14:29 / 17-10-2025
Prezident konfrans iştirakçılarına müraciət edib
14:15 / 17-10-2025
"Azəristiliktəchizat"ın "Azəriqaz"a borcu açıqlanıb
14:09 / 17-10-2025
Emin Hüseynov: "Füzuli şəhərində artıq 3 mindən çox əhali yaşayır"
13:49 / 17-10-2025
Robot azyaşlı dostu ilə kövrək şəkildə vidalaşıb
13:17 / 17-10-2025
Dövlət qulluğuna qəbul qaydaları dəyişəcək
13:12 / 17-10-2025
Avropada şərab istehlakı azalır
13:01 / 17-10-2025
Qurban Qurbanov yeni biznesə başlayıb
12:58 / 17-10-2025
Milyarder iş adamı məşhur aktyorları qəzəbləndirib
12:50 / 17-10-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
12:48 / 17-10-2025
Milli Məclisin plenar iclasının vaxtı elan olunub
12:43 / 17-10-2025
Paşinyan katolikosun ailəsinə hücum edir
12:30 / 17-10-2025
Gizir və miçmanların həqiqi hərbi xidmət müddəti artırılır
12:11 / 17-10-2025
Professor: Ramiz Mehdiyev yüksək vəzifələrə 900-dən çox kadr yerləşdirib
12:05 / 17-10-2025
"Hakimlər haqqında" qanuna dəyişikliklər qəbul olunub
12:05 / 17-10-2025
Azərbaycanın xarici dövlət borcu azalıb
11:57 / 17-10-2025
Yasamaldakı silahlı insident: iki nəfər saxlanılıb
11:45 / 17-10-2025
Əkrəm Əylisli: "Bu mövzuda danışamaq mənim üçün çox çətindir”
11:18 / 17-10-2025
Xaricdə yaşayan blogerlərin məhkəməsi başlayıb
11:17 / 17-10-2025
Bir qrup QHT rəhbəri cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub
11:05 / 17-10-2025
Parlament prezident və birinci xanıma təbrik məktubu ünvanlayıb
10:57 / 17-10-2025
Üç tanınmış hakim təqaüdə göndərilir
10:47 / 17-10-2025
Ruslar Krivoy Roqa kütləvi hücuma keçib
10:41 / 17-10-2025
Ukrayna oyundankənar vəziyyətə salınır
10:26 / 17-10-2025
Xidmət: "Yağışlı hava davam edəcək"
10:12 / 17-10-2025
Ramiz Mehdiyev Təhlükəsizlik Şurasından çıxarılacaq
10:10 / 17-10-2025
Bakıda iki nəfər bıçaqlanıb
10:01 / 17-10-2025
Rusiyalı müxalifətçini öldürmək istəyənlər ələ keçib
10:00 / 17-10-2025
Pensiya yaşı artırılacaq? - Açıqlama
09:56 / 17-10-2025
Ekspert: "Eşqi Bağırov Agentliyə buraxılmır, onun "qələm"i qırılıb"
09:49 / 17-10-2025
İngilislər Qazaxıstana böyük məbləğdə investisiya qoyacaqlar
18:07 / 12-10-2025
İlham Əliyev Baş Assambleya iştirakçılarına müraciət edib
17:37 / 15-10-2025
Cəlaloğlu: Məsələ Ramiz Mehdiyevin həbsi ilə məhdudlaşmamalıdır - Müsahibə
12:30 / 13-10-2025
Prezident bir qrup şəxslə bağlı sərəncam imzalayıb - Siyahı
10:12 / 13-10-2025
Girovların dəyişdirilməsinə başlayıblar - Canlı yayım
22:14 / 14-10-2025
Ramiz Mehdiyevə 4 aylıq ev dustağı cəzası verilib - (Yenilənib)
08:06 / 13-10-2025
Yer kürəsində gözlənilməz hadisə qeydə alınıb
12:32 / 13-10-2025
Rəhmon varisini təqdim edib
14:10 / 16-10-2025
“Ramiz Mehdiyev anti-milli ünsürdür” - DQC sədri
13:21 / 15-10-2025
Prezident yeni idarə yaradıb - Fərman
13:38 / 13-10-2025
Şair Əlisəmid Kür dəfn olunub - Yenilənib
17:10 / 12-10-2025
Prezident İlham Əliyev Misirdə işgüzar səfərdədir - Fotolar
20:10 / 13-10-2025
Donald Tramp Misirdə İlham Əliyevi salamlayıb - Foto
Nazirlikdən Wi-fi şəbəkəsinə hücumlar barədə - Xəbərdarlıq
Tarix: 16-07-2020 16:42 | Bölmə: Xəbərlər
Son günlər ölkəmizdə istifadəçilərin şəxsi Wi-fi şəbəkəsini, şəbəkə qurğularını - router və ya modemləri hədəf alan kiberhücumlar baş verir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin açıqlamasında bildirilir.
