19:18 / 18-07-2025
Ali Məhkəmə “Meydan” TV ilə bağlı qərarı qüvvədə saxlayıb
19:10 / 18-07-2025
Ukraynada daha bir azərbaycanlı hərbçi həlak olub
18:00 / 18-07-2025
Oleq Bakinski: "Mənə bəraət verin"
17:55 / 18-07-2025
Ramiz Məmmədov "Şamaxı"dan ayrılıb
17:51 / 18-07-2025
Alimlər yeni planet kəşf ediblər
17:42 / 18-07-2025
Bakı və rayonlarda ağaclar qanunsuz kəsilib
17:21 / 18-07-2025
İyulun 23-dək isti hava davam edəcək
17:17 / 18-07-2025
"Qarabağ" hücumçu ilə vidalaşıb
17:08 / 18-07-2025
Britaniya Rusiyaya qarşı sanksiyaları genişləndirib
16:48 / 18-07-2025
Prezident Xocalıda sakinlərlə görüşüb - Maraqlı dialoq
16:40 / 18-07-2025
Professor: Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistanın sülh sazişi bağlamasını istəmirlər
16:20 / 18-07-2025
XİN: "Azərbaycan Suriyada baş verən prosesləri yaxından izləyir"
16:14 / 18-07-2025
Maştağada xüsusi əməliyyat: istixanada 881 kq narkotik vasitə aşkarlanıb
16:10 / 18-07-2025
Azad İsazadə: Yaxın Şərqin təhlükəsizliyini yalnız iki qüvvə təmin edə bilər
16:10 / 18-07-2025
Həbsdəki oğluna narkotik gətirən ata tutulub
16:06 / 18-07-2025
“Xəzər TV”-yə xəbərdarlıq edilib
15:57 / 18-07-2025
Premyer Liqa: 2025/2026 mövsümünün püşkatması olub
15:38 / 18-07-2025
Ermənistanın rəhbər şəxsləri terrorçuların hədəfindədir
15:34 / 18-07-2025
Səbailin bir hissəsində işıq olmayacaq
15:23 / 18-07-2025
“AzSığorta” ASC-yə icrası məcburi sərəncam verilib
14:49 / 18-07-2025
Vaxtilə Ermənistanda işgəncələrə məruz qalmış şəxs məhkəmədə ifadə verib
14:35 / 18-07-2025
Prezident Xocalı kərpic zavodunun açılışını edib - Fotolar
13:41 / 18-07-2025
Bakı-Naxçıvan-Bakı avtobus reysləri bərpa olunur
13:33 / 18-07-2025
Əcnəbilərin çimərliyə getməsinə qadağa qoyulub
13:21 / 18-07-2025
İlham Əliyev tarixi məscid binasının bərpadan sonra açılışında iştirak edib - Fotolar
13:18 / 18-07-2025
Dron hücumları dünya bazarında nefti bahalaşdırır
13:07 / 18-07-2025
ABŞ öz vətəndaşlarını Suriyanı tərk etməyə çağırır
12:58 / 18-07-2025
81 cinayətkar xüsusi reyslə Əfqanıstana uçur
12:51 / 18-07-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
14:26 / 14-07-2025
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
14:30 / 14-07-2025
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
11:18 / 14-07-2025
Rusiya gizli nüvə bazalarında sürətli işlərə başlayıb
07:40 / 16-07-2025
Şahin Şıxlinskinin oğlu saxlanılıb, özünə cinayət işi açıblar - (Yenilənib)
09:15 / 14-07-2025
DTX-nın əməliyyatı: kibercinayətkar qrupun daha üzvü həbs edilib
10:54 / 16-07-2025
Moskva daha bir milyarder ermənini Paşinyanla üz-üzə qoyub - Foto
17:53 / 14-07-2025
Məhkəmə yazıçıya 14 il həbs cəzası verib
14:56 / 16-07-2025
Şakdam doğrudan da casusdur? - İranda yeni qalmaqal
11:19 / 17-07-2025
Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib - (Yenilənib) - Fotolar
12:18 / 16-07-2025
İlham Əliyev Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşüb - Fotolar
11:57 / 16-07-2025
Zəngəzur dəhlizi məsələsi müzakirəyə çıxarılıb
10:50 / 14-07-2025
Prodüser Təranənin əri şikayətini geri götürüb
Mehriban Əliyeva Prezident İlham Əliyevin siyasi varisidir, nida işarəsi
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 02-12-2019 14:05 | Bölmə: Slayd
Bu gün Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərlə bağlı uzun-uzadı düşünüb ona müxtəlif adlar vermək olar. Digər ölkələrin tarixinə baş vurmaqla, proseslərdəki bənzərliklərə işarə etmək də mümkündür. Lakin istər Qərb, istərsə də Şərq tarixi-siyasi təcrübəsində islahatları aparmanın yalnız iki əsas növü var: onlardan birincisi – hakim elitanın təqibi, mühakiməsi və cismani məhvi ilə bitən radikal sosial-iqtisadi təlatümdür; digəri – kütləvi iğtişaş, qarət və terror dalğası, son nəticədə dövlətin mövcudluğunu şübhə altına alma bəsirətini nəzərə alan hakimiyyətin məqamı yetişdikdə həyata keçirdiyi islahatlar – Ağ İnqilab.
