14:34 / 14-05-2025
İsrailli müğənni Türkiyədəki konsertlərini təxirə salmaq istəmir
14:24 / 14-05-2025
Zelenski Putinlə niyə Türkiyədə görüşmək istəyir?
14:11 / 14-05-2025
Rusiyaya işləyən qrup ifşa olunub
13:59 / 14-05-2025
Prezident Tural Piriyevi icraçı direktor təyin edib
13:54 / 14-05-2025
MN: "Pirəkəşküldə istifadəyə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək"
13:20 / 14-05-2025
Təhlükəsizlik Şurası katibinin keçmiş müavini saxlanılıb
13:11 / 14-05-2025
AFFA daha iki klubu cəzalandırıb
13:03 / 14-05-2025
Kobaxidze Trampın könlünü almağa çalışır
12:53 / 14-05-2025
Birlik sədrinin şikayəti rədd olunub
12:46 / 14-05-2025
“Melissa Group”un rəhbəri ev dustaqlığına buraxılıb
12:42 / 14-05-2025
Nazirliyin sabiq idarə rəisinin cəzası azaldılıb
12:29 / 14-05-2025
Sabah leysan yağacaq
12:22 / 14-05-2025
Qarabağa fərdi avtomobillərlə səfərlərin istiqamətləri genişləndirilir
09:58 / 14-05-2025
Leyla Muradzadə direktor müavini təyin olunub
09:54 / 14-05-2025
Əkrəm İmamoğluya qarşı daha bir ittiham irəli sürülüb
09:43 / 14-05-2025
Ay torpağından oksigen hasil edəcəklər - Fotolar
09:17 / 14-05-2025
Dövlət Kamera Orkestrinə direktor təyin edilib - Foto
09:12 / 14-05-2025
Gömrük Komitəsinin tenderi ləğv olunub
08:48 / 14-05-2025
Ordumuzun mövqeləri iki istiqamətdən atəşə tutulub
08:33 / 14-05-2025
Putini İstanbulda Uşakov və Lavrov əvəz edə bilər
08:17 / 14-05-2025
Rusiya genişmiqyaslı hücuma hazırlaşır?
08:10 / 14-05-2025
Üçqat “Oskar” mükafatçısı vəfat edib
08:07 / 14-05-2025
Professor: Rusofob tezislər iki əsrdir dəyişmir
08:01 / 14-05-2025
Tramp: “Ozempik “yağlı əppək”dir”
07:56 / 14-05-2025
Zaxarova Makronu ələ salıb
07:52 / 14-05-2025
Tripolidə gərginlik səngimək bilmir
00:02 / 14-05-2025
Kənd təsərrüfatı naziri COVID-19-a yoluxub
23:00 / 13-05-2025
Xəstəxanaya direktor təyinatı olub
21:28 / 13-05-2025
Azərbaycanın Su-25 təyyarələri “Anadolu Ankası-2025” təlimində - Video
20:00 / 10-05-2025
İlham Əliyev Ağdama gedib - (Yenilənib) - Fotolar
19:20 / 09-05-2025
207 nömrəli məktəbdə 150 manatdan pul yığılması iddiası araşdırılır
00:01 / 10-05-2025
Bu gün Heydər Əliyevin doğum günüdür
11:27 / 10-05-2025
Konstitusiya və suverenlik: Heydər Əliyev siyasi irsinin təməl sütunları
16:47 / 09-05-2025
Rövnəq Abdullayev yeni naziri kollektivə təqdim edib
16:13 / 12-05-2025
Mollazadə: PKK kürd məsələsi deyil, Sovet İttifaqının Türkiyəyə yaratdığı problemdir
09:28 / 12-05-2025
Terrorçuluqda şübhəli şəxsləri Azərbaycana gətiriblər
17:18 / 09-05-2025
İlham Əliyev və birinci xanım Şuşada - (Yenilənib) - Fotolar
22:28 / 11-05-2025
"Qarabağ" "Araz-Naxçıvan"ı məğlub edib
11:49 / 10-05-2025
Mövqelərimiz atəşə tutulub
10:08 / 10-05-2025
Dövlət və hökumət rəsmiləri Fəxri xiyabanı ziyarət ediblər - Fotolar
11:15 / 12-05-2025
Paşinyan peşman olub: İrəvan yenidən Rusiyaya meyllənir
BMT-nin Əhali Fondu: “Demoqrafik dəyişiklik böhran deyil”
Tarix: 29-11-2021 12:18 | Bölmə: Cəmiyyət
A. Armitaj
Avropa ciddi nəticələri olan demoqrafik keçidin ortasındadır. İnsanlar daha az uşaq sahibi olur və daha uzun və sağlam həyat yaşayırlar. Bir çoxları isə daha yaxşı imkanlar axtarışında bir yerdən digərinə hərəkətdədirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, BMT-nin Əhali Fondunun Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional ofisinin direktoru Alanna Armitajın məqaləsində yer alıb.
