00:07 / 19-03-2024
Azərbaycanda Novruz bayramı qeyd olunur
23:26 / 18-03-2024
Doğru seçim - Hikmət Sabiroğlu yazır
23:11 / 18-03-2024
Ukrayna ordusu geri çəkilir
23:00 / 18-03-2024
Rusiya Almaniyanı soyqırımda ittiham edir
22:45 / 18-03-2024
Ramazanın 9-cü günü: imsak və iftar vaxtları
21:30 / 18-03-2024
NATO Baş katibi: "Azərbaycanla yeni çərçivə sənədinin razılaşdırılması üzərində iş aparırıq" - Müsahibə
20:16 / 18-03-2024
Borrell ikibaşlı danışır
19:50 / 18-03-2024
Generalın cinayət işi üzrə növbəti məhkəmə prosesi keçirilib - Foto
19:44 / 18-03-2024
Keçmiş vəzifəli şəxslərin işi məhkəmə icraatındadır
18:48 / 18-03-2024
Müğənni Rəvan Polşada klip çəkdirib - Video
18:13 / 18-03-2024
Sərhəddə buraxılış məntəqələrinin sayı artırılıb
18:02 / 18-03-2024
Nazirlər Kabineti Təhlil Mərkəzinin işçilərinin sayı barədə qərar verib
17:50 / 18-03-2024
"Qarabağ"ın 8 futbolçusu milli komandaların heyətinə çağırılıb
16:56 / 18-03-2024
YAP İdarə Heyəti iclas keçirib
16:47 / 18-03-2024
Məşhur aktyor pərəstişkarlarını məyus edib - Fotolar
16:35 / 18-03-2024
Aprelin 14-də dövlət qulluğuna qəbul imtahanı keçiriləcək
16:28 / 18-03-2024
Yuxusuzluq kökəlməyə səbəb olur - Araşdırma
16:14 / 18-03-2024
Qarabağ zonasında daha 1394.5 hektar ərazi minalardan təmizlənib
16:12 / 18-03-2024
Avropa ölkələri Putini təbrik etməyəcək
16:08 / 18-03-2024
Yunanıstana qaçmağa çalışan FETÖ üzvləri tutulublar
15:57 / 18-03-2024
Xankəndinin mərkəzi meydanına “Zəfər meydanı” adı verilib
15:41 / 18-03-2024
XİN başçısı ABŞ rəsmisi ilə görüşüb
15:38 / 18-03-2024
İlham Əliyev Novruz bayramı münasibətilə Azərbaycan xalqını təbrik edib
15:11 / 18-03-2024
Dövlət qulluğuna imtahanın nəticələri açıqlanıb
14:29 / 18-03-2024
Ceyhun Bayramov NATO-nun Baş katibi ilə görüşüb - Fotolar
14:23 / 18-03-2024
Belqorodda ölənlərin və yaralanların sayı açıqlanıb
13:56 / 18-03-2024
Zakir Həsənov NATO-nun Baş katibi ilə regional təhlükəsizliyi müzakirə edib - Video - Fotolar
13:42 / 18-03-2024
İlham Əliyev Vladimir Putinə zəng edib - Yenilənib
13:34 / 18-03-2024
Rusiyada seçki: 87,1 milyondan çox vətəndaş səsvermədə iştirak edib
16:40 / 14-03-2024
XI Qlobal Bakı Forumu işə başlayıb - İlham Əliyev tədbirdə çıxış edib (Tam mətn) - Fotolar (Yenilənib)
23:57 / 14-03-2024
Fransada ələ keçən 8659 əsər Türkiyəyə qaytarılacaq - Fotolar
23:47 / 14-03-2024
Dəhşətli statistika: dünyadakı narkomanların təxmini sayı açıqlanıb
18:01 / 16-03-2024
Xl Qlobal Bakı Forumu başa çatıb - (Yenilənib)
01:18 / 16-03-2024
Rusiyaya qarşı yeni koalisiya yaradılıb
16:47 / 16-03-2024
Xocalıda kütləvi məzarlıq: 8-nin şəxsiyyəti müəyyən edilib (Fotolar)
09:47 / 14-03-2024
Avropa Liqası: "Qarabağ" səfərdə "Bayer 04" komandası ilə "döyüşəcək"
16:00 / 14-03-2024
Vergi işçilərinin aylıq əməkhaqları nə qədər artırılıb? - Açıqlama
19:32 / 14-03-2024
Baş nazir taksi sürücüləri ilə bağlı qərar verib
18:00 / 14-03-2024
Magistraturaya qəbul imtahanlarının yekun nəticələri açıqlanıb
23:43 / 14-03-2024
Avropa Liqası: "Bayer 04" və "Qarabağ"ın start heyətləri müəyyənləşib
