00:01 / 28-06-2025
Jurnalist Seyfəddin Hüseynlinin qardaşları öldürülüb
23:20 / 27-06-2025
XİN İran səfirindən təkzib tələb edir
12:57 / 27-06-2025
Prokurorluq Bakıdakı partlayış hadisəsini araşdırır
11:32 / 27-06-2025
Nazirlik və dövlət komitəsi vətəndaşlara müraciət edib
09:33 / 27-06-2025
Qaxda zəlzələ olub
00:25 / 27-06-2025
"Azərbaycanfilm"in ərazisindəki yanğın söndürülüb - (Yenilənib)
00:02 / 27-06-2025
Emil Mehtiyev idarə rəisi təyin olunub
18:04 / 26-06-2025
Narkotik satan ata və oğlu tutulub
16:30 / 26-06-2025
Azərbaycandakı dinlərarası harmoniya Tolerantlıq Evində müzakirə olunub
16:17 / 26-06-2025
Azərbaycanı gülüstana çevirənlər! - Zahid Oruc yazır
13:15 / 26-06-2025
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
12:14 / 26-06-2025
İlham Əliyevlə İran prezidenti arasında telefon danışığı olub
11:02 / 26-06-2025
Kəlbəcərdə yük maşını çaya aşıb, sürücü ölüb
10:29 / 26-06-2025
Prezident Silahlı Qüvvələr Günü münasibətilə paylaşım edib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
08:51 / 26-06-2025
Cənubi Qafqazın ən güclüsü...
00:00 / 26-06-2025
Bu gün Silahlı Qüvvələri Günüdür
22:36 / 25-06-2025
MÜTDA: "7 müəllimin nəticəsi ləğv ediləcək"
21:49 / 25-06-2025
Tovuzda kütləvi zəhərlənmə olub - Yenilənib
19:56 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov İranın yeni səfirini qəbul edib
18:04 / 25-06-2025
Ordu günü Bakı, Gəncə, Xankəndi və Laçında yürüş olacaq
18:00 / 25-06-2025
Beynəlxalq axtarışa verilmiş şəxsi Rusiyaya təhvil verilib
17:49 / 25-06-2025
Ter-Petrosyan II Qareginlə siyasi vəziyyəti müzakirə edib
17:44 / 25-06-2025
“Azəriqaz”ın baş direktoruna müavin təyin olunub
17:27 / 25-06-2025
Ceyhun Bayramov Sudanın yeni səfiri ilə görüşüb
17:02 / 25-06-2025
Trampla Zelenski Niderlandda görüşüblər
16:56 / 25-06-2025
Qırğızıstanda parno saytlara giriş bloklanıb
16:45 / 25-06-2025
Bakıda əməliyyat: saxlanılanlar var - Video
16:39 / 25-06-2025
Toy karvanında "avtoş"luq edən sürücülər saxlanılıb
16:20 / 25-06-2025
Səkkiz rayona prokuror təyin edilib - Yenilənib
09:25 / 26-06-2025
Tarixi yanlışlıq - İbrahim Əliyev yazır
19:12 / 23-06-2025
Cəlaloğlu: "İranı əvvəlki məcrasına qaytarmaq istəyirlərsə, onda hakimiyyətdə Qacarlar oturmalıdır” - Müsahibə
10:14 / 24-06-2025
Tramp dünyanı aldadıb: atəşkəs yoxdur, İsrail İrana ağır zərbələr endirir
14:55 / 25-06-2025
Rəşad Əhmədzadə: “Beynəlxalq festivallarda iştirakımız ölkə teatrları üçün də uğurdur” - Müsahibə
07:09 / 24-06-2025
İran və İsrail atəşkəsə razılaşıblar?
00:39 / 25-06-2025
NATO: Ukraynada 250 min rus hərbçisi həlak olub
08:27 / 25-06-2025
Üç mindən çox avtomobili daşıyan gəmi üç həftə yandıqdan sonra batıb
19:40 / 24-06-2025
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı olub - Fotolar
23:45 / 23-06-2025
Bakıdan Qətərə uçan təyyarə yarıyoldan geri dönüb
16:09 / 24-06-2025
İsazadə: “Əməliyyatlar İranın nüvə texnologiyasının durumundan asılı olacaq”
İlham Şaban: “Son 5 ildə Azərbaycanda qaz satışı ziyanla həyata keçirilib”
Tarix: 01-07-2021 17:23 | Bölmə: İqtisadiyyat
“Azərbaycanda təbii qazın satışı ilə “Azəriqaz” məşğul olur. Azərbaycan müstəqilliyini əldə edəndən, faktiki olaraq bu qurum rentabelsiz və hökumət üçün problemli bir dövlət aktivi olub.
