11:28 / 26-10-2025
İlham Əliyev Avstriya prezidentinə məktub göndərib
10:46 / 26-10-2025
Trampın iştirakı ilə sülh sazişi imzalanıb
10:27 / 26-10-2025
Azərbaycan millisinin üzvü əməliyyat olunub
23:17 / 25-10-2025
Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
17:55 / 25-10-2025
“Sputnik Azərbaycan”ın böyük redaktoru Rusiyaya gedib
15:45 / 25-10-2025
Onlayn qumar oyunları: 5 dəstə ifşa edilib
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
13:09 / 25-10-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
11:31 / 25-10-2025
Prezident İlham Əliyev Tokayevə məktub göndərib
11:01 / 25-10-2025
Metroda dava salan 4 nəfər saxlanılıb
10:34 / 25-10-2025
Bakıda Zəfər konserti və atəşfəşanlıq olacaq
10:17 / 25-10-2025
Azərbaycan XİN Qazaxıstana təbrik ünvanlayıb
10:02 / 25-10-2025
Rusiya üzərində 121 Ukrayna PUA-sı vurulub
09:30 / 25-10-2025
Rusiya Kiyevə zərbə endirib: yaralıların sayı artır - (Yenilənib)
09:05 / 25-10-2025
Premyer Liqa: bu gün 4 komanda qarşılaşacaq
00:13 / 25-10-2025
Prezident Qubadlı ilə bağlı video paylaşıb
00:01 / 25-10-2025
Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür
23:49 / 24-10-2025
Şahnaz Haşımova xəstəxanaya yerləşdirilib
20:54 / 24-10-2025
Azərbaycan BMT ilə 2026-2030-cu illər üçün Əməkdaşlığa dair Çərçivə Sənədi imzalayıb
18:03 / 24-10-2025
Ermənistan və İran sadələşdirilmiş gömrük dəhlizi üzrə saziş imzalayacaq
17:54 / 24-10-2025
“Bu dəfə əzrayılın əlindən qaçdım...” - Abid Şərifov
17:49 / 24-10-2025
Veteranlara verilən 80 manat artırılmayacaq
17:14 / 24-10-2025
Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)
16:54 / 24-10-2025
"Starlink" vasitəsilə kibercinayətkarlıq artıb - Foto
16:36 / 24-10-2025
Avropa yeni raketdaşıyıcısını təqdim edib - Fotolar
16:20 / 24-10-2025
Ceyhun Bayramov TDT Baş katibi ilə görüşüb
16:07 / 24-10-2025
Milli Məclisin növbəti iclasının vaxtı açıqlanıb
15:58 / 24-10-2025
Dövlət müəssisələrindən bir milyon manat mənimsəyənlərə cəza istənilib
14:58 / 24-10-2025
Vladimir Putin İlham Əliyevə zəng edib
11:29 / 24-10-2025
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
16:05 / 21-10-2025
Akademikin armudu stəkanındakı limon
13:40 / 23-10-2025
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
19:39 / 22-10-2025
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri Yerevanda görüşüblər - Fotolar
12:35 / 24-10-2025
Sülh savaşı - Zahid Oruc yazır
17:50 / 23-10-2025
On yeddi mindən çox müəllimin maaşı artacaq
14:16 / 23-10-2025
Hərbi ekspert: Azərbaycan Cənubi Qafqazda sabitliyi təmin edən əsas aktordur
17:14 / 24-10-2025
Dövlət Agentliyinin rəisi vəzifədən azad olunub - Yeni təyinat - (Yenilənib)
15:34 / 23-10-2025
Ərdoğan və Netanyahunun yeni döyüş meydanı - Kipr
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
Oqtay Mirqasmov yazır: “Möhkəm sevgidən doğulan…”
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət
Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»
…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət
Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»
…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 10:34
Bakıda Zəfər konserti və atəşfəşanlıq olacaq
24-10-2025, 23:49
Şahnaz Haşımova xəstəxanaya yerləşdirilib
24-10-2025, 14:01
AYB məhkəmədə şairə qalib gəlib
24-10-2025, 08:51
“Dyuna”nın ulduzu “Damokl qılıncının altında” yaşayır
23-10-2025, 23:00
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva "Eşqi-nur" sərgisini ziyarət ediblər
23-10-2025, 16:14
Filmin hüquqları 20 milyon dollara satılıb
22-10-2025, 18:05
Xalq artisti Şeyx Əbdül xəstəxanaya yerləşdirilib
22-10-2025, 16:37
“Səmavi dinlər” layihəsi Vatikanda təqdim edilib - Fotolar
22-10-2025, 15:55
Qurban Pirimov direktor təyin olunub
22-10-2025, 13:54
Məşhur kino şirkətini satışa çıxarıblar
22-10-2025, 07:16
Luvr muzeyinə dəymiş zərər 88 milyon avrodur
21-10-2025, 16:36
“Ulduz” jurnalının oktyabr sayı işıq üzü görüb - Foto
21-10-2025, 11:34
Yeni "Odisseya" filmi "Avatar 3" vasitəsilə tanıdılacaq - Fotolar
20-10-2025, 18:17
Yazıçı Anar: “Xəstəyəm, heç bir məsələ haqqında danışa bilmərəm...”