A. Armitaj daha sonra yazır:
Nəticədə Avropa əhalisi sürətlə yaşlanmaqdadır. Artıq bu gün hər dörd avropalıdan birinin yaşı 60 və daha yuxarıdır. 2050-ci ilə qədər qitə əhalisinin üçdə birindən çoxu bu yaş qrupunda olacaq.
Bəzi ölkələrin əhalisi isə azalmağa başlayıb. Bu, əsasən doğuş nisbətlərinin xüsusilə aşağı olduğu, bir çox insanın başqa yerlərdə işləmək üçün ölkələrini tərk etdiyi və hökumətlərin immiqrantları cəlb edə bilmədiyi və ya istəmədiyi Mərkəzi və Şərqi Avropada baş verir.
Bu demoqrafik dəyişikliklər çox vaxt böhran kimi təsvir olunur. Ancaq bu dəyişiklikləri şərtləndirən əsas amillərə əslində başqa yöndən də baxmaq mümkündür. Ölkələrin əhalisi yaşlanır, çünki insanlar daha sağlam və daha uzun yaşayırlar. Doğuş nisbətləri daha aşağıdır - bu həm də o səbəbdəndir ki, qadınlar daha çox sözə, daha çox seçimə və imkana malikdirlər. Və bəzi yerlərdə əhali sayının azalması da insanların harada yaşamaq və işləmək istədiklərini seçməklə bağlı daha çox azadlığa malik olmasından qaynaqlanır.
Bununla belə, demoqrafik dəyişikliyin təsirləri ilə məşğul olmaq asan deyil. Getdikcə daha da azalan əmək qabiliyyətli insanların hesabına getdikcə artan yaşlı insanların güzəranı təmin edilməlidir. Bu səbəbdən, sosial sistemlər böyük təzyiq altındadır. Həmçinin daha seyrək məskunlaşmış kənd yerlərində infrastruktur və xidmətlərin saxlanması da bir qayda olaraq baha başa gəlir.
Sadalananlar ekzistensial təhlükələr deyil, həllini tələb edən çağırışlardır. Yaxşı xəbər isə odur ki, demoqrafik dəyişikliyin təsirlərinin aradan qaldırılmasında nəyin işlədiyinə və nəyin işləmədiyinə dair artan konsensus var.
Əsas diqqət, xüsusən də Şərqi Avropada, doğum əmsalının artırılmasına yönəldilib və hökumətlər insanları daha çox uşaq sahibi olmağa həvəsləndirmək üçün onlara maddi güzəşt imkanları yaratmağa çalışıblar. Əlimizdə olan dəlillər bunun çox yaxşı nəticə vermədiyini göstərir: doğum nisbətləri müvəqqəti olaraq arta bilər, lakin ümumiyyətlə qadınların həyatları boyu sahib olduğu uşaqların sayı demək olar ki dəyişmir. Hətta doğuş nisbətlərinin artdığı yerlərdə belə müsbət dəyişikliklər böyük deyil və Avropanın heç bir ölkəsi, hətta ÜDM-nin ən böyük hissəsini ailə dəstək proqramlarına yatıran ölkələr belə əhali dinamikasının nəinki yüksəlməsini, hətta stabilliyini təmin edəcək dərəcəyə belə yaxınlaşmayıb.
