İnsanlar "Y" xromosomu olmadan yaşayacaq

Xəbər lenti

14:13 / 22-11-2024

İran ABŞ-la danışıqlara gedəcək, yoxsa...

14:06 / 22-11-2024

Pərviz Şahbazov türkiyəli nazirlə müzakirə aparıb

13:54 / 22-11-2024

Ana və qızı xuliqanlığa görə həbs edilib

13:47 / 22-11-2024

Ruslar şəhərin 25 faizini ələ keçirib, döyüşlər davam edir - Foto

13:36 / 22-11-2024

ABŞ Polşadakı hərbi bazasını yüksək hazırlıq vəziyyətinə gətirib

13:27 / 22-11-2024

Türk ordusu daha beş terrorçunu zərərsizləşdirib

13:23 / 22-11-2024

Dövlət Xidməti daha 12 maşını satışa çıxarıb - Siyahı

13:21 / 22-11-2024

Putin Rusiyasını ifşa edən "Pis ruslar" kitabı nəşr olunub

13:09 / 22-11-2024

Putin nüvə silahından istifadə edə bilər - Xəbərdarlıq

13:02 / 22-11-2024

Keçmiş mərkəz direktoru vəzifəyə təyin olunub

12:53 / 22-11-2024

ABŞ rus ordusunu məğlub edə biləcək silah hazırlayıb

12:47 / 22-11-2024

Sabahın hava proqnozu açıqlanıb

12:35 / 22-11-2024

Ruslar bir məntəqəni işğal edib, daha səkkizinə doğru irəliləyir - Foto

12:23 / 22-11-2024

Dövlətə məxsus 35 su nəqliyyatı vasitəsi hərraca çıxarılıb - Siyahı

12:06 / 22-11-2024

İlham Əliyev İsrailin nəqliyyat və yol təhlükəsizliyi nazirini qəbul edib

12:00 / 22-11-2024

FIFA referisi Kamal Umudlu beynəlxalq oyuna təyinat alıb

11:54 / 22-11-2024

“Əmək miqrasiyası kvotasının müəyyən edilməsi Qaydası” dəyişib

11:45 / 22-11-2024

Polkovnikin oğlu ev dustaqlığına buraxılıb

11:09 / 22-11-2024

Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva sərgiləri ziyarət ediblər - Fotolar

11:05 / 22-11-2024

20 təyyarə və 6 döyüş gəmisi Tayvan sahillərinə yaxınlaşıb

11:01 / 22-11-2024

Dünyanın ən hündür və ən balaca qadını bir araya gəlib - Foto

10:38 / 22-11-2024

PSJ futbolçu ilə müqavilənin müddətini uzadacaq

10:21 / 22-11-2024

“Vətəndaş A” serialının rejissoru: "Həmin qeyri-etik ifadə montajda gözdən yayınıb"

10:04 / 22-11-2024

Klarnet ifaçısı aparıcıları hədələyib - Foto

10:01 / 22-11-2024

Xanəndə Ramiz Bəşirov vəfat edib

09:50 / 22-11-2024

Bondi ABŞ-nın baş prokuroru olacaq

09:46 / 22-11-2024

İcra başçısının birinci müavini məhkəmədə uduzub

09:44 / 22-11-2024

Antonov: “Eskalasiyanı dayandırmağın vaxtı çatıb”

09:32 / 22-11-2024

Moskva səsdəniti raketlərini işə salıb

09:26 / 22-11-2024

Bayden Netanyahunun həbsinə dair qərara münasibət bildirib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

12:28 / 18-11-2024

Turan Manafzadə: “Mədəniyyət diplomatiyasından yararlanmağı bacarmalıyıq” - Müsahibə

12:05 / 19-11-2024

MMC vətəndaşın mənzilini dağıdıb, indi də obyektini ələ keçirmək istəyir - Fotolar

13:32 / 21-11-2024

Dünyanın ən güclü donanmaları... - Qardaş Türkiyə siyahıda neçəncidir?

