18:25 / 06-09-2025
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
17:35 / 06-09-2025
Bakıda və rayonlarda xüsusi əməliyyat: kriminal şəxslər tutulub - Video
15:29 / 06-09-2025
Azərbaycanın ŞƏT-ə üzvlüyünə Rusiya da mane olub
15:11 / 06-09-2025
Kafedə iki nəfəri güllələyiblər - Yenilənib
12:12 / 06-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
09:52 / 06-09-2025
Aleksey Overçuk “Tramp marşrutu”na müsbət yanaşır
09:44 / 06-09-2025
Fernandu Santuş: "Axı nəyə görə istefa verməliyəm?"
08:51 / 06-09-2025
Qayınata kürəkənini qətlə yetirib - Yenilənib
08:36 / 06-09-2025
Tramp Venesuelaya zərbə endirməyi düşünür
22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
22:21 / 05-09-2025
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
18:42 / 05-09-2025
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
18:05 / 05-09-2025
Britaniya baş nazirinin müavini istefa verib
17:49 / 05-09-2025
Astarada kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
17:32 / 05-09-2025
Azərbaycan və Macarıstan arasında yeni sənədlər imzalanıb
17:30 / 05-09-2025
Bəxtiyar Məmmədova Alay komandiri vəzifəsi həvalə olunub
17:07 / 05-09-2025
Əli Əsədov qərar imzalayıb
16:58 / 05-09-2025
Qadını maşınla vuran sürücü döyülüb
16:41 / 05-09-2025
Bakıda evlərə girən qadın saxlanııb - Video
16:11 / 05-09-2025
Atletlər Komissiyanın sədri dəyişib
15:46 / 05-09-2025
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
15:46 / 05-09-2025
Tramp: "ABŞ Rusiya və Hindistanı Çinə uduzub"
15:19 / 05-09-2025
Kreml: Ukrayna ərazisində Şimali Koreya hərbçiləri yoxdur
15:13 / 05-09-2025
"Tərtər işi": cinayət işi üzrə qərar verilib
15:09 / 05-09-2025
Kabab qonaqlığı - Hekayə
14:52 / 05-09-2025
Təqsirləndirilən şəxs: "Vardanyanın yaratdığı silahlı birləşməyə qoşulmuşam"
14:40 / 05-09-2025
Azərbaycanın üzvlüyünün bloklanması... - Rusiya da yaxından iştirak edib
13:41 / 05-09-2025
"Teleqram" üzərindən hücumlarla bağlı araşdırmanın nəticələri açıqlanıb
13:36 / 05-09-2025
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
13:17 / 05-09-2025
Mask Trampın dəvətini qəbul etməyib
16:05 / 02-09-2025

19:51 / 02-09-2025

22:48 / 02-09-2025

11:53 / 04-09-2025

15:28 / 02-09-2025

18:03 / 03-09-2025

11:13 / 04-09-2025

16:06 / 04-09-2025

00:18 / 04-09-2025

16:13 / 02-09-2025

08:05 / 03-09-2025

11:47 / 02-09-2025

Orta Dəhlizin ən böyük düşməni... - Xəzərin dayazlaşması mühüm tranzitə ciddi problem yaradır
Tarix: 29-11-2024 11:57 | Bölmə: Slayd