Məlumatda deyilir ki, router, şəbəkə və internetdəki cihazlar arasında məlumat ötürülməsini təşkil edən şəbəkə cihazıdır. Odur ki, router (və ya modem) internetə qoşulan cihazlara hücumların edilməsi, eləcə də onlardan müdafiənin ilk pilləsini təşkil edir. Routerə kənar müdaxilə olarsa, üçüncü tərəflər şəbəkədə yoluxan digər cihazları müəyyən edə, daxili şəbəkənin xəritəsini çıxara, istifadəçi adı və parolları ələ keçirə, əməliyyat sistemlərinə və konfiqurasiyalara dəyişiklik edə, şəbəkəyə qulaq asa və trafiki yoluxmuş saytlara/serverlərə yönləndirə bilər.
Bir sıra hallar cihazınızın yoluxduğunun göstərici ola bilər:
Router və ya modeminiz düzgün işləməməsi, şəbəkənizdə xarici İP-lərin çıxması, məlumatlarınızın deşifrlənməsi üçün pul tələb edən (“Ransomware”) mesajların alınması, cihazınızda “pop-up” menyular şəklində saxta antivirüs bildirişlərin (“Kompüteriniz ziyanverici ilə yoluxub! Antivirus proqamı yükləmək üçün keçid edin və s”) gəlməsi bu əlamətlər sırasındadır.
Həmçinin sistemin işi zəifləyibsə, icazəniz olmadan proqram təminatı quraşdırılmaları baş verirsə və ya cihaz yanıb-sönürsə, kursor öz-özünə hərəkət edirsə, tanıdığınız şəxslərə xəbəriniz olmadan adınızdan mesajlar göndərilirsə, parametrlərdə və konfiqurasiyalarda naməlum dəyişikliklər baş verirsə, brauzer sizi tanımadığınız səhifələrə yönləndirirsə, brauzerdə çoxlu bilinməyən panel və ya pəncərələr açılırsa və s., zərəri minimallaşdırmaq üçün ilkin atılmalı addımlar da bu qəbildəndir. Nazirlik tövsiyə edir ki, bu zaman dərhal internet bağlantısını kəslməli (router və ya modemi söndürün) və bütün yoluxmuş cihazları şəbəkədən ayrılmalıdır.
Məlumatların bulud yaddaşına və ya xarici yaddaş qurğularına nüsxələnməsi tələb olunur. Həmçinin virüslar üçün cihazları skan edilməsi, yoluxmuş cihazlarda bütün xidmətlərdən və hesablardan çıxış edilməsi və parolları dəyişməsi, kompüteri “safe mode”da yenidən işə salıb, zərərli proqramları təmizləmək, routeri sıfırlayıb, ehtiyac olarsa əməliyyat sistemlərini yenidən yükləmək, zərərli proqramları təmizlədikdən sonra təkrar skan etmək tələb olunur.
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidməti istifadəçilərə Wi-Fi şəbəkəsində aşağıdakı sazlanlanmaların aparılmasını tövsiyə edir.
Aşağıdakı sazlamaları etmək üçün ilk öncə brauzerdə İP ünvan daxil edilməklə (adətən 192.168.1.1 və ya 192.168.0.1 və ya tplinkwifi.net) routerin idarəetmə panelinə daxil olmaq lazımdır. Bu zaman sizdən istifadəçi adı və parol istəniləcək. Bu məlumatlar router və ya modemin istifadə təlimatından və ya istehsalçı və modelə görə internetdə axtarış edilməklə əldə edilə bilər.
“Wi-Fi” şəbəkəsi ən son şifrləmə standarlarından (“WPA2” və ya “WPA3”) istifadə edilməklə şifrlənməlidir. Bu zaman güclü parol (böyük və kiçik hərflər, rəqəm və simvolların kombinasiyasından ibarət 10-12 simvol uzunluğunda) seçilməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkə adında (yəni SSID) hər hansı müəyyənləşdirici məlumatlar (ad, ünvan, telefon nömrəsi və s.) istifadə olunmamalıdır. Hər routerin özünə uyğun zəiflikləri olduğunu və bunların xakerlərə məlum olduğunu nəzərə alaraq standart şəbəkə adlarından istifadə etmək olmaz.
