07:23 / 16-05-2024
Baş nazir: “İsrail ABŞ-sız da qələbə çala bilər”
01:14 / 16-05-2024
Rusiya prezidenti Çinə səfər edib
00:26 / 16-05-2024
Bakıdakı "Ağ çiçəyim" mağazası yanıb - Yenilənib
23:46 / 15-05-2024
Ermənistanla sərhəd xəttinin koordinatları ilə bağlı protokol imzalanıb
21:26 / 15-05-2024
Qubad İbadoğlu siyasi fəaliyyətini dayandırıb
19:51 / 15-05-2024
İlham Əliyev baş nazirə hücumu şiddətlə qınayır
19:37 / 15-05-2024
Lukaşenko Azərbaycana dövlət səfərinə gəlib - (Yenilənib)
18:56 / 15-05-2024
“Abzas Media” işi: Anar Məmmədli ilə Sevinc Vaqifqızı ev dustaqlığına buraxılmayıb
18:37 / 15-05-2024
Qadına qarşı əxlaqsız hərəkət edən şəxs tutulub - Video
18:12 / 15-05-2024
Çin və Rusiyanın iqtisadi əməkdaşlığı dünyanı sarsıda bilər
18:09 / 15-05-2024
İlham Əliyev Qlobal Dialoq Forumunun iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb
17:58 / 15-05-2024
Əfv Komissiyası 100-dən artıq müraciətə baxıb - (Yenilənib)
17:38 / 15-05-2024
General Tofiq Həsənov hökmdən apellyasiya şikayəti verib
17:27 / 15-05-2024
Rusiya Almaniyadakı mitinqlərdən Ukraynaya qarşı istifadə edir
17:25 / 15-05-2024
Slovakiyanın baş naziri güllələnib
17:18 / 15-05-2024
Etirazçılar yürüşə, İrəvan polisi həbslərə başlayıb
17:09 / 15-05-2024
Qarabağ separatçılarının həbs müddəti uzadılıb
17:03 / 15-05-2024
Ukrayna cəbhənin bir istiqamətində rusların hücumunu dayandırıb
16:58 / 15-05-2024
“Veysəloğlu” ölkədən külli miqdarda valyuta çıxarıb
16:55 / 15-05-2024
Toyda ədəbsizlik: bəyin dostları gəlinin otağına daxil olaraq... - Foto
16:35 / 15-05-2024
SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenti ilə bağlı qalmaqal - Gəlini ölkə rəhbərliyinə şikayət eidb (Video)
16:24 / 15-05-2024
Blinken: “Artıq Ukraynaya nəsə çatdırılıb”
16:13 / 15-05-2024
Prezident tibb müəssisələri ilə bağlı fərman verib
16:05 / 15-05-2024
Ədliyyə Nazirliyinə yeni sözçü təyin edilib
16:03 / 15-05-2024
Bakıda 202 nəfərə zərər vuran qadın tutulub
15:57 / 15-05-2024
Çinin məxfi hərbi gəmisi ilk səyahətinə başlayıb - Foto
15:48 / 15-05-2024
İrəvanda gərginlik: şəhərə əlavə qüvvə yeridilib - Video
15:37 / 15-05-2024
Qarabağdakı sülhməramlılar təltif olunub
15:32 / 15-05-2024
Xarkovda döyüşlər yenidən şiddətlənir... - Ukrayna ordusu geri çəkilir
15:15 / 15-05-2024
Samir Nuriyev Belarus baş nazirinin müavini ilə görüşüb - Fotolar
20:54 / 11-05-2024
Rusiyanın neft tankerləri problemlə üzləşib
14:00 / 11-05-2024
Şiddətli döyüşlər: ruslar Xarkov vilayətinə hücuma keçib - (Yenilənib)
08:07 / 11-05-2024
Şuşa və Laçında Beynəlxalq Musiqi Festivalı başlayır
19:49 / 11-05-2024
İsrail təmsilçisinin "Avroviziya"dan kənarlaşdırılması tələb olunur
08:50 / 14-05-2024
