11:34 / 03-05-2024
Volkan Dəmirəl "Hatayspor"dan istefa verib
11:22 / 03-05-2024
İranın Afrika həmləsi: Tehranın Qara qitədə hansı marağı var?
11:13 / 03-05-2024
Prezident Səudiyyə Ərəbistanının energetika nazirini qəbul edib
11:08 / 03-05-2024
İnsan orqanizminə ən faydalı balıq növləri açıqlanıb - Onların yeyilməsi erkən ölüm riskini azaldır
11:03 / 03-05-2024
Vəzifəli şəxslərə cinayət işi açılıb
11:00 / 03-05-2024
Sabiq nazir: "Düşünürəm ki, xarici işlər naziri, müdafiə naziri bitərəf olmalıdır"
10:49 / 03-05-2024
Sertifikasiya imtahanlarının vaxtları açıqlanıb
10:00 / 03-05-2024
Azərbaycanlı bankir ABŞ-da mülk alıb - 735 min dollara - (Fotollar)
09:45 / 03-05-2024
Rus ordusu Ukraynanın daha iki vilayətinə hücuma hazırlaşır
09:39 / 03-05-2024
Bakıda bədii gimnastika üzrə Avropa Kuboku yarışı başlayıb
09:23 / 03-05-2024
Konfrans Liqası: "Fiorentina" "Brügge"ni son dəqiqə qolu ilə "yıxıb"
09:11 / 03-05-2024
BRİKS ölkələri dollara alternativ axtarır
09:01 / 03-05-2024
Hikmət Hacıyev: “YUNESKO bir adamın əlində alətə çevrilməməlidir"
08:33 / 03-05-2024
Günəşdəki partlayış Yerdə maqnit qasırğası yaradıb
08:25 / 03-05-2024
Çində yolun uçması fəlakətə səbəb olub
08:22 / 03-05-2024
Praqa fərari qaçqınlardan məmnun deyil
08:17 / 03-05-2024
Konqresmen: “ABŞ Moskva ilə danışıqlara inad göstərməlidir”
08:08 / 03-05-2024
Qəzzada daha 9 dinc sakin yaralanıb
00:05 / 03-05-2024
Avropa Komissiyasının rəsmisi Bakıda Hikmət Hacıyevlə görüşüb
23:58 / 02-05-2024
İsveç XİN: "Xarici agentlər" haqqında qanunun qəbulu Gürcüstanın Aİ-ə üzv olmasına əngəl törədəcək
22:02 / 02-05-2024
İcra başçısından mikrafonla danışmağı tələb edən şəxs cəzalandırılıb
20:15 / 02-05-2024
Yeni qarşıdurma: Belarusla sərhəddə Polşa əsgərləri hücuma məruz qalır
20:06 / 02-05-2024
Ayda 4G şəbəkəsi yaradacaqlar
18:59 / 02-05-2024
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində yeni təyinat olub
18:22 / 02-05-2024
Ukraynanın 593 təyyarəsi, 270 helikopteri vurulub
18:15 / 02-05-2024
Ukrayna ordusu döyüş aparmadan geri çəkilib
18:01 / 02-05-2024
Taciklərin ardınca özbək və qırğızların da Rusiyaya girişi əngəllənir
17:50 / 02-05-2024
Ceyhun Bayramov Rusiya xüsusi nümayəndəsi ilə görüşüb
17:46 / 02-05-2024
Britaniya özünü hava hücumundan qoruya bilməyəcək
17:27 / 02-05-2024
Qırğızıstanda dondurma maşını 29 uşağı vurub
14:17 / 29-04-2024
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib) - Foto
18:00 / 28-04-2024
"Qəbələ" Azərbaycan Premyer Liqasını tərk edib
18:14 / 28-04-2024
"Boinq" kosmosa uçacaq - Fotolar
15:02 / 28-04-2024
Bu gün magistraturalara qəbul imtahanı olub - Yenilənib
15:43 / 30-04-2024
Laçın şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
16:48 / 01-05-2024
Prokurorluq əməliyyat keçirib, vəzifəli şəxslər cinayət başında saxlanılıb - (Yenilənib)
14:28 / 29-04-2024
DİM imtahanların vaxtını dəyişib
17:52 / 28-04-2024
Türkiyə səmasında insanabənzər cismlər peyda olub
12:15 / 29-04-2024
Nazim Bəydəmirlinin məhkəməsi başlayıb
19:27 / 30-04-2024
Şair Elçin Mirzəbəyli ilə görüş keçirilib - Fotolar
09:41 / 29-04-2024
İki gimnastımız beş medal qazanıb
Vurulan kəşfiyyat şarı, təxirə salınan Pekin səfəri: ABŞ-Çin münasibətləri daha da gərginləşir
Tarix: 08-02-2023 18:49 | Bölmə: Siyasət
ABŞ və Çin bir-birlərinə qarşı mövqelərində dəyişiklik etməsələr, hərbi münaqişə baş verə bilər. Artıq tərəflər bunun yaradacağı çətinlikləri görməyə başlayıblar.