Türkmənistan Asiya ilə Avropa arasında mühüm tranzit marşrutunu təmin edərək, Orta Dəhlizin inkişafında əsas rol oynayır. Türkmənistan olmasaydı, Orta Dəhliz beynəlxalq ticarət üçün əhəmiyyətli dərəcədə az təsirli olardı.
Bunu Aşqabadda Beynəlxalq Nəqliyyat üzrə Hökumətlərarası Təşkilatın (OTIF) baş katibi Volfqanq Küpper “Beynəlxalq nəqliyyat və tranzit dəhlizləri: qarşılıqlı əlaqə və inkişaf - 2024” konfransında deyib.
Ekspertlər maliyyə xərcləri və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı risklər barədə xəbərdarlıq edirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Aşqabadda dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan 600-dən çox iştirakçı Avropa və Asiya arasında nəqliyyat əlaqəsini və bu layihədə Türkmənistanın rolunu müzakirə ediblər.
Volfqanq Küpper əsas diqqəti Avrasiya regionunun nəqliyyat potensialının inkişafına yönəldib, Türkmənistandan keçən Orta Dəhlizin əhəmiyyətini vurğulayıb. Bu marşrut dəniz nəqliyyatına daha sürətli alternativ və hava nəqliyyatını sərfəli əvəz kimi əsasdır.
“Türkmənistan qitələrarası əlaqənin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır ki, bu da Orta Dəhlizi Avro-Asiya yükdaşımalarının inkişafında ən mühüm istiqamətlərdən birinə çevirir”, - deyə OTIF-nin baş katibi vurğulayıb.
Ölkəni Orta Dəhlizə inteqrasiya etmək üçün hörmətli qonaqlar onun avtomobil və dəmir yollarının yaxşılaşdırılmasını tövsiyə edirlər. Bu, potensialın reallaşdırılmasını təmin etmək üçün investisiya tələb edir. Xüsusilə, bu məsələ Türkmənistan prezidenti Serdar Berdıməhəmmədovun “Beynəlxalq nəqliyyat və tranzit dəhlizləri: qarşılıqlı əlaqə və inkişaf-2024” konfransında iştirak etmək üçün Aşqabada gəlmiş BMT Baş Katibinin yol təhlükəsizliyi üzrə xüsusi nümayəndəsi Jan Todta ilə görüşündə müzakirə olunub.
Mərkəzi Asiya üzrə ekspert Serdar Aytakov NG-yə bildirib ki, Orta Dəhliz və onun ayrılmaz hissəsi olduğu bir sıra digər layihələr, xüsusilə də Avropanın “Global Gateway” və Çinin “Bir kəmər-Bir yol”, “siyasi cəhətdən düzgün” tərtibatların arxasında gizlənmiş bir neçə ölçü var: Rusiya və İran ərazilərinin Avropa-Mərkəzi Asiya-Çin tədarük zəncirindən çıxarılması!
“Bütün digər qeyri-siyasi arqumentlər iqtisadi məqsədəuyğunluq baxımından tənqidə tab gətirmir. Daşımada bir neçə nəqliyyat növünün istifadəsini ifadə edən indi dəbdə olan “multimodallıq” termini, digər şeylərlə yanaşı, bir nəqliyyat növündən digərinə qeyri-qanuni daşımaları nəzərdə tutur ki, bu da həmin daşımaların qaimə xərclərini, vaxt itkisini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Nəqliyyatın özünün dəyərini əhəmiyyətli dərəcədə artıran əlavə xərclər və digər risklərlə birlikdə. Əgər kimsə Xəzərdə hansı tufanların olduğunu bilsə, onları tam qiymətləndirə bilər”, - deyə ekspert vurğulayıb.