Mehriban Əliyeva Prezident İlham Əliyevin siyasi varisidir, nida işarəsi
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 00:07
Azərbaycanda Novruz bayramı qeyd olunur
Dünən, 23:11
Ukrayna ordusu geri çəkilir
Dünən, 23:00
Rusiya Almaniyanı soyqırımda ittiham edir
Dünən, 21:30
NATO Baş katibi: "Azərbaycanla yeni çərçivə sənədinin razılaşdırılması üzərində iş aparırıq" - Müsahibə
Dünən, 20:16
Borrell ikibaşlı danışır
Dünən, 19:44
Keçmiş vəzifəli şəxslərin işi məhkəmə icraatındadır
Dünən, 16:28
Yuxusuzluq kökəlməyə səbəb olur - Araşdırma
Dünən, 13:42
İlham Əliyev Vladimir Putinə zəng edib - Yenilənib
Dünən, 12:42
Dövlət İmtahan Mərkəzi prokurorluğa müraciət edəcək
Dünən, 12:35
Prezident Xankəndidə Novruz tonqalını alovlandırıb, xalqı təbrik edib - Fotolar (Yenilənib)
Dünən, 11:57
Füzuliyə daha 34 ailə yola salınıb - Yenilənib
16-03-2024, 15:07
Odessaya ballistik raket hücumu... - Nəticə dəhşətli olub
16-03-2024, 01:18
Rusiyaya qarşı yeni koalisiya yaradılıb
16-03-2024, 00:41
Milyarderlər TikTok-u almağa hazırlaşır
15-03-2024, 17:51
Putinin əlavə olaraq 2 min qeyri-strateji nüvə silahı var
15-03-2024, 12:11
İran öz sərhəddində “ikinci İsrail” istəyirmi?
14-03-2024, 23:57
Fransada ələ keçən 8659 əsər Türkiyəyə qaytarılacaq - Fotolar
14-03-2024, 23:47
Dəhşətli statistika: dünyadakı narkomanların təxmini sayı açıqlanıb
14-03-2024, 18:00
Magistraturaya qəbul imtahanlarının yekun nəticələri açıqlanıb
14-03-2024, 17:07
Vəzifəli şəxs cinayət başında yaxalanıb
14-03-2024, 12:11
Paşinyanın sülh qovşağı....
13-03-2024, 16:53
Vahid Hacıyev Prezidentin xüsusi nümayəndəsi təyin edilib
13-03-2024, 12:58
Paşinyan KTMT-yə mesaj göndərdi - İrəvan kimi müttəfiq sayır?
13-03-2024, 09:56
Putin: “Rusiya nüvə müharibəsinə hazırdır”
13-03-2024, 09:38
46 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək - Bu tarixdə
12-03-2024, 16:32
Azərbaycana qarşı daha bir təhlükəli plan hazırlanır
12-03-2024, 16:12
Rusiyada kütləvi həbslər başlayıb
12-03-2024, 13:21
Türkiyə ABŞ-a lazımdırmı? Lazımdırsa, hansı statusda?
12-03-2024, 12:53
Rusiya od içində: şəhər və kəndlər kütləvi hücuma məruz qalıb - Fotolar
12-03-2024, 10:55
ABŞ müttəfiqlərinə milyardlar xərcləmək istəyir
11-03-2024, 22:33
Avropa silah ticarətini artırır
11-03-2024, 19:08
Qazaxıstan prezidenti Azərbaycana gəlib, yeni sənədlər imzalanıb - (Yenilənib+) - Fotolar
11-03-2024, 16:53
Sabiq baş nazir: “Azərbaycan Ermənistanı blokadaya sala bilər”
11-03-2024, 12:07
Ermənistanın qaytaracağı 4 kənd və sovet xəritələri - Təhlil
11-03-2024, 11:00
Məhkəmə deputat Cavanşir Feyziyevin mülkləri üzərindəki həbs qərarını qüvvədə saxlayıb
11-03-2024, 00:02
Azərbaycanda Ramazan ayı başlayıb
10-03-2024, 23:40
Boris Conson Venesuelaya gizli səfər edib
9-03-2024, 19:18
Rəsmi Bakı Ermənistandan işğal altındakı kəndləri tələb edir
9-03-2024, 10:48
Paşinyanın böyük müharibəyə doğru 4 addımı
8-03-2024, 21:13
“Toplum TV”-nin beş əməkdaşı həbs edilib - Siyahı
7-03-2024, 20:06
Hollivud ulduzları böyük təhlükəyə qarşı səfərbər olunub - Çağırış
7-03-2024, 14:37
Erkən ölümlərdən necə qorunmaq olar?