Router və modemlərə susmaya görə standart istifadəçi adı və parolları (çox zaman admin-admin) təyin olunur. Bu parollar modelə və istehsalçıya görə asanlıqla internetdən əldə oluna bilər. Bu səbəbdən routerin idarəetmə panelindən standart istifadəçi adı və parollar mütləq dəyişdirilməlidir.
Router və ya modemin proqram təminatı (firmware) mütləq yenilənməlidir. Son nəsil routerlərdə proqram təminatı avtomatik yenilənir, köhnə cihazlar üçün yenilənmə vaxtaşırı manual olaraq yerinə yetirilməlidir. Yenilənmə qəbul etməyən qurğular dəyişdirilməlidir.
Routeri uzaqdan idarəetməyə imkan verən “Uzadqan idarəetmə/Remote access” funksiyasının söndürülməsi və bu məqsədlə ethernet kabelindən istifadə edilməsi tövsiyə edilir.
Router və modemdə təhlükəsizlik divarı (“firewall”) aktiv edilməlidir.
Router və modemdə “UPnP” funksiyasının söndürülməsi məqsədəuyğunudur. “UPnP” şəbəkə cihazlarınının tanınmasını asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, bu protokolda ciddi təhlükəsizlik boşluqları mövcuddur və tez-tez xakerlər tərəfindən istifadə olunur.
Router və modemdə mümkün olduğu halda WPS funksiyası söndürülməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkəsinin parolu kənar şəxslərlə paylaşılmamalı və mütəmadi yenilənməlidir.
“Guest network” funksiyasından istifadə olunması tövsiyə edilir. Bu sizə şəbəkənizi seqmentləşdirməyə və ziyarətçilərə onun yalnız bir seqmentinə daxil olmağa icazə verir.
Vətəndaşlardan xahiş olunur ki, bu məsələyə xüsusi ciddiyyətlə yanaşsınlar və vaxt itirmədən qeyd edilən sazlamaları aparsınlar.
Yuxarıda qeyd edilən təhlükəsizlik quraşdırılmalarının aparılması ilə bağlı hər hansı çətinliklik yaranarsa, öz internet xidməti provayderinizə və ya metodik dəstək üçün Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinə müraciət edin.
Bu kimi hallarla qarşılaşdığınız zaman www.cert.az rəsmi saytımız və ya [email protected] e-poçtumuz vasitəsilə bizə bildirin.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-07-2020 16:42 | Bölmə: Xəbərlər
Son günlər ölkəmizdə istifadəçilərin şəxsi Wi-fi şəbəkəsini, şəbəkə qurğularını - router və ya modemləri hədəf alan kiberhücumlar baş verir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin açıqlamasında bildirilir.
Məlumatda deyilir ki, router, şəbəkə və internetdəki cihazlar arasında məlumat ötürülməsini təşkil edən şəbəkə cihazıdır. Odur ki, router (və ya modem) internetə qoşulan cihazlara hücumların edilməsi, eləcə də onlardan müdafiənin ilk pilləsini təşkil edir. Routerə kənar müdaxilə olarsa, üçüncü tərəflər şəbəkədə yoluxan digər cihazları müəyyən edə, daxili şəbəkənin xəritəsini çıxara, istifadəçi adı və parolları ələ keçirə, əməliyyat sistemlərinə və konfiqurasiyalara dəyişiklik edə, şəbəkəyə qulaq asa və trafiki yoluxmuş saytlara/serverlərə yönləndirə bilər.
Bir sıra hallar cihazınızın yoluxduğunun göstərici ola bilər:
Router və ya modeminiz düzgün işləməməsi, şəbəkənizdə xarici İP-lərin çıxması, məlumatlarınızın deşifrlənməsi üçün pul tələb edən (“Ransomware”) mesajların alınması, cihazınızda “pop-up” menyular şəklində saxta antivirüs bildirişlərin (“Kompüteriniz ziyanverici ilə yoluxub! Antivirus proqamı yükləmək üçün keçid edin və s”) gəlməsi bu əlamətlər sırasındadır.
Həmçinin sistemin işi zəifləyibsə, icazəniz olmadan proqram təminatı quraşdırılmaları baş verirsə və ya cihaz yanıb-sönürsə, kursor öz-özünə hərəkət edirsə, tanıdığınız şəxslərə xəbəriniz olmadan adınızdan mesajlar göndərilirsə, parametrlərdə və konfiqurasiyalarda naməlum dəyişikliklər baş verirsə, brauzer sizi tanımadığınız səhifələrə yönləndirirsə, brauzerdə çoxlu bilinməyən panel və ya pəncərələr açılırsa və s., zərəri minimallaşdırmaq üçün ilkin atılmalı addımlar da bu qəbildəndir. Nazirlik tövsiyə edir ki, bu zaman dərhal internet bağlantısını kəslməli (router və ya modemi söndürün) və bütün yoluxmuş cihazları şəbəkədən ayrılmalıdır.