Orta Dəhlizin əsas keçidi Transxəzər marşrutlarıdır. Amma Aytakovun fikrincə, indi bu layihələrdə əsas risk Xəzər dənizinin səviyyəsinin fəlakətli şəkildə enməsidir.
“İş o yerə çatıb ki, Türkmənistan hakimiyyəti son bir neçə ildə Türkmənbaşı körfəzinin (keçmiş Krasnovodsk) akvatoriyasının girişindən başlayaraq tələb olunan dərinlikdə gəmiçilik yollarının yaradılması və saxlanması üçün mütəmadi olaraq dərinləşdirmə işləri aparır. O, sırf bu məqsədlər üçün təcili olaraq dredderlər alır. Körfəzdə manevr etmək üçün gəmilər öz çəkilərini (yəni daşıma qabiliyyətini - "NG") yarıya endirmək məcburiyyətindədir. Məsələ təkcə dəniz səviyyəsinin aşağı düşməsində deyil, həm də buxta torpağının təbii xüsusiyyətlərindədir ki, bu da yolların dərinliyini məqbul səviyyədə saxlamaq prosesini sabit və sonsuz edir. Bu amil də Türkmənbaşı limanı vasitəsilə transxəzər marşrutu üzrə daşımaların qiymətinə təsir edir və Xəzər dənizinin səviyyəsi o həddə qalxmağa və ya azalmağa başlayana qədər təsir edəcək ki, limanın sonrakı fəaliyyəti qeyri-mümkün olacaq”, - deyə Aytakov aydınlaşdırıb.
Xəzər dənizinin səviyyəsinin aşağı düşməsinin əsas səbəbi bu yaxınlarda Bakıda keçirilən COP29 iqlim sammiti çərçivəsində səsləndirilib - bu, bir neçə onilliklər ərzində (orta hesabla 250-dən 200 mm-ə qədər) onun su hövzələrində yağıntıların obyektiv azalmasıdır. Bu, həm də bütün iqlim faktorları ilə bağlıdır və bu proses davam edəcək:
“Başa düşməliyik ki, yaxın 20-30 ildə Xəzər dənizinin səviyyəsi çox güman ki, aşağı düşəcək”, - bunu məşhur klimatoloq Aleksey Kokorin COP29-da deyib. Eyni zamanda, 2011-ci ildən 2023-cü ilə qədər Xəzər dənizinin səviyyəsi ötən illə müqayisədə 1,74 m, son 3 ildə 55 sm, 2024-cü ildə isə (iyul ayı üzrə məlumatlar) daha 15 sm aşağı düşüb.
Aytakovun qeyd etdiyi kimi, Qazaxıstan və Azərbaycan hidrometeoroloqlarının Xəzər dənizinin səviyyəsinə dair müşahidə məlumatları fərqlidir ki, bu da müxtəlif hidroloji rejimlər və Xəzər dənizinin səviyyəsindəki mövsümi tərəddüdlərlə əlaqədardır, lakin hər kəs onun səviyyəsinin davam etdiyini bildirir. Kritik səviyyədən aşağı enmə, yəni əvvəllər elmi olaraq artıq qeydə alınıb. Türkmənistan meteoroloqlarından heç bir məlumat yoxdur.
“Orta Dəhliz ideoloqlarının sözləri arasında Xəzər dənizinin dayazlaşması faktorları və riskləri tamamilə yoxdur, çünki siyasi məqsədəuyğunluq aşkar riskli qərarların qəbuluna sövq edir”,- deyə ekspert bildirib.
Aytakovun sözlərinə görə, keçən il Türkmənistanın xarici işlər naziri Rəşid Meredov “Xəzər dənizi – Sülh və Dostluq dənizi” konfransında bütün problemlərdə Rusiyanı ittiham edib.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-11-2024 11:57 | Bölmə: Slayd

