10:51 / 08-09-2025
Avropa liderləri müharibəyə son qoymaq üçün ABŞ-a gedir
10:49 / 08-09-2025
Alim Qasımov 5 milyonluq villası barədə... - Açıqlama
10:35 / 08-09-2025
Bakıda bəylə gəlin toya at belində getdi - Video
10:27 / 08-09-2025
Qazaxıstanda süni intellekt nazirliyi yaradılacaq
10:02 / 08-09-2025
Britaniyada mağaza binasının altında 317 skelet tapılıb
09:55 / 08-09-2025
Bakıda mikravtobus qəzaya düşüb, xəsarət alanlar var
09:54 / 08-09-2025
İstirahət mərkəzində yanğın olub - Fotolar
09:43 / 08-09-2025
Ukrayna yaşayış məntəqəsini azad edib
09:20 / 08-09-2025
Anaya hədiyyə - Akif Abbasov yazır
08:51 / 08-09-2025
ABŞ qeyri-immiqrasiya vizalarının alınma qaydasını dəyişib
08:25 / 08-09-2025
Məşhur reper axtarışa verilib
00:57 / 08-09-2025
İlin son Ay tutulması başa çatıb - (Yenilənib)
00:04 / 08-09-2025
Alim Qasımov villasını satır - Fotolar
18:05 / 07-09-2025
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
18:00 / 07-09-2025
Sumqayıtda 72 yaşlı kişi dənizdə boğulub
16:15 / 07-09-2025
Gəncədə uçqun olub, ölən var
13:20 / 07-09-2025
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
12:15 / 07-09-2025
Sabah yağış yağacaq - Proqnoz
11:33 / 07-09-2025
Nəriman Axundzadə millinin heyətindən kənarlaşdırılıb
10:47 / 07-09-2025
Kiyev "İskəndər" raketlərinin hədəfinə çevrilib - Foto
18:25 / 06-09-2025
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
17:35 / 06-09-2025
Bakıda və rayonlarda xüsusi əməliyyat: kriminal şəxslər tutulub - Video
15:29 / 06-09-2025
Azərbaycanın ŞƏT-ə üzvlüyünə Rusiya da mane olub
15:11 / 06-09-2025
Kafedə iki nəfəri güllələyiblər - Yenilənib
12:12 / 06-09-2025
Bakıda “KamAZ” avtomobilin üzərinə aşıb, ölən var - Fotolar - Yenilənib
09:52 / 06-09-2025
Aleksey Overçuk “Tramp marşrutu”na müsbət yanaşır
09:44 / 06-09-2025
Fernandu Santuş: "Axı nəyə görə istefa verməliyəm?"
08:51 / 06-09-2025
Qayınata kürəkənini qətlə yetirib - Yenilənib
08:36 / 06-09-2025
Tramp Venesuelaya zərbə endirməyi düşünür
22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
11:53 / 04-09-2025
100 min əsgər hücuma hazırlaşır
11:13 / 04-09-2025
ŞƏT-də daxili didişmələr: Azərbaycan hansı tərəfdədir?
16:06 / 04-09-2025
Çin dünyaya meydan oxuyur - Hərbi ekspert
18:03 / 03-09-2025
Putin Zelenskini Moskvaya dəvət edib
00:18 / 04-09-2025
Millimiz qalib gəlib
18:25 / 06-09-2025
Ukrayna və Rusiya yeni əsir mübadilələrinə hazırlaşır
18:12 / 04-09-2025
Konfrans Liqası: "Samsunspor"un heyəti bəlli olub
22:31 / 05-09-2025
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
18:42 / 05-09-2025
Daşkəsənin Alaxançallı kəndində sel fəsadlar törədib
18:05 / 07-09-2025
Şəmkirdə təcili yardım maşını körpüdən aşıb, xəsarət alanlar var
19:50 / 03-09-2025
Prezident İlham Əliyevin Çinə səfəri başa çatıb - Fotolar
13:20 / 07-09-2025
Bu gün əlavə imtahan keçirilib - (Yenilənib)
İlham Şaban: “Son 5 ildə Azərbaycanda qaz satışı ziyanla həyata keçirilib”
Tarix: 01-07-2021 17:23 | Bölmə: İqtisadiyyat
“Azərbaycanda təbii qazın satışı ilə “Azəriqaz” məşğul olur. Azərbaycan müstəqilliyini əldə edəndən, faktiki olaraq bu qurum rentabelsiz və hökumət üçün problemli bir dövlət aktivi olub.
