08:41 / 22-07-2025
Husilər İsrailin hərbi aerodromuna zərbələr endirib
08:34 / 22-07-2025
Federal Ehtiyatlar Sisteminin sədri yalan danışıb
08:28 / 22-07-2025
Xakerlər “Microsoft”-un serverlərini dağıdıblar
08:21 / 22-07-2025
Moskva-Kiyev danışqları: görüş yeri yenə İstanbuldur
08:14 / 22-07-2025
Kiyev əks-hücuma hazırlaşır?
08:09 / 22-07-2025
“Tramp Ukrayna ilə bağlı səhvini etiraf etməlidir” - Professor
07:59 / 22-07-2025
Cəbrayıla növbəti köç karvanı gedir
00:02 / 22-07-2025
Milli mətbuatın yaranmasından 150 il ötür
19:30 / 21-07-2025
Nazir dostunu Agentliyin sədr müavini təyin edib
18:39 / 21-07-2025
MİQ üzrə müsabiqənin test imtahanının nəticələri açıqlanıb
18:06 / 21-07-2025
Hikmət Hacıyevin adından saxta açıqlama yayılıb
18:05 / 21-07-2025
HƏMAS və İsrail yaxın günlərdə saziş imzalayacaq
17:42 / 21-07-2025
Prezident media nümayəndələrini təltif edib - (Siyahı)
17:22 / 21-07-2025
Masallıda əməliyyat: 39 kq marixuana aşkar edilib - Video
16:45 / 21-07-2025
Konfrans Liqası: üç komandamızın potensial rəqibləri bəlli olub
16:29 / 21-07-2025
İki Koreyanın münasibətini normallaşdırmağa çalışırlar
16:08 / 21-07-2025
"Zirə"nin rəqibi iki futbolçusunu icarəyə verib
15:36 / 21-07-2025
Cəlaloğlu: Keçmiş sovet respubliklarının işğalı real təhlükədir
15:16 / 21-07-2025
Ölkəmizə narkotik keçirməyə cəhd göstərənlər saxlanılıb
14:50 / 21-07-2025
Dünya mətbuatında İlham Əliyevə istinadlar artır - Fotolar
14:30 / 21-07-2025
DTX-nın ələ keçirdiyi “Abu Malik” təxəllüslü şəxs həbs olunub
14:16 / 21-07-2025
Xankəndidə sərt bəyanatlar: Rusiya ilə münasibətdə nə dəyişib?
14:02 / 21-07-2025
Emin Cəfərov UEFA tərəfindən təyinat alıb
13:51 / 21-07-2025
Tramp Putini ikinci dərəcəli sanksiyalar olmadan da əzə bilər
13:35 / 21-07-2025
Çilingəri "tok" vurub"
13:21 / 21-07-2025
Prezidentin dedikləri yaxın gələcək üçün yol xəritəsidir - Professor
13:15 / 21-07-2025
Ələsgər Məmmədli ilə bağlı qərar verilib
12:47 / 21-07-2025
Bakıda adam öldürən məktəbliyə hökm oxunub
12:35 / 21-07-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
11:19 / 17-07-2025
Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib - (Yenilənib) - Fotolar
14:04 / 17-07-2025
Növbəti köç karvanı Ağdama çatıb - (Yenilənib)
12:02 / 17-07-2025
Ermənistan yol ayrıcında: sağa getsə, ŞƏT, sola getsə...
16:10 / 18-07-2025
Azad İsazadə: Yaxın Şərqin təhlükəsizliyini yalnız iki qüvvə təmin edə bilər
11:47 / 18-07-2025
Putin Rusiyasında Stalinin kölgəsi: intihara da icazə lazımdır?
16:40 / 18-07-2025
Professor: Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistanın sülh sazişi bağlamasını istəmirlər
15:38 / 18-07-2025
Ermənistanın rəhbər şəxsləri terrorçuların hədəfindədir
19:06 / 17-07-2025
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
10:41 / 17-07-2025
İki ölkə Rusiyanın artan təhdidlərinə qarşı birləşir
İnsanlar ət yeməkdən imtina etməlidirmi?