XX əsrin əvvəllərində “Onlara böyük təlatüm, bizə isə qüdrətli Rusiya lazımdır”, - deyən islahatçı baş nazir Stolıpindən tutmuş elə həmin yüzilliyin 60-cı illərində İranda Ağ İnqilabı həyata keçirmiş Məhəmməd Rza şaha qədər xatırlanacaq çoxsaylı nümunlər var.
Bu gün keçmiş çar Rusiyasının çilikləri üzərində qurulmuş və keçmiş şahənşah İranı ilə qonşuluqda yerləşən Azərbaycanda Ağ İnqilab hansı zərurətdən doğub?
Dərindən düşündükdə, Avropa və Asiyanın birləşmiş geosiyasi xəritəsində hazırkı siyasi cərəyanlar, elita toqquşmaları və yerdəyişmələr yeniliklərin əsas açarıdır.
Sanki dünya bir daha köhnə zamanlara, arxada qalmış yüzilliyin 20-30-cu illərinə qayıdır, qloballaşma yerini millətçiliyə verir, müxtəlif sivilizasiyalar milli cizgilərini qalınlaşdırır.
Sirr deyil ki, uzaq coğrafiyada transmilli kooperasiyaya qarşı çıxaraq yalnız milli ÜDM-in keşiyində duran Donald Trampın prezident seçilməsi, Böyük Britaniyanın “Brexit”-lə Avropa İttifaqında çat yaratması, Qərbi və Şərqi Avropa ölkələrində populist partiyaların hökumətləri formalaşdırması və s. Avropa və Asiyanın qovşağındakı ölkələrin də beynəlxalq, regional və ikitərəfli dövlətlərarası münasibətlərinin səciyyəsində əksini tapır.
Öz növbəsində, dost, strateji tərəfdaş, rəqib və düşmən dövlət anlayışlarında ilk baxışdan əcaib görünə biləcək yenilənmə müşahidə olunur. Azərbaycanın yaxın coğrafi qonşularının timsalında da bunu əyani görmək mümkündür.
2014-cü ildən etibarən beynəlxalq təcridlə üzləşmiş Rusiya sanksiyaların təsiri ilə ciddi iqtisadi ətalət, rifah səviyyəsinin enişi ilə üzləşsə də, geosiyasi maraqlarını bərqərar etmədə zəifləməyib, əksinə, daha da güclənib. Hətta iş o yerə çatıb ki, Şimali Atlantika Bloku çərçivəsində ən böyük müttəfiqi olan ABŞ-dan yüksək ixrac- gömrük tarifləri ilə ard-arda iqtisadi zərbələr alan, daim siyasi təzyiq hiss edən Avropa İttifaqının Fransa və Almaniya kimi aparıcı dövlətləri artıq Rusiyasız qitədə vahid təhlükəsizlik sistemi və iqtisadi böyümənin qeyri-mümkünlüyünü etiraf edir.