90-cı illərdə Azərbaycanda qaz hasilatı kəskin azaldığından ölkədə əhalinin qaz təminatı da ildən ilə pisləşib. Sovet dövrünün 86 faiz qazlaşması birdən-birə elə hala gəlib çatıb ki, heç Abşeron yarımadasında qaz təminatını normal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olmayıb. Azərbaycanın istilik-elektrik stansiyaları o zaman əsasən mazutla çalışırdılar. Ölkə 2000-ci ilin oktyabrında qaz idxalçısı statusu qazanıb, Rusiyadan hər il 4 mlr. kubmetr ətrafında mavi yanacaq idxal edilib ki, enerjiyə olan tələbatı minimal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olsun”.
Bunu Reyting.az-a neft-qaz məsələləri üzrə mütəxəssis İlham Şaban dünən Tarif Şurasının təbii qazın qiymətinə dəyişiklik etməsindən danışarkən deyib.
Onun sözlərinə görə, təbii ki, belə bir şəraitdə qazpaylayıcı sistemdə oğurluq da olub, yığım çox aşağı düşüb və texniki təminatı bir təhər yola veriblər: “Ona görə də XXI əsrin ilk beşilliyində, Azərbaycan özünə gələndə belə köhnə qaz təsərrüfatı sisteminin işində dönüş yaratmaq çox mürəkkəb idi: daim borclar yığılırdı, özü də milyardlıq. Hökumət bir neçə dəfə - 2005-ci ildən başlayaraq bu borcları silib. Qazın qiymətlərini artırmaqla sistemin işində irəliləyişə nail olmağa çalışsalar da, amma gözlənilən nəticə alınmayıb”.
İlham Şaban bildirib ki, 2009-cu il iyulun ilk günü “Azəriqaz”ın SOCAR-a birləşdirilməsi ilə dövlət, “Azəriqaz”ın idarəçilik mexanizminin yaxşılaşdırılmasını, satılan qazın və yığılan vəsaitin uçotunun kritik haldan normal göstəricilər səviyyəsinə qaldırılmasını və artan qaz hasilatı fonunda qaz təsərrüfatının yenidənqurulmasının həyata keçirilməsinə nail olmaq istəyib. Digər məqsəd “Azəriqaz”ın daha hökumətdən vəsait alan altqurum kimi fəaliyyət göstərməsinin qarşısını almaq olub.
Ekspert xatırladıb ki, 2 iyul 2009-cu ildə Tarif Şurası Azərbaycanda qaz tariflərini 2,1 dəfə artırıb: “Buna qədər əhali 1000 kubmetr qaz üçün 47 manat 20 qəpik ödəyirdi. Və oldu 100 manat!
2017-ci il 1 yanvar tarixindən isə Azərbaycanda əhali qrupu arasında qaz differensial tariflə verilməyə başlanıldı - yəni çox istifadə edirsənsə, 2 qat ödə! Əslində bu, normal bir addım idi - izafi qaz istehlakının qarşısını almaq üçün.
2009-ci il üçün SOCAR-ın hesabatında göstərilib ki, 1000 kubmetr qazın hasilatının maya dəyəri 34,55 AZN olub.
10 il sonra - 2019-cu ildə SOCAR qazın maya dəyəri haqda audit edilmiş hesabatında bunları ictimailəşdirib: qazın faktiki istehsal maya dəyəri 61,89 manat təşkil edib, amma SOCAR üzrə qazın hasilatına çəkilən xərclərlə yanaşı, Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin şərtlərinə görə ƏŞ-dən alınan qazın dəyəri, qazın emalı, saxlanması və nəqlinə çəkilən xərclər nəzərə alınmaqla SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 140,46 manat olub. Yəni SOCAR 2020-ci ildə hazırladığı bu hesabatda göstərib ki, onun ölkə daxilində satdığı qaz rentabelli deyil. SOCAR Hasilatın Pay Bölgüsü sazişləri çərçivəsində aldığı qazın qiymətini 2016-cı ildən ictimailəşdirməyə başlayıb. Niyə? Çünki 2015-ci ildə iki devalvasiya nəticəsində manat 2 dəfəyədək dəyərini itirdikdən sonra SOCAR-ın ölkənin daxili bazarının ehtiyacları üçün dollarla aldığı təbii qazın qiymətində kəskin dəyişmələr oldu. Həmçinin SOCAR ölkəyə 2016-2018-ci illərdə yenidən qaz idxal etməyə başladı: əvvəlcə Türkmənistandan (İran üzərindən), daha sonra Rusiyadan. Həmin qaz SOCAR üçün ölkə daxilində xarici şirkətlərdən alınan qazdan xeyli baha başa gəlirdi.