Məlumatların bulud yaddaşına və ya xarici yaddaş qurğularına nüsxələnməsi tələb olunur. Həmçinin virüslar üçün cihazları skan edilməsi, yoluxmuş cihazlarda bütün xidmətlərdən və hesablardan çıxış edilməsi və parolları dəyişməsi, kompüteri “safe mode”da yenidən işə salıb, zərərli proqramları təmizləmək, routeri sıfırlayıb, ehtiyac olarsa əməliyyat sistemlərini yenidən yükləmək, zərərli proqramları təmizlədikdən sonra təkrar skan etmək tələb olunur.
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidməti istifadəçilərə Wi-Fi şəbəkəsində aşağıdakı sazlanlanmaların aparılmasını tövsiyə edir.
Aşağıdakı sazlamaları etmək üçün ilk öncə brauzerdə İP ünvan daxil edilməklə (adətən 192.168.1.1 və ya 192.168.0.1 və ya tplinkwifi.net) routerin idarəetmə panelinə daxil olmaq lazımdır. Bu zaman sizdən istifadəçi adı və parol istəniləcək. Bu məlumatlar router və ya modemin istifadə təlimatından və ya istehsalçı və modelə görə internetdə axtarış edilməklə əldə edilə bilər.
“Wi-Fi” şəbəkəsi ən son şifrləmə standarlarından (“WPA2” və ya “WPA3”) istifadə edilməklə şifrlənməlidir. Bu zaman güclü parol (böyük və kiçik hərflər, rəqəm və simvolların kombinasiyasından ibarət 10-12 simvol uzunluğunda) seçilməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkə adında (yəni SSID) hər hansı müəyyənləşdirici məlumatlar (ad, ünvan, telefon nömrəsi və s.) istifadə olunmamalıdır. Hər routerin özünə uyğun zəiflikləri olduğunu və bunların xakerlərə məlum olduğunu nəzərə alaraq standart şəbəkə adlarından istifadə etmək olmaz.
Router və modemlərə susmaya görə standart istifadəçi adı və parolları (çox zaman admin-admin) təyin olunur. Bu parollar modelə və istehsalçıya görə asanlıqla internetdən əldə oluna bilər. Bu səbəbdən routerin idarəetmə panelindən standart istifadəçi adı və parollar mütləq dəyişdirilməlidir.
Router və ya modemin proqram təminatı (firmware) mütləq yenilənməlidir. Son nəsil routerlərdə proqram təminatı avtomatik yenilənir, köhnə cihazlar üçün yenilənmə vaxtaşırı manual olaraq yerinə yetirilməlidir. Yenilənmə qəbul etməyən qurğular dəyişdirilməlidir.
Routeri uzaqdan idarəetməyə imkan verən “Uzadqan idarəetmə/Remote access” funksiyasının söndürülməsi və bu məqsədlə ethernet kabelindən istifadə edilməsi tövsiyə edilir.
Router və modemdə təhlükəsizlik divarı (“firewall”) aktiv edilməlidir.
Router və modemdə “UPnP” funksiyasının söndürülməsi məqsədəuyğunudur. “UPnP” şəbəkə cihazlarınının tanınmasını asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, bu protokolda ciddi təhlükəsizlik boşluqları mövcuddur və tez-tez xakerlər tərəfindən istifadə olunur.
Router və modemdə mümkün olduğu halda WPS funksiyası söndürülməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkəsinin parolu kənar şəxslərlə paylaşılmamalı və mütəmadi yenilənməlidir.
“Guest network” funksiyasından istifadə olunması tövsiyə edilir. Bu sizə şəbəkənizi seqmentləşdirməyə və ziyarətçilərə onun yalnız bir seqmentinə daxil olmağa icazə verir.
Vətəndaşlardan xahiş olunur ki, bu məsələyə xüsusi ciddiyyətlə yanaşsınlar və vaxt itirmədən qeyd edilən sazlamaları aparsınlar.
Yuxarıda qeyd edilən təhlükəsizlik quraşdırılmalarının aparılması ilə bağlı hər hansı çətinliklik yaranarsa, öz internet xidməti provayderinizə və ya metodik dəstək üçün Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinə müraciət edin.