20-10-2025, 17:24
Heydər Əliyev Mərkəzində caz konserti keçiriləcək
20-10-2025, 10:22
Hollivudun məşhur aktyorundan bəhs edən film çəkiləcək
20-10-2025, 09:08
İmperatorlara məxsus qiymətli əşyaları oğurlayıblar - Fotolar
17-10-2025, 12:58
Milyarder iş adamı məşhur aktyorları qəzəbləndirib
17-10-2025, 11:45
Əkrəm Əylisli: "Bu mövzuda danışamaq mənim üçün çox çətindir”
17-10-2025, 08:58
“Kiss”-in məşhur gitaraçısı vəfat edib
16-10-2025, 11:36
Oğlu: "Ramiz Quliyevi dostum kimi yola salıram"
16-10-2025, 10:52
Əməkdar artist vəfat edib
16-10-2025, 10:27
Dünya şöhrətli iki aktyor yeni çəkilişdə... - Fotolar
16-10-2025, 09:22
Astana II Beynəlxalq Etnik Musiqi Festivalına hazırlaşır
15-10-2025, 11:08
Leyla və Arzu Əliyevalar Berlində sərgidə - Fotolar
15-10-2025, 11:00
Nazirlik Ramiz Quliyevin vəfatı ilə bağlı məlumat yayıb
15-10-2025, 10:15
Xalq artisti Ramiz Quliyev vəfat edib
15-10-2025, 08:32
Dördqat “Gremmi” laureatı 51 yaşında vəfat edib
14-10-2025, 09:52
Al Paçino "Ata Co" filmində baş rola çəkiləcək - Fotolar
14-10-2025, 08:48
“Ceyms Bond” filmləri silahsız təqdim olunub
12-10-2025, 09:00
Kino ulduzu "Tayler Reyk"-ə dönür
10-10-2025, 08:51
Məşhur aktyor Hollivud ulduzunun atasının obrazını yaradacaq - Fotolar
9-10-2025, 16:12
"Ouşenin 14 dostu" filminin çəkilişlərinə başlayırlar
9-10-2025, 15:13
Yazıçı Nobel mükafatına layiq görülüb
9-10-2025, 14:59
Xalq artisti Əminə Yusifqızı vəfat edib
8-10-2025, 07:56
Məşhur aktrisalara yeni filmdə rol verilib
7-10-2025, 10:30
UNESCO-da Azərbaycanın bəyanatı oxunub
6-10-2025, 11:24
Yadigar Muradovun vəziyyəti ağır olaraq qalır
3-10-2025, 17:45
Aytac Əlisultanlı yeni vəzifəyə təyin olunub
3-10-2025, 14:43
Arzu Əliyeva VII Bakı Beynəlxalq Memarlıq Müsabiqəsinə qatılıb
3-10-2025, 10:43
Xalq artisti Ramiz Quliyevin vəziyyəti ağır-stabil olaraq qalır
3-10-2025, 07:20
Yeni "Avatar" təxminən üç saatlıq film olacaq
2-10-2025, 18:08
Müğənni Səbinə Ərəbli Xankəndiyə köçüb
2-10-2025, 17:11
Hollivud ulduzu "Sığınacaq" qəhrəmanına çevrilib - Fotolar
2-10-2025, 07:13
Yeni filmdə əsas rolları məşhurlar oynayacaqlar
1-10-2025, 22:19
Heydər Əliyev Fondu xanəndənin müalicəsini nəzarətə götürüb
1-10-2025, 12:35
Şahbaz Xuduoğlu Bakıda kitab sərgisinə buraxılmayıb
30-09-2025, 16:12
Füzuli Dram Teatrının direktoru komaya düşüb
30-09-2025, 15:02
Tahir İmanov: "Allah kimisə ucaltsa, onu heç kim alçalda bilməz”
30-09-2025, 10:54
Teleaparıcı vəzifəyə təyin olunub
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