Tarix: 17-10-2021 09:10 | Bölmə: Cəmiyyət
"Bu gün bütün dünyada sanki insanları vegetarian olmağa səsləyən bəzi qüvvələr var ki, bu maraqların arxasında nəhəng güclər durur".
Reyting.az xəbər verir ki, bunu qida üzrə baş mütəxəssis Ağa Salamov elmi məqaləsində qeyd edib.
Məqalədə bildirilir ki, insanları ət yeməkdən çəkindirən həmin o güclər süni ət istehsalı ilə məşğul olan nəhəng şirkətlərdir, hansıki birbaşa proqramlaşdırmağa uyğun olan süni ət:
"Bəs insan ət yeməlidirmi? Ət yemək bizə vacibdirmi?
Birincisi, insan övladı "Omnivor", yəni həm bitki, həm də heyvan mənşəli qidalardan qidalanan canlılar qrupundandır. Belə ki, insan övladı digər məməlilərə nisbətən həm kəsici, həm üyüdücü, həm də parçalayıcı dişlərə sahibdir. Bu da o deməkdir ki, insan təbii olaraq ət yeməlidir və bu, insan üçün vacibdir.
İkincisi, heyvan mənşəli zülallar yeyilib həzm olunduğunda qanımıza amin turşusu olaraq keçər. Amin turşularının hüceyrə quruluşunda önəmli vəzifələri var, eyni zamanda toxumalarımızın, sümüklərimizin əmələ gəlməsində, həmçinin enzimin quruluşunda və bir çox biokimyəvi fəaliyyətdə də böyük rolları var. Hardasa 20 çeşid dəyişik cins amin turşusu var, bunlardan 9-u əsas amin turşularıdır ki, mütləq qida vasitəsilə alınmalıdır. Bunlar - fenilalin, valin, treonin, triotofan, metionin, lösin, isobösin, lizin və histidindir".
Məqalədə heyvan mənşəli qidaların zülal mənbəyi olaraq sağlamlığımız və metabolizmamız üçün çox önəmli olduğu vurğulanır:
"Başda "B12" olmaqla "B kompleks" vitaminləri, dəmir, sink, seleniumunu da qırmızı ət məhsullarından alırıq. Gündəlik zülal ehtiyacı hər kq-a 1 qramdır.
Nəzərə alsaq ki, gündəlik zülala olan tələbatımızın içində digər zülallı qidalar - yumurta, ağartı məhsulları və s. qidalar da var, o zaman zülal hesabından çıxmaq lazımdır.
Məsələn, 100 qram qırmızı ətdə 28 qr zülal var, yəni 75 kq olan bir insanın gündəlik zülal ehtiyacını 250 qram ət ilə ödəmək olar. Amma bu, gündə 250 qr ət yemək anlamına gəlmir. Çünki yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, başqa zülallı qidalara da yer ayırmaq lazımdır. Əti çox yeməmək şərti ilə azda olsa istehlak olunmalıdır. Elm deyir ki , zülal ehtiyacının 50 faizni heyvan mənşəli qidalardan, digər 50 faizini isə bitki mənşəli qidalardan əldə etməliyik. Bunlar göbələk, quru meyvələr, brokkoli kimi zülalla zəngin qidalardan ibarətdir".
A. Salamov məqaləsində yazır ki, ət mövzusu elm adamları arasında hər zaman mübahisəli mövzular sırasındadır:
"Madam ki, ət bizim təbii qidalanmağımızın bir parçasıdır və ətin bir çox faydaları var, o zaman istədiyimiz qədər ət yeyə bilərik? Xeyr. Çünki hər şeyin çoxu zərərlidir, həmçinin normadan çox zülal istehlak etməyin də bəzi zərərləri var.