Başqa bir nümunə: NATO-nun cənub-şərq cinahında onilliklər boyu əsas dayaqlardan biri olmuş Türkiyə belə Alyans çərçivəsindəki öhdəliklərinə sadiq qala-qala 2015-ci ildən etibarən Avrasiya əməkdaşlığının cazibəsinə düşüb.
Azərbaycanın digər coğrafi qonşusu olan İran isə, bir vaxtların “nə Qərb, nə Şərq” şüarından imtina edərək, əsasən MDB dövlətlərindən ibarət Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatını (ŞƏT) siyasi-iqtisadi məngənədən yeganə çıxış yolu görür.
Qərb bloku ilə mövcud əlaqələri zədələmədən postsovet məkanında inteqrasiyanı möhkəmlətmə yolu götürmüş MDB ölkələri də xam xəyalları biryolluq dəfn etməkdədir. Azərbaycan, bu mənada, istisna deyil.
Müstəqilliyin bərpasından sonra tarazlı xarici siyasət yürütmə təcrübəsi artıq işlək deyil. Həm sağdan, həm də soldan səslənən “Sən kimin tərəfindəsən” sualı rəsmi Bakını seçim qarşısında qoyur.
Əslində, sualın cavabı da artıq səslənib və ən azı iki nümunədə bunu aydın görmək mümkündür.
Birincisi: “Sonra da deyirlər ki, gəlin bizə inteqrasiya edin. Mən bir dəfə demişəm, hələ Avropada o iqtisadi böhran baş alıb gedəndə, dedim ki, biz haraya inteqrasiya etməliyik, böhrana? Haraya inteqrasiya etməliyik, “Stop İslam!” deyənlərə? Haraya inteqrasiya etməliyik, qadınla kişi arasında fərq görməyənə? Mən artıq daha dərinə getmək istəmirəm. Biz qətiyyən oraya inteqrasiya etməyəcəyik”.
İkincisi: “Mən müsəlman ölkələrinə dəfələrlə müraciət etmişəm. Açıq müraciət etmişəm ki, siz Ermənistanla necə qucaqlaşırsınız? Siz bunların liderlərini necə dəvət edirsiniz? Görmürsünüzmü ki, onlar məscidlərimizi yerlə bir edir? Görmürsünüz ki, bizim məscidləri təhqir edirlər? Gedin, baxın, şəkillər var, onlar Ağdam məscidini, Şuşa məscidlərini, işğal edilmiş digər torpaqlardakı məscidləri nə günə qoyublar? Bu, axı təkcə bizim məscidlərimiz deyil, bütün müsəlman aləminin məscidləridir. Buna necə göz yummaq olar? Necə belə riyakarlıq etmək olar?”
Prezident İlham Əliyevin BDU-nun 100 illiyi ilə əlaqədar mərasimdəki çıxışında dilə gətirdiyi bu şübhələr, etirazlar siyasi inteqrasiyanın 180 dərəcə dəyişməsidirmi? Tarix, bu dəfə Azərbaycanın timsalında, təkrarlanır və rəsmi Bakı, cənub qonşusu kimi, “nə Qərb, nə Şərq” siyasətini yürütməyə başlayır?
Bəri başdan deyək, söhbət əsla istər Avropa İttifaqı, istərsə də İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və digər beynəlxalq-regional qurumlarla əlaqələrin tammənalı pozulmasından getmir və bu, ağıldan belə keçmir. Sadəcə, münasibətlərin yenidən dəyərləndirilməsi ilə kəmiyyət-keyfiyyət yerdəyişməsi baş verir.
