Rusiyada ölüm cəzası bərpa oluna bilər

Xəbər lenti

23:52 / 26-07-2024

Paris-2024: Azərbaycan heyəti açılış mərasimində paraddan keçib

20:40 / 26-07-2024

I və IV ixtisas qrupları üzrə qəbul imtahanının nəticəsi elan olunub

19:35 / 26-07-2024

Parkinqdə 1500 avtomobil yanıb

19:26 / 26-07-2024

Türk ordusu dünyanın ən güclüsüdür

19:07 / 26-07-2024

BMCMİ 7 nəfəri saxlayıb - Video

19:01 / 26-07-2024

Qorxulu virus dünyanı yenidən təhdid edir

18:43 / 26-07-2024

Ukrayna ordusu Toretsk yaxınlığında mühasirəyə düşə bilər

18:32 / 26-07-2024

Avropa İttifaqı 7 ölkənin büdcəsi ilə bağlı araşdırmaya başlayıb

18:22 / 26-07-2024

Rusiyanın hesabından Ukraynaya 1,5 milayrd avro verilib

18:13 / 26-07-2024

Avropa İttifaqı terrorçu təşkilatların siyahısını yeniləyib

18:01 / 26-07-2024

Yaşar Gülər Azərbaycanın Ankaradakı səfiri ilə görüşüb

18:00 / 26-07-2024

Tramp: İran yer üzündən silinməlidir!

17:47 / 26-07-2024

Sərdar Cəlaloğlu seçkilərdən geri çəkilib

17:42 / 26-07-2024

Alimin qətlində “Rusiya izi” axtarırlar - Foto

17:32 / 26-07-2024

Məhkəmə Bəxtiyar Hacıyevin vəsatətini təmin etməyib

17:11 / 26-07-2024

Partiya sədrinin namizədliyi qeydə alınıb

16:58 / 26-07-2024

Obamalar Harrisin namizədliyini dəstəkləyir

16:49 / 26-07-2024

Dördüncü “Yüksəliş” müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırılıb

16:38 / 26-07-2024

Serbiya: mikroavtobus aşıb, 30-dan çox yaralı var

16:29 / 26-07-2024

Mixail Podolyak: “Rusiya danışıqlara hazır deyil”

16:28 / 26-07-2024

Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin edilib

16:23 / 26-07-2024

Azərbaycanla Türkiyə arasında miqrasiya sahəsində əməkdaşlıq Saziş təsdiq olunub

16:12 / 26-07-2024

İlham Əliyev Qazaxıstanla əməkdaşlıq Sazişini təsdiqləyib

16:10 / 26-07-2024

Müdafiə nazirinin keçmiş müavini saxlanılıb

16:01 / 26-07-2024

Əsədin Moskvaya səfəri Ərdoğanla barışığa hazırlıqdır?

15:45 / 26-07-2024

Mikayıl Cabbarov: Özəl sektorda aktivliyi artırmaq niyyətindəyik

15:25 / 26-07-2024

Bəzi universitetlərdə illik təhsil haqqı artırılıb - Siyahı

14:51 / 26-07-2024

Qəbələdə orta məktəb binası yanıb

14:06 / 26-07-2024

AFFA Hakimlər Komitəsinə sədr təyinatı olub

13:56 / 26-07-2024

Aİ Ukraynaya 1,5 milyard avro köçürəcək

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

09:58 / 22-07-2024

Gənc xanəndə: “Məcnun kimi səhnəyə çıxmaq ən böyük arzularımdan biri olub” - Müsahibə

17:13 / 23-07-2024

Xalq artisti Ağadadaş Ağayev gözətçiyə balta ilə hücum edib, yaralı var - (Yenilənib)

