19:32 / 12-04-2025
Azərbaycanın daha bir rayonunda zəlzələ olub
18:05 / 12-04-2025
Keçmiş rektor istintaqa çağırılıb
15:59 / 12-04-2025
Şamaxı rayonunda zəlzələ baş verib
14:16 / 12-04-2025
Azərbaycan və Ermənistan XİN başçıları mövcud vəziyyəti müzakirə ediblər
12:15 / 12-04-2025
Azərbaycan prezidenti Avropa Şurasının baş katibi ilə görüşüb
11:38 / 12-04-2025
Azərbaycan və Türkiyənin müdafiə nazirləri görüşüb - Video
11:24 / 12-04-2025
Abşeronda axtarışda olan 36 nəfər saxlanılıb
10:52 / 12-04-2025
Qobu və Masazırda silah-sursat aşkar edilib - Video
10:32 / 12-04-2025
Bakıda taksi ilə yük maşını toqquşub, xəsarət alan var
10:04 / 12-04-2025
Mövqelərimiz yenə atəşə tutulub
09:56 / 12-04-2025
Beş boksçumuz beynəlxalq turnirdə 1/4 finala yüksəlib
09:10 / 12-04-2025
Əhalini ən çox aldadan şirkətlər - “Kontakt Home”, “Baku Electronics” və...
00:14 / 12-04-2025
Putin Trampın xüsusi elçisi ilə dörd saatdan çox müzakirə aparıb
23:01 / 11-04-2025
Axtarışda olan 4 nəfər Azərbaycana təhvil verilib
19:24 / 11-04-2025
Maliyyə Nazirliyi depozit hərracı keçirib
18:48 / 11-04-2025
IV Antalya Diplomatik Forumunun açılışı olub - (Yenilənib) - Fotolar
18:31 / 11-04-2025
Tramp: Həftədə minlərlə insan mənasız müharibədə ölür
18:27 / 11-04-2025
“QHT işi” üzrə daha bir nəfər həbs edilib - Yenilənib
18:22 / 11-04-2025
Keçmiş xarici işlər naziri xarici agent elan olunub
17:49 / 11-04-2025
İlham Əliyev Əhməd Əl Şaraa ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
17:13 / 11-04-2025
Leysan yağacaq, çaylardan sel keçəcək - Xəbərdarlıq
16:24 / 11-04-2025
Məşhur moda şirkətini 1,375 milyard dollara satıblar
15:05 / 11-04-2025
Deputat: Heç kim Azərbaycanla təzyiq dilində danışa bilməz
14:19 / 11-04-2025
Balıqlar Xəzərdən Volqa çayına miqrasiya edir
14:14 / 11-04-2025
Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri görüşüb - (Yenilənib) - Foto
14:02 / 11-04-2025
Britaniya Aİ ilə müdafiə sazişi bağlamaq istəyir
13:50 / 11-04-2025
Cəlaloğlu: Türk Dövlətləri Təşkilatı məsələsində tələsmək lazımdır
13:24 / 11-04-2025
ABŞ Yaxın Şərqə ikinci hərbi gəmi göndərib
13:05 / 11-04-2025
Ağdərəyə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
15:45 / 08-04-2025
Trampın qərarı zənginləri 500 milyard dollar zərərlə üzləşdirib
20:54 / 07-04-2025
David Babayan: "Erməni sakinlərin Azərbaycana inteqrasiyasının əleyhinə idik" - (Yenilənib) - Fotolar
19:18 / 08-04-2025
Professor Vüsal Qasımlının 50 illik yubileyidir
15:20 / 08-04-2025
Toqquşma xətti: Ankara İsraillə razılığa gəlməyə çalışır
08:12 / 10-04-2025
İlham Əliyev forumda mühüm mesajlar verib - (Yenilənib) - Video, Fotolar
20:36 / 08-04-2025
Xanlar Vəliyev təqaüdə göndərilib - Fotolar
23:36 / 10-04-2025
Mask Marsı işğal etməyə tələsir - Foto
20:56 / 09-04-2025
Ordumuzun mövqeləri yenə atəşə tutulub - (Yenilənib)
11:14 / 08-04-2025
Cəlaloğlu: Ticarət müharibələri uzunmüddətli ola bilməz
13:04 / 08-04-2025
Baş məşqçi Çıraq Behbudov cəzalandırılıb
14:00 / 08-04-2025
Xalq artisti döyülmədiyini deyir: "Yalandır"
Oqtay Mirqasmov yazır: “Möhkəm sevgidən doğulan…”
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət
Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»
…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 14-10-2018 08:47 | Bölmə: Mədəniyyət
Oqtay MİRQASIMOV
Azərbaycan Respublikasının
xalq artisti, kinorejissor
(Görkəmli jurnalist Fazil Rəhmanzadənin «Rəşid var olan yerdə…» kitabı barədə düşüncələrim)
Belə deyirlər ki, möhkəm sevgidən dünyaya göz açan uşaq gözəl olur. Hərgah yaradıcı adama, xüsusən də qələm əhlinin hər hansı monumental əsərinin ərsəyə gəlməsinə məhz bu kriteriya ilə yanaşılsa – yəni nəzərə alınsa ki, həmin yaradıcılıq məhsulu onu dünyaya bəxş edən sənətkarın mənəvi övladı qismindədir – qənaət budur ki, yalnız müəllifin öz peşəsinə misilsiz məhəbbətinin nəticəsi olaraq gözəl bədii əsərlər doğulur.
