23:59 / 10-12-2019
Çempionlar Liqası: "Liverpul" və "Napoli" mərhələ adladı
23:51 / 10-12-2019
Lavrovla Pompeonun görüşü: iki ölkə nin nazirləri bağlı qapı arxasında nələri müzakirə ediblər?
22:52 / 10-12-2019
Tanınmış model çılpaq fotolarını paylaşıb
22:31 / 10-12-2019
Erkən seçkilərdən və yeni parlamentdən gözləntilər - Analiz
21:32 / 10-12-2019
Daha 15 nəfərə Nobel verildi - Hər biri 944 min dollar alacaq - Siyahı
20:49 / 10-12-2019
ABŞ Slovakiyanın 7 fiziki və hüquqi şəxsinə sanksiya tətbiq edib
20:29 / 10-12-2019
Müsavat namizədlərini müəyyənləşdirib - Siyahıda kimlər var?
19:43 / 10-12-2019
Baş Nazirə Nobel mükafatı verildi
19:17 / 10-12-2019
Başqasının yerinə imtahanlara girənlər məsuliyyətdən yayına bilməyəcəklər
18:48 / 10-12-2019
Oqtay Gülalıyevə mükafat verildi - Fotolar
18:28 / 10-12-2019
İordaniyanın Kralı II Abdullahın Azərbaycana rəsmi səfəri başa çatıb
18:22 / 10-12-2019
MTRŞ 102 FM tezliyinin satışa çıxarılması barədə açıqlama yayıb
17:40 / 10-12-2019
"Oğlum günahsızdır" - Sabiq deputatın məhkəməsi oldu
17:33 / 10-12-2019
II Dünya müharibəsində həlak olan azərbaycanlıların cəsədi tapıldı
17:17 / 10-12-2019
Azərbaycan XİN başçısı Latviyaya rəsmi səfər edəcək
17:14 / 10-12-2019
Nazirlər Kabinetinə yeni səlahiyyət verildi
17:00 / 10-12-2019
Mərkəzi Bank dolların rəsmi məzənnəsini açıqladı
16:57 / 10-12-2019
Azərbaycanlı idmançı Avropa rekordunu təzələyib
16:50 / 10-12-2019
Tikinti şirkəti mənzil satdığı vətəndaşları süründürür - Sənəd problemi və vergidən yayınma
16:37 / 10-12-2019
Prezident Mədət Quliyevə yeni vəzifə verdi - Sərəncam
16:11 / 10-12-2019
“Akkord” şirkətinin prezidenti İlqar Hacıyev Berlinə necə gedib çıxıb?
16:03 / 10-12-2019
Bakıda obyektə basqın oldu: sex işçisi döyüldü
15:58 / 10-12-2019
“Quzubasan” Mazanın məzəli işdəkləri
15:51 / 10-12-2019
Türkiyə Nobel mərasimini boykot etdi
15:43 / 10-12-2019
Rusiyada 78 terror hücrəsi aşkarlanıb - Foto
15:35 / 10-12-2019
Yanvarın 1-dən pensiyalar artırılacaq
15:28 / 10-12-2019
İlham Əliyev İordaniya Kralı ilə işçi naharı edib
15:21 / 10-12-2019
Azərbaycan Prezidenti ilə İordaniya Kralı təkbətək görüşdü
13:21 / 09-12-2019
Təhsil naziri imtahanlarla bağlı əmr imzalayıb
20:39 / 09-12-2019
2700 psixoloqu sorğu-sual edəcəklər
23:31 / 07-12-2019
Təhsil şöbəsinin keçmiş işçisi icra başçısının təhdidlərinə görə intihar etdi - Fotolar
16:55 / 07-12-2019
Deputat: “Siyasətə o adamlar gələcək ki...” - Müsahibə
21:43 / 08-12-2019
Məktəb direktorunun qızı intihar etdi - Yenilənib
11:46 / 09-12-2019
Azərbaycan kommunistləri AKP-nin buraxılmasını tələb edir: “Didişmələr partiyanı iflasa uğradıb” - Fotolar
08:36 / 10-12-2019
Bakıdakı məşhur ticarət mərkəzindəki güclü yanğın söndürüldü - Video - Fotolar+Yenilənir
14:25 / 06-12-2019
Rəsul Quliyevin partiyası iqtidarı dəstəkləyir - Foto
16:11 / 10-12-2019
“Akkord” şirkətinin prezidenti İlqar Hacıyev Berlinə necə gedib çıxıb?