Reyting.az xəbər verir ki, ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin ləğv edilən Çin səfərindən sonra vəziyyət gərgin qiymətləndirilir. Üstəlik, Çinin müdafiə naziri ABŞ-dakı həmkarının telefon zənglərini rədd edərək onunla müzakirə aparmaq istəmir.
İndi əksər analitiklər vəziyyətin daha da gərginləşəcəyindən ehtiyat edirlər.
Hər şey yaxşıya doğru getsəydi, ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken bu həftə Çin Xalq Respublikasına səfər edəcəkdi.
Xatırladaq ki, ötən ilin sonunda İndoneziyada keçirilən G20 sammitində iki ölkənin dövlət başçılarının görüşü ikitərəfli münasibətlərdə yumşalma kimi qiymətləndirilirdi. Obama ilə başlayan, Tramp administrasiyası ilə davam etdirilən və hazırda Bayden administrasiyasının davam etdirdiyi - Çinin yüksəlişini boğmaq, gecikdirmək və nəzarət etməyə hesablanmış Amerika strategiyası artıq dalana dirənib. Çin yavaşlasa da, amma dayanmır.
Digər tərəfdən, Çin ABŞ-ın Hind-Sakit okean bölgəsindəki varlığını müzakirəyə çıxaran, ABŞ və müttəfiqləri arasında fikir ayrılıqlarını alovlandıran, bir çox ölkəni özündən asılı vəziyyətə salmağı hədəfləyən və bu ölkəyə qarşı mübarizə apara bilən ölkəyə çevrilib. Bir çox müşahidəçilər iki ölkə arasındakı gərginliyi ikinci soyuq müharibə adlandırır və iddia edirlər ki, belə davam edərsə, cari onilliyin sonuna doğru iki ölkə arasında silahlı qarşıdurma baş verə bilər.
Hazırda iki ölkənin münasibətlərindəki gərginliyin yaratdığı problemlər bir yana, dünyanın bir çox dövlətləri bu prosesdə tərəf tutmaqdan çəkinir, imkan daxilində hər iki supergüclə praqmatik və mənfəətə əsaslanan münasibətlər saxlamağa çalışırlar. İddia olunur ki, amerikalı və çinli idarəçilər bu vəziyyəti görür, ikitərəfli münasibətlərdəki gərginliyi azaltmağı hədəfləyirlər. Amma hər iki ölkəyə bir nəfəs dövrü lazımdır. Bu baxımdan ABŞ dövlət katibinin Çinə səfər etmək istəyini başa düşmək olardı. Amma səfər təxirə salındı. Səbəb?
Bu prosesdə ən mühüm səbəb, keçən həftənin sonunda Amerika səmasında görünən kəşfiyyat məqsədli Çin şarının Amerika rəhbərliyi tərəfindən milli təhlükəsizliyə təhdid kimi qiymətləndirilməsidir. Amma Çinin bunun mülki və meteoroloji məqsədlər üçün olduğunu bildirib, şarın özünə məxsusluğunu təsdiqləyib və prosesin diplomatik yetkinliklə idarə olunmasına diqqət yetirməsi bu ölkənin Blinkenin səfərində maraqlı olduğunu göstərir.
Digər tərəfdən, Çinin Amerika səmasında yüksək texniki imkanlara malik bir hava şarını uçurmaq qabiliyyətinə çatması Blinkenin heç bir şey olmamış kimi səfərə gəlməsini qeyri-mümkün etdi.