08:11 / 22-07-2024

Estrada müğənnisinin qətli... - “Ulduzlar” da istintaqa cəlb olunur

09:02 / 23-07-2024

Bakıda azyaşlını girov götürən şəxs zərərsizləşdirilib - (Yenilənib) - Foto

15:39 / 22-07-2024

Fərrux Kərimoviç Zakirova “Xalq artisti” fəxri adı verilib

17:19 / 22-07-2024

II Şuşa Qlobal Media Forumunun xarici qonaqları Laçına səfər edib

14:25 / 22-07-2024

II Şuşa Qlobal Media Forumu başa çatıb

22:40 / 22-07-2024

ABŞ Azərbaycan və Ermənistanın sülh sazişi istiqamətində irəliləyişlərini dəstəkləyir

22:16 / 23-07-2024

Çempionlar Liqası: "Qarabağ" səfərdə qalib gəlib

17:37 / 23-07-2024

Əli Mirəliyev: "Ağadadaşı niyə döyüblər, bilmirəm, amma..." - Video

18:20 / 23-07-2024

Deputat Ağadadaş Ağayevi "topa tutdu": "Mühafizəçi neyləsin, başını tutsun baltanın altına?"

19:49 / 22-07-2024

Nazirlər Kabinetində payız-qış mövsümünə hazırlıq işləri ilə bağlı iclas keçirilib

Rusiyada ölüm cəzası bərpa oluna bilər
Tarix: 03-04-2024 00:19 | Bölmə: Slayd

Şirift ölçüsü:

İndi Rusiya cəmiyyətində, eləcə də mediada gündəmin əsas, həm də ən ağrılı mövzulardan biri Putin Rusiyasının ölüm hökmü haqqında nə düşünməsidir.

Reyting.az xəbər verir ki, "Crocus City Hall"da törədilən terror aktından sonra "Edam!" bağıranlar və güllələnmə hökmününü bərpasını tələb edən Rusiya vətəndaşları yenidən öz dediklərinə bəraət qazandırmaq üçün meydana atılıblar. Onlar vətəndaş cəmiyyətinin diqqətini bu mövzuya yönəldir, hətta məmurları da inandırmağa çalışırlar ki, Rusiyada baş verənlər - müxtəlif motivli cinayətlərin, faciələrin, terror hücumlarının əsas səbəbi cəzaların "yumşaq qanun" altında tətbiqidir. Böyük bir toplumu öz ətrafında cəm edib, onların vasitəsilə həmfikirlərinin artmasına çalışan belə adamlar hakimiyyəti qətiyyət göstərib cəsarətli addım atmağa səsləyirlər. Onların fikrincə, ölkədə edam cəzasının tətbiqi qaçılmazdır və bu prosedur hüquqi müstəvidə tezliklə öz həllini tapmalı, köhnə qanunlar yenidən qüvvəyə minməlidir.

Sözsüz ki, rusiyalıların belə bir çətin, həm də təhlükəli mövzuya konkret cavabı, yaxud birmənalı münasibəti yoxdur. Rusiya hələ də bu təkliflər, istəklər barədə düşünür. Amma indiki reallıq budur ki, təklif öz aktuallığını itirməyib. İddialılar isə bunu mövcud durumla əlaqələndirirlər.

Rusiya seçimlə üzləşib, istəklər qarşısında çaşqın görünür və ölüm hökmü məsələsində tərəddüd edir. Ancaq son onilliklər ərzində Rusiya cəmiyyətində bir neçə dəfə müzakirəyə çıxarılan bu ağır mövzu - edam cəzasına qayıtmaq ideyası heç zaman indiki qədər populyar olmayıb. Bu mövzunu ətraflı araşdıranların, həm də sosioloji xidmətlərin məlumatları bir daha təsdiqləyir ki, Rusiya ictimaiyyəti ölüm cəzasını müzakirə etməyə hazır görünür.

Xatırladaq ki, ölüm hökmünün bərpası ilə bağlı tədqiqatların əksəriyyəti genişmiqyaslı müharibə başlamazdan əvvəl araşdırılıb.

