00:12 / 02-07-2025
Azərbaycan diasporunun lideri sərbəst buraxılıb - (Yenilənib)
23:39 / 01-07-2025
Bakıda Rusiya vətəndaşlarından ibarət dəstə üzvləri həbs olunub (Yenilənuib) - Fotolar
22:54 / 01-07-2025
Sumqayıtda qadın bıçaqlanıb
21:50 / 01-07-2025
Milli Məclis dezinformasiya kampaniyasına dair açıqlama yayıb
19:14 / 01-07-2025
Zelenski Əliyevə zəng edib
18:34 / 01-07-2025
Baş naziri vəzifədən uzaqlaşdırıblar
18:26 / 01-07-2025
Nəhəng ekzoplanetin görüntüsünü əldə ediblər - Fotolar
18:10 / 01-07-2025
İsrailin gizli planı üzə çıxıb - Foto
18:04 / 01-07-2025
“Sputnik Azərbaycan” işi üzrə 7 nəfər saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
17:45 / 01-07-2025
İşğal Azərbaycana 150 milyard dollar zərər vurub
17:39 / 01-07-2025
XİN Rusiyanı Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmamağa çağırır
17:31 / 01-07-2025
Moskva ilə münasibətlər niyə pisləşir?
17:23 / 01-07-2025
Vəzifəli şəxslərin cinayət işini məhkəməyə göndəriblər
17:04 / 01-07-2025
Rusiya Azərbaycana nota verib
16:50 / 01-07-2025
Məhkəmələrə hakim təyinatları olub - Siyahı
16:26 / 01-07-2025
Beş şagirdimiz Azərbaycanı Yunanıstanda təmsil edəcək - Fotolar
16:16 / 01-07-2025
Rusiya NATO ölkələrinə təhdidlərini davam etdirir
15:47 / 01-07-2025
Professor zəlzələ ilə bağlı xəbərdarlıq edir - Foto
15:26 / 01-07-2025
Rusiyanın müdafiə sistemləri istehsal edən zavodu vurulub
15:10 / 01-07-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
14:53 / 01-07-2025
Təkrar sertifikatlaşdırma: 2006 müəllim keçid balını toplaya bilməyib
14:08 / 01-07-2025
Fransada istilər səbəbindən məktəblər bağlanıb
13:59 / 01-07-2025
Rusiya iqtisadiyyatı tənəzzül həddinə çatır, sənaye böyük itki ilə üzləşir
13:34 / 01-07-2025
Baş prokuror Səfərovların öldürülməsi faktı ilə bağlı cinayət işi başladıb
13:01 / 01-07-2025
Ərdoğan “ikinci vətən”indən niyə küsüb?
12:39 / 01-07-2025
Azərbaycan Dünya Bankı ilə 173,5 milyon dollarlıq kredit sazişi imzalayıb
12:33 / 01-07-2025
Almaniya Rusiyaya qarşı hərbi gəmilər göndərəcək
12:16 / 01-07-2025
Avropa İttifaqına sədrlik Danimarkaya keçib
12:10 / 01-07-2025
İran nüvə danışıqları üçün şərtlər irəli sürür
11:56 / 01-07-2025
Deputat azərbaycanlılara qarşı törədilmiş cinayəti pisləyir
13:16 / 29-06-2025
Putin Rusiyada şovinizmi qızışdırır
12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
08:55 / 28-06-2025
İsrail-İran müharibəsi Orta Asiyanın yolunu bağlayıb?
00:01 / 28-06-2025
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb - (Yenilənib)
17:57 / 30-06-2025
Bakıda əməliyyat: FTX-nın iki əməkdaşı saxlanılıb - (Yenilənib) - Fotolar
15:08 / 30-06-2025
Professor: Şovinizm Rusiyanı uçuruma aparır
11:12 / 28-06-2025
Rəsmi Bakı Rusiyada azərbaycanlılara hücumlarla bağlı bəyanat yayıb
13:20 / 29-06-2025
Rezidenturaya qəbul imtahanı keçirilib - (Yenilənib)
21:03 / 30-06-2025
Rusiyada öldürülən qardaşların cənazəsi Azərbaycana gətirilib - (Yenilənib)
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
23:20 / 27-06-2025
XİN İran səfirindən təkzib tələb edir
09:57 / 28-06-2025
İki məşhur aktyor 24 ildən sonra yenidən görüşüb
Nazirlikdən Wi-fi şəbəkəsinə hücumlar barədə - Xəbərdarlıq
Tarix: 16-07-2020 16:42 | Bölmə: Xəbərlər
Son günlər ölkəmizdə istifadəçilərin şəxsi Wi-fi şəbəkəsini, şəbəkə qurğularını - router və ya modemləri hədəf alan kiberhücumlar baş verir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin açıqlamasında bildirilir.