Bundan əlavə, Amerika Konqresinin üzvlərinin çoxu ABŞ-ın Çinə qarşı şahin mövqeyini qoruyub saxlamasını istəyir və Amerika tərəfinin hər hansı yumşalma siqnalının ölkənin əlini zəiflədəcəyini düşünür. Oxşar məntiqlə Çin tərəfində də mümkün yumşalma ilə narahat olacaq dairələr ola bilər.
Yaxın gələcəkdə iki ölkənin nümayəndələri müxtəlif səviyyələrdə bir araya gələrək, nəzərdə tutduqları yumşalma prosesini təcəssüm etdirməyə çalışacaqlar. Üçüncü dəfə prezident seçildiyi üçün Si Çinpinin daha yumşaq ritorika işlətdiyini və Amerika ilə yumşalma lehinə düşünən insanları Çin dövlət bürokratiyasında mühüm vəzifələrə gətirdiyini görürük.
Qeyd edək ki, həm Çinin ABŞ-dakı səfiri ölkəsinin xarici işlər naziri təyin edilib, həm də hazırkı xarici işlər naziri Çin Kommunist Partiyası daxilində xarici siyasətə cavabdeh olan ən yüksək vəzifəyə yüksəlib. Bundan əlavə, “canavar döyüşçü” diplomatiya anlayışının ən mühüm nümayəndəsinin nazirlik sözçüsü vəzifəsindən uzaqlaşdırılaraq daha aşağı və arxa plana keçirilməsi də mühüm bir hadisədir.
S. Cinpinin ilk iki müddətində təqib etdiyi iddialı və kifayət qədər aqressiv xarici siyasət yanaşması Çin əleyhinə olan ölkələrin bir araya gələrək ABŞ-ın tərəfinə keçməsinə səbəb olub. İqtisadi yavaşlama və COVİD-19 epidemiyasının yaratdığı idarəetmə çətinlikləri, Çinə qarşı ortaya çıxmağa başlayan mənfi perspektivlə birlikdə Çin administrasiyasının nəfəsalma dövrünə ehtiyacı olduğu görünür.
Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsindən sonra bir tərəfdən Rusiyanın ciddi şəkildə zəifləməsi, digər tərəfdən Amerika və müttəfiqlərinin bu prosesdən daha da möhkəm çıxması, görünür, Çin strateqlərini yeni bir açılışa vadar edib.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-02-2023 18:49 | Bölmə: Siyasət
ABŞ və Çin bir-birlərinə qarşı mövqelərində dəyişiklik etməsələr, hərbi münaqişə baş verə bilər. Artıq tərəflər bunun yaradacağı çətinlikləri görməyə başlayıblar.
Reyting.az xəbər verir ki, ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin ləğv edilən Çin səfərindən sonra vəziyyət gərgin qiymətləndirilir. Üstəlik, Çinin müdafiə naziri ABŞ-dakı həmkarının telefon zənglərini rədd edərək onunla müzakirə aparmaq istəmir.
İndi əksər analitiklər vəziyyətin daha da gərginləşəcəyindən ehtiyat edirlər.
Hər şey yaxşıya doğru getsəydi, ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken bu həftə Çin Xalq Respublikasına səfər edəcəkdi.
Xatırladaq ki, ötən ilin sonunda İndoneziyada keçirilən G20 sammitində iki ölkənin dövlət başçılarının görüşü ikitərəfli münasibətlərdə yumşalma kimi qiymətləndirilirdi. Obama ilə başlayan, Tramp administrasiyası ilə davam etdirilən və hazırda Bayden administrasiyasının davam etdirdiyi - Çinin yüksəlişini boğmaq, gecikdirmək və nəzarət etməyə hesablanmış Amerika strategiyası artıq dalana dirənib. Çin yavaşlasa da, amma dayanmır.
Digər tərəfdən, Çin ABŞ-ın Hind-Sakit okean bölgəsindəki varlığını müzakirəyə çıxaran, ABŞ və müttəfiqləri arasında fikir ayrılıqlarını alovlandıran, bir çox ölkəni özündən asılı vəziyyətə salmağı hədəfləyən və bu ölkəyə qarşı mübarizə apara bilən ölkəyə çevrilib. Bir çox müşahidəçilər iki ölkə arasındakı gərginliyi ikinci soyuq müharibə adlandırır və iddia edirlər ki, belə davam edərsə, cari onilliyin sonuna doğru iki ölkə arasında silahlı qarşıdurma baş verə bilər.
