14:22 / 19-04-2024
Bakı Fransız Liseyi fəaliyyətini dayandırır
14:19 / 19-04-2024
MKİ direktorundan xəbərdarlıq: "...Ukrayna ilin sonunadək müharibəni uduza bilər"
13:56 / 19-04-2024
Aİ-dən İsrail və İrana çağırış: "Təmkinli olun!"
13:48 / 19-04-2024
Vaksinasiyadan kənarda qalan uşaqlara peyvənd vurulacaq
13:15 / 19-04-2024
Hal şahidləri ilə bağlı qanuna dəyişiklik olub
13:12 / 19-04-2024
Bu şəxslər pensiyaya daha tez çıxacaq - Qanun dəyişib
13:08 / 19-04-2024
Vergi orqanlarının vəzifəli şəxslərinin maaşı artırılır
12:56 / 19-04-2024
Milli Məclis Hesablama Palatasının hesabatını qəbul edib
12:49 / 19-04-2024
Naxçıvanda 15 yoxlama materialı Baş Prokurorluğa və DTX-yə göndərilib
12:43 / 19-04-2024
Komitə sədri: "Dövlət orqanlarında daxili nəzarət mühiti gücləndirilməlidir"
12:30 / 19-04-2024
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
12:16 / 19-04-2024
Xocavənddə fermada partlayıcı qurğu və maddə aşkarlanıb
12:02 / 19-04-2024
Kəmaləddin Heydərov polkovniki yüksək vəzifəyə təyin edib
11:52 / 19-04-2024
BDU tələbəsi intihar edib
11:47 / 19-04-2024
Razi Nurullayev: "Yeni agentlik və ya komitə yaradılsın"
11:41 / 19-04-2024
MN: "Rusiyanın bombardmançı təyyarəsini vurduq"
11:34 / 19-04-2024
Deputat Milli Məclisdə: "Sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılması..."
11:19 / 19-04-2024
Hərbi Dəniz Qüvvələri Xəzər dənizində taktiki təlim keçirib - Video
11:16 / 19-04-2024
Premyer Liqası: növbəti turun təqvim və hakim təyinatları açıqlanıb
11:13 / 19-04-2024
Daha bir ölkə fransız diplomatlarını qovub
11:04 / 19-04-2024
Milli Məclisin növbəti iclası başlayıb
10:59 / 19-04-2024
Kamran Həsənli “Yaxşı verilişlərin aparıcılarının "saxlayanı" var”
10:48 / 19-04-2024
S&P İsrailin kredit reytinqini aşağı salıb
10:39 / 19-04-2024
Bitcoin ucuzlaşıb
10:17 / 19-04-2024
Kluba ayrılan pullar mənimsənilib, oyun "satış"ı iddiası var - "İrəvan"da "xal" qalmadı...
09:59 / 19-04-2024
Avstraliya vətəndaşlarını İsraildən çıxmağa çağırıb
09:47 / 19-04-2024
"Fənərbağça"nın baş məşqçisi: "Azarkeşlərimizdən utandıq"
09:37 / 19-04-2024
Türkiyə səfirliyinin yeni mətbuat katibi Bakıya gəlib
09:31 / 19-04-2024
Xankəndidə yenidən silah-sursat aşkarlanıb
09:19 / 19-04-2024
Bu gün səhərə yaxın İsrail İrana zərbələr endirib
18:06 / 14-04-2024
İordaniya Kralı COP29-a dəvət olunub
00:02 / 15-04-2024
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
20:08 / 15-04-2024
Rusiya Ukrayna ilə savaşa özgələri göndərir
23:11 / 14-04-2024
Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
18:51 / 15-04-2024
“Şəhid Əhməd – Oğluma məktub” filminin təqdimatı keçirilib - Fotolar
22:33 / 14-04-2024
İsrail prezidenti: "Bu, əsil müharibə elanıdır"
15:07 / 17-04-2024
Hikmət Hacıyev: “Sülhməramlıların Azərbaycandan çıxarılması barədə qərar qəbul edilib”
13:58 / 16-04-2024
Agentlik sədri vəzifədən azad edilib - Yeni təyinat
14:31 / 14-04-2024
Paris-2024: Azərbaycan millisi lisenziya qazanıb
10:57 / 18-04-2024
60 milyard dollarlıq yardımın önü açılır
13:03 / 15-04-2024
Məşhur aktyor kinodan qovulub
09:07 / 15-04-2024
Puqaçova qastollardan nə qədər qazanacaq?