Zülalların həzmində əmələ gələn amin turşularının çoxluğunun nə ziyanı var? Metabolizmamızın ehtiyacından çox olan amin turşuları, bir enerji qaynağı olaraq istifadə olunmadığında və eyni şəkildə depolanmadığında, bunun bir şəkildə tənzimlənməsi lazım gəlir. Artıq burada qara ciyərimiz dövrəyə girir. Tələb olunandan çox olan amin turşuları biokimyəvi proseslərdən keçərək "Keton" cisimlərinə və "Karbamid"ə çevrilir. Bu müddət ərzində əmələ gələn bir maddə də urik turşusudur. Urik turşusu qurd xəstəliyinin yeganə səbəbidir. Bundan əlavə, urik turşusunun, şəkər xəstəliyi ilə yanaşı ürək qan-damar xəstəliyi də əmələ gətirdiyi elmidə sübut edilib. Burdan qənaətə gəlmək olar ki, həddindən artıq zülal istehlakı zamanı əmələ gələn urik turşusu, qurd xəstəliyinə səbəb olduğu kimi, eyni zamanda şəkər xəstəliyi, ürək qan-damar xəstəliyinə də səbəb olur".
Baş mütəxəssisin araşdırmasına görə, qanda amin turşusu yüksəldiyi zaman qara ciyərimizdən "IGF1 hormonu" ifraz olunmağa başlayır:
"Bunun izahı "İnsulin Like Growt Factor"dur, yəni insulinə bənzər böyümə faktoru. Bu maddə beyindəki böyümə hormonu ilə birlikdə çalışaraq, hüceyrələrimizə böyüyün, inkişaf edin, bölünün mesajı verər. Əgər artıq biz böyüyüb yetişmişiksə, yaşımız 25-dən yuxarıdırsa və inkişaf edib böyüməli yerimiz qalmayıbsa, o zaman bu hormon hüceyrələrə böyüyün, inkişaf edin və xərçəngə çevrilin mesajı verir. Ona görə də idmançılar əzələ inkişaf etdirdikləri üçün əti çox istehlak edə bilərlər, amma təbii həddi aşmadan. Normal insanlar da əti öz çəkilərinə və sağlamlıqlarına uyğun olaraq istehlak etməlidirlər. Xəstələrə gəlincə, onlar həkim nəzarətində həm ət suyundan eyni zamanda ətdə istehlak edə bilərlər.
Elmi araşdırmalara əsasən, heyvan mənşəli zülalların xərçəngə çevrilməsinin bir səbəbi də bişirmə texnologiyasıdır. Ət deyəndə heç kimin ağlına xaşlama, qaynadılmış ət, pörtləmiş ət gəlmir. Əksinə, ət deyəndə ağlımıza ilk kabab və manqal yeməkləri gəlir. Kabablara o gözəl qoxunu və ləzzəti verən, ətlərin qızarmış qismlərinin içində "Heterotsiklik aminlər", "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" və "Advanced glycation and products", yəni üzdə qəfil qırışların çoxalmasına səbəb olan inkisaf etmiş qlikasiya deyilən kimyəvi maddələr var. Bu maddələrdən ikisi "Heterotsiklik aminlər" və "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" kanserogen maddələrdir. Yemək borusu, mədə və bağırsaq xərçənginə səbəb olur. "Advanced glycation and products" inkişaf etmiş qlikasiya isə damar zəhəri olaraq ürək-damar və böyrək xəstəliklərinə səbəb olur. Kabab bişirərkən kababın közdən ən az 10 sm aralı olması və kömürün təbii çubuqdan olması da vacib məqamlardan biridir".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 17-10-2021 09:10 | Bölmə: Cəmiyyət
"Bu gün bütün dünyada sanki insanları vegetarian olmağa səsləyən bəzi qüvvələr var ki, bu maraqların arxasında nəhəng güclər durur".
