12:16 / 01-07-2025
Avropa İttifaqına sədrlik Danimarkaya keçib
12:10 / 01-07-2025
İran nüvə danışıqları üçün şərtlər irəli sürür
11:56 / 01-07-2025
Deputat azərbaycanlılara qarşı törədilmiş cinayəti pisləyir
11:44 / 01-07-2025
Yekaterinburqda öldürülən qadaşlarla bağlı ekspertiza rəyi açıqlanıb
11:39 / 01-07-2025
Slovakiya Elçin Qasımovu Azərbaycana səfir təyin edib
11:35 / 01-07-2025
İran prezidenti Qarabağa gəlir
10:45 / 01-07-2025
Rusiya yeni ərazilərin işğalına hazırlaşır
10:33 / 01-07-2025
Ağdamda İƏT-in Forumu keçirilir - Fotolar
10:21 / 01-07-2025
17 yaşlı oğlan Qarabağ kanalında batıb
09:39 / 01-07-2025
DTX dövlətə xəyanətdə ittiham olunan şəxsi saxlayıb
09:24 / 01-07-2025
Putin repressiyalarının növbəti qurbanını axtarırlar
09:03 / 01-07-2025
Süni intellekt dünyanı ələ keçirir - Foto
08:11 / 01-07-2025
“Trump Victory” ətiri satışdadır
08:05 / 01-07-2025
KTMT-çilər artan təhlükədən ciddi narahatdırlar
07:59 / 01-07-2025
Akula yeniyetməyə hücum edib
07:52 / 01-07-2025
ABŞ gözlənilmədən Moskvaya ultimatum verib
07:43 / 01-07-2025
“Rusiya İmperator Hərəkatı” qadağan edilə bilər
07:39 / 01-07-2025
İlon Mask “Amerika” Partiyası yaradacaq?
23:24 / 30-06-2025
Rus İcmasının Mədəniyyət Mərkəzi bağlanıb?
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
18:51 / 30-06-2025
İran liderinin müşavirini öldürmək istəyiblər
18:44 / 30-06-2025
Aİ rəsmisi: "Rusiyada azərbaycanlılara qarşı törədilən zorakılıq..."
18:38 / 30-06-2025
Tramp mütəffiqlərin təklifinə əhəmiyyət vermir
18:03 / 30-06-2025
Daha 17 qanuna dəyişiklik edəcəklər
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:51 / 30-06-2025
Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri XİN-ə çağırılıb
17:45 / 30-06-2025
Bəylər Eyyubov yeni vəzifəyə təyin olunub
17:34 / 30-06-2025
Şuşada biznes forum keçiriləcək
17:18 / 30-06-2025
Ukraynalı nazir slovakiyalı həmkarının təklifini qəbul etmir
17:11 / 30-06-2025
İşçi qrupun ştat və xidməti maşınlarının sayı artırılıb
16:17 / 26-06-2025

13:16 / 29-06-2025

18:04 / 26-06-2025

12:57 / 27-06-2025

00:02 / 27-06-2025

08:55 / 28-06-2025

00:01 / 28-06-2025

16:30 / 26-06-2025

11:12 / 28-06-2025

17:57 / 30-06-2025

13:15 / 26-06-2025

15:08 / 30-06-2025

Nüvə təhdidi: bu silahı hazırlamaq üçün İrana nə qədər vaxt lazımdır? - Araşdırma
Tarix: 02-07-2019 10:52 | Bölmə: Siyasət