Lakin bu o demək deyil ki, ailələrə dəstək göstərilməsi özünü doğrultmur. Əksinə, gənclərin ailə həyatı qurmasını asanlaşdıran ağıllı tədbirlər insanların istədikləri sayda uşaq sahibi olmasına imkan yaratmaq baxımından vacibdir. Bunun üçün insanların uşaqlarla bağlı qərarlar qəbul edərkən qarşılaşdıqları bir çox maneələrin aradan qaldırılması tələb olunur: buraya iqtisadi qeyri-müəyyənliklər, yüksək mənzil qiymətləri, artan sonsuzluq, əlçatan uşaq baxımı xidmətlərinin olmaması və qadınlardan öz karyeralarını qurban verərək ailənin qayğı yükünü tək öz çiyinlərində daşıması ilə bağlı gözləntilər aiddir.
Geniş mənada isə demoqrafik dəyişikliyə cavab verilməsində instrumental olan addım məhz insanların öz həyatları və gələcəkləri ilə bağlı qərarları və imkanlarına təsir edən çoxsaylı sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni reallıqlardan doğan çağırışları həll etməyə qadir olan, əhəmiyyətli dərəcədə sübut və dəlillərə əsaslanan və mərkəzində insan amili dayanan əhatəli siyasətlər çərçivəsinin reallaşdırılmasıdır.
Əgər bu iş düzgün aparılarsa, demoqrafik dəyişiklik ölkələri daha firavan gələcəyə apara biləcək innovasiyalar üçün imkanlar aça bilər. Mərkəzi və Şərqi Avropa regionunda yerləşən Rumıniyadakı Kluj və ya Serbiyadakı Belqrad kimi şəhərlər də məhz ölkə daxilindən və xaricdən istedadları cəlb edərək texnologiya sənayesi üçün əsas mərkəzlər kimi meydana çıxıb.
Bütün Avropada miqrantlar COVID-19 pandemiyası səbəbindən evlərinə qayıtdılar və özləri ilə öz yeni bacarıqlarını, nou-hau və əlaqələrini də gətirdilər. Rəqəmsal köçərilər daha yaşıl, daha stressiz, daha ailəcanlı həyat axtarışına çıxdıqca kənd yerləri də bundan canlanma görür. Hökumətlər yaşlı insanların verdiyi töhfələrdən faydalanmaq və onları iqtisadiyyata və cəmiyyətə daha yaxşı inteqrasiya etmək yollarını sınaqdan keçirir. Həmçinin indiyədək istifadə olunmayan resurslardan istifadə edərək əmək bazarlarını və ictimai həyatı insanlar üçün daha geniş miqyasda əlçatan edir. Bütün bunlar ölkələrə demoqrafik problemlərin öhdəsindən daha yaxşı gəlməyə kömək edir.
BMT-nin Əhali Fondu Bolqarıstan hökuməti ilə birlikdə innovativ həlləri müzakirə etmək və Demoqrafik Dayanıqlıq Onilliyinə başlamaq üçün 1-2 dekabr 2021-ci il tarixlərində Bolqarıstanın paytaxtı Sofiyada keçiriləcək yüksək səviyyəli konfransda Avropanın hər yerindən hökumətləri və rəy liderlərini bir araya gətirir.