Reyting.az xəbər verir ki, bunu qida üzrə baş mütəxəssis Ağa Salamov elmi məqaləsində qeyd edib.
Məqalədə bildirilir ki, insanları ət yeməkdən çəkindirən həmin o güclər süni ət istehsalı ilə məşğul olan nəhəng şirkətlərdir, hansıki birbaşa proqramlaşdırmağa uyğun olan süni ət:
"Bəs insan ət yeməlidirmi? Ət yemək bizə vacibdirmi?
Birincisi, insan övladı "Omnivor", yəni həm bitki, həm də heyvan mənşəli qidalardan qidalanan canlılar qrupundandır. Belə ki, insan övladı digər məməlilərə nisbətən həm kəsici, həm üyüdücü, həm də parçalayıcı dişlərə sahibdir. Bu da o deməkdir ki, insan təbii olaraq ət yeməlidir və bu, insan üçün vacibdir.
İkincisi, heyvan mənşəli zülallar yeyilib həzm olunduğunda qanımıza amin turşusu olaraq keçər. Amin turşularının hüceyrə quruluşunda önəmli vəzifələri var, eyni zamanda toxumalarımızın, sümüklərimizin əmələ gəlməsində, həmçinin enzimin quruluşunda və bir çox biokimyəvi fəaliyyətdə də böyük rolları var. Hardasa 20 çeşid dəyişik cins amin turşusu var, bunlardan 9-u əsas amin turşularıdır ki, mütləq qida vasitəsilə alınmalıdır. Bunlar - fenilalin, valin, treonin, triotofan, metionin, lösin, isobösin, lizin və histidindir".
Məqalədə heyvan mənşəli qidaların zülal mənbəyi olaraq sağlamlığımız və metabolizmamız üçün çox önəmli olduğu vurğulanır:
"Başda "B12" olmaqla "B kompleks" vitaminləri, dəmir, sink, seleniumunu da qırmızı ət məhsullarından alırıq. Gündəlik zülal ehtiyacı hər kq-a 1 qramdır.
Nəzərə alsaq ki, gündəlik zülala olan tələbatımızın içində digər zülallı qidalar - yumurta, ağartı məhsulları və s. qidalar da var, o zaman zülal hesabından çıxmaq lazımdır.
Məsələn, 100 qram qırmızı ətdə 28 qr zülal var, yəni 75 kq olan bir insanın gündəlik zülal ehtiyacını 250 qram ət ilə ödəmək olar. Amma bu, gündə 250 qr ət yemək anlamına gəlmir. Çünki yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, başqa zülallı qidalara da yer ayırmaq lazımdır. Əti çox yeməmək şərti ilə azda olsa istehlak olunmalıdır. Elm deyir ki , zülal ehtiyacının 50 faizni heyvan mənşəli qidalardan, digər 50 faizini isə bitki mənşəli qidalardan əldə etməliyik. Bunlar göbələk, quru meyvələr, brokkoli kimi zülalla zəngin qidalardan ibarətdir".
A. Salamov məqaləsində yazır ki, ət mövzusu elm adamları arasında hər zaman mübahisəli mövzular sırasındadır:
"Madam ki, ət bizim təbii qidalanmağımızın bir parçasıdır və ətin bir çox faydaları var, o zaman istədiyimiz qədər ət yeyə bilərik? Xeyr. Çünki hər şeyin çoxu zərərlidir, həmçinin normadan çox zülal istehlak etməyin də bəzi zərərləri var.