Tanınmış publisist Fazil Rəhmanzadənin yaxınlarda işıq üzü görmüş və dahi müğənnimizin həyat və yaradıcılıq yolundan çox maraqlı söhbət açan «Rəşid var olan yerdə…» kitabını oxuyub başa çatdırdıqdan sonra bir daha bu qənaətə gəldim. Bunun da ciddi əsası, kökləri vardır.
Ecazkar qələmi sayəsində o, yaradıcılığın əzablı cığırları ilə irəliləməkdən çəkinməmiş, çalışqanlığı, yorulmazlığı, sənət eşqi ilə ən uca, əlçatmaz zirvələri fəth etmişdir. Son nəticədə müəllifin kitabları oxucuların zövq mənbəyinə çevrilir. Eyni zamanda bunlar birər-birər mətbuatımızda dərin iz qoyur. Bu baxımdan zənn edirəm ki, «Rəşid var olan yerdə…» publisistik kitabı da istisna deyildir.
Kitab həm formasına, çoxşaxəli kompozisiyasına görə, həm də ümumən yazılış dilinə görə diqqət çəkir. Remarka yerində böyük sənətkarın indiyədək heç yerdə dərc olunmamış dəyərli fikirləri, mahnı, musiqi və ifaçılıqla haqlı deyimləri Rəşid səsinin pərəstişkarlarında dərin maraq oyadır. Bəzi hissələrin rubrikalarında rastlaşdığımız «Uvertüra», «Romans», «Kapriccio», «Kantata», «Opera», «Elegiya» və s. musiqi terminləri də kitabda qarşılaşdığımız yeniliklər sırasındadır. Bu çıxarışlar bayağı təsir buraxmır. Əksinə, oxucu marağının artmasına güclü təkan verir.
Kitabın redaktoru və ön sözün müəllifi, tanınmış tədqiqatçı-alim, akademik Rafael Hüseynov qeydlərində Fazil Rəhmanzadə yaradıcılığını çox yüksək qiymətləndirir, əsərin məziyyətlərini dəqiqliklə oxuculara çatdırır.
O yazır:
«Rəşid Behbudov dünənin, indinin və gələcəyin elə fövqəladə gözəllik yaradıcılarındandır ki, artıq rəmzə çevrilib…
…Təəccüblənirəm – niyə bu qədər məşhur ola-ola bunca sevildiyi halda indiyə qədər Rəşid Behbudov haqqında Azərbaycanda onun əzəmətinə yaraşan kitab yazılmayıb, bədii film çəkilməyib.
Rəşid Behbudov haqqında Elmira Abbasovanın 1965-ci ildə rusca nəşr olunmuş, hələ məktəbli ikən oxuduğum portret-kitabdan savayı indiyədək onun ömür və sənət yolunu ayrıntıları ilə əks etdirəcək sanballı əsər ortada deyilsə, əlbəttə, bu, kəsirimizdir.
Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza, publisistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqqında əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Ön söz müəllifinin fikrinə tam şərikəm. Kitabı vərəqlədiqcə sözün həqiqi mənasında əsərin qiymətini daha aydın çalarlarla dərk edirik. Müəllifin titanik işi hər vərəqdə qabarıq nəzərə çarpır.