ABŞ dövlət katibi Kiyevə gəlib - (Yenilənib) - Foto
08:23 / 12-05-2024
“Avroviziya-2024” mahnı müsabiqəsinin qalibi müəyyənləşib
17:49 / 11-05-2024
Azərbaycanda güclü zəlzələ olub - (Yenilənib)
18:13 / 13-05-2024
Prezident daha üç rəsmi qonağı qəbul edib - (Yenilənib) - Foto
14:31 / 14-05-2024
Şuşa şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - Yenilənib
07:48 / 11-05-2024
Keçmiş müşavir: “Ukrayna korrupsiya bataqlığındadır”
19:00 / 11-05-2024
Prezident İlham Əliyev Şuşada ICESCO-nun Baş direktorunu qəbul edib - Foto
BMT-nin Əhali Fondu: “Demoqrafik dəyişiklik böhran deyil”
Tarix: 29-11-2021 12:18 | Bölmə: Cəmiyyət
A. Armitaj
Avropa ciddi nəticələri olan demoqrafik keçidin ortasındadır. İnsanlar daha az uşaq sahibi olur və daha uzun və sağlam həyat yaşayırlar. Bir çoxları isə daha yaxşı imkanlar axtarışında bir yerdən digərinə hərəkətdədirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, BMT-nin Əhali Fondunun Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional ofisinin direktoru Alanna Armitajın məqaləsində yer alıb.
A. Armitaj daha sonra yazır:
Nəticədə Avropa əhalisi sürətlə yaşlanmaqdadır. Artıq bu gün hər dörd avropalıdan birinin yaşı 60 və daha yuxarıdır. 2050-ci ilə qədər qitə əhalisinin üçdə birindən çoxu bu yaş qrupunda olacaq.
Bəzi ölkələrin əhalisi isə azalmağa başlayıb. Bu, əsasən doğuş nisbətlərinin xüsusilə aşağı olduğu, bir çox insanın başqa yerlərdə işləmək üçün ölkələrini tərk etdiyi və hökumətlərin immiqrantları cəlb edə bilmədiyi və ya istəmədiyi Mərkəzi və Şərqi Avropada baş verir.
Bu demoqrafik dəyişikliklər çox vaxt böhran kimi təsvir olunur. Ancaq bu dəyişiklikləri şərtləndirən əsas amillərə əslində başqa yöndən də baxmaq mümkündür. Ölkələrin əhalisi yaşlanır, çünki insanlar daha sağlam və daha uzun yaşayırlar. Doğuş nisbətləri daha aşağıdır - bu həm də o səbəbdəndir ki, qadınlar daha çox sözə, daha çox seçimə və imkana malikdirlər. Və bəzi yerlərdə əhali sayının azalması da insanların harada yaşamaq və işləmək istədiklərini seçməklə bağlı daha çox azadlığa malik olmasından qaynaqlanır.
Bununla belə, demoqrafik dəyişikliyin təsirləri ilə məşğul olmaq asan deyil. Getdikcə daha da azalan əmək qabiliyyətli insanların hesabına getdikcə artan yaşlı insanların güzəranı təmin edilməlidir. Bu səbəbdən, sosial sistemlər böyük təzyiq altındadır. Həmçinin daha seyrək məskunlaşmış kənd yerlərində infrastruktur və xidmətlərin saxlanması da bir qayda olaraq baha başa gəlir.
Sadalananlar ekzistensial təhlükələr deyil, həllini tələb edən çağırışlardır. Yaxşı xəbər isə odur ki, demoqrafik dəyişikliyin təsirlərinin aradan qaldırılmasında nəyin işlədiyinə və nəyin işləmədiyinə dair artan konsensus var.