2018-ci ildə SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 155,75 manat təşkil edib, 2017-də bu göstərici 163,7 manat idi. 2016-cı ildə isə 128,77 manat. Ortaya sual çıxır: SOCAR mayasına ziyan edə-edə qazı necə satırmış?
Qeyd edək ki, 4 yanvar 2021-ci ildə SOCAR Tarif Şurasına təbii qaz qiymətlərinin artırılması təklifi ilə bağlı artıq müraciət edibmiş. O zaman sadəcə, benzin və dizel yanacağının qiymətinin artımı rəsmiləşdirilmişdi. Demək, bu məsələ gündəmdə olub”.
O ki qaldı SOCAR-ın bir təsərrüfat-kommersiya qurumu kimi hansısa məhsulu maya dəyərindən aşağı qiymətə satmasına, İlham Şaban deyib ki, artıq bu, SOCAR-ın yeganə təsisçisi – dövlətlə şirkət arasında olan münasibətlərlə tənzimlənir. Yəni razılaşdırılır.
İ. Şabah qeyd edib ki, audit edilmiş hesabata görə, SOCAR ölkə daxilindəki qaz satışını son 5 ildə ziyanla həyata keçirib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-07-2021 17:23 | Bölmə: İqtisadiyyat
“Azərbaycanda təbii qazın satışı ilə “Azəriqaz” məşğul olur. Azərbaycan müstəqilliyini əldə edəndən, faktiki olaraq bu qurum rentabelsiz və hökumət üçün problemli bir dövlət aktivi olub.
90-cı illərdə Azərbaycanda qaz hasilatı kəskin azaldığından ölkədə əhalinin qaz təminatı da ildən ilə pisləşib. Sovet dövrünün 86 faiz qazlaşması birdən-birə elə hala gəlib çatıb ki, heç Abşeron yarımadasında qaz təminatını normal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olmayıb. Azərbaycanın istilik-elektrik stansiyaları o zaman əsasən mazutla çalışırdılar. Ölkə 2000-ci ilin oktyabrında qaz idxalçısı statusu qazanıb, Rusiyadan hər il 4 mlr. kubmetr ətrafında mavi yanacaq idxal edilib ki, enerjiyə olan tələbatı minimal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olsun”.
Bunu Reyting.az-a neft-qaz məsələləri üzrə mütəxəssis İlham Şaban dünən Tarif Şurasının təbii qazın qiymətinə dəyişiklik etməsindən danışarkən deyib.
Onun sözlərinə görə, təbii ki, belə bir şəraitdə qazpaylayıcı sistemdə oğurluq da olub, yığım çox aşağı düşüb və texniki təminatı bir təhər yola veriblər: “Ona görə də XXI əsrin ilk beşilliyində, Azərbaycan özünə gələndə belə köhnə qaz təsərrüfatı sisteminin işində dönüş yaratmaq çox mürəkkəb idi: daim borclar yığılırdı, özü də milyardlıq. Hökumət bir neçə dəfə - 2005-ci ildən başlayaraq bu borcları silib. Qazın qiymətlərini artırmaqla sistemin işində irəliləyişə nail olmağa çalışsalar da, amma gözlənilən nəticə alınmayıb”.
İlham Şaban bildirib ki, 2009-cu il iyulun ilk günü “Azəriqaz”ın SOCAR-a birləşdirilməsi ilə dövlət, “Azəriqaz”ın idarəçilik mexanizminin yaxşılaşdırılmasını, satılan qazın və yığılan vəsaitin uçotunun kritik haldan normal göstəricilər səviyyəsinə qaldırılmasını və artan qaz hasilatı fonunda qaz təsərrüfatının yenidənqurulmasının həyata keçirilməsinə nail olmaq istəyib. Digər məqsəd “Azəriqaz”ın daha hökumətdən vəsait alan altqurum kimi fəaliyyət göstərməsinin qarşısını almaq olub.