Rusiya İctimai Rəy Fondunun hələ 2019-cu ildə keçirdiyi sorğuya əsasən, rusların 69 faizi qatı cinayətkarların ölüm cəzasına məhkum edilməsinin ölkələri üçün məqbul olduğuna inandıqlarını söyləyiblər. Üç il sonra - Dmitri Medvedevin 2022-ci ildə səs-küylü açıqlamasından qısa müddət ötəndə - İşə götürmə agentliyi "Superjob.ru" bu mövzu ilə bağlı sorğu keçirib. Bu dəfə isə sorğuda iştirak edən vətəndaşların əksəriyyəti, yəni həm də şəhərlilərin 43 faizi ölüm hökmünün bərpasının tərəfdarı olub, 37 faizi əleyhinə, 20 faizi isə bu suala konkret cavab verməkdə çətinlik çəkdiyini söyləyib.

Bu məsələ ilə bağlı aparılmış müzakirələrin gedişatını xüsusi diqqətlə izləyən, edamın nəticələri, ölüm hökmü barədə araşdırma və sorğu keçirən "Levada Center"-in əməkdaşlardan ibarət sorğu heyəti də öz növbəsində əldə etdikləri nəticələrə əsasən açıqlama verməklə iki tendensiyanı xüsusi qeyd ediblər - nisbətlə götürsək, böyük və kiçik.

Aparılan sorğulardan məlum olub ki, son 30 il ərzindəki müşahidələr bir daha öz təsdiqini tapıb və beləliklə, Rusiya vətəndaşlarının ölüm cəzasına konkret münasibətini sübut edib. Nəticə isə elə də pis deyil:

Rusiyada ölüm cəzasına müsbət baxanların sayı azalıb.

Eyni zamanda sosioloqlar başqa bir faktora da diqqət yetiriblər:

2015-ci ildən bəri Rusiyada qızğın mübahisələrin, ictimai müzakirələrin mövzusuna çevrilən və hələ də mübahisəli məsələ olaraq ictimaiyyətdə öz həllini tapmayan ən ağır cəza olan ölüm hökmü ilə bağlı moratoriumun tezliklə ləğvi ideyasının get-gedə populyarlaşması.

2021-ci ilə qədər müntəzəm olaraq ölüm cəzası mövzusunu ətraflı analiz edən, bu məsələni daim diqqətdə saxlayan "Levada" Mərkəzi həmin il sorğuda iştirak edənlərin 57 faizinin ölüm cəzasının tərəfdarı olduğunu, yəni tərəfdarların getdikcə daha da çoxaldığını qeyd edib.

İştirakçıların 41 faizi Rusiyada moratoriumun tətbiqindən əvvəl işləmiş sistemə qayıtmaq, 16 faizi isə hətta icra dairəsini genişləndirməyi təklif edib.

"Levada" Mərkəzinin direktoru, sosioloq Lev Qudkov maraqlı məqamlara toxunaraq hazırda mövcud olan vəziyyəti belə izah edir:

"Söz yox ki, insanlar öz problemlərini həll etmək imkanlarını görmürlər. Ağır cəzanın tətbiqini istəmək meyli zəiflik, acizlik hissi ilə əlaqələndirilir. İnsanlar haqq-ədalətdən məhrumdurlar, elə buna görə də hər şeyin həddindən artıq sərt tədbirlərin bahasına dəyişdiriləcəyinə inanırlar. “Hər kəsi güllələyin və bununla da bitdi”,- demək istəyirlər sanki. Üstəlik, ölüm cəzasının tərəfdarları hesab edirlər ki, bunun tətbiqi cinayətlərin azalmasına gətirib çıxarır".

Hələ o zaman, Rusiyanın Ukrayna ilə genişmiqyaslı müharibəsinin ilk günlərində, 2022-ci ilin mart ayında Rusiya təcavüzkar ölkə kimi 26 illik üzvlükdən sonra Avropa Şurasından çıxarıldı. Daha sonra baş verənlər barədə danışan Rusiya rəsmisi, Təhlükəsizlik Şurası sədrinin müavini Dmitri Medvedev bunun həm də fürsət olduğunu vurğulayıb:

“Xüsusi ağır cinayətlərin qarşısını almaqdan ötrü bir sıra mühüm institutları yenidən bərpa etmək üçün yaxşıca fürsət yaranıb”.