Əsas diqqət, xüsusən də Şərqi Avropada, doğum əmsalının artırılmasına yönəldilib və hökumətlər insanları daha çox uşaq sahibi olmağa həvəsləndirmək üçün onlara maddi güzəşt imkanları yaratmağa çalışıblar. Əlimizdə olan dəlillər bunun çox yaxşı nəticə vermədiyini göstərir: doğum nisbətləri müvəqqəti olaraq arta bilər, lakin ümumiyyətlə qadınların həyatları boyu sahib olduğu uşaqların sayı demək olar ki dəyişmir. Hətta doğuş nisbətlərinin artdığı yerlərdə belə müsbət dəyişikliklər böyük deyil və Avropanın heç bir ölkəsi, hətta ÜDM-nin ən böyük hissəsini ailə dəstək proqramlarına yatıran ölkələr belə əhali dinamikasının nəinki yüksəlməsini, hətta stabilliyini təmin edəcək dərəcəyə belə yaxınlaşmayıb.
Lakin bu o demək deyil ki, ailələrə dəstək göstərilməsi özünü doğrultmur. Əksinə, gənclərin ailə həyatı qurmasını asanlaşdıran ağıllı tədbirlər insanların istədikləri sayda uşaq sahibi olmasına imkan yaratmaq baxımından vacibdir. Bunun üçün insanların uşaqlarla bağlı qərarlar qəbul edərkən qarşılaşdıqları bir çox maneələrin aradan qaldırılması tələb olunur: buraya iqtisadi qeyri-müəyyənliklər, yüksək mənzil qiymətləri, artan sonsuzluq, əlçatan uşaq baxımı xidmətlərinin olmaması və qadınlardan öz karyeralarını qurban verərək ailənin qayğı yükünü tək öz çiyinlərində daşıması ilə bağlı gözləntilər aiddir.
Geniş mənada isə demoqrafik dəyişikliyə cavab verilməsində instrumental olan addım məhz insanların öz həyatları və gələcəkləri ilə bağlı qərarları və imkanlarına təsir edən çoxsaylı sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni reallıqlardan doğan çağırışları həll etməyə qadir olan, əhəmiyyətli dərəcədə sübut və dəlillərə əsaslanan və mərkəzində insan amili dayanan əhatəli siyasətlər çərçivəsinin reallaşdırılmasıdır.
Əgər bu iş düzgün aparılarsa, demoqrafik dəyişiklik ölkələri daha firavan gələcəyə apara biləcək innovasiyalar üçün imkanlar aça bilər. Mərkəzi və Şərqi Avropa regionunda yerləşən Rumıniyadakı Kluj və ya Serbiyadakı Belqrad kimi şəhərlər də məhz ölkə daxilindən və xaricdən istedadları cəlb edərək texnologiya sənayesi üçün əsas mərkəzlər kimi meydana çıxıb.
Bütün Avropada miqrantlar COVID-19 pandemiyası səbəbindən evlərinə qayıtdılar və özləri ilə öz yeni bacarıqlarını, nou-hau və əlaqələrini də gətirdilər. Rəqəmsal köçərilər daha yaşıl, daha stressiz, daha ailəcanlı həyat axtarışına çıxdıqca kənd yerləri də bundan canlanma görür. Hökumətlər yaşlı insanların verdiyi töhfələrdən faydalanmaq və onları iqtisadiyyata və cəmiyyətə daha yaxşı inteqrasiya etmək yollarını sınaqdan keçirir. Həmçinin indiyədək istifadə olunmayan resurslardan istifadə edərək əmək bazarlarını və ictimai həyatı insanlar üçün daha geniş miqyasda əlçatan edir. Bütün bunlar ölkələrə demoqrafik problemlərin öhdəsindən daha yaxşı gəlməyə kömək edir.