Nüvə təhdidi: bu silahı hazırlamaq üçün İrana nə qədər vaxt lazımdır? - Araşdırma
Tarix: 02-07-2019 10:52 | Bölmə: Siyasət
Bazar ertəsi günü, iyulun 1-də İran, təsdiqlədi ki, 2015-ci ili nüvə razılaşması ilə məhdudlaşdırılan zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına dair öhdəliyi pozub. Beləliklə, Tehran bir neçə ayda nüvə bombası yaratmaq üçün kifayət qədər urana malik olacağı narahatlıqlarını yeniləyir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, sazişi pozma addımı nüvə silahının əldə olunması istiqamətindən daha çox rəmzi hərəkətdir. İranın nüvə qurğusu qurmaq üçün təcrübə və qabiliyyətə malik olduğuna dair fikirlə əksəriyyət razılaşsa da, Tehranın belə bir niyyətdə olması və hətta bunda zərurət görməsi duyulmur.
Silahlara Qarşı Mübarizə Assosiasiyasının Yaymama siyasəti Proqramının direktoru Kelsi Davenport deyib: “Bu, nüvə bombası üçün deyil. Avropalılar, Rusiya və Çinlə sanksiya müzakirələrində təsir alətləri qazanmaq üçün nəzərdə tutulan düşünülmüş addımdır”.
Tehran son dövrdə ABŞ prezidenti Donald Trampın “maksimum təzyiq” kampaniyasına bir qədər yumşalmanı təmin etmək üçün nüvə razılaşmasının qalan tərəfdarlarına təzyiq göstərib. İranın Ərəb dənizində neft tankerlərinə hücum etdiyi iddia olunub və bu yaxınlarda o, ABŞ-ın PUA-sını vurub. Tramp son anda İrana hücumu dayandırıb. Rejim, həmçinin Avropa dövlətlərini, sanksiyadan azad olmanı təmin etmədikləri təqdirdə, 2015-ci il müqaviləsi çərçivəsində digər öhdəliklərinin icrasını dayandırmaqla təhdid edir.
2015-ci il sazişi İranın zənginləşdirilmiş uran səviyyəsini müəyyən edir – 3,67% və nüvə reaktorları üçün 300 kq yanacaq.
Davenport izah edir ki, İran bomba yaratmaq üçün bir sıra addımlar atmalıdır.
“Plowshares” Fondunun prezidenti Co Sirinsione hesab edir ki, bir bomba yaratmaq üçün Tehrana 1050 kq zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Daha sonra İran sentrifuqalardan istifadə etməklə onu 90 faiz təmizləməli, 25 kq “yüksək zənginləşdirilmiş uran”a sahib olmalıdır.
Ekspertlərin fikrincə, Tehrana nüvə bombası üçün 1 il lazım olacaq.
Davenportun sözlərinə görə, İranın 300 kiloqram həddini aşması, faktik olaraq, bu zaman xəttini dəyişmir.
2015-ci ilin sazişindən əvvəl İran təxminən 10 min kq zənginləşdirilmiş urana malik idi, lakin o, ehtiyatının 98 faizini ölkədən çıxarmalı idi.
Davranportun sözlərinə görə, İranın nüvə bombası üçün kifayət qədər uranı olduqda, onu qazdan metala çevirməli, partlayıcı paketlə təmin etməli və ballistik raketə yerləşdirməlidir.
Demokratiyanın Müdafiəsi Fondunun təmsilçisi Olli Heynonen bildirib ki, İran 2003-cü ildə Parçin şəhərində, “Şəhid Borucerdi” də daxil olmaqla, lazımi obyektləri inşa edib. Heynonenin sözlərinə görə, bu cür qurğu hələ də mövcud ola bilər və ya kifayət qədər sürətli şəkildə yenidən bərpa olunacaq və o, İranın nüvə silahına sahib olma müddətini azaldır.
Davenport vurğulayıb ki, 2007-ci ildə ABŞ kəşfiyyatının İranın nüvə silahı yaratmaq üçün lazımi addımları mənimsəməsinə dair açıqlamasını nəzərə alsaq da, rejimin bu qabiliyyəti hələ də yoxdur.
Ekspertlər İranın nüvə bombasını qurma qabiliyyətinə malik olduğunu ümumən qəbul edirlər. Amma rejimin əslində, bunu edəcəyi sual doğurur.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif ötən ay deyib ki, İran heç zaman nüvə silahı yaratmayacaq. O, bunu İslamın ehkamları ilə əsaslandırıb. Bu, Ağ Evə siqnal ola bilər.
