10:07 / 27-11-2025
İcra başçısı abadlıq işlərinə 1.4 milyon xərcləyəcək
10:05 / 27-11-2025
Ukrayna böhranının uzadılmasına Avropa məsuliyyət daşıyır
09:51 / 27-11-2025
“Kanal 13” televiziyasının rəhbəri azadlığa buraxılıb
09:13 / 27-11-2025
Çinə çatmaq uğrunda dünya yarışı gedir
09:04 / 27-11-2025
Türkiyə Qəzzaya hücumları dərhal dayandırmağı tələb edir
08:53 / 27-11-2025
Honq Konqdakı yanğında ölənlərin sayı artıb
08:49 / 27-11-2025
Vitse-prezident hərbi qulluqçulara İncil formalı tort gətirib
08:44 / 27-11-2025
Prezident Ərdoğan və Papa XIV Leo Ankaradan dünyaya müraciət edəcəklər
08:33 / 27-11-2025
Bişkekdə KTMT Şurasının iclası keçirilir
08:28 / 27-11-2025
Tramp: Bu, xalqımıza, insanlığa qarşı cinayətdir
08:21 / 27-11-2025
Hindistan Çinə qarşı mübarizəni gücləndirir
08:16 / 27-11-2025
Yeni film üçün Təpəgöz yaradıblar - Fotolar
08:01 / 27-11-2025
Böyük Qayıdış davam etdirilir
00:20 / 27-11-2025
Ağ Ev yaxınlığında atışma olub, xəsarət alanlar var
23:49 / 26-11-2025
Goranboyda 5 mərtəbəli yaşayış binasının bir bloku çöküb - Fotolar
22:10 / 26-11-2025
Gürcüstan gömrüyündə saxlanılan Azərbaycan avtomobilləri buraxılıb
20:11 / 26-11-2025
Ceyhun Bayramov Roma Papası ilə görüşüb
19:20 / 26-11-2025
Bakıda SSRİ bayrağını qaldıranlar həbs ediliblər - (Yenilənib) - Foto
19:04 / 26-11-2025
Universitetə prorektor təyin olunub
18:41 / 26-11-2025
Hikmət Hacıyev Niderland səfiri ilə görüşüb - Foto
18:36 / 26-11-2025
Raketlər üçün hissələr istehsal edən zavod vurulub
18:00 / 26-11-2025
"Alov Qüllələri"nin ətrafında sürüşmə ilə bağlı tədqiqat aparılacaq
17:39 / 26-11-2025
Bakıda avtomobili nömrəsiz idarə edən sürücü həbs edilib
17:31 / 26-11-2025
Əli Əsədov yeni qərar imzalayıb
17:24 / 26-11-2025
Fəzail Ağamalı: "Mən bu haqda danışmaq istəmirəm”
17:18 / 26-11-2025
Qurban Qurbanov: "Mənə heç yerdə heykəl qoyulmasın"
16:43 / 26-11-2025
Cəlaloğlu: Ukraynada Rusiyaya güzəşt, Orta Asiya və Qafqazda ABŞ-a güzəştlə əlaqəli ola bilər
16:28 / 26-11-2025
İstefaya göndərilən baş məşqçi haqqını tələb edəcək
16:01 / 26-11-2025
Yüksək nəticələr göstərmiş idmançılara 1,9 milyon manat ayrılıb
20:20 / 22-11-2025
Azərbaycan və Ermənistan arasında “Sülh Körpüsü” fəaliyyətə başlayır
11:45 / 22-11-2025
Ukrayna çətin seçim qarşısında qalıb
13:40 / 23-11-2025
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələrinin Bakı görüşündə hansı razılaşmalar əldə edilib?