Zülalların həzmində əmələ gələn amin turşularının çoxluğunun nə ziyanı var? Metabolizmamızın ehtiyacından çox olan amin turşuları, bir enerji qaynağı olaraq istifadə olunmadığında və eyni şəkildə depolanmadığında, bunun bir şəkildə tənzimlənməsi lazım gəlir. Artıq burada qara ciyərimiz dövrəyə girir. Tələb olunandan çox olan amin turşuları biokimyəvi proseslərdən keçərək "Keton" cisimlərinə və "Karbamid"ə çevrilir. Bu müddət ərzində əmələ gələn bir maddə də urik turşusudur. Urik turşusu qurd xəstəliyinin yeganə səbəbidir. Bundan əlavə, urik turşusunun, şəkər xəstəliyi ilə yanaşı ürək qan-damar xəstəliyi də əmələ gətirdiyi elmidə sübut edilib. Burdan qənaətə gəlmək olar ki, həddindən artıq zülal istehlakı zamanı əmələ gələn urik turşusu, qurd xəstəliyinə səbəb olduğu kimi, eyni zamanda şəkər xəstəliyi, ürək qan-damar xəstəliyinə də səbəb olur".
Baş mütəxəssisin araşdırmasına görə, qanda amin turşusu yüksəldiyi zaman qara ciyərimizdən "IGF1 hormonu" ifraz olunmağa başlayır:
"Bunun izahı "İnsulin Like Growt Factor"dur, yəni insulinə bənzər böyümə faktoru. Bu maddə beyindəki böyümə hormonu ilə birlikdə çalışaraq, hüceyrələrimizə böyüyün, inkişaf edin, bölünün mesajı verər. Əgər artıq biz böyüyüb yetişmişiksə, yaşımız 25-dən yuxarıdırsa və inkişaf edib böyüməli yerimiz qalmayıbsa, o zaman bu hormon hüceyrələrə böyüyün, inkişaf edin və xərçəngə çevrilin mesajı verir. Ona görə də idmançılar əzələ inkişaf etdirdikləri üçün əti çox istehlak edə bilərlər, amma təbii həddi aşmadan. Normal insanlar da əti öz çəkilərinə və sağlamlıqlarına uyğun olaraq istehlak etməlidirlər. Xəstələrə gəlincə, onlar həkim nəzarətində həm ət suyundan eyni zamanda ətdə istehlak edə bilərlər.
Elmi araşdırmalara əsasən, heyvan mənşəli zülalların xərçəngə çevrilməsinin bir səbəbi də bişirmə texnologiyasıdır. Ət deyəndə heç kimin ağlına xaşlama, qaynadılmış ət, pörtləmiş ət gəlmir. Əksinə, ət deyəndə ağlımıza ilk kabab və manqal yeməkləri gəlir. Kabablara o gözəl qoxunu və ləzzəti verən, ətlərin qızarmış qismlərinin içində "Heterotsiklik aminlər", "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" və "Advanced glycation and products", yəni üzdə qəfil qırışların çoxalmasına səbəb olan inkisaf etmiş qlikasiya deyilən kimyəvi maddələr var. Bu maddələrdən ikisi "Heterotsiklik aminlər" və "Polisiklik aromatik karbohidrogenlər" kanserogen maddələrdir. Yemək borusu, mədə və bağırsaq xərçənginə səbəb olur. "Advanced glycation and products" inkişaf etmiş qlikasiya isə damar zəhəri olaraq ürək-damar və böyrək xəstəliklərinə səbəb olur. Kabab bişirərkən kababın közdən ən az 10 sm aralı olması və kömürün təbii çubuqdan olması da vacib məqamlardan biridir".
