Azərbaycan Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini artırıb

Xəbər lenti

13:03 / 18-11-2025

Məşhur aktyora nüfuzlu mükafat verilib

12:55 / 18-11-2025

TƏBİB-lə keçmiş nazirin oğlu arasında sövdələşmə olub - 13 milyon manatlıq

12:44 / 18-11-2025

Yunanıstan və Ukrayna Türkiyəyə qarşı saziş imzalayıblar

12:32 / 18-11-2025

Cəbrayıla növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib)

12:30 / 18-11-2025

Məhkəmə Bəxtiyar Hacıyevlə bağlı qərar verib

12:26 / 18-11-2025

Ukraynanı 7 milyon insan tərk edib

12:18 / 18-11-2025

Dünya yeni qaydalar diktə edir: Avropa təsirini itirir, Türkiyə və digər ölkələr önə çıxır

12:17 / 18-11-2025

Sabah hava necə olacaq? - Proqnoz

12:00 / 18-11-2025

Dekan müavininin müəllimə qarşı şikayəti rədd olunub

11:56 / 18-11-2025

"mygov"da yeni funksionallıq istifadəyə verilib

11:43 / 18-11-2025

Nazirin olduğu təyyarə alovlanıb - Video

11:28 / 18-11-2025

Ukraynanın infrastrukturuna ağır zərbələr vurulub

11:04 / 18-11-2025

İlham Əliyev Omanın Sultanını təbrik edib

10:56 / 18-11-2025

Farhad Məmmədov: Azərbaycan və Ermənistan sülh prosesində ikitərəfli formatı dəstəkləyir

10:56 / 18-11-2025

Reyddə saxlanılan 850 minlik “Ferrari”... - Maraqlı məlumat yayılıb

10:35 / 18-11-2025

ADSEA 30 ədəd xidməti maşın sifariş verib

10:20 / 18-11-2025

Xankəndi müasir şəhərsalma standartlarına uyğunlaşdırılır - Fotolar

09:54 / 18-11-2025

Bu ixtisas sahibləri məhkəmələrdə işlə təmin olunacaqlar - Siyahı

09:26 / 18-11-2025

Kapitan həbsxanadan məktub göndərib - Generala ağır ittihamlar

09:21 / 18-11-2025

Bakıda Azərbaycan-ABŞ Beyin Mərkəzlərinin Birinci Forumu keçirilir

09:10 / 18-11-2025

Şoyquya sui-qəsd cəhdinin üstü açılıb

09:04 / 18-11-2025

Tramp özünü sadiq “fast food” müştərisi sayır

08:55 / 18-11-2025

Baş katib: ŞƏT davamlı inkişafa üstünlük verir

08:47 / 18-11-2025

Parisin təşəbbüsü isterikaya səbəb olub

08:39 / 18-11-2025

Ərdoğan: ...bölgədəki heç bir ölkə özünü təhlükəsiz hiss edə bilməz

08:25 / 18-11-2025

Əməkdar artist Yadigar Muradov vəfat edib

23:46 / 17-11-2025

Hindistan ABŞ-dan təbii qaz alışını artıracaq

23:24 / 17-11-2025

Leyla Əliyeva festivalın açılışında iştirak edib - Fotolar

23:09 / 17-11-2025

Bakıda yeniyetmə qətlə yetirilib

20:24 / 17-11-2025

"WhatsApp" istifadəçilərinə xəbərdarlıq edilib

Xəbər lentinin davamı

Ən çox oxunanlar

14:25 / 15-11-2025

İlham Əliyev Özbəkistanda səfərdədir - (Yenilənib) - Fotolar

17:00 / 14-11-2025

Professor: Ermənistanda ən azı üç Ramiz Mehdiyev var

16:01 / 14-11-2025

Azərbaycan Rusiyaya nota verib

18:03 / 13-11-2025

Növbəti müharibələr kosmosda başlayacaq - Xəbərdarlıq

16:32 / 14-11-2025

Ekspert: Ermənistan 5-10 il ərzində Azərbaycana qarşı silahlanmanı davam etdirəcək