Artıq uzun müddətdir ictimai fikirdə hökmranlıq edən narahatlıq və həyəcan ab-havasını geridə qoymağın və demoqrafik dəyişikliyə daha əhatəli, müxtəlif və nəhayət, daha güclü və firavan cəmiyyətlər qurmaq imkanı kimi baxmağın zamanıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 29-11-2021 12:18 | Bölmə: Cəmiyyət
A. Armitaj
Avropa ciddi nəticələri olan demoqrafik keçidin ortasındadır. İnsanlar daha az uşaq sahibi olur və daha uzun və sağlam həyat yaşayırlar. Bir çoxları isə daha yaxşı imkanlar axtarışında bir yerdən digərinə hərəkətdədirlər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, BMT-nin Əhali Fondunun Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional ofisinin direktoru Alanna Armitajın məqaləsində yer alıb.
A. Armitaj daha sonra yazır:
Nəticədə Avropa əhalisi sürətlə yaşlanmaqdadır. Artıq bu gün hər dörd avropalıdan birinin yaşı 60 və daha yuxarıdır. 2050-ci ilə qədər qitə əhalisinin üçdə birindən çoxu bu yaş qrupunda olacaq.
Bəzi ölkələrin əhalisi isə azalmağa başlayıb. Bu, əsasən doğuş nisbətlərinin xüsusilə aşağı olduğu, bir çox insanın başqa yerlərdə işləmək üçün ölkələrini tərk etdiyi və hökumətlərin immiqrantları cəlb edə bilmədiyi və ya istəmədiyi Mərkəzi və Şərqi Avropada baş verir.
Bu demoqrafik dəyişikliklər çox vaxt böhran kimi təsvir olunur. Ancaq bu dəyişiklikləri şərtləndirən əsas amillərə əslində başqa yöndən də baxmaq mümkündür. Ölkələrin əhalisi yaşlanır, çünki insanlar daha sağlam və daha uzun yaşayırlar. Doğuş nisbətləri daha aşağıdır - bu həm də o səbəbdəndir ki, qadınlar daha çox sözə, daha çox seçimə və imkana malikdirlər. Və bəzi yerlərdə əhali sayının azalması da insanların harada yaşamaq və işləmək istədiklərini seçməklə bağlı daha çox azadlığa malik olmasından qaynaqlanır.
Bununla belə, demoqrafik dəyişikliyin təsirləri ilə məşğul olmaq asan deyil. Getdikcə daha da azalan əmək qabiliyyətli insanların hesabına getdikcə artan yaşlı insanların güzəranı təmin edilməlidir. Bu səbəbdən, sosial sistemlər böyük təzyiq altındadır. Həmçinin daha seyrək məskunlaşmış kənd yerlərində infrastruktur və xidmətlərin saxlanması da bir qayda olaraq baha başa gəlir.
Sadalananlar ekzistensial təhlükələr deyil, həllini tələb edən çağırışlardır. Yaxşı xəbər isə odur ki, demoqrafik dəyişikliyin təsirlərinin aradan qaldırılmasında nəyin işlədiyinə və nəyin işləmədiyinə dair artan konsensus var.
Əsas diqqət, xüsusən də Şərqi Avropada, doğum əmsalının artırılmasına yönəldilib və hökumətlər insanları daha çox uşaq sahibi olmağa həvəsləndirmək üçün onlara maddi güzəşt imkanları yaratmağa çalışıblar. Əlimizdə olan dəlillər bunun çox yaxşı nəticə vermədiyini göstərir: doğum nisbətləri müvəqqəti olaraq arta bilər, lakin ümumiyyətlə qadınların həyatları boyu sahib olduğu uşaqların sayı demək olar ki dəyişmir. Hətta doğuş nisbətlərinin artdığı yerlərdə belə müsbət dəyişikliklər böyük deyil və Avropanın heç bir ölkəsi, hətta ÜDM-nin ən böyük hissəsini ailə dəstək proqramlarına yatıran ölkələr belə əhali dinamikasının nəinki yüksəlməsini, hətta stabilliyini təmin edəcək dərəcəyə belə yaxınlaşmayıb.
