00:55 / 12-09-2025
Çimərlikdə qadınları videoya çəkən şəxs həbs edilib - Foto
00:39 / 12-09-2025
Rusiyada vergiləri artırmaq istəyirlər
00:35 / 12-09-2025
ABŞ-nın hərbi gəmisi İrana yaxınlaşır
00:28 / 12-09-2025
İki ölkə Polşaya döyüş təyyarələri göndərir
00:21 / 12-09-2025
Netanyahu: Fələstin dövləti olmayacaq
00:10 / 12-09-2025
Zelenski liderləri üçtərəfli sammitə çağırır
00:07 / 12-09-2025
Rusiya Ukrayna sərhədi yaxınlığındakı hava limanını açıb
00:04 / 12-09-2025
Tramp: Hücum etsəniz, sizi ovlayacağıq
00:02 / 12-09-2025
Zelenski Trampın xüsusi nümayəndəsi ilə görüşüb
23:47 / 11-09-2025
ABŞ senatoru: "Bakı ilə İrəvan arasında sülh Mərkəzi Asiya üçün vacibdi"
22:53 / 11-09-2025
Qubada güclü sel körpünü dağıdıb
22:29 / 11-09-2025
ABŞ husilərə ən böyük sanksiyasını tətbiq edib
18:03 / 11-09-2025
Lukaşenko: "Sülhün bərqərar olmasında Trampa kömək etməyə hazıram"
17:57 / 11-09-2025
"SOCAR Romania” rəsmisi haqda şok iddialar yayılıb
17:43 / 11-09-2025
Keçmiş sevgilisindən Hidayətə ittihamlar - “550 min pulumu ələ keçirib, məni dəfələrlə döyüb”
17:27 / 11-09-2025
Gürcüstanın keçmiş müdafiə naziri həbs edilib
17:24 / 11-09-2025
İki NATO ölkəsi Rusiya və Belarusla sərhəddə səmanı bağlayıb
17:06 / 11-09-2025
Onlayn bilet satışı adı altında kiberdələduzluq halları artır
17:04 / 11-09-2025
İsrail şirkəti: "Abşeronun su probleminin həlli üçün ən yaxşı texnologiyalar seçilir"
16:36 / 11-09-2025
Prezident İlham Əliyev sərəncam imzalayıb
16:26 / 11-09-2025
Sürücülük vəsiqəsi ilə bağlı yeni qərar verilib
16:23 / 11-09-2025
Zelenski: Polşaya hücum 2014-cü il Krım hadisələrinə bənzəyir
16:23 / 11-09-2025
Konstitusiya Məhkəməsinə Aparat rəhbəri təyin olunub
16:20 / 11-09-2025
ICESCO Nəsimi Festivalının tərəfdaşı olub
16:11 / 11-09-2025
"Qarabağ" klubu iki nigeriyalı futbolçu alıb
16:08 / 11-09-2025
Bu şəxslərə psixotrop maddələr pulsuz veriləcək - Qərar
15:48 / 11-09-2025
Belarusda 50-dən çox siyasi məhbus azadlığa buraxılıb
15:15 / 11-09-2025
Ankara şəhərində zəlzələ olub
15:06 / 11-09-2025
Sığorta şirkətlərindən şikayətlər artır - Siyahı
14:53 / 11-09-2025
Dövlət obyektləri icarəyə verilir - Siyahı
09:10 / 09-09-2025
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
18:05 / 07-09-2025
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
13:20 / 07-09-2025
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
06:10 / 11-09-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
23:31 / 08-09-2025
“Tesla” ABŞ-da bazar payını itirir
23:10 / 08-09-2025
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
00:57 / 08-09-2025
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
15:20 / 08-09-2025
Xocalı və Ağdərəyə növbəti köç olub - (Yenilənib) - Fotolar
11:56 / 08-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
16:29 / 08-09-2025
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
23:20 / 08-09-2025
ABŞ düşüncələrə nəzarət etməyə çalışır
00:04 / 08-09-2025
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
İnsanlar "Y" xromosomu olmadan yaşayacaq
Tarix: 03-09-2024 17:28 | Bölmə: Cəmiyyət
Kişilərin və bəzi heyvanların cinsini təyin edən "Y" xromosomu bir milyon il ərzində yox ola bilər. Bununla növlərin sağ qalması təhlükə altına düşər. Bəs görəsən, "Y" xromosomu olmayan gələcək bəşəriyyət mümkündürmü?