19:50 / 19-11-2024

Beynəlxalq Bank 272 min manat cərimələnib

16:45 / 20-11-2024

Nazir: "Regionlardakı bəzi poçt şöbələrinin bağlanması araşdırılacaq"

16:22 / 20-11-2024

“Real Betis” klubunun nümayəndəsi Bakıda nəyə təəccüblənib? - Foto

15:29 / 18-11-2024

Daha üç şəhərə konsul təyinatı olub - Siyahı

16:45 / 21-11-2024

Prezident iki Mərkəzi ləğv edib - Sərəncam

10:03 / 20-11-2024

Azərbaycan və Türkiyənin bələdiyyə təşkilatları arasında görüş keçirilib - Fotolar

17:09 / 18-11-2024

Deputatın oğlu yeni vəzifəyə təyin olunub

09:37 / 21-11-2024

Naxçıvan səhiyyəsində həbslər başlayıb

15:55 / 20-11-2024

Deputatın "Zəngimcell" oyunu: "Balansınız bitmişdir..."

İnsanlar "Y" xromosomu olmadan yaşayacaq
Tarix: 03-09-2024 17:28 | Bölmə: Cəmiyyət

Şirift ölçüsü:

Kişilərin və bəzi heyvanların cinsini təyin edən "Y" xromosomu bir milyon il ərzində yox ola bilər. Bununla növlərin sağ qalması təhlükə altına düşər. Bəs görəsən, "Y" xromosomu olmayan gələcək bəşəriyyət mümkündürmü?

Reyting.az-ın pravda.ru nəşrinə istinadla verdiyi məlumata görə, elm adamları bu suala cavab tapmağa çalışıblar.

Alimlər bildiriblər ki, fərqli növdən olan iki siçovul artıq buna uyğunlaşıb. Həmin siçovullar xromosom olmadan tam sərbəst şəkildə öz mövcudluğuna davam edir.

Tədqiqatlar sübuta yetirib ki, tikanlı siçovul qruplarında tamamilə Y xromosomunu əvəz edən yeni bir gen inkişaf edib. Lakin qəribə olsa da, məməlilərdə həmişə cinsi təyinetmə sistemi belə qurulub, dişilərdə iki "X" xromosomu və insanların arasında, xüsusilə də kişilərdə isə daima bir "X" və ya bir "Y" mövcud olub. Bu Y xromosomunda cəmi 55, "X" xromosomunda isə təxminən 900-dən çox gen var. Əsas cinsiyyət geni SRY kişi cinsiyyət orqanlarının inkişafına cavabdeh olan digər genləri aktivləşdirir.

Maraqlıdır ki, Avstraliya platypusunun da fərqli cinsi xromosomları var və onun XY sistemi əvvəlcə ancaq bir xromosom kimi inkişaf edir. Son 166 milyon il ərzində isə "Y" xromosomu xeyli sayda gen itirib. Əgər bu belə davam edərsə, o, 11 milyon il sonra tamamilə yoxa çıxa bilər.

Alimlərin fikrincə, bu sahədə tədqiqatları genişləndirmək üçün ancaq siçovullar ilə kişilər arasında əhatəli elmi araşdırmalar, eləcə də müqayisələr aparmaq gərəkdir.

Bəzi siçovul növləri artıq Y xromosomunu itirsə də, hələ də fəaliyyət göstərən yeni "X" xromosomuna malikdir. Elm adamları hətta tikanlı siçovullarda SRY-nin iştirakı olmadan da cinsi təyin etmək üçün kritik gen sayılan SOX9-u aktivləşdirməyə belə qabil olan genetik ardıcıllıq aşkar ediblər. Bu əhəmiyyətli və yeni kəşf insanlarda dəqiq cinsi təyinetmənin gələcəyi, həmçinin də mümkün alternativ mexanizmlərlə bağlı suallar doğurur.

Nəşr yazır: "Belə çıxır ki, "Y" xromosomu olmasa, bəşəriyyət tamamilə yox olmaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər. Lakin bununla belə, "Y" xromosomunu əvəz edən yeni bir genin meydana çıxma ehtimalı da var. Bu isə gender təyini ilə bağlı işlək mexanizmlərdə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola bilər ki, əldə olunan nəticə öz növbəsində cəmiyyətə, onun strukturuna istər-istəməz çox böyük təsir göstərəcək. Əgər, heç bir şey dəyişməzsə, milyonlarla il sonra Yer kürəsi tamamilə fərqli olacaq, cinsiyyət mənsubiyyəti isə tam yeni, hələ ki, elmə bəlli olmayan üsullarla müəyyən ediləcək".

Alimlər vurğulayır ki, həmin proseslərin səbəb və nəticələri əks-effekt də yarada bilər.

Oqtay QORÇU

Ana səhifəyə dön