Azərbaycan artıq elə bir dönəmə qədəm qoyub ki, mövcud potesialı və gələcəyə olan ehtiyatları ilə müstəqil, suveren qərarvermə haqqına qətiyyətlə dayaqlana bilər. Prezident İlham Əliyev əbəs yerə demir: “Bu gün əsl müstəqillik dövrüdür. Çünki bu gün özümüz öz gələcəyimizi müəyyən edirik. Bu gün özümüz qərarları qəbul edirik. Bu gün Azərbaycanda xalqın iradəsi hökm sürür. Bu gün Azərbaycan dünya miqyasında müasir, öz tarixinə, ənənələrinə sadiq, sürətlə inkişaf edən dinamik ölkədir. Heç kimdən asılı deyilik və elə etməliyik ki, heç vaxt heç kimdən asılı olmayaq. Buna görə güclü olmalıyıq, vətənpərvər olmalıyıq, iqtisadiyyatımız daha da güclü və siyasi iradəmiz yerində olmalıdır. Bugünkü hakimiyyətdə bütün bunlar var və hər kəs görür ki, heç kim işimizə müdaxilə edə bilməz”.
Bu sözlər yaranmış siyasi və sosial-iqtisadi təmələ əsaslanaraq gələcək strategiyanın necə qurulacağına dair istənilən təhlil üçün girişdir. Yəni rəsmi Bakı açıq şəkildə bəyan edir ki, o, beynəlxalq birliklə eyni qayğıları bölüşməyi, problemlərin birgə həlli üzrə qlobal təşkilatlar, o cümlədən BMT, Qoşulmama Hərəkatı, habelə Avropa İttifaqı, İƏT və MDB kimi regional qurumlarda təmsilçiliyi və ya əlaqələri protokol görüşlərindən, quru sözlərin səsləndiyi iclaslardan, etnik və ya dini təəssübkeşliyə istinadla ayrıseçkiliyin nümayiş olunduğu səsvermələrdən, hələ bu azmış kimi özünə qarşı laqeydlik, yuxarıdan aşağı baxma, müxtəlif bəhanələrlə daxili işlərinə müdaxilə etmədən daha üstün səviyyəyə keçirmək əzmindədir.
Son vaxtlar ayrı-ayrı nümunələrdə bunun həyata keçdiyi artıq görünməkdədir. MDB Zirvəsində və “Valday” Beynəlxalq Forumunda Azərbaycanın, necə deyərlər, məclisin baş tərəfində oturması və söz sahibinə çevrilməsi, son mühüm hadisə kimi isə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyevanın Rusiyaya uğurlu səfəri həm xarici siyasətdə prioritetlərin dəqiqləşməsi, həm də ölkənin beynəlxalq nüfuzunda böyük sıçrayışın göstəricisidir.
Başqa bir mühüm mesaj – istər regional, yəni MDB çərçivəsində, istərsə də ikitərəfli, dövlətlərarası səviyyədə Rusiya-Azərbaycan münasibətləri yeni keyfiyyət qazanıb!
“Bu gün biz Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq kimi səciyyələndiririk. Hesab edirəm ki, hazırda ölkələrimiz arasında münasibətlər öz tarixi ərzində ən yüksək səviyyədədir”, – deyə TASS İnformasiya Agentliyinə, Rusiyanın nüfuzlu rəsmi qəzeti olan “Rossiyskaya qazeta” nəşrinə və “Rossiya-24” telekanalına müsahibəsində Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva qeyd edib.
Tərcümə istənilən halda tam məna ifadə etməyəcəyindən rus dilində demək daha düzgün olar:
Россия и Азербайджан “сверяют часы”!
Əlbəttə, dərhal sual yaranır: bu, digər beynəlxalq münasibətlərin, tutalım, Avropa İttifaqı ilə əlaqələrin tam şəkildə gömülməsi deməkdirmi?
Gəlin son mühüm hadisə olan TANAP qaz kəmərinin Avropa ilə birləşən hissəsinin açılışı nümunəsinə istinad edək.
Əvvəla, İstanbul anlaşması ilə Qoca Qitəyə uzanan qaz kəməri, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Türkiyə və Azərbaycanın birgə siyasi iradəsinin nəticəsitək, (üstəlik, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi və digər saysız nümunələr də daxil olmaqla), regional qurumlar çərçivəsində, o cümlədən Türkdilli Dövlətlər Şurası platformasında əməkdaşlığın necə aparılmalı olduğuna daha bir əyani nümunədir.