14:18 / 15-11-2025

Ağdam və Zəngilana növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)

18:17 / 14-11-2025

Ərəstun Oruclunu həbs etmək istəyirlər

13:57 / 13-11-2025

Xocalının daha iki kəndinə köç karvanı gedib - Fotolar

22:57 / 14-11-2025

BMT Baş katibi Kiyevdə Azərbaycan səfirliyinə raket zərbəsini pisləyib

22:57 / 13-11-2025

DÇ-2026: Azərbaycan yığması uduzub

18:00 / 16-11-2025

İlham Əliyev Mərkəzi Asiya Dövlət Başçılarının iclasında çıxış edib - (Yenilənib) - Fotolar

18:46 / 15-11-2025

Xalq artisti Yaşar Nurinin qızı dünyasını dəyişib

Azərbaycan Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini artırıb
Tarix: 17-09-2021 18:03 | Bölmə: İqtisadiyyat

Şirift ölçüsü:

Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) İdarə Heyəti (İH) uçot dərəcəsinin 6,25%-dən 6,5%-ə, dəhlizin aşağı həddinin 5,75%-dən 6%-ə, yuxarı həddinin isə 6,75%-dən 7%-ə yüksəldilməsi barədə qərar qəbul edib.

Reyting.az xəbər verir ki, uçot dərəcəsinə dair qərar qlobal iqtisadiyyatda güclənən inflyasiya proseslərinin, xüsusilə ərzaq və xammal qiymətlərinin, nəqliyyat və logistika xərclərinin artımının milli iqtisadiyyata ötürülməsi prosesinin güclənməsi, həmçinin ertələnmiş daxili tələbin yüksəlməsi fonunda təklifin geri qalması, tənzimlənən qiymət və tariflərin liberallaşdırılması proseslərinin təsiri nəzərə alınmaqla qısa və ortamüddətli inflyasiya amillərinin proqnozu əsasında qəbul edilib.

Qeyd olunan amillər qiymətlər sabitliyinin risklər balansında inflyasiya amillərinin rolunu gücləndirməklə monetar - fiskal siyasətin neytrallaşdırıcı təsirini zəiflədir.

Proqnoz horizontunda inflyasiyanın hədəfdən kənarlaşmasının qarşısının alınması pul siyasətinin fasilə götürülmə mərhələsindən çıxışını şərtləndirir.

Faiz dəhlizinin parametrlərinə dair növbəti qərarlar inflyasiyanın faktiki və proqnoz göstəricilərinin dəyişimi, risk balansında dəyişikliklər, habelə iqtisadiyyatın cari vəziyyəti və onun ortamüddətli dövrdə inkişaf perspektivləri nəzərə alınmaqla qəbul ediləcək.

İnflyasiya prosesləri

İH-nin pul siyasətinə həsr olunmuş ötən iclasından sonrakı dövrdə illik inflyasiya tempi yüksəlibr. Rəsmi statistikaya görə avqustda inflyasiya səviyyəsi 0,5% olub, qiymətlərin ümumi səviyyəsinin 12 aylıq artımı isə 6,7% təşkil edib. Orta illik inflyasiya isə yanvar-avqust aylarında 4,8% olub. Dövlət tənzimlənməsi tətbiq edilən qiymətlər, həmçinin mövsümə həssas kənd təsərrüfatı məhsulları nəzərə alınmadan hesablanan orta illik baza inflyasiya 2021-ci ilin yanvar-avqust aylarında 3% təşkil edib.

Avqustda ərzaq məhsulları üzrə qiymət indeksi 0.8% yüksəlmiş, illik ərzaq inflyasiyası 7.8% təşkil etmişdir. Orta illik ərzaq inflyasiyası isə yanvar-avqust aylarında 5.4% olmuşdur. Mövsümi amillərin tarixi təhlilləri göstərir ki, son 10 ildə hər ilin may-avqust aylarında ərzaq məhsulları üzrə kumulyativ olaraq 3-7% deflyasiya müşahidə olunurdusa, cari ilin müvafiq mövsümündə cəmi 0.8% deflyasiya olmuşdur. Ərzaq inflyasiyasına dünya ərzaq qiymətlərinin yüksəlməkdə davam etməsi ciddi təsir göstərir. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının məlumatına görə dünya ərzaq qiymətləri avqustda 3.1%, son bir ildə isə 32.9% yüksəlmişdir.