D. Medvedev bununla demək istəyib ki, ölüm hökmünün qaytarılması, eləcə də kommunistlər, liberallar tərəfindən dəstəklənən bu ideyanı reallaşdırmaq üçün Rusiyanın yaxşı imkanları var.

Rusiya Federasiyasında ölüm hökmünün qaytarılması 1996-cı ildə ona moratorium qoyulandan bəri müzakirə olunur. Adətən insanlar səs-küylü cinayətlərdən və terror aktlarından, uşaq qətllərindən sonra onun ləğvindən danışmağa başlayırlar.

Növbəti dəfə yenə də Medvedev danışıb. "Crocus City Hall" konsert zalındakı terror aktından sonra Medvedevlə bərabər digər siyasətçilər yenidən bu mövzuya qayıdıb, ölüm cəzasının bərpasını tələb etməyə başlayıblar. Dövlət Dumasındakı “Vahid Rusiya” fraksiyasına rəhbərlik edən Vladimir Vasiliev bu moratoriumun ləğvi məsələsinin “dərin, peşəkar, mənalı” işlənib hazırlanacağını deyib, lakin senator Andrey Klişas belə bir sənədin hüquqi baxımdan mümkün olmadığını qeyd edib. Artıq Duma da bir sual qarşısındadır - Mümkündürmü?

Söz-söhbətlər bitmək bilmir. 2022-ci ildən bəri Rusiyada insanlar həmişə bu mövzunu qabardırlar.

Qeyd edək ki, Rusiyada ölüm hökmünün qaytarılması 1996-cı ildə ona moratorium qoyulandan bəri müzakirə olunur.

2013-cü ildə görüşlərinin birində birbaşa xətt zamanı prezident Vladimir Putin Belqorodda baş verənlərdən söz açanda edamlara qayıtmaq istədiyini açıqlamışdı:

“Bilirsiniz, bəzən belə şeylərə rast gələndə, ölüm hökmünün bərpası ilə bağlı hansısa sənədləri imzalamaq məqsədi ilə və ya bu barədə deputatlardan soruşmaq üçün əl özü qələmə tərəf uzanır”.

2016-cı ildə Parisdə terror aktlarından və Sinay üzərində rus turistlərini daşıyan təyyarənin partlamasından sonra Rusiyanın “Ədalətli Rusiya” partiyasının lideri Sergey Mironov və onun partiyadaşları Mixail Yemelyanov ilə Oleq Nilov birlikdə ləngimədən Dövlət Dumasına terrorçuluğa görə ölüm cəzasını tətbiq edən qanun layihəsi təqdim etsələr də, müzakirələr nəticəsində sənəd qəbul edilmədi. Ancaq öz mövqeyinin düz, ədalətli olduğunu israrla söyləyən rusiyalı siyasətçi Mironov 2021-ci ilin may ayında Kazan gimnaziyasında baş verən, doqquz nəfərin qurbanı olduğu atışmadan az sonra yenidən mövzunu gündəmə gətirdi. O, uşaqların qətlinə görə, ölüm hökmünün qaytarılmasını tələb edib, bunu həyata keçirməyin daha ədalətli olduğunu bildirib.

Rusiyalı müstəqil analitiklər kiçik xatırlatma verməklə Rusiya Federasiyasının 1996-cı il fevralın 28-də Avropa Şurasına üzv olduğu tarixi yada salır və bu mövzunu çözməyə çalışanlar xüsusi vurğulayırlar ki, bu ölkə qeyd-şərtsiz üç il müddətinə Rusiyada ölüm cəzasının tamamilə ləğvini nəzərdə tutan öhdəliyi üzərinə götürməklə İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsi üzrə Avropa Konvensiyasının 6 saylı Protokoluna qoşulmağa razılıq verib.