Bazar ertəsi günü, iyulun 1-də İran, təsdiqlədi ki, 2015-ci ili nüvə razılaşması ilə məhdudlaşdırılan zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına dair öhdəliyi pozub. Beləliklə, Tehran bir neçə ayda nüvə bombası yaratmaq üçün kifayət qədər urana malik olacağı narahatlıqlarını yeniləyir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, sazişi pozma addımı nüvə silahının əldə olunması istiqamətindən daha çox rəmzi hərəkətdir. İranın nüvə qurğusu qurmaq üçün təcrübə və qabiliyyətə malik olduğuna dair fikirlə əksəriyyət razılaşsa da, Tehranın belə bir niyyətdə olması və hətta bunda zərurət görməsi duyulmur.
Silahlara Qarşı Mübarizə Assosiasiyasının Yaymama siyasəti Proqramının direktoru Kelsi Davenport deyib: “Bu, nüvə bombası üçün deyil. Avropalılar, Rusiya və Çinlə sanksiya müzakirələrində təsir alətləri qazanmaq üçün nəzərdə tutulan düşünülmüş addımdır”.
Tehran son dövrdə ABŞ prezidenti Donald Trampın “maksimum təzyiq” kampaniyasına bir qədər yumşalmanı təmin etmək üçün nüvə razılaşmasının qalan tərəfdarlarına təzyiq göstərib. İranın Ərəb dənizində neft tankerlərinə hücum etdiyi iddia olunub və bu yaxınlarda o, ABŞ-ın PUA-sını vurub. Tramp son anda İrana hücumu dayandırıb. Rejim, həmçinin Avropa dövlətlərini, sanksiyadan azad olmanı təmin etmədikləri təqdirdə, 2015-ci il müqaviləsi çərçivəsində digər öhdəliklərinin icrasını dayandırmaqla təhdid edir.
2015-ci il sazişi İranın zənginləşdirilmiş uran səviyyəsini müəyyən edir – 3,67% və nüvə reaktorları üçün 300 kq yanacaq.
Davenport izah edir ki, İran bomba yaratmaq üçün bir sıra addımlar atmalıdır.
“Plowshares” Fondunun prezidenti Co Sirinsione hesab edir ki, bir bomba yaratmaq üçün Tehrana 1050 kq zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Daha sonra İran sentrifuqalardan istifadə etməklə onu 90 faiz təmizləməli, 25 kq “yüksək zənginləşdirilmiş uran”a sahib olmalıdır.
Ekspertlərin fikrincə, Tehrana nüvə bombası üçün 1 il lazım olacaq.
Davenportun sözlərinə görə, İranın 300 kiloqram həddini aşması, faktik olaraq, bu zaman xəttini dəyişmir.
2015-ci ilin sazişindən əvvəl İran təxminən 10 min kq zənginləşdirilmiş urana malik idi, lakin o, ehtiyatının 98 faizini ölkədən çıxarmalı idi.
Davranportun sözlərinə görə, İranın nüvə bombası üçün kifayət qədər uranı olduqda, onu qazdan metala çevirməli, partlayıcı paketlə təmin etməli və ballistik raketə yerləşdirməlidir.
Demokratiyanın Müdafiəsi Fondunun təmsilçisi Olli Heynonen bildirib ki, İran 2003-cü ildə Parçin şəhərində, “Şəhid Borucerdi” də daxil olmaqla, lazımi obyektləri inşa edib. Heynonenin sözlərinə görə, bu cür qurğu hələ də mövcud ola bilər və ya kifayət qədər sürətli şəkildə yenidən bərpa olunacaq və o, İranın nüvə silahına sahib olma müddətini azaldır.
Davenport vurğulayıb ki, 2007-ci ildə ABŞ kəşfiyyatının İranın nüvə silahı yaratmaq üçün lazımi addımları mənimsəməsinə dair açıqlamasını nəzərə alsaq da, rejimin bu qabiliyyəti hələ də yoxdur.
Ekspertlər İranın nüvə bombasını qurma qabiliyyətinə malik olduğunu ümumən qəbul edirlər. Amma rejimin əslində, bunu edəcəyi sual doğurur.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif ötən ay deyib ki, İran heç zaman nüvə silahı yaratmayacaq. O, bunu İslamın ehkamları ilə əsaslandırıb. Bu, Ağ Evə siqnal ola bilər.
ABŞ-ın 5-ci Donanmasının təqaüdçü vitse-admiralı Con Millerin sözlərinə görə, İran bilir ki, nüvə silahını əldə etməklə hərbi üstünlüyünü təmin etməyəcək.
“Tutalım, İranın nüvə silahı var, bəs bundan sonra nə olacaq? Səudlar da nüvə silahına sahib olacaqlar. İsrail nüvə dövlətidir və nəzərdən keçirdiyimiz halda, iki Körfəz dövlətinin nüvə qüdrəti olacaq. Həqiqi hərbi üstünlük baxımından bu sizə nə verir?.. İran uzunmüddətli strateji perspektivdə heç nə qazanmır”.
“Lakin Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə obyektlərini hədəf aldığı təqdirdə, Tehranın davranışı dəyişə bilər”, – deyə Davenport xəbərdarlıq edib. Həmin an İran ABŞ-ın gələcək təcavüzkar hərəkətlərinə qarşı nüvə silahına ehtiyacı olduğuna qərar verəcək.
İyulun 7-də İranın verdiyi möhlət bitir. Tehran sanksiyaların aradan qaldırılmadığı halda, zənginləşdirmə səviyyəsini adlaya bilər.
Davenport deyib ki, bu daha ciddi yayılma riskidir, çünki müddətdə azalma deməkdir.
Vaxt xəttini sürətləndirə biləcək daha bir addım – əlavə sentrifuqalar qurmaqdır. Sirinsione deyib ki, müqavilədən öncə İranın aşağı zənginləşdirilmiş uranı bir neçə həftə ərzində yüksək səviyyədə zənginləşdirilmiş urana çevirmək üçün istifadə edə biləcəyi 19 mindən çox sentrifuqası var idi. Amma indi 3.000-4.000.
Heynonen hesab edir ki, bir neçə min əlavə sentrifuqa potensial olaraq atom bombası yaratma müddətini dörd ayadək azalda bilər.
Davenportun sözlərinə görə, indiyədək İran müqavilə çərçivəsindən kənar əlavə sentrifuqa quracağının heç bir əlamətini göstərməyib.
Lara Seliqman
“Foreign Policy”, 02.07.2019
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-07-2019 10:52 | Bölmə: Siyasət