12:53 / 22-11-2025
Prezident istehsal müəssisəsinin açılışında iştirak edib - Fotolar
00:10 / 23-11-2025
Trampın Ukrayna ilə bağlı əlavə təklifi olacaq
00:39 / 24-11-2025
“Kəpənəyin dili ilə” oxucuların görüşünə gəlib
14:56 / 24-11-2025
Zəngilan rayonuna növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
00:38 / 25-11-2025
Azad Kəlbəcər - Bu gün Kəlbəcər Şəhəri Günüdür
20:13 / 22-11-2025
Bakıda Azərbaycan və Ermənistan vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri görüşüb - Fotolar
16:17 / 22-11-2025
Zahid Oruc: İlham Əliyev Ukrayna üçün xilas formullarını müxtəlif dövrlərdə göstərib
17:29 / 22-11-2025
Bakıda dörd işçinin öldüyü restoranın icarədarı saxlanılıb - Yenilənib
16:53 / 25-11-2025
Hərbi ekspert: Veneditkovu Moskvadan İrəvana təxribat məqsədilə göndəriblər
Nüvə təhdidi: bu silahı hazırlamaq üçün İrana nə qədər vaxt lazımdır? - Araşdırma
Tarix: 02-07-2019 10:52 | Bölmə: Siyasət
Bazar ertəsi günü, iyulun 1-də İran, təsdiqlədi ki, 2015-ci ili nüvə razılaşması ilə məhdudlaşdırılan zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına dair öhdəliyi pozub. Beləliklə, Tehran bir neçə ayda nüvə bombası yaratmaq üçün kifayət qədər urana malik olacağı narahatlıqlarını yeniləyir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, sazişi pozma addımı nüvə silahının əldə olunması istiqamətindən daha çox rəmzi hərəkətdir. İranın nüvə qurğusu qurmaq üçün təcrübə və qabiliyyətə malik olduğuna dair fikirlə əksəriyyət razılaşsa da, Tehranın belə bir niyyətdə olması və hətta bunda zərurət görməsi duyulmur.
Silahlara Qarşı Mübarizə Assosiasiyasının Yaymama siyasəti Proqramının direktoru Kelsi Davenport deyib: “Bu, nüvə bombası üçün deyil. Avropalılar, Rusiya və Çinlə sanksiya müzakirələrində təsir alətləri qazanmaq üçün nəzərdə tutulan düşünülmüş addımdır”.
Tehran son dövrdə ABŞ prezidenti Donald Trampın “maksimum təzyiq” kampaniyasına bir qədər yumşalmanı təmin etmək üçün nüvə razılaşmasının qalan tərəfdarlarına təzyiq göstərib. İranın Ərəb dənizində neft tankerlərinə hücum etdiyi iddia olunub və bu yaxınlarda o, ABŞ-ın PUA-sını vurub. Tramp son anda İrana hücumu dayandırıb. Rejim, həmçinin Avropa dövlətlərini, sanksiyadan azad olmanı təmin etmədikləri təqdirdə, 2015-ci il müqaviləsi çərçivəsində digər öhdəliklərinin icrasını dayandırmaqla təhdid edir.
2015-ci il sazişi İranın zənginləşdirilmiş uran səviyyəsini müəyyən edir – 3,67% və nüvə reaktorları üçün 300 kq yanacaq.
Davenport izah edir ki, İran bomba yaratmaq üçün bir sıra addımlar atmalıdır.
“Plowshares” Fondunun prezidenti Co Sirinsione hesab edir ki, bir bomba yaratmaq üçün Tehrana 1050 kq zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Daha sonra İran sentrifuqalardan istifadə etməklə onu 90 faiz təmizləməli, 25 kq “yüksək zənginləşdirilmiş uran”a sahib olmalıdır.
Ekspertlərin fikrincə, Tehrana nüvə bombası üçün 1 il lazım olacaq.
Davenportun sözlərinə görə, İranın 300 kiloqram həddini aşması, faktik olaraq, bu zaman xəttini dəyişmir.
2015-ci ilin sazişindən əvvəl İran təxminən 10 min kq zənginləşdirilmiş urana malik idi, lakin o, ehtiyatının 98 faizini ölkədən çıxarmalı idi.
Davranportun sözlərinə görə, İranın nüvə bombası üçün kifayət qədər uranı olduqda, onu qazdan metala çevirməli, partlayıcı paketlə təmin etməli və ballistik raketə yerləşdirməlidir.
Demokratiyanın Müdafiəsi Fondunun təmsilçisi Olli Heynonen bildirib ki, İran 2003-cü ildə Parçin şəhərində, “Şəhid Borucerdi” də daxil olmaqla, lazımi obyektləri inşa edib. Heynonenin sözlərinə görə, bu cür qurğu hələ də mövcud ola bilər və ya kifayət qədər sürətli şəkildə yenidən bərpa olunacaq və o, İranın nüvə silahına sahib olma müddətini azaldır.
Davenport vurğulayıb ki, 2007-ci ildə ABŞ kəşfiyyatının İranın nüvə silahı yaratmaq üçün lazımi addımları mənimsəməsinə dair açıqlamasını nəzərə alsaq da, rejimin bu qabiliyyəti hələ də yoxdur.