Cəmi bir neçə aydan sonra - 1996-cı ilin may ayında Rusiya prezidenti Boris Yeltsin “Rusiyanın Avropa Şurasına daxil olması ilə əlaqədar ölüm cəzası tətbiqinin tədricən azaldılması haqqında” Fərman imzalayıb. O vaxtdan Yeltsin edam cəzasına sözsüz moratorium tətbiq edib və sadəcə, hökmlərin icra edilib-edilməməsi ilə bağlı bütün qərarları qəbul etməyi dayandırıb. Ancaq bundan sonra da Rusiyada daha bir şəxsi edam edilib. 1996-cı ildə - avqustun 2-də xüsusi qəddarlıqla çox sayda qətllərin müəllifi, serial cinayətlərin törədilməsinin əsas və tək iştirakçısı olan Sergey Qolovkin Butırka istintaq təcridxanasında güllələnib.

Eyni 6 saylı protokol Avropa Şurasına daxil olduqdan bir il sonra - 1997-ci ilin aprelin 16-da Rusiya adından Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən imzalanıb. Ancaq qəribə olsa da, Dövlət Dumasında bu sənəd indiyə qədər ratifikasiya edilməyib, yəni sənəd Rusiyanın qanunlarına görə əslində hüquqi qüvvəyə minməyib. Hətta Dövlət Dumasında bunun müvafiq komitənin baxılmasına və müvafiq olaraq, oxu mərhələsinə belə çatdırılmayıb. Rusiyalı səlahiyyətlilər bununla bağlı fərqli izahlar veriblər. Ancaq bu məsələ həmişə qeyri-müəyyəndir, çünki Rusiya hələ buna hazır deyil.

Rusiya bu protokolu ratifikasiya etməyən yeganə Avropa Şurası ölkəsidir. Bunun niyə baş verdiyi dəqiq heç kimə (tək ruslardan başqa) məlum deyil, yalnız versiyalar var. “Görünür, burada hansısa prinsipial siyasi mövqe olub, çünki bunun nə hüquqi, nə də başqa bir əsası var idi. Ümumiyyətlə, bu həm də açıq mövqe idi, yəni Rusiyanın belə bir addım atması və bununla da Moskvanın sözügedən qanunla bağlı dayandırılmış statusunu saxlamaq mesajı. Beləcə, ümumi siyasi məqsəd naminə lazım olduğu qədər ləngimək, hücum zamanı diplomatik təzyiq imkanlarına malik olmaq - "Əgər siz bizimlə yarı yolda görüşməsəniz, biz də bu sənədi - ölüm hökmünü ləğv etməyəcəyik" məntiqi. Bir sözlə, bu diplomatik manevrlərə imkan verən sırf manipulyasiya hekayəsidir", - deyə hüquq müdafiəçisi Pavel Çikov bildirib.

Onun sözlərinə görə, Rusiyada ölüm hökmünün ləğvinin dayandırılması hakimiyyətin ictimaiyyəti qorxutmaq üçün 1996-cı ildən bəri çəkdiyi müdafiə məqsədli bir dayaqdır.

“Bu, hakimiyyətin soyutma effektidir, əslində isə siyasi manipulyasiya, şantaj, təhdidlər üçün istifadə edilən çoxlu alətlərdən biridir. Məsələn, bizim bir ayağımız Avropada olsa da, belə bir təsəvvür yaranır ki, digər ayağımız da kranlardan insanları asmaqda və edam etməkdə davam edən İranda olacaq”, - deyə Çikov bildirib.

Rusiyada ölüm hökmünün bərpa edilib-edilməyəcəyi hələ ki, bu ölkədə Vladimir Putindən savayı heç kimə məlum deyil.

Konstitusiya Məhkəməsinin rəhbəri olan Valeri Zorkin hətta illər ərzində bu məsələ ilə bağlı fərqli fikirlər söyləyib. 2019-cu ildə Zorkin deyib: “Tutaq ki, biz Rusiyanın Konstitusiya Məhkəməsi olaraq bunu edib cəsarətlə ictimai rəyin, həm də parlamentin mövqeyinin əksinə getdik, sonra da Rusiya ölüm hökmünü ləğv etdi, bəs nəticə? Hətta bizim ölkənin Avropa Şurasından mümkün ola biləcək addımı, ora üzv olması və yaxud çıxması heç nəyi dəyişməyəcək. Ancaq biz bununla belə cəhd etdik, tezliklə Rusiyada ölüm hökmü ləğv ediləcək”.

