12:20 / 23-04-2024
Azərbaycanla Albaniya arasında viza tələbi ləğv olunur
12:11 / 23-04-2024
Əliyev Zelenskini COP29-a dəvət edib
11:59 / 23-04-2024
İran və İsrailin bir-birinə mesajı... - Kölgə müharibəsinin yeni mərhələsi başlayıb
11:48 / 23-04-2024
Azərbaycanla Türkiyə arasında daha bir saziş təsdiqlənib
11:39 / 23-04-2024
Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin koordinatları dəqiqləşdirilir
11:10 / 23-04-2024
Məhkəmə Əvəz Zeynallı ilə bağlı qərar verib
10:47 / 23-04-2024
Səadət Bənənyarlı: "Qubad bəyin ev dustaqlığına buraxılmasını yüksək qiymətləndirirəm"
10:35 / 23-04-2024
Rəsmi Tehrandan 4 kəndin geri qaytarılmasına reaksiya: "Bu, sülhün bərqərar olması üçün zəruridir"
10:28 / 23-04-2024
Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib - Təsərrüfat
10:24 / 23-04-2024
İdarə müdiri məhkəməyə verilib
10:04 / 23-04-2024
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
09:54 / 23-04-2024
Azərbaycan ərazisində zəlzələ olub
09:19 / 23-04-2024
Növbədə anklav kəndlərdir
08:42 / 23-04-2024
NATO Polşada nüvə silahı yerləşdirə bilər
08:12 / 23-04-2024
Qız bürcündə qaz kütləsi aşkar edilib
08:08 / 23-04-2024
Rusiyalı diplomatların Avropaya səfərlərini məhdudlaşdırmaq təklif olunur
08:04 / 23-04-2024
Baş katibi gərgin görüşlər gözləyir
08:01 / 23-04-2024
İsrailin şimalında hava həyəcanı siqnalı çalınıb
07:49 / 23-04-2024
London Kiyevə yardım vəd edib
07:36 / 23-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb
00:13 / 23-04-2024
Tayvanda iki güclü zəlzələ baş verib - 6,1 və 6 bal gücündə
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
00:08 / 23-04-2024
Everestə qalxarkən itən alpinistin məktubu 100 il sonra tapılıb
00:05 / 23-04-2024
Abramoviç yeni futbol klubunu Avropanın ən yaxşısı edəcək
00:02 / 23-04-2024
Məşhur boksçu Mayk Tayson şirkətin səfiri olub
23:33 / 22-04-2024
Sülhməramlılar Qarabağdan Ermənistana gedir
23:22 / 22-04-2024
Prezident İlham Əliyevin Rusiyaya işgüzar səfəri başa çatıb
21:32 / 22-04-2024
Ruslar Xarkovdakı teleqülləni dağıdıb - Foto
21:01 / 22-04-2024
İlham Əliyev və Vladimir Putin veteranlarla görüşüblər - Video
19:13 / 20-04-2024
Bakıda taxta bazarında yanğın olub - Fotolar (Yenilənib)
22:20 / 20-04-2024
ABŞ Ukraynaya 61 milyard dollar ayırıb
21:22 / 19-04-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri elan olunub
18:01 / 21-04-2024
Dünyanın idman paytaxtı olması üçün Bakının namizədliyi irəli sürülüb
18:56 / 22-04-2024
Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təkbətək görüşü olub - (Yenilənib) - Fotolar
13:54 / 22-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç olub - (Yenilənib)
23:26 / 19-04-2024
Aİ-dən 4 kəndin qaytarılmasına reaksiya: "Davamlı nizamlanmanı tam dəstəkləyirik"
00:37 / 20-04-2024
Hikmət Hacıyev: "Bu, diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümüdür"
00:11 / 23-04-2024
Sağlam və uzun ömür yaşamağın 10 asan yolu var - Siyahı
09:53 / 22-04-2024
Ümid nəğməsi - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
12:24 / 18-04-2024
İsrail İrana zərbəni niyə ləngidir?