Hazırda iki ölkənin münasibətlərindəki gərginliyin yaratdığı problemlər bir yana, dünyanın bir çox dövlətləri bu prosesdə tərəf tutmaqdan çəkinir, imkan daxilində hər iki supergüclə praqmatik və mənfəətə əsaslanan münasibətlər saxlamağa çalışırlar. İddia olunur ki, amerikalı və çinli idarəçilər bu vəziyyəti görür, ikitərəfli münasibətlərdəki gərginliyi azaltmağı hədəfləyirlər. Amma hər iki ölkəyə bir nəfəs dövrü lazımdır. Bu baxımdan ABŞ dövlət katibinin Çinə səfər etmək istəyini başa düşmək olardı. Amma səfər təxirə salındı. Səbəb?
Bu prosesdə ən mühüm səbəb, keçən həftənin sonunda Amerika səmasında görünən kəşfiyyat məqsədli Çin şarının Amerika rəhbərliyi tərəfindən milli təhlükəsizliyə təhdid kimi qiymətləndirilməsidir. Amma Çinin bunun mülki və meteoroloji məqsədlər üçün olduğunu bildirib, şarın özünə məxsusluğunu təsdiqləyib və prosesin diplomatik yetkinliklə idarə olunmasına diqqət yetirməsi bu ölkənin Blinkenin səfərində maraqlı olduğunu göstərir.
Digər tərəfdən, Çinin Amerika səmasında yüksək texniki imkanlara malik bir hava şarını uçurmaq qabiliyyətinə çatması Blinkenin heç bir şey olmamış kimi səfərə gəlməsini qeyri-mümkün etdi.
Bundan əlavə, Amerika Konqresinin üzvlərinin çoxu ABŞ-ın Çinə qarşı şahin mövqeyini qoruyub saxlamasını istəyir və Amerika tərəfinin hər hansı yumşalma siqnalının ölkənin əlini zəiflədəcəyini düşünür. Oxşar məntiqlə Çin tərəfində də mümkün yumşalma ilə narahat olacaq dairələr ola bilər.
Yaxın gələcəkdə iki ölkənin nümayəndələri müxtəlif səviyyələrdə bir araya gələrək, nəzərdə tutduqları yumşalma prosesini təcəssüm etdirməyə çalışacaqlar. Üçüncü dəfə prezident seçildiyi üçün Si Çinpinin daha yumşaq ritorika işlətdiyini və Amerika ilə yumşalma lehinə düşünən insanları Çin dövlət bürokratiyasında mühüm vəzifələrə gətirdiyini görürük.
Qeyd edək ki, həm Çinin ABŞ-dakı səfiri ölkəsinin xarici işlər naziri təyin edilib, həm də hazırkı xarici işlər naziri Çin Kommunist Partiyası daxilində xarici siyasətə cavabdeh olan ən yüksək vəzifəyə yüksəlib. Bundan əlavə, “canavar döyüşçü” diplomatiya anlayışının ən mühüm nümayəndəsinin nazirlik sözçüsü vəzifəsindən uzaqlaşdırılaraq daha aşağı və arxa plana keçirilməsi də mühüm bir hadisədir.
S. Cinpinin ilk iki müddətində təqib etdiyi iddialı və kifayət qədər aqressiv xarici siyasət yanaşması Çin əleyhinə olan ölkələrin bir araya gələrək ABŞ-ın tərəfinə keçməsinə səbəb olub. İqtisadi yavaşlama və COVİD-19 epidemiyasının yaratdığı idarəetmə çətinlikləri, Çinə qarşı ortaya çıxmağa başlayan mənfi perspektivlə birlikdə Çin administrasiyasının nəfəsalma dövrünə ehtiyacı olduğu görünür.
Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsindən sonra bir tərəfdən Rusiyanın ciddi şəkildə zəifləməsi, digər tərəfdən Amerika və müttəfiqlərinin bu prosesdən daha da möhkəm çıxması, görünür, Çin strateqlərini yeni bir açılışa vadar edib.