Ekspert xatırladıb ki, 2 iyul 2009-cu ildə Tarif Şurası Azərbaycanda qaz tariflərini 2,1 dəfə artırıb: “Buna qədər əhali 1000 kubmetr qaz üçün 47 manat 20 qəpik ödəyirdi. Və oldu 100 manat!
2017-ci il 1 yanvar tarixindən isə Azərbaycanda əhali qrupu arasında qaz differensial tariflə verilməyə başlanıldı - yəni çox istifadə edirsənsə, 2 qat ödə! Əslində bu, normal bir addım idi - izafi qaz istehlakının qarşısını almaq üçün.
2009-ci il üçün SOCAR-ın hesabatında göstərilib ki, 1000 kubmetr qazın hasilatının maya dəyəri 34,55 AZN olub.
10 il sonra - 2019-cu ildə SOCAR qazın maya dəyəri haqda audit edilmiş hesabatında bunları ictimailəşdirib: qazın faktiki istehsal maya dəyəri 61,89 manat təşkil edib, amma SOCAR üzrə qazın hasilatına çəkilən xərclərlə yanaşı, Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin şərtlərinə görə ƏŞ-dən alınan qazın dəyəri, qazın emalı, saxlanması və nəqlinə çəkilən xərclər nəzərə alınmaqla SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 140,46 manat olub. Yəni SOCAR 2020-ci ildə hazırladığı bu hesabatda göstərib ki, onun ölkə daxilində satdığı qaz rentabelli deyil. SOCAR Hasilatın Pay Bölgüsü sazişləri çərçivəsində aldığı qazın qiymətini 2016-cı ildən ictimailəşdirməyə başlayıb. Niyə? Çünki 2015-ci ildə iki devalvasiya nəticəsində manat 2 dəfəyədək dəyərini itirdikdən sonra SOCAR-ın ölkənin daxili bazarının ehtiyacları üçün dollarla aldığı təbii qazın qiymətində kəskin dəyişmələr oldu. Həmçinin SOCAR ölkəyə 2016-2018-ci illərdə yenidən qaz idxal etməyə başladı: əvvəlcə Türkmənistandan (İran üzərindən), daha sonra Rusiyadan. Həmin qaz SOCAR üçün ölkə daxilində xarici şirkətlərdən alınan qazdan xeyli baha başa gəlirdi.
2018-ci ildə SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 155,75 manat təşkil edib, 2017-də bu göstərici 163,7 manat idi. 2016-cı ildə isə 128,77 manat. Ortaya sual çıxır: SOCAR mayasına ziyan edə-edə qazı necə satırmış?
Qeyd edək ki, 4 yanvar 2021-ci ildə SOCAR Tarif Şurasına təbii qaz qiymətlərinin artırılması təklifi ilə bağlı artıq müraciət edibmiş. O zaman sadəcə, benzin və dizel yanacağının qiymətinin artımı rəsmiləşdirilmişdi. Demək, bu məsələ gündəmdə olub”.
O ki qaldı SOCAR-ın bir təsərrüfat-kommersiya qurumu kimi hansısa məhsulu maya dəyərindən aşağı qiymətə satmasına, İlham Şaban deyib ki, artıq bu, SOCAR-ın yeganə təsisçisi – dövlətlə şirkət arasında olan münasibətlərlə tənzimlənir. Yəni razılaşdırılır.