Reyting.az-ın pravda.ru nəşrinə istinadla verdiyi məlumata görə, elm adamları bu suala cavab tapmağa çalışıblar.
Alimlər bildiriblər ki, fərqli növdən olan iki siçovul artıq buna uyğunlaşıb. Həmin siçovullar xromosom olmadan tam sərbəst şəkildə öz mövcudluğuna davam edir.
Tədqiqatlar sübuta yetirib ki, tikanlı siçovul qruplarında tamamilə Y xromosomunu əvəz edən yeni bir gen inkişaf edib. Lakin qəribə olsa da, məməlilərdə həmişə cinsi təyinetmə sistemi belə qurulub, dişilərdə iki "X" xromosomu və insanların arasında, xüsusilə də kişilərdə isə daima bir "X" və ya bir "Y" mövcud olub. Bu Y xromosomunda cəmi 55, "X" xromosomunda isə təxminən 900-dən çox gen var. Əsas cinsiyyət geni SRY kişi cinsiyyət orqanlarının inkişafına cavabdeh olan digər genləri aktivləşdirir.
Maraqlıdır ki, Avstraliya platypusunun da fərqli cinsi xromosomları var və onun XY sistemi əvvəlcə ancaq bir xromosom kimi inkişaf edir. Son 166 milyon il ərzində isə "Y" xromosomu xeyli sayda gen itirib. Əgər bu belə davam edərsə, o, 11 milyon il sonra tamamilə yoxa çıxa bilər.
Alimlərin fikrincə, bu sahədə tədqiqatları genişləndirmək üçün ancaq siçovullar ilə kişilər arasında əhatəli elmi araşdırmalar, eləcə də müqayisələr aparmaq gərəkdir.
Bəzi siçovul növləri artıq Y xromosomunu itirsə də, hələ də fəaliyyət göstərən yeni "X" xromosomuna malikdir. Elm adamları hətta tikanlı siçovullarda SRY-nin iştirakı olmadan da cinsi təyin etmək üçün kritik gen sayılan SOX9-u aktivləşdirməyə belə qabil olan genetik ardıcıllıq aşkar ediblər. Bu əhəmiyyətli və yeni kəşf insanlarda dəqiq cinsi təyinetmənin gələcəyi, həmçinin də mümkün alternativ mexanizmlərlə bağlı suallar doğurur.
Nəşr yazır: "Belə çıxır ki, "Y" xromosomu olmasa, bəşəriyyət tamamilə yox olmaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər. Lakin bununla belə, "Y" xromosomunu əvəz edən yeni bir genin meydana çıxma ehtimalı da var. Bu isə gender təyini ilə bağlı işlək mexanizmlərdə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola bilər ki, əldə olunan nəticə öz növbəsində cəmiyyətə, onun strukturuna istər-istəməz çox böyük təsir göstərəcək. Əgər, heç bir şey dəyişməzsə, milyonlarla il sonra Yer kürəsi tamamilə fərqli olacaq, cinsiyyət mənsubiyyəti isə tam yeni, hələ ki, elmə bəlli olmayan üsullarla müəyyən ediləcək".
Alimlər vurğulayır ki, həmin proseslərin səbəb və nəticələri əks-effekt də yarada bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 03-09-2024 17:28 | Bölmə: Cəmiyyət
Kişilərin və bəzi heyvanların cinsini təyin edən "Y" xromosomu bir milyon il ərzində yox ola bilər. Bununla növlərin sağ qalması təhlükə altına düşər. Bəs görəsən, "Y" xromosomu olmayan gələcək bəşəriyyət mümkündürmü?