20:45 / 19-04-2024
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
Oqtay Mirqasmov yazır: “Möhkəm sevgidən doğulan…”
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət
Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»
…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət
Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»
…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 19:15
Komitə sədri baş redaktoru təbrik edib
Dünən, 16:49
Əməkdar artist reanimasiyaya yerləşdirilib
20-04-2024, 13:13
Müğənni Cavanşir Məmmədov vəfat edib
19-04-2024, 20:45
19-cu əsrin solğun dagerreotiplərini bərpa ediblər
18-04-2024, 21:24
Bakıda litvalı dənizçi haqqında sənədli film nümayiş olunub
15-04-2024, 18:51
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
15-04-2024, 13:03
Məşhur aktyor kinodan qovulub
15-04-2024, 10:00
Çingiz Abdullayev sabah xəstəxanadan evə buraxılacaq
12-04-2024, 22:19
60 yaşı olan dünya şöhrətli aktyor evlənir - Fotolar
9-04-2024, 00:31
Dünya şöhrətli filmin daha müasir versiyası çəkiləcək
8-04-2024, 14:15
Yazın ilk “Ulduz”u işıq üzü görüb - Foto
6-04-2024, 21:18
Regional Mədəniyyət İdarəsinə rəis təyinatı olub
5-04-2024, 18:00
Heydər Əliyev Sarayına direktor müavini təyin olunub
5-04-2024, 11:29
Xalq artisti xəstəxanaya yerləşdirilib
4-04-2024, 16:30
Alternativ Kino Akademiyası təsis olunub
4-04-2024, 13:46
“Bu adam məni şikəst edib” - Flora Kərimova cərrahdan şikayətçidir
3-04-2024, 17:55
Milli Konservatoriyanın Nizamnaməsi təsdiqlənib
2-04-2024, 19:08
Mərkəzi Elmi Kitabxanaya direktor təyin olunub
29-03-2024, 19:36
Lütfəli Abdullayevin xatirəsi yad olunub - Fotolar
28-03-2024, 17:32
ARKA-da işçi qrupu yaradılır, yeni film çəkilir
27-03-2024, 21:08
Qulu Ağsəsin "Görsən üşüyürsən..." adlı şeirlər kitabı çap olunub - Foto
27-03-2024, 13:27
Məşhur müğənni az tanınan sənətçi ilə duet oxuyacaq
19-03-2024, 13:08
“Ulduz”un yanvar sayı çap olunub - Foto
18-03-2024, 16:47
Məşhur aktyor pərəstişkarlarını məyus edib - Fotolar
15-03-2024, 10:20
Nurəddin Mehdixanlı: "Telekanallar Azərbaycan kişisini axmaq, qadınını isə həyasız kimi təqdim edir"
13-03-2024, 18:00
“Məişət zorakılığına yox deyək!” hekayə müsabiqəsinin qalibləri elan olunub - Fotolar
12-03-2024, 13:43
Şanlı Qələbəyə həsr edilən kitab çin dilində nəşr edilib - Fotolar
11-03-2024, 23:11
“Adamı qaçdığı yerdə yaxalayan şeirlər...” - Şəfa Vəli yazır
11-03-2024, 18:52
Hekayə müsabiqəsinin finalçıları müəyyən olunub - Siyahı
11-03-2024, 15:39
Telekanal rəhbərləri Prezident Administrasiyasına dəvət olunublar
11-03-2024, 09:36
“Oppengeymer” ən yaxşı film seçilib
10-03-2024, 22:48
“Atalar və oğullar” problemi ilə bağlı monoqrafiya nəşr olunub - Foto
8-03-2024, 12:15
Bakıda islamofobiya ilə bağlı qısa film nümayiş olunub
7-03-2024, 17:55
Mahnı Teatrında “Qızıl Toxum” tamaşası nümayiş etdirilib
6-03-2024, 16:10
Natəvanın heykəli Parisdəki Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinə aparılıb
5-03-2024, 16:37
"İki küpəgirən qarı"nın premyerası olacaq - Video
5-03-2024, 14:11
Rasim Balayev: "Azərbaycan kinosu reanimasiyadadır"
5-03-2024, 13:52
Rasim Balayev Kinematoqrafçılar İttifaqının sədri seçilib, İdarə Heyəti təsdiqlənib - Yenilənib
4-03-2024, 17:44
Kinematoqrafçılar İttifaqı qurultaya hazırlaşır - Sədr kim olacaq?
4-03-2024, 10:26
Sənubər İsgəndərli: “Təhminə” filminə çəkildiyimə görə peşmanam”
4-03-2024, 08:20
Markesin yeni romanı dərc olunur
1-03-2024, 20:54
“Mən dəyərəm min cavana” yenidən nümayiş olunacaq - Fotolar
1-03-2024, 18:11
Naxçıvanda daha bir şöbə müdiri vəzifədən azad olunub
1-03-2024, 17:06
Vaqif Səmədoğluya həsr edilmiş poeziya müsabiqəsi başlayır
1-03-2024, 12:33
Daha bir şöbə müdiri vəzifədən azad edilib
1-03-2024, 09:23
Qazaxıstanda Minnətdarlıq günü qeyd olunur
29-02-2024, 17:54
Mədəniyyət şöbəsinin müdiri vəzifədən azad olunub
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