Məlumatda deyilir ki, router, şəbəkə və internetdəki cihazlar arasında məlumat ötürülməsini təşkil edən şəbəkə cihazıdır. Odur ki, router (və ya modem) internetə qoşulan cihazlara hücumların edilməsi, eləcə də onlardan müdafiənin ilk pilləsini təşkil edir. Routerə kənar müdaxilə olarsa, üçüncü tərəflər şəbəkədə yoluxan digər cihazları müəyyən edə, daxili şəbəkənin xəritəsini çıxara, istifadəçi adı və parolları ələ keçirə, əməliyyat sistemlərinə və konfiqurasiyalara dəyişiklik edə, şəbəkəyə qulaq asa və trafiki yoluxmuş saytlara/serverlərə yönləndirə bilər.
Bir sıra hallar cihazınızın yoluxduğunun göstərici ola bilər:
Router və ya modeminiz düzgün işləməməsi, şəbəkənizdə xarici İP-lərin çıxması, məlumatlarınızın deşifrlənməsi üçün pul tələb edən (“Ransomware”) mesajların alınması, cihazınızda “pop-up” menyular şəklində saxta antivirüs bildirişlərin (“Kompüteriniz ziyanverici ilə yoluxub! Antivirus proqamı yükləmək üçün keçid edin və s”) gəlməsi bu əlamətlər sırasındadır.
Həmçinin sistemin işi zəifləyibsə, icazəniz olmadan proqram təminatı quraşdırılmaları baş verirsə və ya cihaz yanıb-sönürsə, kursor öz-özünə hərəkət edirsə, tanıdığınız şəxslərə xəbəriniz olmadan adınızdan mesajlar göndərilirsə, parametrlərdə və konfiqurasiyalarda naməlum dəyişikliklər baş verirsə, brauzer sizi tanımadığınız səhifələrə yönləndirirsə, brauzerdə çoxlu bilinməyən panel və ya pəncərələr açılırsa və s., zərəri minimallaşdırmaq üçün ilkin atılmalı addımlar da bu qəbildəndir. Nazirlik tövsiyə edir ki, bu zaman dərhal internet bağlantısını kəslməli (router və ya modemi söndürün) və bütün yoluxmuş cihazları şəbəkədən ayrılmalıdır.
Məlumatların bulud yaddaşına və ya xarici yaddaş qurğularına nüsxələnməsi tələb olunur. Həmçinin virüslar üçün cihazları skan edilməsi, yoluxmuş cihazlarda bütün xidmətlərdən və hesablardan çıxış edilməsi və parolları dəyişməsi, kompüteri “safe mode”da yenidən işə salıb, zərərli proqramları təmizləmək, routeri sıfırlayıb, ehtiyac olarsa əməliyyat sistemlərini yenidən yükləmək, zərərli proqramları təmizlədikdən sonra təkrar skan etmək tələb olunur.
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidməti istifadəçilərə Wi-Fi şəbəkəsində aşağıdakı sazlanlanmaların aparılmasını tövsiyə edir.
Aşağıdakı sazlamaları etmək üçün ilk öncə brauzerdə İP ünvan daxil edilməklə (adətən 192.168.1.1 və ya 192.168.0.1 və ya tplinkwifi.net) routerin idarəetmə panelinə daxil olmaq lazımdır. Bu zaman sizdən istifadəçi adı və parol istəniləcək. Bu məlumatlar router və ya modemin istifadə təlimatından və ya istehsalçı və modelə görə internetdə axtarış edilməklə əldə edilə bilər.
“Wi-Fi” şəbəkəsi ən son şifrləmə standarlarından (“WPA2” və ya “WPA3”) istifadə edilməklə şifrlənməlidir. Bu zaman güclü parol (böyük və kiçik hərflər, rəqəm və simvolların kombinasiyasından ibarət 10-12 simvol uzunluğunda) seçilməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkə adında (yəni SSID) hər hansı müəyyənləşdirici məlumatlar (ad, ünvan, telefon nömrəsi və s.) istifadə olunmamalıdır. Hər routerin özünə uyğun zəiflikləri olduğunu və bunların xakerlərə məlum olduğunu nəzərə alaraq standart şəbəkə adlarından istifadə etmək olmaz.