Bu kimi hallarla qarşılaşdığınız zaman www.cert.az rəsmi saytımız və ya [email protected] e-poçtumuz vasitəsilə bizə bildirin.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:49
Robot azyaşlı dostu ilə kövrək şəkildə vidalaşıb
Bu gün, 13:01
Qurban Qurbanov yeni biznesə başlayıb
Bu gün, 11:57
Yasamaldakı silahlı insident: iki nəfər saxlanılıb
Bu gün, 10:57
Üç tanınmış hakim təqaüdə göndərilir
Bu gün, 10:47
Ruslar Krivoy Roqa kütləvi hücuma keçib
Bu gün, 10:12
Ramiz Mehdiyev Təhlükəsizlik Şurasından çıxarılacaq
Bu gün, 10:10
Bakıda iki nəfər bıçaqlanıb
Bu gün, 10:01
Rusiyalı müxalifətçini öldürmək istəyənlər ələ keçib
Bu gün, 08:52
Kürdəmirdəki uşaq bağçasında yanğın olub
Bu gün, 08:36
ABŞ ordusu gəmiyə hücum edib
Dünən, 22:40
Mehriban Əliyeva Vatikanda - Fotolar - Yenilənib
Dünən, 22:06
Abid Şərifov insult keçirib, vəziyyəti ağırdır
Dünən, 21:46
Trampla Putin Budapeştdə görüşəcəklər
Dünən, 20:20
Ermənilər Bakıda hakim qarşısına çıxarılıblar
Dünən, 19:43
Döyüş robotu müharibəyə hazırdır
Dünən, 16:56
Müdafiə Nazirliyi paradla bağlı məlumat yayıb
Dünən, 15:43
Keçmiş diplomata hökm oxunub
Dünən, 15:02
Xalq artisti II Fəxri xiyabanda dəfn olunub
Dünən, 14:56
Məhkəmə hakiminin fəaliyyətinə xitam verilib - Foto
Dünən, 13:05
Təndir çörəyinin ətri - Etibar Cəbrayıloğlu yazır
Dünən, 11:48
Xocavəndə növbəti köç olacaq
Dünən, 10:43
Konvertoplan digər dronları üstələyir - Foto
Dünən, 08:56
Avropanın “Dron divarı” planı baş tutmayıb
15-10-2025, 17:44
İranın hərbi gəmiləri Azərbaycana gəlib - Fotolar
15-10-2025, 17:28
Bakıda Zəfər Günü parad olacaq
15-10-2025, 16:17
Deputatın mandatına xitam verilib
15-10-2025, 15:39
Dolu siniflər, çətin dərsliklər və… - Vüqar Vəliyev yazır
15-10-2025, 14:38
Rusiya dəmir yollarına hücumları artırıb
15-10-2025, 13:34
Dövlət Xidməti işçilərinin sayı artırılıb
15-10-2025, 13:25
Prezident MDB ilə bağlı sazişi təsdiqləyib
15-10-2025, 12:54
Füzuli yaradıcılığına fərqli baxış - Cəbrayıloğlu yazır
15-10-2025, 12:46
Məşhur YAP-çıdan Ramiz Mehdiyevlə bağlı - Açıqlama
15-10-2025, 11:57
Xırdalanda 20 yaşlı gənc öldürülüb
15-10-2025, 10:37
"Azneft”in direktoru vəzifədən azad olunub
15-10-2025, 10:15
Xalq artisti Ramiz Quliyev vəfat edib
15-10-2025, 08:21
Suriyanın yeni lideri Moskvaya gəlir
14-10-2025, 21:22
Vardanyanın məhkəməsində ifadələr dinlənilib
14-10-2025, 19:04
Metroda izdiham yaranıb, saatlardır kart işləmir
14-10-2025, 17:53
Nazirliyin səlahiyyətlərindən biri ləğv edilib - Sərəncam
14-10-2025, 16:51
Akademiyaya rektor təyin edilib
14-10-2025, 15:38
Azərbaycan əhalisi artıb
14-10-2025, 14:17
Əli Əsədov taksilərə bağlı qərar imzalayıb
14-10-2025, 13:07
Agentliyin işçiləri "Sədərək"də döyülüb
14-10-2025, 11:03
Prezident Sülh Sammitindən paylaşım edib - Video, Fotolar
14-10-2025, 10:51
Şagird yerdəyişməsinə start verilir
14-10-2025, 09:49
İnam Kərimov: "Məhkəmə müstəqilliyi bir imtiyaz deyil"
14-10-2025, 09:40
Bu gün üç rayonda qaz olmayacaq
14-10-2025, 08:37
Məşhur aktyor qardaşı ilə yol qəzasına düşüb
14-10-2025, 08:22
Rusları Latviyadan niyə qovurlar?
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