90-cı illərdə Azərbaycanda qaz hasilatı kəskin azaldığından ölkədə əhalinin qaz təminatı da ildən ilə pisləşib. Sovet dövrünün 86 faiz qazlaşması birdən-birə elə hala gəlib çatıb ki, heç Abşeron yarımadasında qaz təminatını normal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olmayıb. Azərbaycanın istilik-elektrik stansiyaları o zaman əsasən mazutla çalışırdılar. Ölkə 2000-ci ilin oktyabrında qaz idxalçısı statusu qazanıb, Rusiyadan hər il 4 mlr. kubmetr ətrafında mavi yanacaq idxal edilib ki, enerjiyə olan tələbatı minimal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olsun”.
Bunu Reyting.az-a neft-qaz məsələləri üzrə mütəxəssis İlham Şaban dünən Tarif Şurasının təbii qazın qiymətinə dəyişiklik etməsindən danışarkən deyib.
Onun sözlərinə görə, təbii ki, belə bir şəraitdə qazpaylayıcı sistemdə oğurluq da olub, yığım çox aşağı düşüb və texniki təminatı bir təhər yola veriblər: “Ona görə də XXI əsrin ilk beşilliyində, Azərbaycan özünə gələndə belə köhnə qaz təsərrüfatı sisteminin işində dönüş yaratmaq çox mürəkkəb idi: daim borclar yığılırdı, özü də milyardlıq. Hökumət bir neçə dəfə - 2005-ci ildən başlayaraq bu borcları silib. Qazın qiymətlərini artırmaqla sistemin işində irəliləyişə nail olmağa çalışsalar da, amma gözlənilən nəticə alınmayıb”.
İlham Şaban bildirib ki, 2009-cu il iyulun ilk günü “Azəriqaz”ın SOCAR-a birləşdirilməsi ilə dövlət, “Azəriqaz”ın idarəçilik mexanizminin yaxşılaşdırılmasını, satılan qazın və yığılan vəsaitin uçotunun kritik haldan normal göstəricilər səviyyəsinə qaldırılmasını və artan qaz hasilatı fonunda qaz təsərrüfatının yenidənqurulmasının həyata keçirilməsinə nail olmaq istəyib. Digər məqsəd “Azəriqaz”ın daha hökumətdən vəsait alan altqurum kimi fəaliyyət göstərməsinin qarşısını almaq olub.
Ekspert xatırladıb ki, 2 iyul 2009-cu ildə Tarif Şurası Azərbaycanda qaz tariflərini 2,1 dəfə artırıb: “Buna qədər əhali 1000 kubmetr qaz üçün 47 manat 20 qəpik ödəyirdi. Və oldu 100 manat!
2017-ci il 1 yanvar tarixindən isə Azərbaycanda əhali qrupu arasında qaz differensial tariflə verilməyə başlanıldı - yəni çox istifadə edirsənsə, 2 qat ödə! Əslində bu, normal bir addım idi - izafi qaz istehlakının qarşısını almaq üçün.
2009-ci il üçün SOCAR-ın hesabatında göstərilib ki, 1000 kubmetr qazın hasilatının maya dəyəri 34,55 AZN olub.
10 il sonra - 2019-cu ildə SOCAR qazın maya dəyəri haqda audit edilmiş hesabatında bunları ictimailəşdirib: qazın faktiki istehsal maya dəyəri 61,89 manat təşkil edib, amma SOCAR üzrə qazın hasilatına çəkilən xərclərlə yanaşı, Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin şərtlərinə görə ƏŞ-dən alınan qazın dəyəri, qazın emalı, saxlanması və nəqlinə çəkilən xərclər nəzərə alınmaqla SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 140,46 manat olub. Yəni SOCAR 2020-ci ildə hazırladığı bu hesabatda göstərib ki, onun ölkə daxilində satdığı qaz rentabelli deyil. SOCAR Hasilatın Pay Bölgüsü sazişləri çərçivəsində aldığı qazın qiymətini 2016-cı ildən ictimailəşdirməyə başlayıb. Niyə? Çünki 2015-ci ildə iki devalvasiya nəticəsində manat 2 dəfəyədək dəyərini itirdikdən sonra SOCAR-ın ölkənin daxili bazarının ehtiyacları üçün dollarla aldığı təbii qazın qiymətində kəskin dəyişmələr oldu. Həmçinin SOCAR ölkəyə 2016-2018-ci illərdə yenidən qaz idxal etməyə başladı: əvvəlcə Türkmənistandan (İran üzərindən), daha sonra Rusiyadan. Həmin qaz SOCAR üçün ölkə daxilində xarici şirkətlərdən alınan qazdan xeyli baha başa gəlirdi.