Türkmənistan Asiya ilə Avropa arasında mühüm tranzit marşrutunu təmin edərək, Orta Dəhlizin inkişafında əsas rol oynayır. Türkmənistan olmasaydı, Orta Dəhliz beynəlxalq ticarət üçün əhəmiyyətli dərəcədə az təsirli olardı.
Bunu Aşqabadda Beynəlxalq Nəqliyyat üzrə Hökumətlərarası Təşkilatın (OTIF) baş katibi Volfqanq Küpper “Beynəlxalq nəqliyyat və tranzit dəhlizləri: qarşılıqlı əlaqə və inkişaf - 2024” konfransında deyib.
Ekspertlər maliyyə xərcləri və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı risklər barədə xəbərdarlıq edirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Aşqabadda dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan 600-dən çox iştirakçı Avropa və Asiya arasında nəqliyyat əlaqəsini və bu layihədə Türkmənistanın rolunu müzakirə ediblər.
Volfqanq Küpper əsas diqqəti Avrasiya regionunun nəqliyyat potensialının inkişafına yönəldib, Türkmənistandan keçən Orta Dəhlizin əhəmiyyətini vurğulayıb. Bu marşrut dəniz nəqliyyatına daha sürətli alternativ və hava nəqliyyatını sərfəli əvəz kimi əsasdır.
“Türkmənistan qitələrarası əlaqənin gücləndirilməsində mühüm rol oynayır ki, bu da Orta Dəhlizi Avro-Asiya yükdaşımalarının inkişafında ən mühüm istiqamətlərdən birinə çevirir”, - deyə OTIF-nin baş katibi vurğulayıb.
Ölkəni Orta Dəhlizə inteqrasiya etmək üçün hörmətli qonaqlar onun avtomobil və dəmir yollarının yaxşılaşdırılmasını tövsiyə edirlər. Bu, potensialın reallaşdırılmasını təmin etmək üçün investisiya tələb edir. Xüsusilə, bu məsələ Türkmənistan prezidenti Serdar Berdıməhəmmədovun “Beynəlxalq nəqliyyat və tranzit dəhlizləri: qarşılıqlı əlaqə və inkişaf-2024” konfransında iştirak etmək üçün Aşqabada gəlmiş BMT Baş Katibinin yol təhlükəsizliyi üzrə xüsusi nümayəndəsi Jan Todta ilə görüşündə müzakirə olunub.
Mərkəzi Asiya üzrə ekspert Serdar Aytakov NG-yə bildirib ki, Orta Dəhliz və onun ayrılmaz hissəsi olduğu bir sıra digər layihələr, xüsusilə də Avropanın “Global Gateway” və Çinin “Bir kəmər-Bir yol”, “siyasi cəhətdən düzgün” tərtibatların arxasında gizlənmiş bir neçə ölçü var: Rusiya və İran ərazilərinin Avropa-Mərkəzi Asiya-Çin tədarük zəncirindən çıxarılması!
“Bütün digər qeyri-siyasi arqumentlər iqtisadi məqsədəuyğunluq baxımından tənqidə tab gətirmir. Daşımada bir neçə nəqliyyat növünün istifadəsini ifadə edən indi dəbdə olan “multimodallıq” termini, digər şeylərlə yanaşı, bir nəqliyyat növündən digərinə qeyri-qanuni daşımaları nəzərdə tutur ki, bu da həmin daşımaların qaimə xərclərini, vaxt itkisini əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Nəqliyyatın özünün dəyərini əhəmiyyətli dərəcədə artıran əlavə xərclər və digər risklərlə birlikdə. Əgər kimsə Xəzərdə hansı tufanların olduğunu bilsə, onları tam qiymətləndirə bilər”, - deyə ekspert vurğulayıb.
Orta Dəhlizin əsas keçidi Transxəzər marşrutlarıdır. Amma Aytakovun fikrincə, indi bu layihələrdə əsas risk Xəzər dənizinin səviyyəsinin fəlakətli şəkildə enməsidir.
