09:12 / 23-06-2025
Rusiya üzərində 23 PUA məhv edilib
09:10 / 23-06-2025
General Usubov sərəncama götürülüb
08:46 / 23-06-2025
Sevil Əliyevanın oğlu məşhur diktorun nəvəsi ilə ailə qurub
08:08 / 23-06-2025
Qərbi Azərbaycana erməni köçü - Fotolar
07:55 / 23-06-2025
Kilsədə terror aktı: çoxsaylı ölən və yaralılar var
07:50 / 23-06-2025
Kolumbiyada üsyançılar 57 hərbçini əsir götürüblər
07:46 / 23-06-2025
Türkan Şoray: “Mənə olan sevginin səbəbi kinonun sehrindədir”
07:39 / 23-06-2025
İsrail planının son mərhələsindədir?
07:34 / 23-06-2025
Xaricdəki amerikalılara xəbərdarlıq edilib
00:29 / 23-06-2025
NATO ölkələri müdafiə xərclərini artırır
00:20 / 23-06-2025
İranın nüvə obyektlərindən radiasiya sızır?
00:17 / 23-06-2025
ABŞ vətəndaşları İrandan Azərbaycana təxliyə olunub
00:03 / 23-06-2025
İranlı nazir Putinlə görüşə gəlib
20:20 / 22-06-2025
Rəsmi Bakı ABŞ-ın İranı bombalaması barədə bəyanat yayıb
18:48 / 22-06-2025
ABŞ Çinə çağırış edib - Səbəb
14:57 / 22-06-2025
Həyat dolu ömür yolu - Milli Mətbuat-150 - Fotolar
13:34 / 22-06-2025
Ukrayna daha iki yaşayış məntəqəsini itirib
12:33 / 22-06-2025
Leysan yağacaq, dolu düşəcək - Proqnoz
10:32 / 22-06-2025
İsrail İrana yenidən zərbə endirir
08:55 / 22-06-2025
Tehran geri çəkilmək istəmir
08:42 / 22-06-2025
Körfəz ölkələrinin radiasiya fonunda dəyişiklik yoxdur
08:42 / 22-06-2025
Nazim Sadıxov braziliyalı rəqibini nokauta salıb
08:26 / 22-06-2025
Ruslar Ukraynanın 11 PUA-sını vurub
08:01 / 22-06-2025
Tramp: “İrana zərbələrimiz İsrailin təhlükəsizliyini gücləndirib”
06:26 / 22-06-2025
BMT: “Dünya üçün fəlakətli nəticələr ola bilər”
06:06 / 22-06-2025
ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşulub - Üç nüvə obyekti vurulub - (Yenilənib)
00:08 / 22-06-2025
Tanınmış jurnalist Fatih Altaylı saxlanılıb
21:23 / 21-06-2025
Ceyhun Bayramov Suriya XİN başçısı ilə görüşüb
19:32 / 21-06-2025
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
11:30 / 18-06-2025
Çindən Tehrana qeyri-müəyyən yükü olan təyyarələr uçur
12:34 / 18-06-2025
İsrailin raketdən müdafiə vasitələri tükənir - Foto
16:11 / 19-06-2025
İlham Əliyev Türkiyədə işgüzar səfərdədir - (Yenilənib) - Fotolar
10:52 / 18-06-2025
İranın qonşuları çətin vəziyyətdədir
16:25 / 18-06-2025
Trampın İrana hücumunu dayandırmaq istəyirlər
17:28 / 20-06-2025
DTX əməliyyat keçirib: icra başçısı və müavinləri saxlanılıb - (Yenilənib)
13:12 / 18-06-2025
Ağdama növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:32 / 19-06-2025
Rusiya ikinci strateji müttəfiqini itirmək riski ilə üzləşib
14:17 / 20-06-2025
"Ulduz"lu görüşlər"in növbəti qonağı Mətanət Vahid olub - Fotolar
13:08 / 21-06-2025
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
06:06 / 22-06-2025
ABŞ İrana qarşı müharibəyə qoşulub - Üç nüvə obyekti vurulub - (Yenilənib)
12:30 / 20-06-2025
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
Mehriban Əliyeva Prezident İlham Əliyevin siyasi varisidir, nida işarəsi
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 12:33
Leysan yağacaq, dolu düşəcək - Proqnoz
Dünən, 08:55
Tehran geri çəkilmək istəmir
21-06-2025, 19:32
DTX-nın saxladığı sabiq icra başçısı həbs edilib
21-06-2025, 18:12
“Real Ermənistan” erməniləri niyə qorxudur?
