21:38 / 26-11-2024
Ordubadda zəlzələ olub
Qarışqa və çəyirtkələr xərçəng xəstəliyinə qarşı istifadə olunacaq
Tarix: 06-02-2023 10:19 | Bölmə: Cəmiyyət
Qarışqa və çəyirtkələr xərçəng xəstəliyinə qarşı istifadə olunacaq

Qarışqalar - həssas qoxu sistemi sayəsində insanlar üzərində xərçəng xəstəliyi diaqnozu üçün istifadə edilə bilər. Elm adamları qarışqaların siçanlarda xərçəng diaqnozu qoya biləcəyini müəyyən ediblər.

Reyting.az
-ın məlumatına görə, tədqiqatın aparıcı müəllifi Baptiste Piqueret deyib ki, qarışqalar on dəqiqə ərzində siçanların sidiyində xərçəngi aşkar etmək üçün öyrədilə bilər.

Piqueret 2017-ci ildə çöl tədqiqatlarına başlayaraq, qarışqalara sağlam hüceyrələrlə xərçəng hüceyrələrini ayırd etməyi öyrədib. İndi Piqueret və komandası bir qədər də irəli gedib. Artıq onlar qarışqa və siçanlarda şişləri aşkar edə biliblər.

Piqueret və komandası insanın döş xərçəngi toxumasını siçanlara implantasiya etmək və şişin böyüməsini təmin etmək üçün ksenoqraft (xarici toxuma grefti) adlı texnikadan istifadə edib. Daha sonra həm xərçəngli, həm də xəstə siçanlardan sidik nümunələrini toplanıb.

Piqueret deyir: “Təlim zamanı qarışqaları yuvarlaq bir ərazidə topladıq və xərçəngli siçanlardan aldığımız sidiyin yanına mükafat olaraq yemək qoyduq”.

Qarışqalar mükafatlandırılan yeməyi tapdıqda, mükafatı xərçəng hüceyrələri ilə əlaqələndirib və onu tanımağa öyrəniblər. Hüceyrələr fabrik kimidir, yaşamaq və tullantı istehsal etmək üçün qidaya ehtiyacı var. Xərçəng xəstəliyi hüceyrələri də qoxuda aşkar edilə bilən bir tullantı əmələ gətirir.

Başqa sözlə, araşdırmada xərçəng hüceyrələrinin sidikdə və ya nəfəsdə təsbit edilə bilən müəyyən orqanik quruluşa malik olduğu müəyyənləşib.

Bəs, qarışqalar vasitəsi ilə insanlara xərçəng diaqnozu qoyula bilərmi?

Alimin fikrincə, daha irəli getməzdən əvvəl insan sidiyi test olunmalıdır və bu, siçan sidiyini yoxlamaqdan daha mürəkkəb ola bilər. Çünki qarışqaların insanlarda xərçəngli hüceyrə qoxusunu təsbit edə bilməsi üçün yaş, cins, yemək vərdişləri və hər insana xas qoxu kimi bir çox fərqli dəyişən tərəfi var.

Bununla belə, alim bu mövzuda daha çox araşdırma aparmaq əzmindədir və qarışqaların çox məşq tələb etməyən son dərəcə faydalı diaqnostika vasitəsi ola biləcəyinə inanır.

Başqa bir üstünlük qarışqaların koloniyalarda yaşamaları və bir-birləri ilə məlumat paylaşmalarıdır. Koloniyanın 10 faizinin öyrədildiyi təqdirdə bu məlumatı başqalarına yaya biləcəklər.

Miçiqan Dövlət Universitetinin doktoru Debajit Saha isə 10 ildir ki, çəyirtkələrin xərçəng hüceyrələrini aşkar edib-etməməsi üzərində işləyir. Onun komandası çəyirtkələrin xərçəngli və sağlam hüceyrələrin qoxusunu ayırd edə bildiyini müəyyənləşdirib. Ancaq çəyirtkələri öyrətməyə deyil, beyninlərindəki bir qabiliyyəti işə salmağa çalışırlar.

ELÇİN




Bölməyə aid digər xəbərlər
bütün xəbərlər