BMT-nin Əhali Fondu Bolqarıstan hökuməti ilə birlikdə innovativ həlləri müzakirə etmək və Demoqrafik Dayanıqlıq Onilliyinə başlamaq üçün 1-2 dekabr 2021-ci il tarixlərində Bolqarıstanın paytaxtı Sofiyada keçiriləcək yüksək səviyyəli konfransda Avropanın hər yerindən hökumətləri və rəy liderlərini bir araya gətirir.
Artıq uzun müddətdir ictimai fikirdə hökmranlıq edən narahatlıq və həyəcan ab-havasını geridə qoymağın və demoqrafik dəyişikliyə daha əhatəli, müxtəlif və nəhayət, daha güclü və firavan cəmiyyətlər qurmaq imkanı kimi baxmağın zamanıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-11-2021 12:18 | Bölmə: Cəmiyyət
A. Armitaj
Avropa ciddi nəticələri olan demoqrafik keçidin ortasındadır. İnsanlar daha az uşaq sahibi olur və daha uzun və sağlam həyat yaşayırlar. Bir çoxları isə daha yaxşı imkanlar axtarışında bir yerdən digərinə hərəkətdədirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, BMT-nin Əhali Fondunun Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional ofisinin direktoru Alanna Armitajın məqaləsində yer alıb.
A. Armitaj daha sonra yazır:
Nəticədə Avropa əhalisi sürətlə yaşlanmaqdadır. Artıq bu gün hər dörd avropalıdan birinin yaşı 60 və daha yuxarıdır. 2050-ci ilə qədər qitə əhalisinin üçdə birindən çoxu bu yaş qrupunda olacaq.
Bəzi ölkələrin əhalisi isə azalmağa başlayıb. Bu, əsasən doğuş nisbətlərinin xüsusilə aşağı olduğu, bir çox insanın başqa yerlərdə işləmək üçün ölkələrini tərk etdiyi və hökumətlərin immiqrantları cəlb edə bilmədiyi və ya istəmədiyi Mərkəzi və Şərqi Avropada baş verir.
Bu demoqrafik dəyişikliklər çox vaxt böhran kimi təsvir olunur. Ancaq bu dəyişiklikləri şərtləndirən əsas amillərə əslində başqa yöndən də baxmaq mümkündür. Ölkələrin əhalisi yaşlanır, çünki insanlar daha sağlam və daha uzun yaşayırlar. Doğuş nisbətləri daha aşağıdır - bu həm də o səbəbdəndir ki, qadınlar daha çox sözə, daha çox seçimə və imkana malikdirlər. Və bəzi yerlərdə əhali sayının azalması da insanların harada yaşamaq və işləmək istədiklərini seçməklə bağlı daha çox azadlığa malik olmasından qaynaqlanır.
Bununla belə, demoqrafik dəyişikliyin təsirləri ilə məşğul olmaq asan deyil. Getdikcə daha da azalan əmək qabiliyyətli insanların hesabına getdikcə artan yaşlı insanların güzəranı təmin edilməlidir. Bu səbəbdən, sosial sistemlər böyük təzyiq altındadır. Həmçinin daha seyrək məskunlaşmış kənd yerlərində infrastruktur və xidmətlərin saxlanması da bir qayda olaraq baha başa gəlir.
Sadalananlar ekzistensial təhlükələr deyil, həllini tələb edən çağırışlardır. Yaxşı xəbər isə odur ki, demoqrafik dəyişikliyin təsirlərinin aradan qaldırılmasında nəyin işlədiyinə və nəyin işləmədiyinə dair artan konsensus var.
Əsas diqqət, xüsusən də Şərqi Avropada, doğum əmsalının artırılmasına yönəldilib və hökumətlər insanları daha çox uşaq sahibi olmağa həvəsləndirmək üçün onlara maddi güzəşt imkanları yaratmağa çalışıblar. Əlimizdə olan dəlillər bunun çox yaxşı nəticə vermədiyini göstərir: doğum nisbətləri müvəqqəti olaraq arta bilər, lakin ümumiyyətlə qadınların həyatları boyu sahib olduğu uşaqların sayı demək olar ki dəyişmir. Hətta doğuş nisbətlərinin artdığı yerlərdə belə müsbət dəyişikliklər böyük deyil və Avropanın heç bir ölkəsi, hətta ÜDM-nin ən böyük hissəsini ailə dəstək proqramlarına yatıran ölkələr belə əhali dinamikasının nəinki yüksəlməsini, hətta stabilliyini təmin edəcək dərəcəyə belə yaxınlaşmayıb.