17:42 / 06-12-2019
Əkrəm Əylisli: “Qoyulan qadağaya görə Əylisə gedə bilmirəm” - Müsahibə
20:58 / 07-12-2019
Xəzər dənizi ilə bağlı xəbərdarlıq edildi: fəlakət baş verə bilər
14:19 / 09-12-2019
Evli kişini yoldan çıxaran rəqqasəni toyda döyüblər - Video
Mehriban Əliyeva Prezident İlham Əliyevin siyasi varisidir, nida işarəsi
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:35
Yanvarın 1-dən pensiyalar artırılacaq
Dünən, 15:20
ABŞ-ın Əfqanıstan bataqlığı: 978 milyard dollar xərclənib, 2300 ölü, 20 mindən çox yaralı var - Fotolar
Dünən, 08:36
Bakıdakı məşhur ticarət mərkəzindəki güclü yanğın söndürüldü - Video - Fotolar+Yenilənir
Dünən, 08:23
"Normandiya dördlüyü" atəşkəsin icra olunmasına və hərbi qüvvələrin geri çəkilməsinə razılaşıb
9-12-2019, 16:40
Naxçıvan Ali Məclisinə seçkilər keçiriləcək - Sərəncam
9-12-2019, 13:55
49 qızın qatili: xəzinə ovçuları narkobaronun 60 milyard dollarlıq sərvətini axtarır - Fotolar
9-12-2019, 11:46
Azərbaycan kommunistləri AKP-nin buraxılmasını tələb edir: “Didişmələr partiyanı iflasa uğradıb” - Fotolar
7-12-2019, 19:52
Qanlı diktatorlar üçün cazibədar ev heyvanları
7-12-2019, 16:55
Deputat: “Siyasətə o adamlar gələcək ki...” - Müsahibə
6-12-2019, 14:25
Rəsul Quliyevin partiyası iqtidarı dəstəkləyir - Foto
6-12-2019, 13:58
Rus milyarder İngiltərədə öldürülüb
6-12-2019, 00:14
Prezident Şamaxıda: "Ümid edirəm, gənclər parlament seçkilərinə çox fəal qoşulacaqlar"
5-12-2019, 17:15
Əli Əsədov yeni köməkçi və şöbə müdiri təyin edib - Sərəncam
5-12-2019, 15:54
Rusiyanın Dağlıq Qarabağla bağlı gizli planı var?
5-12-2019, 11:27
Azərbaycanın Macarıstandakı səfiri ilə sabiq nazir arasında qalmaqal - Oğurluq ittihamı
4-12-2019, 19:28
Azərbaycanlıların Ermənistandan tam deportasiyasından 31 il ötür
4-12-2019, 16:25
"Məmurlar vəzifəyə gəlir mənbəyi kimi baxmamalıdır" - Prezident icra başçılarına konkret tapşırıqlar verdi
4-12-2019, 16:03
Mehriban Əliyeva Xalq artistinin evində qonaq olub - Fotolar
4-12-2019, 15:29
İki şöbəyə müdir təyin olunub
4-12-2019, 15:19
Prezident bir icra başçısını vəzifədən kənarlaşdırıb, iki rayona başçı təyin etdi - Sərəncam
4-12-2019, 14:23
Milli Məclis qanunvericilik fəaliyyətini dayandırdı
3-12-2019, 11:09
Keçmiş şöbə müdirinə yeni vəzifə verildi - PA-da daha bir dəyişiklik
3-12-2019, 10:06
Daha bir qurumda kadr dəyişikliyi olub - Təyinat
2-12-2019, 18:33
Azərbaycanlı TV aparıcının sərvəti: şəxsi təyyarə, yaxta, nazirlərlə qonşuluqda malikanə...
2-12-2019, 01:14
Bir il ərzində 4 nazirin müəmmalı ölümü: bəziləri bunu MKİ-nin “səssiz qətli” hesab edir
30-11-2019, 14:45
Qarabağla bağlı yeni vətəndaş təşəbbüsü irəli sürüldü - Müraciət
29-11-2019, 17:53
Prezident Administrasiyasının yeni şöbə müdirləri bəlli oldu - Siyahı
29-11-2019, 17:14
YAP deputatlığa namizədlərini müəyyənləşdirib
29-11-2019, 13:49
Kommunistlər Milli Məclisin buraxılmasını dəstəkləyir – Əlavə dəyişikliklər təklif olunur - Foto
29-11-2019, 12:56
Siyavuş Novruzovun xanımı Ombudsman seçildi - 104 deputat "hə" dedi
29-11-2019, 11:23
YAP-çı deputatların parlamentin buraxılması ilə bağlı müraciəti Milli Məclisə daxil olub
28-11-2019, 17:02
Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası ləğv edildi, səlahiyyət və əmlakları Mərkəzi Banka verildi
28-11-2019, 10:25
Prezidentin çıxışları haqqında bəzi qeydlər… - Əli Həsənov yazır
28-11-2019, 00:43
Gömrük Komitəsinin qanunsuz tələbi ölkədə narazılıq yaradır
27-11-2019, 15:22
Qarabağ danışıqları müharibə ilə nəticələnəcək – Professor
27-11-2019, 13:07
Sabiq deputatın çıxışı etiraza səbəb oldu: hüquq müdafiəçisi Nuriyevi məhkəmə ilə hədələyir - Fotolar
26-11-2019, 18:53
Azərbaycanda olmuş erməni jurnalist: “Azərbaycan müharibəyə hazırlaşır”
26-11-2019, 15:47
Baş prokurorun sabiq köməkçisi də Əli İnsanovun partiyasını tərk etdi: "Dedilər ki, gəl, şəkil çəkdirək..."
25-11-2019, 21:24
Azərbaycanlıların Moskvadakı əmlak düşmənçiliyi Almaniya-Rusiya münasibətlərini korlaya bilər
Departament rəhbəri deyir ki, icbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı xərclərin böyük hissəsi dövlət tərəfindən qarşılanacaq
Sabiq nazir müavini deyir ki, ölkədə siyasi fəallıq artdıqca vəzifədən uzaqlaşdırılmış şəxslərin əvvəl gizli, sonra yarıaçıq fəaliyyətə keçməsi mümkündür
Cümşüd Nuriyev: “125 deputatdan 100-ü heç bir işə yaramır, onları seçmiş iqtidarı belə, müdafiə etmirlər, ancaq bizneslə məşğuldurlar”
