Dünya Türkiyənin ayağına gəlir: iki ölkənin NATO-ya üzvlüyü qarşılığında Ankara nələri tələb edir?
Tarix: 14-05-2022 14:37 | Bölmə: Slayd
Dünya Türkiyənin ayağına gəlir: iki ölkənin NATO-ya üzvlüyü qarşılığında Ankara nələri tələb edir?

Rusiyanın Ukraynaya hücumu Finlandiya və İsveçin NATO-ya qoşulma prosesini sürətləndirib. NATO müttəfiqləri, xüsusilə ABŞ və alyansın baş katibi bu ölkələrin üzvlüyünə razılıq verərkən, Türkiyə prezidenti Ərdoğanın veto mesajı ünvanlayıb.

Reyting.az
bildirir ki, Türkiyənin mövqeyi 2009-cu ildəki oxşar prosesi xatırladır.

Prezident Ərdoğanın İsveç və Finlandiyanın NATO-ya üzvlük prosesi ilə bağlı dünənki cümə namazından sonra verdiyi açıqlamaların əks-sədaları davam edir. Prezident dünən iki ölkənin NATO-ya üzvlük prosesi ilə bağlı müsbət düşüncələrinin olmadığını bildirib.

“Skandinaviya ölkələri təəssüf ki, terror təşkilatları üçün qonaq evləri kimidir. PKK, YPG İsveç və Hollandiyada yuvalanıb. Hətta oradakı parlamentlərdə də iştirak edirlər. Belə olan halda məsələyə müsbət baxmağımız mümkünsüzdür”, - Ərdoğan Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzvülüyündən danışarkən deyib.

Bu sözlər NATO daxilində müəyyən gərginlik yaratsa da, NATO müttəfiqləri və NATO rəsmiləri Ankaranın bəzi tələblər irəli sürə biləcəyini güman edirlər.

Norveçin “Verdens Gang” qəzeti məsələ ilə bağlı hesabat dərc edib. 30 ölkədən razılığının lazım olduğu bildirilərkən, prezident Ərdoğanın bu prosesdə bəzi tələb və istəklərinin ola biləcəyi diqqətə çatdırılıb. Ankaranın bu prosesdə atacağı addımlara gələn həftə aydınlıq gətiriləcəyini qeyd edən mənbələr “Verdens Gang”a bildiriblər ki, NATO daxilində hansı tələblərin irəli sürüləcəyi maraq doğurur.

Ankaranın NATO-dan nəsə tələb edib-etməyəcəyinin müzakirəsi 2009-cu ildə Türkiyə ilə NATO arasındakı oxşar hadisəni yada salır. Həmin vaxt Türkiyə Danimarkanın keçmiş baş naziri, 2009-cu ildə NATO-nun baş katibi vəzifəsinə təyin edilmiş Anders Foq Rasmussenə veto qoyub. Dövrün baş naziri Ərdoğan, 2006-cı ildə Rasmussenin Məhəmməd peyğəmbərlə bağlı karikatura böhranını yaxşı idarə etməməkdə günahlandırıb. “Niyə bir adın üzərində qalırıq. Gəlin yeni alternativlər və yeni namizədlər tapaq. Bu, Rasmussenin şəxsi işi deyil. Biz NATO-nun zərər görməsini istəmirik”,- Ərdoğan demişdi.

Lakin bu açıqlamadan sonra prosesə o vaxtkı ABŞ prezidenti Barak Obama daxil oldu və Ankara Rasmussen namizədliyinə etiraz etmədi. O zaman verilən açıqlamalarda Obamanın Ankaraya bəzi vədlər verdiyi bildirilirdi. Bu vədlərdən birinin NATO qərargahında daha çox türk zabitlərinin təmsilçiliyi ilə bağlı olub. Ancaq bu böhrandan çıxmaq üçün o vaxt dərc olunan xəbərlərdə Obamanın, daha sonra isə prezident Abdullah Gülün NATO Sammiti zamanı Rasmussenlə görüşdüyü üzə çıxıb.

Türkiyənin son mövqeyi ABŞ və Avropada hazırda ən ciddi müzakirə mövzusudur. Ağ evin sözçüsü Cen Psaki bildirib ki, Türkiyənin Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı mövqeyinə aydınlıq gətirməyə çalışırlar.

İki Avropa ölkəsinin NATO-ya üzv olmaq istəyinə böyük dəstəyin olduğunu bildirən Psaki deyib ki, Türkiyə ilə birlikdə işləməyə davam edirik.

Pentaqonun gündəlik mətbuat brifinqində Ərdoğanın açıqlamaları gündəm olub. Pentaqonun sözçüsü Kirbi diqqətə çatdırıb ki, indiki mərhələdə Türkiyənin bu mövzudakı mövqeyini aydınlaşdırmağa çalışırlar:

“Əlbəttə, Türkiyə NATO-nun dəyərli müttəfiqidir. Türkiyənin NATO daxilində mövqeyi dəyişməyib”.

ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisi Karen Donfrid “NATO toplantısında İsveç, Finlandiya və Türkiyə arasında bu məsələ mütləq müzakirə olunacaq. Türkiyənin İsveçin müraciətini rədd edəcəyinin qəti olduğunu düşünmürəm, bu iki ölkə NATO üçün fəal əməkdaşlıq edir”,- deyib.

Finlandiyanın xarici işlər naziri Pekka Haavisto da Türkiyənin daha əvvəl Finlandiyanın NATO-da iştirakı ilə bağlı müsbət fikir bildirdiyini xatırladıb.

Görünən budur ki, Ankara öz tələblərini irəli sürmək üçün ən münasib vaxtı seçib. Bu tələblərin konkret nədən ibarət olacağı hələlik ictimaiyyətə dəqiq bəlli deyil. Amma ehtimal etmək olar ki, əsas tələb ABŞ başda olmaqla Qərb ölkələrinin Türkiyə ətrafında terrorçu PKK, YPG kimi ünsürlərlə münasibətlərinə son qoyması ilə bağlı ola bilər.

Reyting.az




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}