ABŞ-ın 5-ci Donanmasının təqaüdçü vitse-admiralı Con Millerin sözlərinə görə, İran bilir ki, nüvə silahını əldə etməklə hərbi üstünlüyünü təmin etməyəcək.
“Tutalım, İranın nüvə silahı var, bəs bundan sonra nə olacaq? Səudlar da nüvə silahına sahib olacaqlar. İsrail nüvə dövlətidir və nəzərdən keçirdiyimiz halda, iki Körfəz dövlətinin nüvə qüdrəti olacaq. Həqiqi hərbi üstünlük baxımından bu sizə nə verir?.. İran uzunmüddətli strateji perspektivdə heç nə qazanmır”.
“Lakin Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə obyektlərini hədəf aldığı təqdirdə, Tehranın davranışı dəyişə bilər”, – deyə Davenport xəbərdarlıq edib. Həmin an İran ABŞ-ın gələcək təcavüzkar hərəkətlərinə qarşı nüvə silahına ehtiyacı olduğuna qərar verəcək.
İyulun 7-də İranın verdiyi möhlət bitir. Tehran sanksiyaların aradan qaldırılmadığı halda, zənginləşdirmə səviyyəsini adlaya bilər.
Davenport deyib ki, bu daha ciddi yayılma riskidir, çünki müddətdə azalma deməkdir.
Vaxt xəttini sürətləndirə biləcək daha bir addım – əlavə sentrifuqalar qurmaqdır. Sirinsione deyib ki, müqavilədən öncə İranın aşağı zənginləşdirilmiş uranı bir neçə həftə ərzində yüksək səviyyədə zənginləşdirilmiş urana çevirmək üçün istifadə edə biləcəyi 19 mindən çox sentrifuqası var idi. Amma indi 3.000-4.000.
Heynonen hesab edir ki, bir neçə min əlavə sentrifuqa potensial olaraq atom bombası yaratma müddətini dörd ayadək azalda bilər.
Davenportun sözlərinə görə, indiyədək İran müqavilə çərçivəsindən kənar əlavə sentrifuqa quracağının heç bir əlamətini göstərməyib.
Lara Seliqman
“Foreign Policy”, 02.07.2019
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-07-2019 10:52 | Bölmə: Siyasət
Bazar ertəsi günü, iyulun 1-də İran, təsdiqlədi ki, 2015-ci ili nüvə razılaşması ilə məhdudlaşdırılan zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına dair öhdəliyi pozub. Beləliklə, Tehran bir neçə ayda nüvə bombası yaratmaq üçün kifayət qədər urana malik olacağı narahatlıqlarını yeniləyir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, sazişi pozma addımı nüvə silahının əldə olunması istiqamətindən daha çox rəmzi hərəkətdir. İranın nüvə qurğusu qurmaq üçün təcrübə və qabiliyyətə malik olduğuna dair fikirlə əksəriyyət razılaşsa da, Tehranın belə bir niyyətdə olması və hətta bunda zərurət görməsi duyulmur.
Silahlara Qarşı Mübarizə Assosiasiyasının Yaymama siyasəti Proqramının direktoru Kelsi Davenport deyib: “Bu, nüvə bombası üçün deyil. Avropalılar, Rusiya və Çinlə sanksiya müzakirələrində təsir alətləri qazanmaq üçün nəzərdə tutulan düşünülmüş addımdır”.
Tehran son dövrdə ABŞ prezidenti Donald Trampın “maksimum təzyiq” kampaniyasına bir qədər yumşalmanı təmin etmək üçün nüvə razılaşmasının qalan tərəfdarlarına təzyiq göstərib. İranın Ərəb dənizində neft tankerlərinə hücum etdiyi iddia olunub və bu yaxınlarda o, ABŞ-ın PUA-sını vurub. Tramp son anda İrana hücumu dayandırıb. Rejim, həmçinin Avropa dövlətlərini, sanksiyadan azad olmanı təmin etmədikləri təqdirdə, 2015-ci il müqaviləsi çərçivəsində digər öhdəliklərinin icrasını dayandırmaqla təhdid edir.
2015-ci il sazişi İranın zənginləşdirilmiş uran səviyyəsini müəyyən edir – 3,67% və nüvə reaktorları üçün 300 kq yanacaq.