Lakin bu o demək deyil ki, ailələrə dəstək göstərilməsi özünü doğrultmur. Əksinə, gənclərin ailə həyatı qurmasını asanlaşdıran ağıllı tədbirlər insanların istədikləri sayda uşaq sahibi olmasına imkan yaratmaq baxımından vacibdir. Bunun üçün insanların uşaqlarla bağlı qərarlar qəbul edərkən qarşılaşdıqları bir çox maneələrin aradan qaldırılması tələb olunur: buraya iqtisadi qeyri-müəyyənliklər, yüksək mənzil qiymətləri, artan sonsuzluq, əlçatan uşaq baxımı xidmətlərinin olmaması və qadınlardan öz karyeralarını qurban verərək ailənin qayğı yükünü tək öz çiyinlərində daşıması ilə bağlı gözləntilər aiddir.
Geniş mənada isə demoqrafik dəyişikliyə cavab verilməsində instrumental olan addım məhz insanların öz həyatları və gələcəkləri ilə bağlı qərarları və imkanlarına təsir edən çoxsaylı sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni reallıqlardan doğan çağırışları həll etməyə qadir olan, əhəmiyyətli dərəcədə sübut və dəlillərə əsaslanan və mərkəzində insan amili dayanan əhatəli siyasətlər çərçivəsinin reallaşdırılmasıdır.
Əgər bu iş düzgün aparılarsa, demoqrafik dəyişiklik ölkələri daha firavan gələcəyə apara biləcək innovasiyalar üçün imkanlar aça bilər. Mərkəzi və Şərqi Avropa regionunda yerləşən Rumıniyadakı Kluj və ya Serbiyadakı Belqrad kimi şəhərlər də məhz ölkə daxilindən və xaricdən istedadları cəlb edərək texnologiya sənayesi üçün əsas mərkəzlər kimi meydana çıxıb.
Bütün Avropada miqrantlar COVID-19 pandemiyası səbəbindən evlərinə qayıtdılar və özləri ilə öz yeni bacarıqlarını, nou-hau və əlaqələrini də gətirdilər. Rəqəmsal köçərilər daha yaşıl, daha stressiz, daha ailəcanlı həyat axtarışına çıxdıqca kənd yerləri də bundan canlanma görür. Hökumətlər yaşlı insanların verdiyi töhfələrdən faydalanmaq və onları iqtisadiyyata və cəmiyyətə daha yaxşı inteqrasiya etmək yollarını sınaqdan keçirir. Həmçinin indiyədək istifadə olunmayan resurslardan istifadə edərək əmək bazarlarını və ictimai həyatı insanlar üçün daha geniş miqyasda əlçatan edir. Bütün bunlar ölkələrə demoqrafik problemlərin öhdəsindən daha yaxşı gəlməyə kömək edir.
BMT-nin Əhali Fondu Bolqarıstan hökuməti ilə birlikdə innovativ həlləri müzakirə etmək və Demoqrafik Dayanıqlıq Onilliyinə başlamaq üçün 1-2 dekabr 2021-ci il tarixlərində Bolqarıstanın paytaxtı Sofiyada keçiriləcək yüksək səviyyəli konfransda Avropanın hər yerindən hökumətləri və rəy liderlərini bir araya gətirir.
