09:49 / 03-09-2025
Ruslar bir gecədə 105 PUA vurub
09:36 / 03-09-2025
Polşa Rusiyanın hücumuna cavab verməyə hazırdır
09:25 / 03-09-2025
Bu gün Bakının üç rayonunda qaz olmayacaq
08:19 / 03-09-2025
“iPhone 17”-nin qiyməti məlum olub
08:14 / 03-09-2025
Müsəlman Peyğəmbərin (s.ə.s) Mövludu günüdür
08:05 / 03-09-2025
Aktrisa bikinidə fotosunu paylaşıb
07:55 / 03-09-2025
Tramp həmkarlarına salam göndərib
07:50 / 03-09-2025
Fidan və Əl-Sani Fələstini müzakirə ediblər
07:45 / 03-09-2025
Pekindəki paradda üç lider yanaşı dayanıb
07:29 / 03-09-2025
Prezident və birinci xanım Qələbə paradını izləyiblər
22:48 / 02-09-2025
Tiktoker Xosrov həbs olunub
19:51 / 02-09-2025
Məşhur aktyor aktrisaya cinsi təcavüzə görə həbs oluna bilər
19:08 / 02-09-2025
Sabunçuda uşağa işgəncə verən qəyyum saxlanılıb
18:46 / 02-09-2025
NATO: "Rusiya raketinə Haaqaya çatmaq üçün 5-10 dəqiqə lazımdır"
18:00 / 02-09-2025
Bakıda daşınmaz əmlak bahalaşıb
17:45 / 02-09-2025
Qondarma “Xarici İşlər Nazirliyi”nin yerində Baş idarə tikiləcək
17:27 / 02-09-2025
Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinə mətbuat katibi təyin olunub
17:20 / 02-09-2025
Gədəbəydə dağlıq ərazidə yanğın olub
16:50 / 02-09-2025
Laçında dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi yaradılır
16:45 / 02-09-2025
Nazpəri Dostəliyeva: "Allahıma dua edirəm ki, məni övladıma tez qovuşdursun"
16:28 / 02-09-2025
Avropa İttifaqının yeni səfiri Azərbaycana gəlib - Foto
16:13 / 02-09-2025
Müğənni Ayan Babakişiyeva dinini dəyişib
16:05 / 02-09-2025
Cəlaloğlu: Milli Məclis aprel işğalına siyasi qiymət verməlidir
15:30 / 02-09-2025
Xəstələr üçün yığılan pulu ələ keçirən şəxs tutulub
15:28 / 02-09-2025
Deputat: Hindistan Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmağa çalışır
15:25 / 02-09-2025
Ərdoğan: "Zəngəzur dəhlizi məsələsində hər hansı bir problem yoxdur"
15:11 / 02-09-2025
"Kreml sehrbazı" filmi böyük maraq doğurub - Fotolar
14:59 / 02-09-2025
Ukrayna ordusu yaşayış məntəqəsini azad edib
14:53 / 02-09-2025
15 saylı həbsxanaya rəis təyinatı olub
14:44 / 02-09-2025
Bakıda çoxmərtəbəli binada yanğın: 12 nəfər təxliyə olunub
08:13 / 30-08-2025

19:36 / 30-08-2025

19:01 / 29-08-2025

18:20 / 31-08-2025

08:49 / 31-08-2025

00:24 / 30-08-2025

15:02 / 31-08-2025

17:05 / 29-08-2025

11:46 / 29-08-2025

09:27 / 30-08-2025

14:05 / 29-08-2025

Oqtay Mirqasmov yazır: “Möhkəm sevgidən doğulan…”
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət

Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»

…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət

Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»