Davenport izah edir ki, İran bomba yaratmaq üçün bir sıra addımlar atmalıdır.
“Plowshares” Fondunun prezidenti Co Sirinsione hesab edir ki, bir bomba yaratmaq üçün Tehrana 1050 kq zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Daha sonra İran sentrifuqalardan istifadə etməklə onu 90 faiz təmizləməli, 25 kq “yüksək zənginləşdirilmiş uran”a sahib olmalıdır.
Ekspertlərin fikrincə, Tehrana nüvə bombası üçün 1 il lazım olacaq.
Davenportun sözlərinə görə, İranın 300 kiloqram həddini aşması, faktik olaraq, bu zaman xəttini dəyişmir.
2015-ci ilin sazişindən əvvəl İran təxminən 10 min kq zənginləşdirilmiş urana malik idi, lakin o, ehtiyatının 98 faizini ölkədən çıxarmalı idi.
Davranportun sözlərinə görə, İranın nüvə bombası üçün kifayət qədər uranı olduqda, onu qazdan metala çevirməli, partlayıcı paketlə təmin etməli və ballistik raketə yerləşdirməlidir.
Demokratiyanın Müdafiəsi Fondunun təmsilçisi Olli Heynonen bildirib ki, İran 2003-cü ildə Parçin şəhərində, “Şəhid Borucerdi” də daxil olmaqla, lazımi obyektləri inşa edib. Heynonenin sözlərinə görə, bu cür qurğu hələ də mövcud ola bilər və ya kifayət qədər sürətli şəkildə yenidən bərpa olunacaq və o, İranın nüvə silahına sahib olma müddətini azaldır.
Davenport vurğulayıb ki, 2007-ci ildə ABŞ kəşfiyyatının İranın nüvə silahı yaratmaq üçün lazımi addımları mənimsəməsinə dair açıqlamasını nəzərə alsaq da, rejimin bu qabiliyyəti hələ də yoxdur.
Ekspertlər İranın nüvə bombasını qurma qabiliyyətinə malik olduğunu ümumən qəbul edirlər. Amma rejimin əslində, bunu edəcəyi sual doğurur.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif ötən ay deyib ki, İran heç zaman nüvə silahı yaratmayacaq. O, bunu İslamın ehkamları ilə əsaslandırıb. Bu, Ağ Evə siqnal ola bilər.
ABŞ-ın 5-ci Donanmasının təqaüdçü vitse-admiralı Con Millerin sözlərinə görə, İran bilir ki, nüvə silahını əldə etməklə hərbi üstünlüyünü təmin etməyəcək.
“Tutalım, İranın nüvə silahı var, bəs bundan sonra nə olacaq? Səudlar da nüvə silahına sahib olacaqlar. İsrail nüvə dövlətidir və nəzərdən keçirdiyimiz halda, iki Körfəz dövlətinin nüvə qüdrəti olacaq. Həqiqi hərbi üstünlük baxımından bu sizə nə verir?.. İran uzunmüddətli strateji perspektivdə heç nə qazanmır”.
“Lakin Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə obyektlərini hədəf aldığı təqdirdə, Tehranın davranışı dəyişə bilər”, – deyə Davenport xəbərdarlıq edib. Həmin an İran ABŞ-ın gələcək təcavüzkar hərəkətlərinə qarşı nüvə silahına ehtiyacı olduğuna qərar verəcək.
İyulun 7-də İranın verdiyi möhlət bitir. Tehran sanksiyaların aradan qaldırılmadığı halda, zənginləşdirmə səviyyəsini adlaya bilər.
Davenport deyib ki, bu daha ciddi yayılma riskidir, çünki müddətdə azalma deməkdir.
Vaxt xəttini sürətləndirə biləcək daha bir addım – əlavə sentrifuqalar qurmaqdır. Sirinsione deyib ki, müqavilədən öncə İranın aşağı zənginləşdirilmiş uranı bir neçə həftə ərzində yüksək səviyyədə zənginləşdirilmiş urana çevirmək üçün istifadə edə biləcəyi 19 mindən çox sentrifuqası var idi. Amma indi 3.000-4.000.
Heynonen hesab edir ki, bir neçə min əlavə sentrifuqa potensial olaraq atom bombası yaratma müddətini dörd ayadək azalda bilər.
Davenportun sözlərinə görə, indiyədək İran müqavilə çərçivəsindən kənar əlavə sentrifuqa quracağının heç bir əlamətini göstərməyib.