Fazil Rəhmanzadənin «Jurnalistin cib dəftərindən» rubrikası altında burada verdiyi materiallar o qədər maraqlı və oxunaqlıdır ki, istər-istəməz səhifələri çevrdikcə yenə də bu səpkili qeydləri arayırıq.
Həmin qeydlərdə Rəşid Behbudovla bağlı, bu günə qədər çoxumuzun bilmədiyimiz nadir fakt və məqamlarla aşılanırıq. Belə seçmələr özlüyündə diqqət çəkən hekayə təsiri buraxır. Birinə nəzər salaq:
… «1970. 10 avqust.
Maestro Niyazinin ad günü yaxınlaşırdı. Başı çox qarışıqdı. Hə yaxşı yadıma saldım: o, filarmoniyada direktor və bədii rəhbər olduğu vaxtlardı. Oradan təxminən 100 metr aralı – indiki incəsənət muzeyi binasının yuxarı qanadında «Bakı» və «Baku» axşam qəzetlərinin redaksiyası yerləşirdi. Redaksiyanın mədəniyyət və incəsənət şöbəsinin müdiri idim. Niyazi hər gün saat 15:45-də işini bitirib evə gedirdi. Yatıb dincəlir, axşam saat 21-dən sonra şəxsi yaradıcılıq işlərinə başlayırdı. Ta gecə yarıyadək…
Bəzən olurdu ki, kabinetdən çıxmazdan öncə mənə telefonla zəng edirdi: «Səni görməyim tutub», - deyə məzələnirdi. «Maestro, gözləyirəm», - deyib dərhal «əsas məsələyə» keçirdim. Təcili türk qəhvəsi dəmləyirdim. Bir şüşə bumbuz «Borjomi» və kiçik qədəhdə konyak. O, yolu adlayıb redaksiyaya daxil olanadək bunlar otağımdakı kiçik masanın üstündə hazır olurdu.
Ay allah, uçmağa qanad lazımdı, gəlişindən hədsiz sevinirdim. Düşünürdüm, bu gün çox adi görünən bu görüş vaxt gələcək tarixi bir məqam statusu kəsb edəcək. Onun zarafatyana danışdığı məzəli hadisələri unutmaqmı olardı? Axı, qarşımda oturan Niyazi idi! Böyükdən böyük Niyazi!
On gün sonra 58 yaşı tamamlanırdı. Nə isə, birdən dedim:
- Maestro, srağagün Rəşid Behbudovla söhbətdə Sizi də andıq. Axı, ad gününüzə az qalıb. Sabah bəlkə şəhərətrafı seyrə çıxaq. Yubiley tədbirləri silsiləsinə başlayaq. Özü də bu gün səhər kinostudiyadan «gözdoyduran» qonorar almışam.
- Elə ikimiz?
- Niyə ki, Rəşid, Şəmsi müəllim, Fərhad, bir də İsmayıl.
- Nə olar…
- Onda sabah axşam altıda Dəniz vağzalının önündə görüşək…
…Niyazi ilə şəhər ətrafına yemək-içməyə gedəndə o, mütləq bu bağa - əmisi Üzeyir bəyin bağına dəymədən geri qayıtmazdı. Özü də belə məqamlarda çox kövrələrdi. Fəqət Rəşidin iştirakı ilə bu heyətdə ilk dəfəydi ki, bağda olurduq. Rəşid «M-1» markalı avtomobilin əl tutacağına dodağını yaxınlaşdırdı, ehmalca öpdü. Bir az da kövrəldi. «Sən bir «Sənsiz» oxu» şeirini andım. Üzümü Rəşidə tutub şeiri əzbər söylədim:
Sən bir «Sənsiz» oxu, əziz qardaşım,
Görmürsən dünyalar «Sənsiz»əm deyir!
Sən bir «Sənsiz» oxu, canım-ciyərim.
Görək nə gündədir «Sənsiz» Üzeyir…
…Hamı kövrəldi də, sevindi də, nə bilim, çox ali, ülvi hisslərə büründü. Niyazinin gözləri doldu.