Reyting.az-ın pravda.ru nəşrinə istinadla verdiyi məlumata görə, elm adamları bu suala cavab tapmağa çalışıblar.
Alimlər bildiriblər ki, fərqli növdən olan iki siçovul artıq buna uyğunlaşıb. Həmin siçovullar xromosom olmadan tam sərbəst şəkildə öz mövcudluğuna davam edir.
Tədqiqatlar sübuta yetirib ki, tikanlı siçovul qruplarında tamamilə Y xromosomunu əvəz edən yeni bir gen inkişaf edib. Lakin qəribə olsa da, məməlilərdə həmişə cinsi təyinetmə sistemi belə qurulub, dişilərdə iki "X" xromosomu və insanların arasında, xüsusilə də kişilərdə isə daima bir "X" və ya bir "Y" mövcud olub. Bu Y xromosomunda cəmi 55, "X" xromosomunda isə təxminən 900-dən çox gen var. Əsas cinsiyyət geni SRY kişi cinsiyyət orqanlarının inkişafına cavabdeh olan digər genləri aktivləşdirir.
Maraqlıdır ki, Avstraliya platypusunun da fərqli cinsi xromosomları var və onun XY sistemi əvvəlcə ancaq bir xromosom kimi inkişaf edir. Son 166 milyon il ərzində isə "Y" xromosomu xeyli sayda gen itirib. Əgər bu belə davam edərsə, o, 11 milyon il sonra tamamilə yoxa çıxa bilər.
Alimlərin fikrincə, bu sahədə tədqiqatları genişləndirmək üçün ancaq siçovullar ilə kişilər arasında əhatəli elmi araşdırmalar, eləcə də müqayisələr aparmaq gərəkdir.
Bəzi siçovul növləri artıq Y xromosomunu itirsə də, hələ də fəaliyyət göstərən yeni "X" xromosomuna malikdir. Elm adamları hətta tikanlı siçovullarda SRY-nin iştirakı olmadan da cinsi təyin etmək üçün kritik gen sayılan SOX9-u aktivləşdirməyə belə qabil olan genetik ardıcıllıq aşkar ediblər. Bu əhəmiyyətli və yeni kəşf insanlarda dəqiq cinsi təyinetmənin gələcəyi, həmçinin də mümkün alternativ mexanizmlərlə bağlı suallar doğurur.
Nəşr yazır: "Belə çıxır ki, "Y" xromosomu olmasa, bəşəriyyət tamamilə yox olmaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər. Lakin bununla belə, "Y" xromosomunu əvəz edən yeni bir genin meydana çıxma ehtimalı da var. Bu isə gender təyini ilə bağlı işlək mexanizmlərdə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola bilər ki, əldə olunan nəticə öz növbəsində cəmiyyətə, onun strukturuna istər-istəməz çox böyük təsir göstərəcək. Əgər, heç bir şey dəyişməzsə, milyonlarla il sonra Yer kürəsi tamamilə fərqli olacaq, cinsiyyət mənsubiyyəti isə tam yeni, hələ ki, elmə bəlli olmayan üsullarla müəyyən ediləcək".
Alimlər vurğulayır ki, həmin proseslərin səbəb və nəticələri əks-effekt də yarada bilər.