Bazar ertəsi günü, iyulun 1-də İran, təsdiqlədi ki, 2015-ci ili nüvə razılaşması ilə məhdudlaşdırılan zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına dair öhdəliyi pozub. Beləliklə, Tehran bir neçə ayda nüvə bombası yaratmaq üçün kifayət qədər urana malik olacağı narahatlıqlarını yeniləyir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, sazişi pozma addımı nüvə silahının əldə olunması istiqamətindən daha çox rəmzi hərəkətdir. İranın nüvə qurğusu qurmaq üçün təcrübə və qabiliyyətə malik olduğuna dair fikirlə əksəriyyət razılaşsa da, Tehranın belə bir niyyətdə olması və hətta bunda zərurət görməsi duyulmur.
Silahlara Qarşı Mübarizə Assosiasiyasının Yaymama siyasəti Proqramının direktoru Kelsi Davenport deyib: “Bu, nüvə bombası üçün deyil. Avropalılar, Rusiya və Çinlə sanksiya müzakirələrində təsir alətləri qazanmaq üçün nəzərdə tutulan düşünülmüş addımdır”.
Tehran son dövrdə ABŞ prezidenti Donald Trampın “maksimum təzyiq” kampaniyasına bir qədər yumşalmanı təmin etmək üçün nüvə razılaşmasının qalan tərəfdarlarına təzyiq göstərib. İranın Ərəb dənizində neft tankerlərinə hücum etdiyi iddia olunub və bu yaxınlarda o, ABŞ-ın PUA-sını vurub. Tramp son anda İrana hücumu dayandırıb. Rejim, həmçinin Avropa dövlətlərini, sanksiyadan azad olmanı təmin etmədikləri təqdirdə, 2015-ci il müqaviləsi çərçivəsində digər öhdəliklərinin icrasını dayandırmaqla təhdid edir.
2015-ci il sazişi İranın zənginləşdirilmiş uran səviyyəsini müəyyən edir – 3,67% və nüvə reaktorları üçün 300 kq yanacaq.
Davenport izah edir ki, İran bomba yaratmaq üçün bir sıra addımlar atmalıdır.
“Plowshares” Fondunun prezidenti Co Sirinsione hesab edir ki, bir bomba yaratmaq üçün Tehrana 1050 kq zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Daha sonra İran sentrifuqalardan istifadə etməklə onu 90 faiz təmizləməli, 25 kq “yüksək zənginləşdirilmiş uran”a sahib olmalıdır.
Ekspertlərin fikrincə, Tehrana nüvə bombası üçün 1 il lazım olacaq.
Davenportun sözlərinə görə, İranın 300 kiloqram həddini aşması, faktik olaraq, bu zaman xəttini dəyişmir.
2015-ci ilin sazişindən əvvəl İran təxminən 10 min kq zənginləşdirilmiş urana malik idi, lakin o, ehtiyatının 98 faizini ölkədən çıxarmalı idi.
Davranportun sözlərinə görə, İranın nüvə bombası üçün kifayət qədər uranı olduqda, onu qazdan metala çevirməli, partlayıcı paketlə təmin etməli və ballistik raketə yerləşdirməlidir.
Demokratiyanın Müdafiəsi Fondunun təmsilçisi Olli Heynonen bildirib ki, İran 2003-cü ildə Parçin şəhərində, “Şəhid Borucerdi” də daxil olmaqla, lazımi obyektləri inşa edib. Heynonenin sözlərinə görə, bu cür qurğu hələ də mövcud ola bilər və ya kifayət qədər sürətli şəkildə yenidən bərpa olunacaq və o, İranın nüvə silahına sahib olma müddətini azaldır.