21-06-2025, 16:45
Dövlət qulluqçuları təltif edilib - (Siyahı)
21-06-2025, 15:58
Prezident icra başçısını vəzifədən azad edib
21-06-2025, 13:08
İranın ən böyük nüvə mərkəzinə zərbə endiriblər
21-06-2025, 12:54
Naxçıvanın Konstitusiyası dəyişir
21-06-2025, 11:50
NATO-nun mövcudluğu sual altına düşüb
20-06-2025, 16:26
Professor: İraq ssenarisi İranda təkrar olunur
20-06-2025, 12:30
İsrail-İran davası: Münaqişənin sonu necə görünür?
20-06-2025, 11:08
Paşinyan Türkiyədə sülh sazişini müzakirə edəcək
20-06-2025, 09:12
DTX-nın saxladığı vitse-prezidentin məhkəməsi başlayıb
19-06-2025, 13:36
NATO-da böyük dəyişiklik olacaq
19-06-2025, 12:38
Fordo tilsimi: İsrail bu obyekti necə məhv edəcək?
19-06-2025, 11:32
Rusiya ikinci strateji müttəfiqini itirmək riski ilə üzləşib
19-06-2025, 09:57
Sabah daha bir şəhidimizin dəfn mərasimi olacaq - Foto
19-06-2025, 09:12
Rusiya ilə Azərbaycan Xəzərdəki problemin həllinə çalışırlar - Foto
18-06-2025, 16:25
Trampın İrana hücumunu dayandırmaq istəyirlər
18-06-2025, 13:18
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesinə başlanılıb - (Yenilənib)
18-06-2025, 12:34
İsrailin raketdən müdafiə vasitələri tükənir - Foto
18-06-2025, 11:30
Çindən Tehrana qeyri-müəyyən yükü olan təyyarələr uçur
18-06-2025, 10:52
İranın qonşuları çətin vəziyyətdədir
18-06-2025, 08:30
Günəşdə güclü partlayış baş verib
17-06-2025, 18:48
Rusiya Ayda hərbi təyinatlı obyekt tikəcək
17-06-2025, 17:42
İrandakı rejimi dəyişirlər?
17-06-2025, 16:03
Mollazadə: İrana qarşı hərbi əməliyyat məcburiyyətdən irəli gəlir
17-06-2025, 13:26
Professor: İranı beş yerə bölmək istəyirlər
17-06-2025, 11:19
Ərdoğan İranı niyə dəstəkləyir?
17-06-2025, 08:11
Vaşinqton Tehranla danışıqlara tələsir
17-06-2025, 07:02
Tramp sakinləri Tehranı təcili tərk etməyə çağırır
16-06-2025, 12:35
İsrail-İran qarşıdurması Cənubi Qafqazda necə əks-səda verir?
16-06-2025, 11:06
Dünyada nüvə silahı ilə bağlı gərginlik artır
16-06-2025, 08:47
İranın nüvə obyektinə zərbələr zəlzələyə səbəb olub
16-06-2025, 00:13
İran XİN-nin binası vurulub - Ölən və yaralanan var
14-06-2025, 08:07
Cəlaloğlu: İranın vurulmasının iki səbəbi var
13-06-2025, 17:43
Rus ordusu Dnepropetrovsk vilayətinə daxil olub
13-06-2025, 16:44
Keçmiş səfir: Çin və Rusiyanın İranın yanında duracağına inanmıram
13-06-2025, 11:24
Azərbaycan İran və İsraili dialoqa çağırır
13-06-2025, 10:40
143 milyon manatlıq mənimsəmə üzrə yenidən məhkəmə olub
13-06-2025, 09:57
İsrailin İrana zərbələri davam edəcək
13-06-2025, 09:27
Tramp İrana hücumdan əvvəlcədən məlumatlı olub
13-06-2025, 08:30
AZAL son hadisələrlə əlaqədar bəzi reysləri ləğv edib - Siyahı
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