“İş o yerə çatıb ki, Türkmənistan hakimiyyəti son bir neçə ildə Türkmənbaşı körfəzinin (keçmiş Krasnovodsk) akvatoriyasının girişindən başlayaraq tələb olunan dərinlikdə gəmiçilik yollarının yaradılması və saxlanması üçün mütəmadi olaraq dərinləşdirmə işləri aparır. O, sırf bu məqsədlər üçün təcili olaraq dredderlər alır. Körfəzdə manevr etmək üçün gəmilər öz çəkilərini (yəni daşıma qabiliyyətini - "NG") yarıya endirmək məcburiyyətindədir. Məsələ təkcə dəniz səviyyəsinin aşağı düşməsində deyil, həm də buxta torpağının təbii xüsusiyyətlərindədir ki, bu da yolların dərinliyini məqbul səviyyədə saxlamaq prosesini sabit və sonsuz edir. Bu amil də Türkmənbaşı limanı vasitəsilə transxəzər marşrutu üzrə daşımaların qiymətinə təsir edir və Xəzər dənizinin səviyyəsi o həddə qalxmağa və ya azalmağa başlayana qədər təsir edəcək ki, limanın sonrakı fəaliyyəti qeyri-mümkün olacaq”, - deyə Aytakov aydınlaşdırıb.
Xəzər dənizinin səviyyəsinin aşağı düşməsinin əsas səbəbi bu yaxınlarda Bakıda keçirilən COP29 iqlim sammiti çərçivəsində səsləndirilib - bu, bir neçə onilliklər ərzində (orta hesabla 250-dən 200 mm-ə qədər) onun su hövzələrində yağıntıların obyektiv azalmasıdır. Bu, həm də bütün iqlim faktorları ilə bağlıdır və bu proses davam edəcək:
“Başa düşməliyik ki, yaxın 20-30 ildə Xəzər dənizinin səviyyəsi çox güman ki, aşağı düşəcək”, - bunu məşhur klimatoloq Aleksey Kokorin COP29-da deyib. Eyni zamanda, 2011-ci ildən 2023-cü ilə qədər Xəzər dənizinin səviyyəsi ötən illə müqayisədə 1,74 m, son 3 ildə 55 sm, 2024-cü ildə isə (iyul ayı üzrə məlumatlar) daha 15 sm aşağı düşüb.
Aytakovun qeyd etdiyi kimi, Qazaxıstan və Azərbaycan hidrometeoroloqlarının Xəzər dənizinin səviyyəsinə dair müşahidə məlumatları fərqlidir ki, bu da müxtəlif hidroloji rejimlər və Xəzər dənizinin səviyyəsindəki mövsümi tərəddüdlərlə əlaqədardır, lakin hər kəs onun səviyyəsinin davam etdiyini bildirir. Kritik səviyyədən aşağı enmə, yəni əvvəllər elmi olaraq artıq qeydə alınıb. Türkmənistan meteoroloqlarından heç bir məlumat yoxdur.
“Orta Dəhliz ideoloqlarının sözləri arasında Xəzər dənizinin dayazlaşması faktorları və riskləri tamamilə yoxdur, çünki siyasi məqsədəuyğunluq aşkar riskli qərarların qəbuluna sövq edir”,- deyə ekspert bildirib.
Aytakovun sözlərinə görə, keçən il Türkmənistanın xarici işlər naziri Rəşid Meredov “Xəzər dənizi – Sülh və Dostluq dənizi” konfransında bütün problemlərdə Rusiyanı ittiham edib.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
5-09-2025, 22:21
Bakı-Tehran-Bakı aviareysi bərpa olunur
5-09-2025, 15:46
ABŞ altı ölkəni böyük təhlükə ilə üz-üzə qoyur
5-09-2025, 12:56
Rusiya XİN AZAL-ın vurulan təyyarəsi ilə bağlı yalan məlumat yayıb
5-09-2025, 11:39
Ukraynaya 10 min sülhməramlı yerləşdirmək istəyirlər
5-09-2025, 11:32
Müəllimlərin təkrar sertifikasiyasının müsahibə nəticələri açıqlanıb
5-09-2025, 11:19
Əfqanıstanda zəlzələ: 2200-dən çox insan ölüb