Artıq uzun müddətdir ictimai fikirdə hökmranlıq edən narahatlıq və həyəcan ab-havasını geridə qoymağın və demoqrafik dəyişikliyə daha əhatəli, müxtəlif və nəhayət, daha güclü və firavan cəmiyyətlər qurmaq imkanı kimi baxmağın zamanıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 16:35
SOCAR-ın sabiq vitse-prezidenti ilə bağlı qalmaqal - Gəlini ölkə rəhbərliyinə şikayət eidb (Video)
Dünən, 06:47
Ayda dəmir yolu inşa edəcəklər
14-05-2024, 18:50
Dünyanın ən hündür binası Ciddə Qülləsi olacaq - Foto
14-05-2024, 17:39
Salam Sarvan yenidən xəstəxanaya yerləşdirilib
14-05-2024, 17:32
Xankəndi şəhərinin nəqliyyat planının layihəsi hazırlanıb
14-05-2024, 17:14
Bələdiyyə sədrinin cinayət işi məhkəməyə göndərilib
14-05-2024, 16:34
Mirdaməd Əzizovun cinayət işinin istintaqı tamamlanıb
14-05-2024, 15:22
Nazirin müşaviri təqaüdə göndərilib
14-05-2024, 10:12
Əlillik göndərişlərinin verilmə qaydası dəyişib
14-05-2024, 09:38
Nemət Pənahlının oğlu məhkəməyə cəlb olunub
13-05-2024, 22:51
Güzdək Bozdağı palçıq vulkanı növbəti dəfə püskürüb
13-05-2024, 18:09
Atmosferi təmizləyəcək ən böyük zavod işə başlayıb
13-05-2024, 17:47
“Nərmin işi”: İlkin Süleymanovdan xəbər var
13-05-2024, 16:49
İrandan Azərbaycana 61 kiloqram narkotik keçirən şəxslər saxlanılıb
13-05-2024, 14:26
İmişlidə Birinci Qarabağ müharibəsinin şəhidi dəfn edilib
13-05-2024, 12:57
Sabah yağış yağacaq
13-05-2024, 12:33
MEDİA onlayn media subyektləri və qəzetlər üçün müsabiqə elan edib
13-05-2024, 12:29
Qarabağ zonasında daha 880.3 hektar ərazi minalardan təmizlənib
13-05-2024, 10:20
Gənc yazar Murad Muradov vəfat edib
13-05-2024, 08:38
Əvvəl yaşıllıq olmuş ərazi indi ən qızmar səhradır - Foto
13-05-2024, 00:03
DİN kiberdələduzluqla bağlı vətəndaşlara müraciət edib
12-05-2024, 12:38
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
11-05-2024, 18:01
Axtarışda olan 5 nəfər ölkəmizə gətirilib
11-05-2024, 17:49
Azərbaycanda güclü zəlzələ olub - (Yenilənib)
11-05-2024, 14:33
Qalmaqallı toy: gəlin kişi çıxıb
11-05-2024, 10:19
Tovuzda evlənmək məqsədilə qaçırılan məktəbli ailəsinə təhvil verilib
10-05-2024, 17:40
Bakıda külək güclənəcək - Xəbərdarlıq
10-05-2024, 17:23
Apellyasiya Məhkəməsi jurnalisti həbsdə saxlayıb
10-05-2024, 17:02
BDU 136 boş vəzifəni müsabiqəyə çıxarıb
10-05-2024, 15:22
Agentlikdə yeni təyinat olub
10-05-2024, 12:34
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
10-05-2024, 11:50
ARB TV-nin aparıcısının övladı vəfat edib
9-05-2024, 15:43
Malıbəylidə insan qalıqları aşkarlanıb
9-05-2024, 12:25
Bakıda sabah bu yollar bağlanacaq - Siyahı
9-05-2024, 12:00
Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz
8-05-2024, 20:57
Ailə əlil oğlunu timsahlara yedirdib
8-05-2024, 19:45
Talassemiyalı uşaqların bir milyon manatını mənimsəyiblər - Məhkəmə