İkincisi, Cənub Qaz Dəhlizində Avropa İttifaqının 7 üzv ölkəsinin iştirakı nəzərə alındıqda, bu, təkcə beynəlxalq əməkdaşlığın aparılması düsturu deyil, həm də rəsmi Bakının Aİ, ümumən Qərb bloku ilə əlaqələrini, ümumbəşəri dəyərlərə sadiq qalmaqla, yalnız bərabərhüquqlu, qarşılıqlı iqtisadi maraqlar çərçivəsində quracağının açıq işarəsidir.
Nəhayət, Azərbaycanda iqtisadi islahatlarla bərabər, kadr dəyişiklikləri ilə idarəetmə sistemindəki son islahatların hədəfləri üzərində dayanmaq olar.
İdarəetmədə yenilənmənin sadəcə yeni çağırışlardan irəli gəlməsi şəksizdir. Amma bunu da xatırladaq ki, bu islahatların aparılmasına hamıdan daha çox Avropa İttifaqı, habelə Beynəlxalq Valyuta Fondu da daxil olmaqla, qlobal maliyyə qurumları təkid edirdi.
Təbii ki, bir dövlət başçısıtək Prezident İlham Əliyev son iki onillikdə mövcud olmuş iqtidar komandasındakı “artıq çəki yığma”nı, zamanın yeni çağırışları qarşısında bəzi məmurların çaşqınlığını, onların yeni yüzilliyə mənən uyğunlaşa bilmədiyini, dövrün tələblərinə astagəl təpkisini görürdü. Üstəlik, islahatlara yönəlmə bir qrup hakimiyyət nümayəndəsində şəxsi mövqe və kapitalını itirmə qorxusu yaratmış, buna görə də, onlar hər vəchlə yenilənməyə maneə törətməyə, qarşısını ala bilməsələr belə, ən azı onu ləngitməyə köklənmişdilər.
Postsovet məkanında bu hal demək olar ki, bütün dövlətlərdə müşahidə olunub və ya olunur. İdarəetmə probleminin həllində ümumi cəhətlər olsa da, coğrafi, tarixi və milli səciyyə fərqlərinə görə hər bir dövlətin öz fərdi təcrübəsi var.
Məsələn, yaşlanmış, daha doğrusu, paslanmış kadrların yeniləri ilə əvəzlənməsinin daha məqbul variantı Rusiyada həyata keçirilir. Kreml vilayət qubernatorlarından tutmuş sahə idarələrinə qədər bir çox rəhbər vəzifələrə Qərb universitetlərinin diplomları və elmi dərəcələrinə sahib, lakin hakimiyyət iddiası olmayan, səriştəli, yerli şəraitə yaxşı bələd olan, ən əsası isə işləmək həvəsi, problemləri həll etmək bacarığı olan gənc menecer-idarəçiləri irəli çəkir. Bu nümunənin Azərbaycanda mənimsənildiyinə və hazırda həyata keçirməsinə şəkk-şübhə yoxdur.
Lakin Prezident İlham Əliyevin son təyinatları ümumi tarixi proses kimi bütün postsovet məkanında qarşıya çıxan problemi həll etmədə bənzərsiz fərdi üslubunu göstərir.
Başqa bir oxşar nümunə siyasi hakimiyyətin davamlılığının təmin edilməsidir. Hər bir iqtidar rəhbəri kimi, Prezident İlham Əliyev də götürülmüş kursun, qarşıya qoyulmuş hədəflərin məntiqi nəticəsini görmək və onları qəfil ortaya çıxa biləcək istənilən fövqəladə vəziyyətdən sığortalamaq istəyir.
Bir qədər əvvəl nümunə gətirdiyimiz Rusiyada bu məsələ Vladimir Putin-Dmitri Medvedev tandemi formasında həll edilib. Prezident İlham Əliyev-Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva hardasa bu bənzərliyi təkrarlayır. Lakin Rusiyada “Putinin varisi kim olacaq” sualının dəqiq, aydın, arxasınca nida işarəsi qoyulacaq cavabı yoxdur. Bəs Azərbaycanda?
Artıq tam əminliklə demək olar: İlham Əliyevin “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, nida işarəsi” cümləsi kimi, onun siyasi xələfinin, layiqli davamçısının kim olacağına da eyni intonasiyalı cavab var: Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban Əliyeva!