Router və modemlərə susmaya görə standart istifadəçi adı və parolları (çox zaman admin-admin) təyin olunur. Bu parollar modelə və istehsalçıya görə asanlıqla internetdən əldə oluna bilər. Bu səbəbdən routerin idarəetmə panelindən standart istifadəçi adı və parollar mütləq dəyişdirilməlidir.
Router və ya modemin proqram təminatı (firmware) mütləq yenilənməlidir. Son nəsil routerlərdə proqram təminatı avtomatik yenilənir, köhnə cihazlar üçün yenilənmə vaxtaşırı manual olaraq yerinə yetirilməlidir. Yenilənmə qəbul etməyən qurğular dəyişdirilməlidir.
Routeri uzaqdan idarəetməyə imkan verən “Uzadqan idarəetmə/Remote access” funksiyasının söndürülməsi və bu məqsədlə ethernet kabelindən istifadə edilməsi tövsiyə edilir.
Router və modemdə təhlükəsizlik divarı (“firewall”) aktiv edilməlidir.
Router və modemdə “UPnP” funksiyasının söndürülməsi məqsədəuyğunudur. “UPnP” şəbəkə cihazlarınının tanınmasını asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, bu protokolda ciddi təhlükəsizlik boşluqları mövcuddur və tez-tez xakerlər tərəfindən istifadə olunur.
Router və modemdə mümkün olduğu halda WPS funksiyası söndürülməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkəsinin parolu kənar şəxslərlə paylaşılmamalı və mütəmadi yenilənməlidir.
“Guest network” funksiyasından istifadə olunması tövsiyə edilir. Bu sizə şəbəkənizi seqmentləşdirməyə və ziyarətçilərə onun yalnız bir seqmentinə daxil olmağa icazə verir.
Vətəndaşlardan xahiş olunur ki, bu məsələyə xüsusi ciddiyyətlə yanaşsınlar və vaxt itirmədən qeyd edilən sazlamaları aparsınlar.
Yuxarıda qeyd edilən təhlükəsizlik quraşdırılmalarının aparılması ilə bağlı hər hansı çətinliklik yaranarsa, öz internet xidməti provayderinizə və ya metodik dəstək üçün Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinə müraciət edin.
Bu kimi hallarla qarşılaşdığınız zaman www.cert.az rəsmi saytımız və ya [email protected] e-poçtumuz vasitəsilə bizə bildirin.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 16-07-2020 16:42 | Bölmə: Xəbərlər
Son günlər ölkəmizdə istifadəçilərin şəxsi Wi-fi şəbəkəsini, şəbəkə qurğularını - router və ya modemləri hədəf alan kiberhücumlar baş verir.
Reyting.az xəbər verir ki, bu, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin açıqlamasında bildirilir.
Məlumatda deyilir ki, router, şəbəkə və internetdəki cihazlar arasında məlumat ötürülməsini təşkil edən şəbəkə cihazıdır. Odur ki, router (və ya modem) internetə qoşulan cihazlara hücumların edilməsi, eləcə də onlardan müdafiənin ilk pilləsini təşkil edir. Routerə kənar müdaxilə olarsa, üçüncü tərəflər şəbəkədə yoluxan digər cihazları müəyyən edə, daxili şəbəkənin xəritəsini çıxara, istifadəçi adı və parolları ələ keçirə, əməliyyat sistemlərinə və konfiqurasiyalara dəyişiklik edə, şəbəkəyə qulaq asa və trafiki yoluxmuş saytlara/serverlərə yönləndirə bilər.
Bir sıra hallar cihazınızın yoluxduğunun göstərici ola bilər:
Router və ya modeminiz düzgün işləməməsi, şəbəkənizdə xarici İP-lərin çıxması, məlumatlarınızın deşifrlənməsi üçün pul tələb edən (“Ransomware”) mesajların alınması, cihazınızda “pop-up” menyular şəklində saxta antivirüs bildirişlərin (“Kompüteriniz ziyanverici ilə yoluxub! Antivirus proqamı yükləmək üçün keçid edin və s”) gəlməsi bu əlamətlər sırasındadır.