Ekspertlər İranın nüvə bombasını qurma qabiliyyətinə malik olduğunu ümumən qəbul edirlər. Amma rejimin əslində, bunu edəcəyi sual doğurur.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif ötən ay deyib ki, İran heç zaman nüvə silahı yaratmayacaq. O, bunu İslamın ehkamları ilə əsaslandırıb. Bu, Ağ Evə siqnal ola bilər.
ABŞ-ın 5-ci Donanmasının təqaüdçü vitse-admiralı Con Millerin sözlərinə görə, İran bilir ki, nüvə silahını əldə etməklə hərbi üstünlüyünü təmin etməyəcək.
“Tutalım, İranın nüvə silahı var, bəs bundan sonra nə olacaq? Səudlar da nüvə silahına sahib olacaqlar. İsrail nüvə dövlətidir və nəzərdən keçirdiyimiz halda, iki Körfəz dövlətinin nüvə qüdrəti olacaq. Həqiqi hərbi üstünlük baxımından bu sizə nə verir?.. İran uzunmüddətli strateji perspektivdə heç nə qazanmır”.
“Lakin Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə obyektlərini hədəf aldığı təqdirdə, Tehranın davranışı dəyişə bilər”, – deyə Davenport xəbərdarlıq edib. Həmin an İran ABŞ-ın gələcək təcavüzkar hərəkətlərinə qarşı nüvə silahına ehtiyacı olduğuna qərar verəcək.
İyulun 7-də İranın verdiyi möhlət bitir. Tehran sanksiyaların aradan qaldırılmadığı halda, zənginləşdirmə səviyyəsini adlaya bilər.
Davenport deyib ki, bu daha ciddi yayılma riskidir, çünki müddətdə azalma deməkdir.
Vaxt xəttini sürətləndirə biləcək daha bir addım – əlavə sentrifuqalar qurmaqdır. Sirinsione deyib ki, müqavilədən öncə İranın aşağı zənginləşdirilmiş uranı bir neçə həftə ərzində yüksək səviyyədə zənginləşdirilmiş urana çevirmək üçün istifadə edə biləcəyi 19 mindən çox sentrifuqası var idi. Amma indi 3.000-4.000.
Heynonen hesab edir ki, bir neçə min əlavə sentrifuqa potensial olaraq atom bombası yaratma müddətini dörd ayadək azalda bilər.
Davenportun sözlərinə görə, indiyədək İran müqavilə çərçivəsindən kənar əlavə sentrifuqa quracağının heç bir əlamətini göstərməyib.
Lara Seliqman
“Foreign Policy”, 02.07.2019
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-07-2019 10:52 | Bölmə: Siyasət
Bazar ertəsi günü, iyulun 1-də İran, təsdiqlədi ki, 2015-ci ili nüvə razılaşması ilə məhdudlaşdırılan zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarına dair öhdəliyi pozub. Beləliklə, Tehran bir neçə ayda nüvə bombası yaratmaq üçün kifayət qədər urana malik olacağı narahatlıqlarını yeniləyir.
Lakin ekspertlərin fikrincə, sazişi pozma addımı nüvə silahının əldə olunması istiqamətindən daha çox rəmzi hərəkətdir. İranın nüvə qurğusu qurmaq üçün təcrübə və qabiliyyətə malik olduğuna dair fikirlə əksəriyyət razılaşsa da, Tehranın belə bir niyyətdə olması və hətta bunda zərurət görməsi duyulmur.
Silahlara Qarşı Mübarizə Assosiasiyasının Yaymama siyasəti Proqramının direktoru Kelsi Davenport deyib: “Bu, nüvə bombası üçün deyil. Avropalılar, Rusiya və Çinlə sanksiya müzakirələrində təsir alətləri qazanmaq üçün nəzərdə tutulan düşünülmüş addımdır”.
Tehran son dövrdə ABŞ prezidenti Donald Trampın “maksimum təzyiq” kampaniyasına bir qədər yumşalmanı təmin etmək üçün nüvə razılaşmasının qalan tərəfdarlarına təzyiq göstərib. İranın Ərəb dənizində neft tankerlərinə hücum etdiyi iddia olunub və bu yaxınlarda o, ABŞ-ın PUA-sını vurub. Tramp son anda İrana hücumu dayandırıb. Rejim, həmçinin Avropa dövlətlərini, sanksiyadan azad olmanı təmin etmədikləri təqdirdə, 2015-ci il müqaviləsi çərçivəsində digər öhdəliklərinin icrasını dayandırmaqla təhdid edir.
2015-ci il sazişi İranın zənginləşdirilmiş uran səviyyəsini müəyyən edir – 3,67% və nüvə reaktorları üçün 300 kq yanacaq.