2018-ci ildə SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 155,75 manat təşkil edib, 2017-də bu göstərici 163,7 manat idi. 2016-cı ildə isə 128,77 manat. Ortaya sual çıxır: SOCAR mayasına ziyan edə-edə qazı necə satırmış?
Qeyd edək ki, 4 yanvar 2021-ci ildə SOCAR Tarif Şurasına təbii qaz qiymətlərinin artırılması təklifi ilə bağlı artıq müraciət edibmiş. O zaman sadəcə, benzin və dizel yanacağının qiymətinin artımı rəsmiləşdirilmişdi. Demək, bu məsələ gündəmdə olub”.
O ki qaldı SOCAR-ın bir təsərrüfat-kommersiya qurumu kimi hansısa məhsulu maya dəyərindən aşağı qiymətə satmasına, İlham Şaban deyib ki, artıq bu, SOCAR-ın yeganə təsisçisi – dövlətlə şirkət arasında olan münasibətlərlə tənzimlənir. Yəni razılaşdırılır.
İ. Şabah qeyd edib ki, audit edilmiş hesabata görə, SOCAR ölkə daxilindəki qaz satışını son 5 ildə ziyanla həyata keçirib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 01-07-2021 17:23 | Bölmə: İqtisadiyyat
“Azərbaycanda təbii qazın satışı ilə “Azəriqaz” məşğul olur. Azərbaycan müstəqilliyini əldə edəndən, faktiki olaraq bu qurum rentabelsiz və hökumət üçün problemli bir dövlət aktivi olub.
90-cı illərdə Azərbaycanda qaz hasilatı kəskin azaldığından ölkədə əhalinin qaz təminatı da ildən ilə pisləşib. Sovet dövrünün 86 faiz qazlaşması birdən-birə elə hala gəlib çatıb ki, heç Abşeron yarımadasında qaz təminatını normal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olmayıb. Azərbaycanın istilik-elektrik stansiyaları o zaman əsasən mazutla çalışırdılar. Ölkə 2000-ci ilin oktyabrında qaz idxalçısı statusu qazanıb, Rusiyadan hər il 4 mlr. kubmetr ətrafında mavi yanacaq idxal edilib ki, enerjiyə olan tələbatı minimal səviyyədə həyata keçirmək mümkün olsun”.
Bunu Reyting.az-a neft-qaz məsələləri üzrə mütəxəssis İlham Şaban dünən Tarif Şurasının təbii qazın qiymətinə dəyişiklik etməsindən danışarkən deyib.
Onun sözlərinə görə, təbii ki, belə bir şəraitdə qazpaylayıcı sistemdə oğurluq da olub, yığım çox aşağı düşüb və texniki təminatı bir təhər yola veriblər: “Ona görə də XXI əsrin ilk beşilliyində, Azərbaycan özünə gələndə belə köhnə qaz təsərrüfatı sisteminin işində dönüş yaratmaq çox mürəkkəb idi: daim borclar yığılırdı, özü də milyardlıq. Hökumət bir neçə dəfə - 2005-ci ildən başlayaraq bu borcları silib. Qazın qiymətlərini artırmaqla sistemin işində irəliləyişə nail olmağa çalışsalar da, amma gözlənilən nəticə alınmayıb”.
İlham Şaban bildirib ki, 2009-cu il iyulun ilk günü “Azəriqaz”ın SOCAR-a birləşdirilməsi ilə dövlət, “Azəriqaz”ın idarəçilik mexanizminin yaxşılaşdırılmasını, satılan qazın və yığılan vəsaitin uçotunun kritik haldan normal göstəricilər səviyyəsinə qaldırılmasını və artan qaz hasilatı fonunda qaz təsərrüfatının yenidənqurulmasının həyata keçirilməsinə nail olmaq istəyib. Digər məqsəd “Azəriqaz”ın daha hökumətdən vəsait alan altqurum kimi fəaliyyət göstərməsinin qarşısını almaq olub.