E. KAMAL
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Dünən, 15:16
Dini liderlər Şuşa Bəyannaməsi qəbul edib
1-05-2024, 20:03
Qubad İbadoğlu haqqında daha bir qərar verilib
1-05-2024, 17:39
Səməd Seyidov: "Sözlərində nifrət nə qədər çox olarsa, bir o qədər siyasətçi kimi batacaqsan"
1-05-2024, 16:42
Milli Şuranın mitinq müraciətinə cavab verilib
1-05-2024, 12:47
Ramin Məmmədovun deputat mandatına xitam verilir
1-05-2024, 12:47
Son 9 seçkinin proqnozunu dəqiq verən professor ABŞ-dakı prezidentlik yarışının qalibini açıqlayıb
1-05-2024, 12:36
G7 ölkələri Rusiyanın nüvə enerjisinə qarşı çıxır - Bəyanat
30-04-2024, 16:50
Macarıstan Ermənistana 10 milyon avro ayrılmasına qarşı çıxıb
30-04-2024, 16:40
Ceyhun Bayramov Əlcəzair XİN başçısı ilə görüşüb
30-04-2024, 15:57
Rəsmi Bakıdan Fransaya mesaj: "Daxili işlərimizə qarışmayın"
30-04-2024, 15:43
Laçın şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib)
30-04-2024, 15:41
ATV telekanalının sabiq prezidentinin həbs müddəti uzadılıb
30-04-2024, 11:03
Mərkəz rəhbəri Anar Məmmədli hakim qarşısına çıxarılacaq
30-04-2024, 10:03
Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi baş nazirin həbsinə order verə bilər
29-04-2024, 19:09
Ukrayna Azərbaycana yeni səfir göndərib
29-04-2024, 18:09
Sabiq rəis generalı ittiham edir: "800 min manatı ona verdim"
29-04-2024, 16:20
Paşinyan Putinin andiçmə mərasiminə getməyəcək
29-04-2024, 15:47
Hakan Fidan ilə Antoni Blinken Ər-Riyadda görüşüb
29-04-2024, 15:43
Rusiya cəbhədəki böyük itkilərini kompensasiya edə bilmir
29-04-2024, 15:33
Qazaxıstan: Ermənistan və Azərbaycan xarici işlər nazirlərinin görüşündə vasitəçi kimi çıxış etmirik
29-04-2024, 15:05
Hərbçimiz Qazaxda minaya düşüb - Yenilənib
29-04-2024, 14:17
Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - (Yenilənib) - Foto
29-04-2024, 12:15
Nazim Bəydəmirlinin məhkəməsi başlayıb
29-04-2024, 09:46
Gürcüstanda etiraz: keçmiş nazir də aksiyada saxlanılıb
26-04-2024, 18:43
Türk dövlətləri parlamentlərinin komitə sədrləri Xankəndi və Şuşaya səfər ediblər - (Yenilənib) - Foto
26-04-2024, 17:58
Ermənistan XİN: "Azərbaycandan sülh sazişinə dair təkliflər almışıq"
26-04-2024, 16:11
Azərbaycanda partiya rəhbəri həbs edilib
26-04-2024, 12:43
Əliyevin tarixi gedişi: Berlinə aparılan “qovluq”da nələr var?
26-04-2024, 12:34
XİN: "Avropa Parlamentinin Azərbaycanla bağlı qətnaməsi əsassızdır"
26-04-2024, 10:02
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib - İki şikayət üzrə
26-04-2024, 08:56
Moskva Avropa Parlamentinə seçkilərə müdaxilə edir?
25-04-2024, 17:55
Papa Fransisk Putinə mesaj göndərib
25-04-2024, 15:50
İspaniya və daha 4 ölkə Fələstin dövlətini tanımağa hazırlaşır
25-04-2024, 15:08
"Azərbaycanda respondentlərin 74,9%-i "TikTok"a məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsini istəyir"
25-04-2024, 12:40
Nüşabə Sadıxlı: "İsa Qəmbər hələ qərarını açıqlamayıb"
24-04-2024, 15:12
Ələsgər Məmmədlinin sağlıq durumu pisləşir
24-04-2024, 12:18
YAP-çı deputat Rəsul Quliyevin müdafiəsinə qalxıb
24-04-2024, 11:42
Müsavat Partiyası növbəti qurultaya hazırlaşır