Davenport vurğulayıb ki, 2007-ci ildə ABŞ kəşfiyyatının İranın nüvə silahı yaratmaq üçün lazımi addımları mənimsəməsinə dair açıqlamasını nəzərə alsaq da, rejimin bu qabiliyyəti hələ də yoxdur.
Ekspertlər İranın nüvə bombasını qurma qabiliyyətinə malik olduğunu ümumən qəbul edirlər. Amma rejimin əslində, bunu edəcəyi sual doğurur.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif ötən ay deyib ki, İran heç zaman nüvə silahı yaratmayacaq. O, bunu İslamın ehkamları ilə əsaslandırıb. Bu, Ağ Evə siqnal ola bilər.
ABŞ-ın 5-ci Donanmasının təqaüdçü vitse-admiralı Con Millerin sözlərinə görə, İran bilir ki, nüvə silahını əldə etməklə hərbi üstünlüyünü təmin etməyəcək.
“Tutalım, İranın nüvə silahı var, bəs bundan sonra nə olacaq? Səudlar da nüvə silahına sahib olacaqlar. İsrail nüvə dövlətidir və nəzərdən keçirdiyimiz halda, iki Körfəz dövlətinin nüvə qüdrəti olacaq. Həqiqi hərbi üstünlük baxımından bu sizə nə verir?.. İran uzunmüddətli strateji perspektivdə heç nə qazanmır”.
“Lakin Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə obyektlərini hədəf aldığı təqdirdə, Tehranın davranışı dəyişə bilər”, – deyə Davenport xəbərdarlıq edib. Həmin an İran ABŞ-ın gələcək təcavüzkar hərəkətlərinə qarşı nüvə silahına ehtiyacı olduğuna qərar verəcək.
İyulun 7-də İranın verdiyi möhlət bitir. Tehran sanksiyaların aradan qaldırılmadığı halda, zənginləşdirmə səviyyəsini adlaya bilər.
Davenport deyib ki, bu daha ciddi yayılma riskidir, çünki müddətdə azalma deməkdir.
Vaxt xəttini sürətləndirə biləcək daha bir addım – əlavə sentrifuqalar qurmaqdır. Sirinsione deyib ki, müqavilədən öncə İranın aşağı zənginləşdirilmiş uranı bir neçə həftə ərzində yüksək səviyyədə zənginləşdirilmiş urana çevirmək üçün istifadə edə biləcəyi 19 mindən çox sentrifuqası var idi. Amma indi 3.000-4.000.
Heynonen hesab edir ki, bir neçə min əlavə sentrifuqa potensial olaraq atom bombası yaratma müddətini dörd ayadək azalda bilər.
Davenportun sözlərinə görə, indiyədək İran müqavilə çərçivəsindən kənar əlavə sentrifuqa quracağının heç bir əlamətini göstərməyib.
Lara Seliqman
“Foreign Policy”, 02.07.2019
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 08:05
KTMT-çilər artan təhlükədən ciddi narahatdırlar
Bu gün, 07:39
İlon Mask “Amerika” Partiyası yaradacaq?
Dünən, 23:24
Rus İcmasının Mədəniyyət Mərkəzi bağlanıb?
Dünən, 13:13
Mirzoyan Lavrova xəbərdarlıq edib
Dünən, 09:24
Fransa Ermənistanın Azərbaycanla şərti sərhədinə yaxın ərazilərə nüvə tullantıları daşıyır
Dünən, 08:02
Putinin Çinə səfəri planlaşdırılıb
29-06-2025, 16:18
Deputatlarımızın Moskvaya səfəri ləğv olunub
28-06-2025, 18:01