Davenport izah edir ki, İran bomba yaratmaq üçün bir sıra addımlar atmalıdır.
“Plowshares” Fondunun prezidenti Co Sirinsione hesab edir ki, bir bomba yaratmaq üçün Tehrana 1050 kq zənginləşdirilmiş uran lazımdır. Daha sonra İran sentrifuqalardan istifadə etməklə onu 90 faiz təmizləməli, 25 kq “yüksək zənginləşdirilmiş uran”a sahib olmalıdır.
Ekspertlərin fikrincə, Tehrana nüvə bombası üçün 1 il lazım olacaq.
Davenportun sözlərinə görə, İranın 300 kiloqram həddini aşması, faktik olaraq, bu zaman xəttini dəyişmir.
2015-ci ilin sazişindən əvvəl İran təxminən 10 min kq zənginləşdirilmiş urana malik idi, lakin o, ehtiyatının 98 faizini ölkədən çıxarmalı idi.
Davranportun sözlərinə görə, İranın nüvə bombası üçün kifayət qədər uranı olduqda, onu qazdan metala çevirməli, partlayıcı paketlə təmin etməli və ballistik raketə yerləşdirməlidir.
Demokratiyanın Müdafiəsi Fondunun təmsilçisi Olli Heynonen bildirib ki, İran 2003-cü ildə Parçin şəhərində, “Şəhid Borucerdi” də daxil olmaqla, lazımi obyektləri inşa edib. Heynonenin sözlərinə görə, bu cür qurğu hələ də mövcud ola bilər və ya kifayət qədər sürətli şəkildə yenidən bərpa olunacaq və o, İranın nüvə silahına sahib olma müddətini azaldır.
Davenport vurğulayıb ki, 2007-ci ildə ABŞ kəşfiyyatının İranın nüvə silahı yaratmaq üçün lazımi addımları mənimsəməsinə dair açıqlamasını nəzərə alsaq da, rejimin bu qabiliyyəti hələ də yoxdur.
Ekspertlər İranın nüvə bombasını qurma qabiliyyətinə malik olduğunu ümumən qəbul edirlər. Amma rejimin əslində, bunu edəcəyi sual doğurur.
İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif ötən ay deyib ki, İran heç zaman nüvə silahı yaratmayacaq. O, bunu İslamın ehkamları ilə əsaslandırıb. Bu, Ağ Evə siqnal ola bilər.
ABŞ-ın 5-ci Donanmasının təqaüdçü vitse-admiralı Con Millerin sözlərinə görə, İran bilir ki, nüvə silahını əldə etməklə hərbi üstünlüyünü təmin etməyəcək.
“Tutalım, İranın nüvə silahı var, bəs bundan sonra nə olacaq? Səudlar da nüvə silahına sahib olacaqlar. İsrail nüvə dövlətidir və nəzərdən keçirdiyimiz halda, iki Körfəz dövlətinin nüvə qüdrəti olacaq. Həqiqi hərbi üstünlük baxımından bu sizə nə verir?.. İran uzunmüddətli strateji perspektivdə heç nə qazanmır”.
“Lakin Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə obyektlərini hədəf aldığı təqdirdə, Tehranın davranışı dəyişə bilər”, – deyə Davenport xəbərdarlıq edib. Həmin an İran ABŞ-ın gələcək təcavüzkar hərəkətlərinə qarşı nüvə silahına ehtiyacı olduğuna qərar verəcək.
İyulun 7-də İranın verdiyi möhlət bitir. Tehran sanksiyaların aradan qaldırılmadığı halda, zənginləşdirmə səviyyəsini adlaya bilər.
Davenport deyib ki, bu daha ciddi yayılma riskidir, çünki müddətdə azalma deməkdir.
Vaxt xəttini sürətləndirə biləcək daha bir addım – əlavə sentrifuqalar qurmaqdır. Sirinsione deyib ki, müqavilədən öncə İranın aşağı zənginləşdirilmiş uranı bir neçə həftə ərzində yüksək səviyyədə zənginləşdirilmiş urana çevirmək üçün istifadə edə biləcəyi 19 mindən çox sentrifuqası var idi. Amma indi 3.000-4.000.
Heynonen hesab edir ki, bir neçə min əlavə sentrifuqa potensial olaraq atom bombası yaratma müddətini dörd ayadək azalda bilər.
Davenportun sözlərinə görə, indiyədək İran müqavilə çərçivəsindən kənar əlavə sentrifuqa quracağının heç bir əlamətini göstərməyib.