Həmçinin sistemin işi zəifləyibsə, icazəniz olmadan proqram təminatı quraşdırılmaları baş verirsə və ya cihaz yanıb-sönürsə, kursor öz-özünə hərəkət edirsə, tanıdığınız şəxslərə xəbəriniz olmadan adınızdan mesajlar göndərilirsə, parametrlərdə və konfiqurasiyalarda naməlum dəyişikliklər baş verirsə, brauzer sizi tanımadığınız səhifələrə yönləndirirsə, brauzerdə çoxlu bilinməyən panel və ya pəncərələr açılırsa və s., zərəri minimallaşdırmaq üçün ilkin atılmalı addımlar da bu qəbildəndir. Nazirlik tövsiyə edir ki, bu zaman dərhal internet bağlantısını kəslməli (router və ya modemi söndürün) və bütün yoluxmuş cihazları şəbəkədən ayrılmalıdır.
Məlumatların bulud yaddaşına və ya xarici yaddaş qurğularına nüsxələnməsi tələb olunur. Həmçinin virüslar üçün cihazları skan edilməsi, yoluxmuş cihazlarda bütün xidmətlərdən və hesablardan çıxış edilməsi və parolları dəyişməsi, kompüteri “safe mode”da yenidən işə salıb, zərərli proqramları təmizləmək, routeri sıfırlayıb, ehtiyac olarsa əməliyyat sistemlərini yenidən yükləmək, zərərli proqramları təmizlədikdən sonra təkrar skan etmək tələb olunur.
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Elektron Təhlükəsizlik Xidməti istifadəçilərə Wi-Fi şəbəkəsində aşağıdakı sazlanlanmaların aparılmasını tövsiyə edir.
Aşağıdakı sazlamaları etmək üçün ilk öncə brauzerdə İP ünvan daxil edilməklə (adətən 192.168.1.1 və ya 192.168.0.1 və ya tplinkwifi.net) routerin idarəetmə panelinə daxil olmaq lazımdır. Bu zaman sizdən istifadəçi adı və parol istəniləcək. Bu məlumatlar router və ya modemin istifadə təlimatından və ya istehsalçı və modelə görə internetdə axtarış edilməklə əldə edilə bilər.
“Wi-Fi” şəbəkəsi ən son şifrləmə standarlarından (“WPA2” və ya “WPA3”) istifadə edilməklə şifrlənməlidir. Bu zaman güclü parol (böyük və kiçik hərflər, rəqəm və simvolların kombinasiyasından ibarət 10-12 simvol uzunluğunda) seçilməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkə adında (yəni SSID) hər hansı müəyyənləşdirici məlumatlar (ad, ünvan, telefon nömrəsi və s.) istifadə olunmamalıdır. Hər routerin özünə uyğun zəiflikləri olduğunu və bunların xakerlərə məlum olduğunu nəzərə alaraq standart şəbəkə adlarından istifadə etmək olmaz.
Router və modemlərə susmaya görə standart istifadəçi adı və parolları (çox zaman admin-admin) təyin olunur. Bu parollar modelə və istehsalçıya görə asanlıqla internetdən əldə oluna bilər. Bu səbəbdən routerin idarəetmə panelindən standart istifadəçi adı və parollar mütləq dəyişdirilməlidir.
Router və ya modemin proqram təminatı (firmware) mütləq yenilənməlidir. Son nəsil routerlərdə proqram təminatı avtomatik yenilənir, köhnə cihazlar üçün yenilənmə vaxtaşırı manual olaraq yerinə yetirilməlidir. Yenilənmə qəbul etməyən qurğular dəyişdirilməlidir.
Routeri uzaqdan idarəetməyə imkan verən “Uzadqan idarəetmə/Remote access” funksiyasının söndürülməsi və bu məqsədlə ethernet kabelindən istifadə edilməsi tövsiyə edilir.
Router və modemdə təhlükəsizlik divarı (“firewall”) aktiv edilməlidir.
Router və modemdə “UPnP” funksiyasının söndürülməsi məqsədəuyğunudur. “UPnP” şəbəkə cihazlarınının tanınmasını asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, bu protokolda ciddi təhlükəsizlik boşluqları mövcuddur və tez-tez xakerlər tərəfindən istifadə olunur.
Router və modemdə mümkün olduğu halda WPS funksiyası söndürülməlidir.
“Wi-Fi” şəbəkəsinin parolu kənar şəxslərlə paylaşılmamalı və mütəmadi yenilənməlidir.
“Guest network” funksiyasından istifadə olunması tövsiyə edilir. Bu sizə şəbəkənizi seqmentləşdirməyə və ziyarətçilərə onun yalnız bir seqmentinə daxil olmağa icazə verir.
Vətəndaşlardan xahiş olunur ki, bu məsələyə xüsusi ciddiyyətlə yanaşsınlar və vaxt itirmədən qeyd edilən sazlamaları aparsınlar.