Ekspert xatırladıb ki, 2 iyul 2009-cu ildə Tarif Şurası Azərbaycanda qaz tariflərini 2,1 dəfə artırıb: “Buna qədər əhali 1000 kubmetr qaz üçün 47 manat 20 qəpik ödəyirdi. Və oldu 100 manat!
2017-ci il 1 yanvar tarixindən isə Azərbaycanda əhali qrupu arasında qaz differensial tariflə verilməyə başlanıldı - yəni çox istifadə edirsənsə, 2 qat ödə! Əslində bu, normal bir addım idi - izafi qaz istehlakının qarşısını almaq üçün.
2009-ci il üçün SOCAR-ın hesabatında göstərilib ki, 1000 kubmetr qazın hasilatının maya dəyəri 34,55 AZN olub.
10 il sonra - 2019-cu ildə SOCAR qazın maya dəyəri haqda audit edilmiş hesabatında bunları ictimailəşdirib: qazın faktiki istehsal maya dəyəri 61,89 manat təşkil edib, amma SOCAR üzrə qazın hasilatına çəkilən xərclərlə yanaşı, Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişinin şərtlərinə görə ƏŞ-dən alınan qazın dəyəri, qazın emalı, saxlanması və nəqlinə çəkilən xərclər nəzərə alınmaqla SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 140,46 manat olub. Yəni SOCAR 2020-ci ildə hazırladığı bu hesabatda göstərib ki, onun ölkə daxilində satdığı qaz rentabelli deyil. SOCAR Hasilatın Pay Bölgüsü sazişləri çərçivəsində aldığı qazın qiymətini 2016-cı ildən ictimailəşdirməyə başlayıb. Niyə? Çünki 2015-ci ildə iki devalvasiya nəticəsində manat 2 dəfəyədək dəyərini itirdikdən sonra SOCAR-ın ölkənin daxili bazarının ehtiyacları üçün dollarla aldığı təbii qazın qiymətində kəskin dəyişmələr oldu. Həmçinin SOCAR ölkəyə 2016-2018-ci illərdə yenidən qaz idxal etməyə başladı: əvvəlcə Türkmənistandan (İran üzərindən), daha sonra Rusiyadan. Həmin qaz SOCAR üçün ölkə daxilində xarici şirkətlərdən alınan qazdan xeyli baha başa gəlirdi.
2018-ci ildə SOCAR üzrə satılan 1000 m3 qazın faktiki xərci 155,75 manat təşkil edib, 2017-də bu göstərici 163,7 manat idi. 2016-cı ildə isə 128,77 manat. Ortaya sual çıxır: SOCAR mayasına ziyan edə-edə qazı necə satırmış?
Qeyd edək ki, 4 yanvar 2021-ci ildə SOCAR Tarif Şurasına təbii qaz qiymətlərinin artırılması təklifi ilə bağlı artıq müraciət edibmiş. O zaman sadəcə, benzin və dizel yanacağının qiymətinin artımı rəsmiləşdirilmişdi. Demək, bu məsələ gündəmdə olub”.
O ki qaldı SOCAR-ın bir təsərrüfat-kommersiya qurumu kimi hansısa məhsulu maya dəyərindən aşağı qiymətə satmasına, İlham Şaban deyib ki, artıq bu, SOCAR-ın yeganə təsisçisi – dövlətlə şirkət arasında olan münasibətlərlə tənzimlənir. Yəni razılaşdırılır.
İ. Şabah qeyd edib ki, audit edilmiş hesabata görə, SOCAR ölkə daxilindəki qaz satışını son 5 ildə ziyanla həyata keçirib.