Lakin bu o demək deyil ki, ailələrə dəstək göstərilməsi özünü doğrultmur. Əksinə, gənclərin ailə həyatı qurmasını asanlaşdıran ağıllı tədbirlər insanların istədikləri sayda uşaq sahibi olmasına imkan yaratmaq baxımından vacibdir. Bunun üçün insanların uşaqlarla bağlı qərarlar qəbul edərkən qarşılaşdıqları bir çox maneələrin aradan qaldırılması tələb olunur: buraya iqtisadi qeyri-müəyyənliklər, yüksək mənzil qiymətləri, artan sonsuzluq, əlçatan uşaq baxımı xidmətlərinin olmaması və qadınlardan öz karyeralarını qurban verərək ailənin qayğı yükünü tək öz çiyinlərində daşıması ilə bağlı gözləntilər aiddir.
Geniş mənada isə demoqrafik dəyişikliyə cavab verilməsində instrumental olan addım məhz insanların öz həyatları və gələcəkləri ilə bağlı qərarları və imkanlarına təsir edən çoxsaylı sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni reallıqlardan doğan çağırışları həll etməyə qadir olan, əhəmiyyətli dərəcədə sübut və dəlillərə əsaslanan və mərkəzində insan amili dayanan əhatəli siyasətlər çərçivəsinin reallaşdırılmasıdır.
Əgər bu iş düzgün aparılarsa, demoqrafik dəyişiklik ölkələri daha firavan gələcəyə apara biləcək innovasiyalar üçün imkanlar aça bilər. Mərkəzi və Şərqi Avropa regionunda yerləşən Rumıniyadakı Kluj və ya Serbiyadakı Belqrad kimi şəhərlər də məhz ölkə daxilindən və xaricdən istedadları cəlb edərək texnologiya sənayesi üçün əsas mərkəzlər kimi meydana çıxıb.
Bütün Avropada miqrantlar COVID-19 pandemiyası səbəbindən evlərinə qayıtdılar və özləri ilə öz yeni bacarıqlarını, nou-hau və əlaqələrini də gətirdilər. Rəqəmsal köçərilər daha yaşıl, daha stressiz, daha ailəcanlı həyat axtarışına çıxdıqca kənd yerləri də bundan canlanma görür. Hökumətlər yaşlı insanların verdiyi töhfələrdən faydalanmaq və onları iqtisadiyyata və cəmiyyətə daha yaxşı inteqrasiya etmək yollarını sınaqdan keçirir. Həmçinin indiyədək istifadə olunmayan resurslardan istifadə edərək əmək bazarlarını və ictimai həyatı insanlar üçün daha geniş miqyasda əlçatan edir. Bütün bunlar ölkələrə demoqrafik problemlərin öhdəsindən daha yaxşı gəlməyə kömək edir.
BMT-nin Əhali Fondu Bolqarıstan hökuməti ilə birlikdə innovativ həlləri müzakirə etmək və Demoqrafik Dayanıqlıq Onilliyinə başlamaq üçün 1-2 dekabr 2021-ci il tarixlərində Bolqarıstanın paytaxtı Sofiyada keçiriləcək yüksək səviyyəli konfransda Avropanın hər yerindən hökumətləri və rəy liderlərini bir araya gətirir.