Lara Seliqman
“Foreign Policy”, 02.07.2019
(Tərcümə: Strateq.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 08:33
Bişkekdə KTMT Şurasının iclası keçirilir
Dünən, 20:11
Ceyhun Bayramov Roma Papası ilə görüşüb
Dünən, 15:45
Deputat Günay Ağamalı: "O videodakı qız mənim deyil"
Dünən, 11:52
Tramp Vitkoffun Kremlə məsləhətinə müsbət yanaşır
Dünən, 08:57
Trampın sülh planındakı bəndlərin sayı azaldılıb
25-11-2025, 17:43
Hakan Fidan Xələf Xələfovla görüşüb
25-11-2025, 16:13
Ceyhun Bayramov Vatikanın arxiyepiskopu ilə görüşüb
25-11-2025, 12:34
ABŞ, Rusiya və Ukrayna rəsmiləri Əbu-Dabiyə toplaşır
25-11-2025, 10:36
Rutte: ABŞ-ın sülh planında yaxşı elementlər də var
25-11-2025, 08:09
Ağ evin Maduronu devirmək planının təfərrüatı üzə çıxıb
25-11-2025, 07:47
Aİ danışıqlardan kənarda qalmasından narazıdır
24-11-2025, 20:44
Ramiz Mehdiyev vəkilindən imtina edib
24-11-2025, 19:56
Ruben Vardanyanın məhkəməsində ifadələr dinlənilib - Fotolar
24-11-2025, 18:11
Ceyhun Bayramov Vatikana gedib
24-11-2025, 17:36
Azərbaycan UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin üzvü seçilib
24-11-2025, 17:12
Zelenski Trampın planına görə hakimiyyətini itirə bilər
24-11-2025, 13:05
Ceyhun Bayramov İran XİN başçısının müavinini qəbul edib
24-11-2025, 11:53
Hikmət Hacıyev: "Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində çoxşaxəli əməkdaşlıqlar var"
24-11-2025, 11:48
Oman Sultanlığı Azərbaycanda səfirlik açacaq
23-11-2025, 00:10
Trampın Ukrayna ilə bağlı əlavə təklifi olacaq
21-11-2025, 20:01
Ukrayna Kupyansk və daha dörd yaşayış məntəqəsini itirib
21-11-2025, 16:04
Cümşüd Nuriyev partiyadan xaric edilib
21-11-2025, 15:56
Rusiya Kiyevdə Azərbaycan səfirliyinin zədələnməsinə görə təəssüflənir
21-11-2025, 11:44
Kreml sülh planı üzrə danışıqlarla bağlı bəyanat yayıb
21-11-2025, 08:40
Aİ Ağ Evin Ukrayna planını yararsız hesab edir
21-11-2025, 08:24
MAQATE İrana qarşı qərar verib
20-11-2025, 19:37
Ruben Vardanyanın məhkəməsində ifadələr dinlənilib - Fotolar
20-11-2025, 16:28
Trampın sülh planı Ukraynaya baha başa gələ bilər
20-11-2025, 15:25
Mikayıl Cabbarov İsrail XİN başçısı ilə görüşüb
20-11-2025, 12:18
Deputat: "Bəzi dövlətlərdə konsulluqlarımız açılmalıdır"
20-11-2025, 09:00
Siyasətçilər və iş adamları Tramp haqqında məlumatı Epşteyndən alırmış
19-11-2025, 16:47
Hikmət Hacıyev ABŞ Dövlət katibinin müavini ilə müzakirə aparıb
19-11-2025, 01:03
Trampın nüfuzu ən aşağı səviyyəyə düşüb
18-11-2025, 20:38
Fidan: Azərbaycan və Ermənistan tarixi fürsətdən istifadə etməlidir
18-11-2025, 15:56
Vüqar Bayramov: "Sülh sazişinin icrası ilə Cənubi Qafqazda..."
18-11-2025, 12:44
Yunanıstan və Ukrayna Türkiyəyə qarşı saziş imzalayıblar
18-11-2025, 12:30
Məhkəmə Bəxtiyar Hacıyevlə bağlı qərar verib
18-11-2025, 09:10
Şoyquya sui-qəsd cəhdinin üstü açılıb
18-11-2025, 08:39
Ərdoğan: ...bölgədəki heç bir ölkə özünü təhlükəsiz hiss edə bilməz
Mikayıl Mikayılov deyir ki, festivalda nümayiş olunan tamaşa Azərbaycanla Meksika arasında teatr əlaqələrinin başlanğıcı sayıla bilər
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
