaman bu hormon hüceyrələrə böyüyün, inkişaf edin və xərçəngə çevrilin mesajı verir. Ona görə də idmançılar əzələ inkişaf etdirdikləri üçün əti çox istehlak edə bilərlər, amma təbii həddi aşmadan. Normal insanlar da əti öz çəkilərinə və sağlamlıqlarına uyğun olaraq istehlak etməlidirlər. Xəstələrə gəlincə, onlar həkim nəzarətində həm ət suyundan eyni zamanda ətdə istehlak edə bilərlər.
Elmi araşdırmalara əsasən, heyvan mənşəli zülalların xərçəngə çevrilməsinin bir səbəbi də bişirmə texnologiyasıdır. Ət deyəndə heç kimin ağlına xaşlama, qaynadılmış ət, pörtləmiş ət gəlmir. Əksinə, ət deyəndə ağlımıza ilk kabab və manqal yeməkləri gəlir. Kabablara o gözəl qoxunu və ləzzəti verən, ətlərin qızarmış qismlərinin içində "Heterotsiklik aminlər", "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" və "Advanced glycation and products", yəni üzdə qəfil qırışların çoxalmasına səbəb olan inkisaf etmiş qlikasiya deyilən kimyəvi maddələr var. Bu maddələrdən ikisi "Heterotsiklik aminlər" və "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" kanserogen maddələrdir. Yemək borusu, mədə və bağırsaq xərçənginə səbəb olur. "Advanced glycation and products" inkişaf etmiş qlikasiya isə damar zəhəri olaraq ürək-damar və böyrək xəstəliklərinə səbəb olur. Kabab bişirərkən kababın közdən ən az 10 sm aralı olması və kömürün təbii çubuqdan olması da vacib məqamlardan biridir".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 14:16
Vəzifə arzusu həkimə baha başa gəlib - Məhkəmə prosesi
Bu gün, 13:41
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
Dünən, 23:10
İnsanlar Marsda yaşaya bilərmi?
Dünən, 19:38
Rusiya azərbaycanlı blogeri axtarışa verib - Foto
Dünən, 17:44
Bakıda Nobel qardaşlarının tikdiyi bina sökülür
Dünən, 17:02
Maşın 11-ci sinif şagirdini vuraraq öldürüb
Dünən, 16:01
İlhamə Elşadqızı: "Narkoman deyiləm..."
Dünən, 12:42
Nazirliyin sabiq idarə rəisinin cəzası azaldılıb
Dünən, 12:29
Sabah leysan yağacaq
Dünən, 09:43
Ay torpağından oksigen hasil edəcəklər - Fotolar
13-05-2025, 23:00
Xəstəxanaya direktor təyinatı olub
13-05-2025, 21:12
Nalayiq hərəkətlər edən vəzifəli şəxs işdən qovulub
13-05-2025, 16:00
Magistraturalara imtahanın nəticələri elan olunub
13-05-2025, 15:02
Şərurlu İsfəndiyar məhkəməyə gəlib - Qalmaqal
13-05-2025, 12:46
Müəllimlərin sertifikasiya imtahanının vaxtı bəlli olub
13-05-2025, 12:34
Sabah yağış yağacaq
13-05-2025, 10:37
İnsan alveri: 11 nəfər beynəlxalq axtarışa verilib
13-05-2025, 09:48
İcra başçısı Ali Məhkəmənin qərarını icra etmir
13-05-2025, 08:21
Sakit okeanda zəlzələ baş verib
13-05-2025, 00:33
Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi qəfil vəfat edib
12-05-2025, 21:24
"Son zəng" üçün pul tələb edən məktəb direktoru vəzifədən çıxarılıb
12-05-2025, 18:26
Bir milyon dollarlıq qarışqa yükü tutulub - Foto
12-05-2025, 17:18
1868 müəllim iş yerini dəyişib
12-05-2025, 15:07
Daha 77 mina, 274 PHS aşkar ediblər - Foto
12-05-2025, 13:41
Leysan yağacaq, dolu düşəcək - Proqnoz
12-05-2025, 12:50
Buraxılış imtahanının cavabları açıqlanıb
12-05-2025, 12:37
GEM qızılca ilə bağlı məlumat yayıb
12-05-2025, 10:02
Rabitə naqilini dirəkdən kəsib oğurlayanlar tutulublar
12-05-2025, 08:12
Yerin nüvəsindən siqnallar gəlir
10-05-2025, 12:10
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
9-05-2025, 19:20
207 nömrəli məktəbdə 150 manatdan pul yığılması iddiası araşdırılır
8-05-2025, 20:33
Zəvvarlar üçün Həcc ayinlərinin vaxtı elan olunub
8-05-2025, 18:15
Azərbaycan və Türkiyə Milli Müdafiə Universitetləri Yüksək Dialoqa yekun vurub - Fotolar
8-05-2025, 17:59
27 yaşlı gənc tikinti obyektində yıxılaraq ölüb
8-05-2025, 15:06
Axtarışda olan daha dörd nəfər Azərbaycana ekstradisiya edilib
8-05-2025, 14:56
İcra Hakimiyyətinin işçiləri qəzaya düşüblər - Xəsarət alanlar var
8-05-2025, 14:26
Rasim Məmmədov əmlaklarını geri istəyir
8-05-2025, 12:29
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
8-05-2025, 10:40
Şəhər prokurorluğunun yeni korpusu açılıb
8-05-2025, 10:15
Bank kartlarından daha 30 min manat oğurlanıb
8-05-2025, 10:00
Qızıl balıqlarla bağlı xəbərdarlıq ediblər
7-05-2025, 17:40
Şagirdlərin yerdəyişməsi müvəqqəti dayandırılacaq
7-05-2025, 17:19
DTX-nin dövlətə xəyanətdə ittiham etdiyi şəxsə hökm oxunub
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