Sevinc ABBASOVA
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 16:40
Professor: Rusiya və İran Azərbaycanla Ermənistanın sülh sazişi bağlamasını istəmirlər
Bu gün, 15:38
Ermənistanın rəhbər şəxsləri terrorçuların hədəfindədir
Bu gün, 13:41
Bakı-Naxçıvan-Bakı avtobus reysləri bərpa olunur
Bu gün, 12:51
Rusiya banklarına təhlükə yaranıb
Dünən, 10:41
İki ölkə Rusiyanın artan təhdidlərinə qarşı birləşir
16-07-2025, 15:48
Paşinyan: Zəngəzur yolunda tək ABŞ deyil, digər ölkələr də maraqlıdır - (Yenilənib)
16-07-2025, 14:56
Şakdam doğrudan da casusdur? - İranda yeni qalmaqal
16-07-2025, 11:57
Zəngəzur dəhlizi məsələsi müzakirəyə çıxarılıb
16-07-2025, 10:54
Moskva daha bir milyarder ermənini Paşinyanla üz-üzə qoyub - Foto
16-07-2025, 10:26
Ukrayna hansı silahları alacaq? - Qiymətlər
15-07-2025, 17:57
Ruben Vardanyanın cinayət işi üzrə məhkəmə keçirilib - (Yenilənib)
15-07-2025, 16:33
Avropanı genişmiqyaslı müharibəyə hazırlaşmağa çağırırlar
15-07-2025, 13:47
Rusiyanın NATO-ya hücum planı var
15-07-2025, 10:16
Ukraynaya 10 milyard dollarlıq silah göndərəcəklər
15-07-2025, 09:48
Rusiyaya qarşı növbəti sanksiyanın müzakirəsinə başlayıblar
14-07-2025, 17:01
Hərbi Prokurorluqda yeni təyinatlar olub
14-07-2025, 14:30
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14-07-2025, 14:26
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
14-07-2025, 12:47
Suriya-Azərbaycan münasibətləri daha da inkişaf edəcək - Professor
14-07-2025, 11:18
Rusiya gizli nüvə bazalarında sürətli işlərə başlayıb
14-07-2025, 09:15
DTX-nın əməliyyatı: kibercinayətkar qrupun daha üzvü həbs edilib
13-07-2025, 06:13
Qum və toz fırtınaları hər il 7 milyon insanın ölümünə səbəb olur
12-07-2025, 12:27
Rusiya qonşu ölkələrdə gərginlik yaratmağa çalışır
11-07-2025, 17:32
Aİ Azərbaycan və Ermənistana çağırış edib: sülh sazişini tezləşdirin!
11-07-2025, 14:09
Mollazadə: “Danışıqlardan müsbət nəticə gözləyirik”
11-07-2025, 13:51
Cəlaloğlu: Vasitəçilər olmadan belə bir görüşün baş tutması böyük əhəmiyyətə malikdir
11-07-2025, 13:38
Ukrayna üçün final faciəli olacaq
11-07-2025, 12:34
Əliyev və Paşinyanın Əbu-Dabi görüşü yeni mərhələnin başlanğıcıdır
11-07-2025, 00:11
Ərdoğan kürd məsələsində ən riskli addımını atır
10-07-2025, 16:28
DTX-nın saxladığı "Vaqner"çi azərbaycanlılar həbs edilib
10-07-2025, 15:55
Azərbaycan ilə Ermənistan delimitasiya prosesini sürətləndirir
10-07-2025, 13:42
Ağdərədə mina partlayıb, yaralı var - (Yenilənib)
10-07-2025, 12:11
Rusiyaya və müttəfiqlərinə qarşı ölümcül sanksiya hazırlanır
10-07-2025, 10:20
Ukrayna daha bir şəhərini itirmək üzrədir
10-07-2025, 08:43
Transxəzər marşrutu işə düşür
9-07-2025, 17:21
Kremlin planı Rusiyanı xilas edə bilməyəcək
9-07-2025, 14:27
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində təxribatlar ola bilər - Ekspert
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