Yuxarıda qeyd edilən təhlükəsizlik quraşdırılmalarının aparılması ilə bağlı hər hansı çətinliklik yaranarsa, öz internet xidməti provayderinizə və ya metodik dəstək üçün Elektron Təhlükəsizlik Xidmətinə müraciət edin.
Bu kimi hallarla qarşılaşdığınız zaman www.cert.az rəsmi saytımız və ya [email protected] e-poçtumuz vasitəsilə bizə bildirin.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 22:54
Sumqayıtda qadın bıçaqlanıb
Dünən, 15:10
Rezidenturaya qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb
Dünən, 12:10
İran nüvə danışıqları üçün şərtlər irəli sürür
Dünən, 10:21
17 yaşlı oğlan Qarabağ kanalında batıb
Dünən, 07:59
Akula yeniyetməyə hücum edib
Dünən, 07:43
“Rusiya İmperator Hərəkatı” qadağan edilə bilər
30-06-2025, 18:44
Aİ rəsmisi: "Rusiyada azərbaycanlılara qarşı törədilən zorakılıq..."
30-06-2025, 18:03
Daha 17 qanuna dəyişiklik edəcəklər
30-06-2025, 15:20
Dərmanların qiyməti yenidən tənzimlənib
30-06-2025, 14:26
Sabiq nazir təltif edilib
30-06-2025, 13:45
Qarabağa səfərlər müvəqqəti dayandırılıb
30-06-2025, 13:01
Xarici İşlər Nazirliyində yeni idarə yaradılıb
30-06-2025, 10:32
Şamaxıda kürəkən qayınatasını öldürüb
30-06-2025, 10:30
Dünyanın ən qədim piramidası tapılıb
30-06-2025, 09:35
Tanınmış vəkil ölkəsinə qayıda bilmir
30-06-2025, 09:07
Bakıda polisə bıçaq çıxaran şəxs zərərsizləşdirilib
30-06-2025, 08:06
Belqrad iflic vəziyyətindədir
29-06-2025, 20:43
Samuxda yaşlı qadın yandırılıb
29-06-2025, 08:30
Bu gün ikinci cəhd test imtahanıdır
27-06-2025, 23:20
XİN İran səfirindən təkzib tələb edir
27-06-2025, 09:33
Qaxda zəlzələ olub
26-06-2025, 16:17
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
26-06-2025, 11:02
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
26-06-2025, 09:25
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
25-06-2025, 21:49
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
25-06-2025, 17:02
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
25-06-2025, 16:56
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
25-06-2025, 16:20
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
25-06-2025, 15:40
“Pasportlar haqqında” qanun dəyişib
25-06-2025, 13:46
İstintaq və təhqiqatçılara yeni səlahiyyət verilib
25-06-2025, 12:38
“Bəs bizdə niyə atom bombası yoxdur?”
25-06-2025, 10:52
Agentlik sədrinə daha bir müavin təyin olunub
25-06-2025, 10:36
Bakı metropoliteni yay hərəkət qrafikinə keçib
25-06-2025, 08:58
Prezidentin impiçmenti üçün qətnamə qəbul edilib
25-06-2025, 08:18
Tramp iki media qurumunu ittiham edib
25-06-2025, 00:39
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
25-06-2025, 00:03
16 yaşlı qızı qaçıran axund işdən çıxarılıb
24-06-2025, 19:25
Milyarderin övladını "ChatGPT" tərbiyə edir
24-06-2025, 19:17
Vardanyan yenidən hakim qarşısına çıxarılıb - Fotolar
24-06-2025, 17:50
Abşeronda küçə iti nənə və nəvəyə hücum edib
24-06-2025, 15:50
Atəşkəs pozulub - İsrail İrana zərbə endirib
24-06-2025, 14:50
Fransanın müstəmləkəçilik siyasəti müzakirə olunacaq
24-06-2025, 14:24
QHT-lərə nəzarət artırılır
24-06-2025, 14:12
Prezident şirkət sədrini qəbul edib
24-06-2025, 12:04
Daha bir yaşayış məntəqəsi işğal edilib - Foto
24-06-2025, 11:41
Moskva vilayətinə hücum olub - Foto
24-06-2025, 11:31
İsrail daha bir iranlı nüvə alimini öldürüb
24-06-2025, 11:00
NATO ölkəsinə hücum ola bilər
24-06-2025, 07:55
Som balığı beş nəfəri yaralayıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