Oqtay QORÇU
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 22:53
Qubada güclü sel körpünü dağıdıb
Dünən, 17:43
Keçmiş sevgilisindən Hidayətə ittihamlar - “550 min pulumu ələ keçirib, məni dəfələrlə döyüb”
Dünən, 12:13
Mars üçün könüllülər seçiblər - Foto
Dünən, 10:13
“Habertürk” və “Show TV” dövlət nəzarətinə götürülüb
Dünən, 09:28
Dövlət sərhədimizi pozan iki iranlı saxlanılıb
10-09-2025, 17:54
Prokurorluq keçmiş memarın barəsindəki hökmdən protest verib
10-09-2025, 17:16
"Coca-Cola" Rusiya şirkətini məhkəməyə verib
10-09-2025, 12:59
Azərbaycanda havadan su əldə ediləcək
10-09-2025, 12:14
Sabah hava yağışlı olacaq - Proqnoz
10-09-2025, 11:03
Ağdamda 16 yaşlı qızı zorlayıblar - 4 nəfər saxlanılıb
10-09-2025, 10:49
Sərhədimizi pozan əcnəbi saxlanılıb
10-09-2025, 10:24
Sabirabadda 14 yaşlı qızla 20 yaşlı oğlan nişanlanıb, ata həbs edilib
10-09-2025, 10:00
Bakıya narkotik gətirməyi planlaşdıran şəxs tutulub
9-09-2025, 19:05
Müəllimlərin işə qəbulu: apellyasiya nəticələri elan olunub
9-09-2025, 15:53
Qüdrət Həsənquliyev: "Zabitlərə ev verməkdənsə, onlara..."
9-09-2025, 15:52
Şirkət direktoru və digərlərinin cəzası azaldılıb
9-09-2025, 14:34
Şuşada polis postunun suyunu qəsdən kəsən hotel sahibi həbs olunub
9-09-2025, 13:15
Sabahın hava proqnozu açqlanıb
9-09-2025, 13:02
Sumqayıtda avtoxuliqanlar saxlanılıb
9-09-2025, 12:24
Saatlıda qadın tutulub - Narkotiklə
9-09-2025, 12:15
Gəncədən Kəlbəcərə ilk avtobus reysi açılıb
9-09-2025, 12:02
Bakıda evdən oğurluq edən qadın saxlanılıb
9-09-2025, 11:01
Yasda ehsan ləğv edilir? - Açqlama
9-09-2025, 10:22
Gəncə hava limanında qızıl-zinət əşyaları oğurlanıb
9-09-2025, 08:14
Qatilin vəkili üçün pul toplayırlar - Foto
8-09-2025, 18:14
TƏBİB-in elektron sistemində problem yaranıb
8-09-2025, 17:11
Xəzər dənizində brakonyer saxlanılıb - Video
8-09-2025, 17:09
Ali təhsil müəssisələrinə qeydiyyat müddəti uzadılıb
8-09-2025, 16:35
Milli Məclisə yeni qanun layihəsi göndərilib
8-09-2025, 15:39
"Bulvar"ın keçmiş rəhbəri özünü təqsirli saymır - Məhkəmə prosesi
8-09-2025, 14:05
Laçında traktor dərəyə aşıb: bir nəfər ölüb
8-09-2025, 13:59
İcraçı direktor vəzifədən azad olunub
8-09-2025, 12:34
Sabah yağış yağacaq
8-09-2025, 10:02
Britaniyada mağaza binasının altında 317 skelet tapılıb
7-09-2025, 18:05
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
7-09-2025, 12:15
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
5-09-2025, 18:42
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
5-09-2025, 17:30
Bəxtiyar Məmmədova Alay komandiri vəzifəsi həvalə olunub
5-09-2025, 17:07
Əli Əsədov qərar imzalayıb
5-09-2025, 16:58
Qadını maşınla vuran sürücü döyülüb
5-09-2025, 16:41
Bakıda evlərə girən qadın saxlanııb - Video
5-09-2025, 13:36
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
5-09-2025, 12:37
Füzulidə yanğın törədən şəxs tutulub
5-09-2025, 12:33
İçərişəhərdə yeni Xidmət Mərkəzi fəaliyyətə başlayıb
5-09-2025, 11:32
Müəllimlərin təkrar sertifikasiyasının müsahibə nəticələri açıqlanıb
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