Lara Seliqman
“Foreign Policy”, 02.07.2019
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 09:37
Türkiyə səfirliyinin yeni mətbuat katibi Bakıya gəlib
Dünən, 16:15
Prezident Nyu-Yorkda keçmiş prezidentlə görüşüb
Dünən, 15:46
Qubad İbadoğluya yekun ittiham aktı elan edilib
Dünən, 14:29
Zaxarova: "Moskva Bakı ilə İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər şeyi edib"
Dünən, 08:57
Donald Tramp sülh vasitəçisi ola bilər
17-04-2024, 22:49
CHP sədri AŞPA-da Azərbaycana dəstəyini ifadə edib
17-04-2024, 16:40
Milli Şuranın mitinqinə icazə verilməyib
17-04-2024, 16:31
ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri Azərbaycana səfər edəcək
17-04-2024, 16:14
Daha bir prezident COP29-a dəvət olunub
17-04-2024, 09:27
Orban Avropa İttifaqı rəhbərliyini istefaya çağırıb
16-04-2024, 23:14
Ceyhun Bayramov Aİ-nin xüsusi nümayəndəsini qəbul edib
16-04-2024, 17:05
Kreml Makronun ideyasını rədd edib
16-04-2024, 12:37
Etibar Məmmədovun oğluna yeni vəzifə verilib? - Açıqlama
15-04-2024, 20:41
Ceyhun Bayramov Özbəkistan prezidenti ilə görüşüb
15-04-2024, 14:00
Tofiq Yaqublunun daha bir şikayəti təmin olunmayıb
15-04-2024, 11:18
Blinken dörd ölkənin naziri ilə İranın İsrailə zərbəsini müzakirə edib
15-04-2024, 10:28
Ədalət Məhkəməsində Ermənistana qarşı dinləmələr keçiriləcək
15-04-2024, 08:54
Moskva Tel-Əvivi Tehran kimi davranmağa çağırıb
15-04-2024, 00:02
Ceyhun Bayramov Özbəkistana gedib - Yenilənib
12-04-2024, 19:12
Fransa donanması yüksək intensivlikli müharibəyə hazırlaşır
10-04-2024, 18:01
Paşinyan: “Ermənistan-Türkiyə sərhədinin açılması region üçün əlamətdar hadisə olacaq”
9-04-2024, 14:40
Ceyhun Bayramov Sadır Japarov ilə müzakirə aparıb
9-04-2024, 14:14
Ermənilər Kəlbəcəri atəşə tutub
9-04-2024, 10:58
London Ukraynanın qələbəsini mümkünsüz sayır
8-04-2024, 18:13
Hikmət Hacıyev Ukraynanın Azərbaycandakı səfiri ilə görüşüb
8-04-2024, 14:42
AMİP: "Etibar Məmmədov heç vaxt sədr kimi geri dönməyəcək"
8-04-2024, 13:30
Köçəryan: “Ermənistan daxilində də sülh prosesinə mane olanlar var”
8-04-2024, 09:10
Ağ ev “Makron planı”na yox deyib
6-04-2024, 15:54
Ermənistan məsuliyyətdən yayınmağa çalışır
6-04-2024, 11:51
Tofiq Yaqublunun həbs müddəti uzadılıb
6-04-2024, 09:25
İsrailə qarşı sanksiyalar gündəmə gətirilir
6-04-2024, 00:19
Qaqauziya Moldovadan ayrılmaq tələbini irəli sürəcək
5-04-2024, 19:27
Nazirlikdə 143 milyonluq fırıldaq... - Məhkəmə prosesi davam edir
Milli Qəhrəman Pəhlivan Fərzəliyevin oğlu deyir ki, 44 günlük savaşda iştirak etmək arzusu həyata keçməsə də, döyüşlərin şiddətli vaxtında atasının şəhid olduğu Xəzəz dağını ziyarət edə bilib
Şair deyir ki, nə tənqidçiləri qınayır, nə də pul verib onlara tənqid adı altında tərif yazdıranları
Əks-kəşfiyyat xidmətinin sabiq rəhbəri deyir ki, hava hücumu reallaşarsa, itkilər böyük ola bilər
Eyni tamaşada həm Dövşanı, həm də Tülkünü səsləndirən Aygül Ağayeva deyir ki, kuklaçı olmaq çox çətindir
Məhəmməd Şahməmmədli “Apatiya”nı şedevr hesab etmir və filmdə səhvlərin olduğunu deyir