Səbinə Əliyeva Rusiya Ombudsmanına məktub ünvanlayıb
28-06-2025, 13:41
Hacızadə: İran səfirinin Qərbi Azərbaycan İcması ilə bağlı təhrifəri qəzəb doğurur
25-06-2025, 19:56
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
25-06-2025, 17:27
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
25-06-2025, 15:35
Tramp Haaqada Zelenski ilə görüşəcək
25-06-2025, 12:06
Tramp “B-2” və “İranı bombala” mahınısı ilə şok yaradıb
25-06-2025, 11:39
Rusiya hərbi gəmisi Manş kanalından gizli keçir
25-06-2025, 08:38
NATO bu gün tarixi qərarlar verə bilər
25-06-2025, 00:29
Orban: Dörd ölkə Zelenskini NATO sammitində görmək istəmir
25-06-2025, 00:17
İranın nüvə proqramını məhv edə bilməyiblər
24-06-2025, 16:59
Rəsmi Bakı: "İsrail və İran arasında atəşkəsi alqışlayırıq"
24-06-2025, 16:26
Tramp İran və İsrail arasında vasitəçiliyi necə edib?
24-06-2025, 14:56
Azərbaycan ilk dəfə BMT-nin Bürosuna sədr seçilib
24-06-2025, 11:08
İsrail İranla atəşkəs razılaşmasını rəsmən təsdiqləyib
24-06-2025, 07:50
Zaxarova: Qərb İranda hakimiyyəti dəyişməyə cəhd edir
24-06-2025, 07:44
Polkovnik İran XİN-nin bəyanatını dəyərləndirib
24-06-2025, 07:09
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
23-06-2025, 15:15
Azərbaycan Suriyaya başsağlığı verib
23-06-2025, 15:01
Zelenski: Rusiya, İran və KXDR qatillər koalisiyasıdır
23-06-2025, 13:10
Prokuror "Toplum TV" işi üzrə ittiham aktını elan edib
23-06-2025, 11:41
Ermənilər Bakıda hakim qarşısına çıxarılıb
23-06-2025, 07:39
İsrail planının son mərhələsindədir?
23-06-2025, 00:17
ABŞ vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
22-06-2025, 20:20
Rəsmi Bakı ABŞ-ın İranı bombalaması barədə bəyanat yayıb
22-06-2025, 08:01
Tramp: “İrana zərbələrimiz İsrailin təhlükəsizliyini gücləndirib”
22-06-2025, 06:26
BMT: “Dünya üçün fəlakətli nəticələr ola bilər”
21-06-2025, 21:23
Ceyhun Bayramov Suriya XİN başçısı ilə görüşüb
21-06-2025, 19:27
Deputat: “Muxtariyyətin ləğvi barədə düşünmək lazımdır”
21-06-2025, 17:15
Trampın xüsusi nümayəndəsi vədlərinə əməl etmir
21-06-2025, 17:02
Deputatlar daha 12 qanunu müzakirəyə çıxarır
21-06-2025, 15:10
ABŞ Yaxın Şərqdəki mühüm aviabazadan onlarla təyyarəni çıxarıb - Foto
21-06-2025, 09:32
“SalamNews” və “İnteraz”ın rəhbərinin şikayətinə "yox" deyilib
21-06-2025, 08:46
İstanbulda Paşinyana dialoqu xatırladıblar
21-06-2025, 08:26
ABŞ İranda rəhbərliyi dəyişmək istəyir
20-06-2025, 20:06
Paşinyan Türkiyədə Ərdoğanla görüşüb - (Yenilənib) - Foto
20-06-2025, 19:30
Daha bir hərbi qarşıdurma riski yaranır - Xəbərdarlıq
20-06-2025, 18:56
İsveçrə səfirliyinin əməkdaşları Azərbaycana təxliyə edilib
20-06-2025, 17:15
İcra başçısından Musa Şəkiliyevin həbsinə reaksiya: "Siz Qaxa zəng edin"