Artıq uzun müddətdir ictimai fikirdə hökmranlıq edən narahatlıq və həyəcan ab-havasını geridə qoymağın və demoqrafik dəyişikliyə daha əhatəli, müxtəlif və nəhayət, daha güclü və firavan cəmiyyətlər qurmaq imkanı kimi baxmağın zamanıdır.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 12:42
Nazirliyin sabiq idarə rəisinin cəzası azaldılıb
Bu gün, 12:29
Sabah leysan yağacaq
Bu gün, 09:43
Ay torpağından oksigen hasil edəcəklər - Fotolar
Dünən, 23:00
Xəstəxanaya direktor təyinatı olub
Dünən, 21:12
Nalayiq hərəkətlər edən vəzifəli şəxs işdən qovulub
Dünən, 16:00
Magistraturalara imtahanın nəticələri elan olunub
Dünən, 15:02
Şərurlu İsfəndiyar məhkəməyə gəlib - Qalmaqal
Dünən, 12:34
Sabah yağış yağacaq
Dünən, 10:37
İnsan alveri: 11 nəfər beynəlxalq axtarışa verilib
Dünən, 09:48
İcra başçısı Ali Məhkəmənin qərarını icra etmir
Dünən, 08:21
Sakit okeanda zəlzələ baş verib
12-05-2025, 21:24
"Son zəng" üçün pul tələb edən məktəb direktoru vəzifədən çıxarılıb
12-05-2025, 18:26
Bir milyon dollarlıq qarışqa yükü tutulub - Foto
12-05-2025, 17:18
1868 müəllim iş yerini dəyişib
12-05-2025, 15:07
Daha 77 mina, 274 PHS aşkar ediblər - Foto
12-05-2025, 13:41
Leysan yağacaq, dolu düşəcək - Proqnoz
12-05-2025, 12:50
Buraxılış imtahanının cavabları açıqlanıb
12-05-2025, 12:37
GEM qızılca ilə bağlı məlumat yayıb
12-05-2025, 10:02
Rabitə naqilini dirəkdən kəsib oğurlayanlar tutulublar
12-05-2025, 08:12
Yerin nüvəsindən siqnallar gəlir
10-05-2025, 12:10
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
9-05-2025, 19:20
207 nömrəli məktəbdə 150 manatdan pul yığılması iddiası araşdırılır
8-05-2025, 20:33
Zəvvarlar üçün Həcc ayinlərinin vaxtı elan olunub
8-05-2025, 18:15
Azərbaycan və Türkiyə Milli Müdafiə Universitetləri Yüksək Dialoqa yekun vurub - Fotolar
8-05-2025, 17:59
27 yaşlı gənc tikinti obyektində yıxılaraq ölüb
8-05-2025, 15:06
Axtarışda olan daha dörd nəfər Azərbaycana ekstradisiya edilib
8-05-2025, 14:56
İcra Hakimiyyətinin işçiləri qəzaya düşüblər - Xəsarət alanlar var
8-05-2025, 14:26
Rasim Məmmədov əmlaklarını geri istəyir
8-05-2025, 12:29
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
8-05-2025, 10:40
Şəhər prokurorluğunun yeni korpusu açılıb
8-05-2025, 10:15
Bank kartlarından daha 30 min manat oğurlanıb
8-05-2025, 10:00
Qızıl balıqlarla bağlı xəbərdarlıq ediblər
7-05-2025, 17:40
Şagirdlərin yerdəyişməsi müvəqqəti dayandırılacaq
7-05-2025, 17:19
DTX-nin dövlətə xəyanətdə ittiham etdiyi şəxsə hökm oxunub
7-05-2025, 16:31
Hava şəraiti dəyişəcək - Xəbərdarlıq
7-05-2025, 15:09
Türkiyə gözəlinin müəmmalı şəkildə öldüyü villa 15 milyona satılıb
7-05-2025, 14:14
Tiktoker Mahirə insan alverində ittiham olunur
7-05-2025, 13:21
Məhkəmə Şərurlu İsfəndiyarın əleyhinə qərar verib
7-05-2025, 12:08
Sabah yağış yağacaq
7-05-2025, 10:10
Ağdaşda musiqiçilər arasında dava düşüb, saxlanılan var
7-05-2025, 08:21
Teleaparıcı MRT-dən keçərkən ürəyi dayanıb...
7-05-2025, 00:10
Bakıda 20 gün əvvəl təmir olunan yol yenidən çöküb - Video
6-05-2025, 23:13
Hacıqabulun üç kəndində evləri sel suları basıb
6-05-2025, 17:59
Oleq Bakinski ev dustaqlığına buraxılıb
6-05-2025, 16:29
Naxçıvanda ər arvadını bıçaqlayıb
6-05-2025, 13:01
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