4-09-2025, 16:22
Prezident Bolqarıstandakı səfiri geri çağırıb - Sərəncam
4-09-2025, 16:06
Çin dünyaya meydan oxuyur - Hərbi ekspert
4-09-2025, 11:53
100 min əsgər hücuma hazırlaşır
4-09-2025, 11:13
ŞƏT-də daxili didişmələr: Azərbaycan hansı tərəfdədir?
4-09-2025, 10:22
ABŞ nümayəndələri Zəngəzur dəhlizini müzakirə etməyə gəlirlər
4-09-2025, 08:01
Asteroid Yer kürəsinin yanından keçib
3-09-2025, 19:08
Putin: Azərbaycanla Rusiya arasında problemlər var, amma...
3-09-2025, 18:40
Universitetlərin boş qalan yerlərinə qəbulun nəticələri elan olunub
3-09-2025, 18:03
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
3-09-2025, 13:51
İsrail təyyarələri Türkiyə səmasından istifadə edirmi?
3-09-2025, 12:48
Dünyanı məhv etmək gücünə malik raketlər nümayiş olunub
3-09-2025, 12:27
Daha bir güclü zəlzələ: 1400-dən çox insan həyatını itirib
2-09-2025, 16:05
Cəlaloğlu: Milli Məclis aprel işğalına siyasi qiymət verməlidir
2-09-2025, 15:28
Deputat: Hindistan Cənubi Qafqazda gərginlik yaratmağa çalışır
2-09-2025, 13:56
Rusiya Avropanın iki ölkəsində gərginlik yaradıb
2-09-2025, 12:16
Kiyevə hücum: insanlar metro stansiyalarına sığınıb
2-09-2025, 11:47
ABŞ və İsrailin müdaxiləsi: İranda nə rejim dəyişdi, nə də...
2-09-2025, 11:19
Elm və Təhsil Nazirliyində iki təyinat olub - Fotolar
2-09-2025, 07:40
Yerdə güclü geomaqnit qasırğası başlayıb
2-09-2025, 07:33
Masazırdakı yanğında iki nəfər ölüb - (Video)
1-09-2025, 18:10
Keçmiş sovet ölkələri sürətlə Rusiyadan uzaqlaşmağa məcburdur
1-09-2025, 16:45
Çində Azərbaycanla bağlı tarixi qərar verilə bilər
1-09-2025, 15:17
ATƏT-in Minsk Prosesi bağlanır - Qərar verilib
1-09-2025, 13:53
Kriminal avtoritet həbs olunub - Foto
1-09-2025, 12:31
Ərəb dünyası İsraildən uzaqlaşır, bəs Azərbaycan və Qazaxıstan?
1-09-2025, 08:55
Çində Əliyev-Ərdoğan görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Foto
1-09-2025, 07:23
20-yə yaxın gəmi Qəzzanın blokadasını yarmağa gedir
31-08-2025, 15:02
İlham Əliyev Çində görüşlər keçirib - (Yenilənib) - Fotolar
31-08-2025, 08:49
Prezident İlham Əliyevin Çin lideri Si Cinpin ilə görüşü keçirilib - (Yenilənib) - Fotolar
30-08-2025, 00:10
Azərbaycanla ABŞ arasında Anlaşma Memorandumu imzalanlb
29-08-2025, 16:23
Hərbi xidmətə çağırış başlayır
29-08-2025, 15:41
Cümşüd Nuriyev: Bizi təxribata çəkə bilməzlər
29-08-2025, 13:34
BMT-nin İrana qarşı sanksiyaları bərpa olunur
29-08-2025, 13:06
“İşğal” sözü Rusiyanı qəzəbləndirib
29-08-2025, 12:51
Avropa bufer zona yaratmaq istəyir
29-08-2025, 11:50
Rusiya Minsk qrupunun buraxılmasını dəstəkləyir
29-08-2025, 11:00
Yeri fəlakət gözləyir?
29-08-2025, 10:45
Günəşdə güclü partlayış qeydə alınıb
29-08-2025, 10:15
Ukraynaya təhlükəsizlik zəmanətində Türkiyə əsas rolu oynayır
28-08-2025, 18:43
Azərbaycan səfirliyinə zərər dəyib - XİN Rusiyanın Kiyevə hücumu ilə bağlı məlumat yayıb
28-08-2025, 12:44
563 ədəd PUA, “İsgəndər-M” və digər raketlər vurulub