…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:11
"Kreml sehrbazı" filmi böyük maraq doğurub - Fotolar
Dünən, 13:15
Bakıda İƏT Mədəniyyət Festivalı keçiriləcək
Dünən, 12:11
Emin Rusiyada konsert verəcək
Dünən, 08:21
Vudi Allen Donald Trampı yeni filmə çəkmək istəyir
1-09-2025, 16:09
Bu şəxslərə 4 min manat maaş veriləcək - Siyahı
29-08-2025, 15:13
Məmmədəli Ağayev 20 milyon mənimsəmədə ittiham olunub
29-08-2025, 14:05
"Rokki" və Silvester Stallone haqqında film çəkilir
28-08-2025, 15:53
Səkinə İsmayılova: “Mən olsaydım, var-gücümlə ədaləti bərpa edərdim”
28-08-2025, 15:21
Rejissor yeni filmə görə studiyaları tənqid edib
28-08-2025, 12:01
“Muğam” müsabiqəsinin daha bir iştirakçısı narazılıq edib
27-08-2025, 18:00
Musiqi və incəsənət məktəblərinə yeni rəhbərlər təyin olunub
26-08-2025, 17:00
Ramiz Rövşənin səhhətində problem yaranıb
26-08-2025, 11:30
Nəsiminin məzarı Azərbaycana gətirilə bilər - Fotolar
25-08-2025, 18:03
IX “Muğam” Televiziya Müsabiqəsinin qalibləri müəyyənləşib
25-08-2025, 14:37
2025-ci ilin ən gözəl aktrisalarını seçiblər - Siyahı
22-08-2025, 08:10
Amerikalı kinorejissor Vudi Allen Moskva Film Həftəsinə gələcək
21-08-2025, 11:44
Rəşad Məcidin 60 illiyinə həsr olunmuş “Qala adam” kitabı çap olunub
21-08-2025, 08:27
Deyv Bautista ən yaxşı aktyor-güləşçidir
20-08-2025, 15:09
Şair Məmməd İsmayıl Tovuzda dəfn olunub
20-08-2025, 14:02
Dərələyəzli Molla İmranın kitabları yüz ildir qorunur - Foto
19-08-2025, 18:40
"YouTube" "Oskar" təqdimat mərasiminin yayım hüququnu alır
19-08-2025, 16:10
Şair Məmməd İsmayıl vəfat edib
19-08-2025, 15:11
Rasim Balayev: “Məndən olsa, onları güllələyərdim"
19-08-2025, 10:09
Dövlət Komitəsi: "Bu, qəbuledilməzdir"
15-08-2025, 16:03
Nəzakət Teymurova: “Deyirlər ki, Xalq artisti ləhcə ilə danışır, ürəyim belə istəyir...”
15-08-2025, 14:42
Kinostudiya filmin hüquqlarını özünə qaytarıb - Foto
14-08-2025, 18:00
Fərqanə Qasımova: "Səsinlə böyüdüm, nəfəsinlə gücləndim"
14-08-2025, 15:34
İki məşhur yeni filmin çəkilişinə hazırlaşır
14-08-2025, 14:05
Afaq Bəşirqızı: "Vallah, vaxtım yoxdur"
14-08-2025, 13:24
Afaq Bəşirqızı “Şərəf” ordeni ilə təltif edilib
14-08-2025, 09:41
Hollivud ulduzu daha dürüst olmaq istəyir
12-08-2025, 07:43
Yeni filmi rəqəmsal platformalara çıxaracaqlar
11-08-2025, 10:51
Xankəndidə VII Türkoloji Yay Məktəbi keçiriləcək
8-08-2025, 12:22
Bu gün Rasim Balayevin doğum günüdür
7-08-2025, 19:43
"Terminator"-un rejissoru süni intellektdən qorxur
5-08-2025, 13:54
Türkmənistanda Azərbaycan Günləri keçirilir - Fotolar
4-08-2025, 18:01
Bred Pittin karyerasında ən gəlirli film bəlli olub
4-08-2025, 14:35
Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyev dəfn olunub - Yenilənib
4-08-2025, 14:18
Yazıçı Anar: "Bu, bəlkə də, mənim üçün taleyin cəzasıdır”
4-08-2025, 14:07
Əli Əsədov və vəzifəli şəxslər vida mərasiminə qatılıb - Fotolar
4-08-2025, 12:58
Şvartseneggerin baş rola çəkildiyi serialın yayımı dayandırılıb
4-08-2025, 10:28
Akif Əlinin yeni kitabı işıq üzü görüb - Fotolar
4-08-2025, 09:55
Yazıçı Anar: “Bizim nəsildən olan sonuncu yaxın dostumu itirdim...”
1-08-2025, 18:09
İyulla avqustun “Ulduz”u bir arada - Fotolar
1-08-2025, 13:44
Fəxrəddin Manafova “Şöhrət” ordeni verilib - Sərəncam
1-08-2025, 12:49
Xalq artısti: "Belə aparıcıların efirdə olmasının əleyhinəyəm”