İ. Şabah qeyd edib ki, audit edilmiş hesabata görə, SOCAR ölkə daxilindəki qaz satışını son 5 ildə ziyanla həyata keçirib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
5-09-2025, 22:31
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
5-09-2025, 17:32
Azərbaycan və Macarıstan arasında yeni sənədlər imzalanıb
5-09-2025, 12:46
ABŞ və OPEC+ neftin qiymətlərini aşağı salır
4-09-2025, 14:32
23 aptekdə yoxlama aparılıb
4-09-2025, 13:58
ABŞ Səfirliyi köhnə əşyalarını satışa çıxarıb
4-09-2025, 11:00
Mərkəzi Bank vəzifəli şəxsi cərimələyib
3-09-2025, 15:11
Azərbaycan və Türkiyənin energetika nazirləri görüşəcək
3-09-2025, 11:24
Bakıya gizli gətirilən qızıl külçələr aşkarlanıb
3-09-2025, 08:19
“iPhone 17”-nin qiyməti məlum olub
2-09-2025, 18:00
Bakıda daşınmaz əmlak bahalaşıb
2-09-2025, 11:15
Azərbaycan və Braziliya İşçi qrupunun ilk iclasını keçiriblər - Foto
2-09-2025, 10:05
İcbari Sığorta Bürosunun Himayəçilər Şurasının tərkibi dəyişib
2-09-2025, 09:29
Generalın oğlu İngiltərədə şirkət açıb - Sənədlər
1-09-2025, 13:13
Mərkəzi Bank iki təşkilatın lisenziyasını ləğv edib
1-09-2025, 12:52
Xocavənd, Xocalı və Laçında aqrar torpaqlar icarəyə veriləcək
1-09-2025, 11:35
İlham Əliyev Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankının prezidenti ilə görüşüb - Fotolar
29-08-2025, 16:58
Daha 56 nəqliyyat vasitəsi hərraca çıxarılıb
28-08-2025, 13:31
Bakıda nəqliyyatda gedişhaqqı artırılacaq? - Açıqlama
28-08-2025, 10:15
Mərkəzi Bank "Delta Capital” və “Zuhur” MMC-nin lisenziyasını "dondurub"
28-08-2025, 08:45
Məşhur şirkət "robotların beyni"-ni satışa çıxarıb
27-08-2025, 16:24
Sənaye metallarının qiyməti artıb
27-08-2025, 16:11
Daha 29 nəqliyyat vasitəsi hərraca çıxarılıb
27-08-2025, 15:30
Fərhad Əhmədovun böyük vergi borcu yaranıb
27-08-2025, 12:28
ABŞ şirkəti Rusiya nefti ilə bağlı gizli danışıqlar aparır
27-08-2025, 11:56
Şahin Mustafayev: "Körfəz ölkələrini Qara Dənizə bağlayacaq yeni marşrut yaradılacaq"
27-08-2025, 11:33
ABŞ-la iqtisadi müharibə Rusiya üçün pis nəticələnə bilər
27-08-2025, 09:53
Avropanın iki ölkəsi Rusiya aktivlərinin müsadirəsinə qarşıdır
26-08-2025, 13:58
Rusiyanın 14 sərnişin təyyarəsində problem yaranıb
26-08-2025, 12:10
ABŞ və Rusiya enerji sazişlərini müzakirə edir
26-08-2025, 11:02
I Yüksəliş müsabiqəsinin finalçısı mərkəz rəhbəri təyin olunub
25-08-2025, 18:56
"Coca-Cola" nəhəng şəbəkəni satmaq istəyir
25-08-2025, 16:00
Un neçəyədir? - Qiymət açıqlanıb
25-08-2025, 15:01
Mərkəzi Bankda yeni təyinat olub
25-08-2025, 10:53
Deputatdan "Sədərək"dəki yanğınla bağlı açıqlama: "Bu, son 8 ildə 10-cu belə hadisədir..."
22-08-2025, 17:57
Rusiya Suriya üçün yeni pul çap edəcək
22-08-2025, 17:33
Əli Əsədov Çinin korporasiya prezidenti ilə görüşüb
22-08-2025, 10:40
QSC-nin Müşahidə Şurasının tərkibi dəyişib
21-08-2025, 16:09
Aİ və ABŞ birgə bəyanat yayıblar
21-08-2025, 11:48
TANAP ilə nəql edilən Azərbaycan qazının həcmi açıqlanıb
21-08-2025, 11:04
Nazir müavininin adı 3.8 milyon manatlıq "tender oyunu"nda hallanır
20-08-2025, 18:00
QSC-nin Müşahidə Şurasının tərkibi dəyişib
20-08-2025, 13:04
Su Ehtiyatları Agentliyinin 23 milyon manatdan çox vergi borcu var
19-08-2025, 17:35
"Azəriqaz" ləğv edilir? - Hüquqşünasdan müsahibə
19-08-2025, 17:22
Azərbaycan iqtisadi artımla bağlı proqnozunu yeniləyib
19-08-2025, 15:30
SOCAR-ın tabeliyində yeni qurumlar yaradılacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