Bu açıqlamasından iki il sonra isə V. Zorkin “Konstitusiya ədalət mühakiməsi: prosedur və məna” kitabında yazırdı ki, Konstitusiya Məhkəməsinin Rusiyada ölüm hökmünün tətbiqini qeyri-mümkün edən qərar qəbulu faktı istisna etmir ki, gələcəkdə bu cəza tədbirinin qaytarılması mümkündür.

Eyni zamanda rusiyalı hüquqşünas V. Çikov xüsusi olaraq vurğulayır ki, qanunun təsbit etdiyi kimi, bu gün Rusiya Federasiyasında Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı qüvvədə olduğu müddətdə Rusiyada ölüm hökmü qadağandır. Hüquqşünas deyir ki, ölkədə sanki belə bir qərar qəbul edilməyib, yəni qərar həm var, həm də yoxdur. Çikov daha sonra əlavə edib: “Bu, əslində Avropa Şurasına üzvlüklə və yaxud üzv olmama ilə bağlı deyil. Bu, artıq milli qanunvericilikdir. Lakin yenə də ortaya bir sual çıxır: Rusiyada moratoriumun ləğvi mümkündürmü?"

Müasir Rusiyanın tarixində görünməmiş bir olay baş verib. Ölkənin tarixində hələ heç vaxt Konstitusiya Məhkəməsi öz qərarına yenidən baxmayıb. Məsələyə ətraflı şəkildə aydınlıq gətirən P. Çikov deyir: "İçlik heç vaxt əks istiqamətə çevrilməyib, yəni belə bir prosedur yoxdur".

Rusiya narahatdır, Rusiya istəyir və Rusiya həm də tərəddüd edir. Belə bir qərar var və ratifikasiya olunmamış, az qala lap çoxdan arxivə köçmüş, sanki unudulmuş sənəd də mövcuddur, lakin hələ konkret rəy, öhdəlik yoxdur. Bu vəziyyət isə məsuliyyətdən tam azad edir, yəni bu o demək deyil ki, ölüm hökmünü qaytarmaq çətindir - tam əksinə. Rusiya istədiyi zaman bunu edər - həm də heç kimə hesabat vermədən.

“Bu, heç vaxt baş vermədiyinə görə sərbəst formada edilə bilər. Prezident və ya Dövlət Duması, yaxud da Rusiya Federasiya Şurası Konstitusiya Məhkəməsinə sorğu göndərir, yəni filan səbəblər və s... Sonra əsaslandırır ki, cinayətlərin kəskin artması, pedofiliyanın yayılması, eləcə də ölkəyə qarşı çox güclü sanksiyalar təzyiqi ilə əlaqədar və əlbəttə ki, Rusiyadakı ənənəvi dəyərlərə vurulmuş zərbələr... Bütün bunlar da doğrudur, amma lütfən aydınlaşdırın ki, biz ölüm cəzasını tez bərpa edəcəyik, ya yox? Təsəvvür edin ki, Konstitusiya Məhkəməsinin sədri yoldaşları ilə bir yerə toplaşanda birdən o, öz həqiqət məntiqini ortaya qoyur. Sədr yoldaşları ilə söhbət əsnasında deyir ki, "Bəli, həqiqətən də, təcili olaraq kimisə edam etməliyik".

V. Çikov bunu adi zarafat kimi yox, reallıqla səsləşən məqam sayır. Deyir ki, bununla o, əslində mümkün proseduru təsvir edir. Bu isə o deməkdir ki, artıq Rusiya qərar qəbul edib və güman ki, çox yaxın vaxtlarda ölüm hökmünün icrasına başlanılacaq.

Oqtay QORÇU
Reyting.az

Ana səhifəyə dön