Rəşid məni qucaqlayıb öpdü. Bu şeir və müraciətdən sonra qəfildən müğənninin füsunkar səsi havalandı:
«Hər gecəm oldu kədər, qüssə, fəlakət, sənsiz…»
…Rəşid oxuyurdu. Elə bil həmin anda nağıl dünyasına qovuşmuşduq. Bəli, o, adi adam deyildi. Dahi bir varlıqdı. Tanrının xəlq elədiyi qeyri-adi xilqət idi. Mən düzü, birinci dəfəydi Rəşidi mikrofonsuz, özü də açıq havada oxuyan görürdüm. Onun ifasında «Sənsiz» romansını da ilk dəfə canlı dinləyirdim. Bu arada fikirləşdim ki, görəsən Rəşidin özündən xəbəri var? Bilirmi ki, normal müğənni «Sənsiz»i bu sayaq oxuya bilməz. Özü də belə şəraitdə. Ancaq Rəşid buna qadirdi…».
Kitabda belə epizodlar çoxdur. Və məhz bunlar əsərin daha oxunaqlı olmasına səbəbdir.
Müəllif yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bəzi hissələrin önündə ustadın öz fikirlərini remarka yerində oxuculara çatdırır. Bu deyimlərin əsas özəlliyi ondadır ki, Fazil neçə il öncə onunla şəxsi söhbətlərində dediklərini cib dəftərinə köçürmüşdür. Və bu deyimlərə hər dəfə göz yetirdikcə dahi müğənninin təfəkkür tərzi, sənət, ifaçılıq, mahnı, hər hansı əsərin bədii dəyəri, vokalçının iç dünyasının səmimi açıqlanması ilə bağlı sözləri böyük ustadın müdrik kəlamları siqlətindədir.
Məsələn, tanış olduğumuz bir deyimində oxuyuruq:
«Özümü dərk edəndən bəri həyatımın ən başlıca qanunu budur: gələcəkdə kim olacağını müəyyənləşdirmək üçün elə indidən canı qurban verməlisən».
Hələ cavan cağlarında söylədiyi bu kəlmələr ustalığın zirvəsinə gedəcək yola işıq saçan bir sənət formulasıdır. Peşəkar yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayan bir kəs üçün proqram timsalındadır.
Kitab həcminə, tutumuna və mövzusuna görə çoxşaxəli səciyyə daşıyır. Saysız-hesabsız faktların, hadisələrin, görüşlərin, qastrol konsertlərinin, məhz yaradıcılığın çox çətin yollarında müğənninin əzablı zəhmətə qatlaşaraq misilsiz nailiyyətlərinə gətirib çıxaran məqamlar toplusundan ibarətdir. Bütün bunları çözələyib vahid süjet xəttinə tabe etdirmək, tarazlığı pozmadan dinamik, bitkin bir publisistik əsəri kamilliklə oxucuya çatdırmaq Fazil yaradıcılığının ən diqqətçəkən cəhətidir. Müəllifin bundan öncə nəşr olunmuş və digər qüdrətli sənət xadimlərindən bəhs edən bütün kitablarına da məhz bu cəhət xasdır. Bu, həmin əsərləri kimi «Rəşid var olan yerdə…» kitabının da əsas məziyyətidir.
Fazil Rəhmanzadə öz yaradıcılığına xas olan fərdi üslubuna sadiq qalaraq bu kitabında da sözdən, fikirdən, nəzəri mülahizələrdən aydınlıqla, reallıqla, qənaətlə, təmkinlə, dürüst istifadə edir, boş deyimlərə uymur. Məhz buna görə də məntiqə söykənərək irəli sürdüyü fikir və düşüncə tərzi ilə dahi sənətkarın baxımlı və ecazkar portretini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Ən başlıcası da budur ki, gəldiyi nəticə və qənaətləri müəllifin müğənni ilə uzunillik şəxsi və yaradıcılıq təmasının nəticəsindən yararlanmışdır. Rəşid Behbudov kimi çox geniş, hərtərəfli yaradıcılıq fəaliyyətində olan dahi sənətkarı kitabda da elə bu məziyyətlərinin ilqımında duyuruq.
Akademik Rafael Hüseynov kitaba ön sözünün daha bir yerində çox doğru olaraq qeyd etdiyi kimi, «Fotoları toplanmış, səsi yazılmış, müasir poliqrafik imkanlardan istifadə ilə gözəl tərtibatda buraxılmış ayrı-ayrı albomlar və həm həvəskarların, həm də peşəkarların Rəşid Behbudov barədə çoxsaylı məqalələri son illərdə işıq üzü görsə də hələ ki, bu zirvə sənətkarımızı insanlarımıza bir qədər də yaxın edə biləcək, onun daxili dünyasını yetərincə açacaq mötəbər əsərlərin intizarındaydıq.