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:30
Nazir dostunu Agentliyin sədr müavini təyin edib
Dünən, 13:35
Çilingəri "tok" vurub"
Dünən, 12:47
Bakıda adam öldürən məktəbliyə hökm oxunub
Dünən, 12:35
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Dünən, 11:14
Peşə məktəblərinə qəbul başlayır
Dünən, 09:22
Masallıda 20 yaşlı gənc kanalda boğulub
20-07-2025, 17:47
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
18-07-2025, 17:42
Bakı və rayonlarda ağaclar qanunsuz kəsilib
18-07-2025, 17:21
İyulun 23-dək isti hava davam edəcək
18-07-2025, 16:14
Maştağada xüsusi əməliyyat: istixanada 881 kq narkotik vasitə aşkarlanıb
18-07-2025, 16:10
Həbsdəki oğluna narkotik gətirən ata tutulub
18-07-2025, 15:34
Səbailin bir hissəsində işıq olmayacaq
18-07-2025, 13:41
Bakı-Naxçıvan-Bakı avtobus reysləri bərpa olunur
18-07-2025, 12:58
81 cinayətkar xüsusi reyslə Əfqanıstana uçur
18-07-2025, 12:51
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
18-07-2025, 11:23
Bağçalara uşaq qəbulu başlayıb
18-07-2025, 08:43
Tramp “The Wall Street Journal”ı məhkəməyə verir
17-07-2025, 19:06
Qəbul imtahanının nəticəsi elan edilib
17-07-2025, 16:13
Bakı şəhər Prokurorluğunda əməliyyat müşavirəsi keçirilib
17-07-2025, 12:51
Respublika çempionu kanalda boğulub
17-07-2025, 12:41
EXPARGO-nun gətirdiyi uşaq qidası zay çıxıb - Video
17-07-2025, 12:23
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
17-07-2025, 11:43
Marsdan gələn meteorit rekord qiymətə satılıb
17-07-2025, 11:15
Laçında dağlıq ərazidə yanğın: saxlanılanlar var - (Yenilənib)
17-07-2025, 11:09
I sinfə qəbul üçün məktəb və müəllim seçiminə start verilib
16-07-2025, 18:14
17 yaşlı şəxs Yuxarı Şirvan kanalında batıb
16-07-2025, 16:52
Bakıda qadın güllələnib: şübhəli şəxs klinika direktoru olan həyat yoldaşıdır - Yenilənib
16-07-2025, 15:12
Mədəniyyət Nazirliyinin tenderi ləğv olunub
16-07-2025, 14:44
Oğuzda üzərinə ağac düşən 34 yaşlı şəxs ölüb
16-07-2025, 13:01
General vəzifədən azad edilib? - Açıqlama
16-07-2025, 12:42
Sabah 40 dərəcə isti olacaq
16-07-2025, 12:30
Dağlıq ərazidə güclü yanğın başlayıb - (Yenilənib)
16-07-2025, 12:04
Rezidentura və magistratura imtahanları elektronlaşdırılacaq
16-07-2025, 11:47
DİM sədri: "Ali məktəblərdə ödənişli əsaslarla olan yerlərin 90% dolacağı gözlənilir"
16-07-2025, 09:05
Sabirabadda arvad ərini bıçaqlayıb
16-07-2025, 08:44
İtkin düşən helikopterin qalıqları tapılıb
16-07-2025, 08:30
İctimaiyyət İlon Maskın məxfi “açarı”ndan xəbər tutub
15-07-2025, 15:25
Bəzi rayonlara leysan yağacaq - Xəbərdarlıq
15-07-2025, 14:49
Kamran Əliyev daha iki prokurorla bağlı əmr imzalayıb
15-07-2025, 13:46
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
15-07-2025, 12:35
Bakıda şəhidin adını daşıyan küçənin sakinləri imdad diləyir - Fotolar
15-07-2025, 11:43
Tələbələrin köçürülməsinə start verilir
15-07-2025, 10:49
Xəstəxanaya yerləşdirilən məktəbli vəfat edib
15-07-2025, 10:27
Kəlbəcərdə 3 tondan artıq çətənə bitkisi məhv edilib
15-07-2025, 08:02
Mask “Starship” prototipinin onuncu uçuşunu elan edib
14-07-2025, 17:53
Məhkəmə yazıçıya 14 il həbs cəzası verib
14-07-2025, 17:33
Tiktoker Rəşad Abdullayev ev dustaqlığına buraxılıb
14-07-2025, 16:04
"Dənizkənarı Bulvar İdarəsi”nin sabiq sədrinin məhkəməsi başlayıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