Reyting.az
Bölməyə aid digər xəbərlər
25-06-2025, 15:04
“Kontakt Home” qanunu pozub
24-06-2025, 19:09
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib, aidiyyəti qurumlara müvafiq tapşırıqlar verilib
24-06-2025, 14:08
“Dövlət borcu haqqında” qanuna dəyişiklik edilir
23-06-2025, 17:20
Agentlik TƏBİB-in 17 milyonluq tenderini ləğv edib
23-06-2025, 12:41
Vüqar Bayramov: "Yeni dəyişikliklər bu boşluğu aradan qaldıracaq"
23-06-2025, 10:16
“Azərişığ”ın milyonluq tenderi - Əmək Müfəttişliyinin cəzalandırdığı şirkət "qalib gəlib"
23-06-2025, 09:18
TƏBİB-in 3.6 milyonluq tenderi ləğv olunub
21-06-2025, 18:07
AMEA-nın tenderi ləğv olunub
21-06-2025, 17:57
Dövlət Neft Fondunda yoxlama aparılıb
21-06-2025, 17:31
"Büdcə sistemi haqqında" qanun dəyişir - Detallar
21-06-2025, 11:37
Bank kartlarından pul oğurluğu davam edir
21-06-2025, 11:11
“Yaşayış minimumu haqqında” qanun dəyişib
21-06-2025, 10:44
Agentlik unun tpdansatış qiymətini açıqlayıb
21-06-2025, 10:12
Peşəkar mühasib sertifikatının verilməsi qaydası dəyişib
20-06-2025, 21:13
Avropa Rusiya qazından imtinaya görə 200 milyard avro itirib
20-06-2025, 18:23
Putin: Rusiya Avropada birinci, dünyada dördüncüdür
20-06-2025, 17:39
Növbəti depozit hərracı keçirilib
20-06-2025, 12:43
Dövlət mülkiyyətindəki avtomobillər satışa çıxarılıb
20-06-2025, 11:55
Peyk görüntüləri: İran neft ixracını sürətləndirib - Foto
20-06-2025, 10:21
Bağlanmış bankların əmlakları satışa çıxarılıb
20-06-2025, 09:59
"Bal Badem”in fəaliyyəti dayandırılıb
20-06-2025, 09:25
Neft Fondunun tenderi ləğv olunub
19-06-2025, 17:55
Azərbaycandan 17 ölkəyə neft ixrac olunub - Siyahı
19-06-2025, 16:37
Əli Əsədov BP şirkətinin baş icraçı direktoru ilə görüşüb
19-06-2025, 15:11
Milyarderin 100 milyon dollarlıq təklifi cavabsız qalıb
19-06-2025, 12:04
İsrail-İran savaşı bahalaşmaya səbəb olub
19-06-2025, 10:01
Vüqar Bayramov: "...qadınlar, bəzi hallarda isə kişilər 5 il tez pensiyaya çıxacaq"
19-06-2025, 09:31
Ağdamda 9.4 milyonluq tender ləğv olunub
18-06-2025, 15:21
ASC və MMC-yə məxsus əmlaklar hərraca çıxarılacaq
18-06-2025, 09:30
Sadiq Qurbanov: "Bu xətt Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynayacaq” - Video
17-06-2025, 14:36
"Əmək pensiyaları haqqında” qanun dəyişib
17-06-2025, 13:01
AYNA-nın tenderi ləğv olunub
17-06-2025, 10:11
Naxçıvan Aqrar Sığorta Fondu ləğv edilib
17-06-2025, 09:53
2025-ci ilin büdcəsinə dəyişikliklər olacaq? - Açıqlama
16-06-2025, 17:32
Rusiya Azərbaycandan göndərilən kartofu geri qaytarıb
14-06-2025, 19:00
AZAL uçuşların sayını artırır
12-06-2025, 17:38
ƏƏSMN: "Yeni sosial islahat paketi 3 milyon insanı əhatə edir"
12-06-2025, 09:41
DSMF sədrinə yeni müşavir təyin olunub
12-06-2025, 07:42
Astana “Power Central Asia+China” forumuna hazırlaşır
11-06-2025, 15:16
Çin və ABŞ çərçivə sazişi üzərində razılaşıblar
11-06-2025, 14:15
Azərbaycan və Avropa Komissiyası iyunun 13-də enerji dialoqunun üçüncü raundunu keçirəcək
11-06-2025, 11:13
Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini sabit saxlayıb
10-06-2025, 11:40
SOCAR ilə Almaniya şirkəti müqavilə imzalayıb
10-06-2025, 09:38
“Mədrəsə”nin bərpası ilə bağlı tender ləğv olunub
5-06-2025, 14:40
Gənc qadın dünyanın ən zəngin şəxsləri sırasına daxil olub
5-06-2025, 11:31
Mərkəzi Bankının valyuta ehtiyatlarının 87 faizi dollarladır
4-06-2025, 15:52
Bəzi müəssisələrə sertifikatın verilməsi dayandırılıb
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