Bu mənada dəyərli qələm adamı, ömrünün 60 ilinə yaxın əsas parçasını jurnalistikamıza bağışlamış Fazil Rəhmanzadənin Rəşid Behbudov haqda əsərinin əhəmiyyəti çox böyükdür…».
Mən də bu fikrə tamamilə şərikəm.
Fazil müəllim cəfakeş qələm ustasıdır. Çünki indiki zamanımızda hələ kitab nəşrini demirəm, bu və digər yaradıcı sənət adamı ilə bağlı müxtəlif şəhərlərə səfərə çıxıb arxiv materiallarını, dəyərli sənədləri, vacib faktları üzə çıxarmağın necə maliyyə çətinlikləri ilə bağlı olduğunu hamımız bilirik.
Fazil jurnalistikamızın cəngavəri qismində sanki «döyüşə» atılır, arxivlərdə, muzeylərdə toz örtüyünə bürünmüş lazımi sənədləri əldə edib bir qalib kimi necə şad-xürrəm görünməyinin dəfələrlə canlı şahidinə çevrilmişəm. Son nəhayətdə böyük zəhmətinin əvəzsiz bəhrəsi olaraq dəyərli publisistik kitablarını – Müslim Maqomayev, Bədəlbəylilər, Lütfiyar İmanov, Tahir Salahov, Ələsgər Ələkbərov haqqında monumental əsərlərini ictimaiyyətə təqdim etmişdir. Özü də həmin əsərlər bu və ya digər sənətkar haqqında elə-belə, sırf avtobioqrafik mahiyyət daşıyan, faktların quru sadalanmasından ibarət deyil. Xatırladığımız kitabların hamısı çox halda Fazil Rəhmanzadənin sıx ünsiyyətdə olduğu bu böyük sənət-mədəniyyət adamları ilə canlı müşahidələrinin, topladığı nadir faktların real bədii inikasıdır.
Doğrudan da deyildiyi kimi, Fazil sözün həqiqi mənasında xoşbəxt adamdır. Çünki lap cavan cağlarından «Bakı» qəzeti redaksiyasının ədəbiyyat və incəsənət şöbəsində çalışmağa başlamış, taleyin qisməti ilə dövrün qüdrətli yaradıcı sənət xadimlərinin ürəyinə yol taparaq onların barəsində monumental məqalə və resenziyalara imza atmışdır. Xoşbəxtlik bir də onda idi ki, Fazil onların hər biri ilə ailəvi dostluq telləri ilə bağlanmışdır. Bu faktorun özü də publisistin inkişafına, təkmilləşməsinə, müqtədir qələm sahibi kimi sənət aləmində özünəməxsus iz qoymasına səbəb olmuşdur. Fazilin, ilk növbədə böyük sənət xadimlərinə həsr etdiyi kitabları bu baxımdan xüsusilə səciyyəvidir.
Müəllifin adlarını burada xatırladığımız və yada salmağımız kitabları əsrlər boyu yaşarı olmaq statusundadır. Sözsüz ki, həmin kitablar öz yaradıcısı Fazil Rəhmanzadənin də ad və soyadını nəsillərdən nəsillərə ötürəcəkdir. Bax bu mənada Fazil qardaşımız xoşbəxt yazarlar sırasındadır.
Yeri gəlmişkən bir vacib məsələyə də toxunmağı vacib sayıram. Müəllifin son zamanlar nəşr olunmuş kitablarının sponsoru qismində Cəbrayıl Usubovun adına mütəmadi rast gəlirik. Təbii, həmin kitabların işıq üzü görməsində, tələbkar oxucuların malına çevrilməsində bu şəxsin xidmətini xüsusi qeyd etmək vacibdir. Bu baxımından «Rəşid var olan yerdə…» monumental kitabının uğurunda xeyirxah insan Cəbrayıl Usubovun xidməti misilsiz dəyərə malikdir.
Bu əməkdaşlığın, birgəliyin bundan sonra da davam etməsini arzulayırıq.(“Reytinq” qəzeti)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 10:09
Hollivud filmlərinin idxalı məhdudlaşdırılacaq
10-04-2025, 10:37
“İndi al! Müştəriyə tələ” sənədli filmi nümayiş olunub
9-04-2025, 17:32
Məşhurlar yeni filmin çəkilişinə cəlb olunub - Fotolar
9-04-2025, 09:23
Trampın anasın söyən məşhur aktyora mükafat verəcəklər
8-04-2025, 14:00
Xalq artisti döyülmədiyini deyir: "Yalandır"
8-04-2025, 13:14
"Azdrama"da əlbəyaxa dava: xalq artistinə hücum olub - (Yenilənib)
7-04-2025, 18:01
Aktyor “Ayıq sürücü”nün yaratdığı qalmaqaldan danışıb: "Ağsaqqallar çağırdı, getdik..."
7-04-2025, 15:28
Qarabağ Regional Mədəniyyət İdarəsinə rəis təyin edilib
7-04-2025, 12:00
Tarixi abidələrə vahid qaydalar əsasında pasport veriləcək
5-04-2025, 10:07
Dövlət Dram Teatrında yeni təyinat olub
5-04-2025, 08:30
“Ulduz"lu görüşlər”in növbəti qonağı Əyyub Qiyas olub - Fotolar
4-04-2025, 18:29
Musiqili Teatra direktor təyinatı olub
4-04-2025, 18:03
Lalayev teatr direktoru vəzifəsindən azad edilib
4-04-2025, 17:09
Dövlət Mahnı Teatrına yeni direktor təyin olunub
4-04-2025, 15:59
Bakıda Beynəlxalq Xalça Festivalı keçiriləcək
4-04-2025, 14:22
Məşhur aktyorun baş rolda çəkiləcəyi filmin adı gizli saxlanılır
4-04-2025, 11:41
Seyid Əzim Şirvaninin 190 illiyi qeyd ediləcək - Sərəncam
2-04-2025, 13:48
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı yazıçı Varis olub - Fotolar
2-04-2025, 10:20
Mətbuat Şurası “Kanal S”də baş verənləri pisləyib
2-04-2025, 08:53
Pozner yeni telelayihəsindən danışıb
1-04-2025, 18:21
Casus trillerin dünya nümayişi başlayıb - Foto
1-04-2025, 14:02
YUĞ Teatrına yeni bina veriləcək
1-04-2025, 09:57
Əli İnsanovun şeirlər kitabı çap olunub
29-03-2025, 11:26
Azərbaycan prezidenti Xalq artistini təbrik edib
17-03-2025, 22:22
Latviyada "Oskar"a görə növbə yaranıb
17-03-2025, 15:46
Sos! - Eldəniz Quliyev yazır
17-03-2025, 14:14
Xalq artisti Ənvər Həsənov dəfn olunub
16-03-2025, 22:13
Ziyadxan Əliyev vəfat edib
13-03-2025, 13:21
Baharın “Ulduz”u işıq üzü görüb - Foto
13-03-2025, 08:30
Məşhur yazıçı "Qış küləkləri" romanını bitirməyə tələsir
12-03-2025, 19:56
“Xocalı. Son toy...” filmi təqdim olunub - Video
12-03-2025, 11:56
Tamilla Şirəliyeva vəfat edib
11-03-2025, 11:09
Parisdəki səfirliyimizdə “Yeddi gözəl” konserti olub - Foto
10-03-2025, 16:48
Hüseyn Məhəmmədoğluya vəzifə verilib
10-03-2025, 15:56
Naməlum sivilizasiyanın qalıqları tapılıb
10-03-2025, 13:26
Tələbələrlə şairin görüşü keçirilib - Foto
9-03-2025, 20:14
Liana Vəzirova - Mədəni həyatın ayrılmaz hissəsi
7-03-2025, 16:58
Aktyor Möylə Mirzəliyevin vəziyyəti kritik-ağırdır
6-03-2025, 17:14
Milli Dram Teatrı iddialara cavab verib
6-03-2025, 12:26
Ağadadaş Ağayevlə dalaşan mühafizəçiyə hökm oxunub
3-03-2025, 16:29
"EGE Hospital"da əməliyyat edilən aktyor iflic olub
3-03-2025, 00:24
Ən çox qazanan aktyorların adı açıqlanıb - Siyahı
2-03-2025, 17:44
Kino şirkətinə 380 milyon dollardan çox zərər dəyib
28-02-2025, 15:44
"Oskar" mükafatını Qal Qadot təqdim edəcək - Foto
28-02-2025, 11:18
Ailəsi dağılmış iki məşhur eyni filmə çəkiləcək
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