Avqustda qiymətlər qeyri-ərzaq məhsulları üzrə 0.3%, xidmətlər üzrə 0.2% yüksəlmişdir. İllik əsasda inflyasiya qeyri-ərzaq məhsulları üzrə 5%, xidmətlər üzrə isə 6.4% təşkil etmişdir.

İstehsalçı qiymətləri indeksi də ümumilikdə artıma meyillidir. Avqustda ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə emal sənayesində istehsalçı qiymətləri indeksi 23%, kənd təsərrüfatında isə 2.6% artmışdır. Qeyd olunanlar onu göstərir ki, xarici və daxili xərc amillərinin qiymətlərə ötürücülüyü iqtisadiyyatın sahələri üzrə fərqlənir. Kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə istehsalçı qiyməti indeksinin artım tempinin ərzaq inflyasiyası səviyyəsindən geri qalması ərzaq məhsulları üzrə inflyasiya idxalının yüksək olduğunu göstərir.

Ümumilikdə illik inflyasiyanın yüksəlmə meyilini şərtləndirən amillərə dünya bazarında ərzaq və qeyri-ərzaq qiymətlərinin dinamikası, ticarət tərəfdaşı ölkələrində inflyasiyanın sürətlənməsi, ertələnmiş tələbin fəallaşması, dövlət tənzimlənməsi tətbiq edilən qiymət və tariflərin liberallaşdırılması aiddir.

Hazırda dünyanın əksər ölkələrində inflyasiyanın yüksəlməsi və qəbul edilmiş hədəflərdən kənarlaşması müşahidə edilir. Belə ki, avqustda illik inflyasiya səviyyəsi Avrozonada son 117 ayın maksimumuna çataraq 3%, ABŞ-da 156 ayın maksimumuna çataraq 5.3%, Rusiyada son 60 ayın maksimumuna çataraq 6.7%, Qazaxıstanda son 56 ayın maksimumuna çataraq 8.7%, Belarusda son 56 ayın maksimumuna çataraq 9.8%, Ukraynada son 39 ayın maksimumuna çataraq 10.2%, Gürcüstanda son 123 ayın maksimumuna çataraq 12.8% və Türkiyədə son 28 ayın maksimumuna çataraq 19.3% təşkil etmişdir.

İnflyasiya gözləntilərində əhəmiyyətli dəyişiklik müşahidə edilmir. Real sektor üzrə monitorinqə görə inflyasiya gözləntiləri avqustda əvvəlki aya nəzərən ticarət və tikinti sektorlarında artmış, qeyri-neft sənayesində və xidmətdə isə azalmışdır. Xidmət istisna edilməklə monitorinq olunan bütün sektorlarda qiymət gözləntiləri artım zonasında qərarlaşmışdır.

Əsasən xarici və daxili xərc amillərinin təsiri nəzərə alınmaqla sentyabrda 2021-ci ilin sonuna inflyasiya proqnozu yüksəlmə istiqamətində təshih edilmişdir. Proqnozlara görə cari ildə orta illik inflyasiya 5.4-5.8%, illik inflyasiya isə 7.0-7.5% səviyyəsində gözlənilir. 2022-ci ildə isə illik inflyasiyanın 4-5% səviyyəsində olacağı proqnozlaşdırılır.

Xarici sektor. Son aylarda dünyada koronavirusa yoluxma hallarının artmasına baxmayaraq aparıcı ölkələrdə sərt məhdudiyyətlərin tətbiq olunmaması və iqtisadi stimul tədbirlərinin davam etdirilməsi iqtisadi aktivliyin yüksək olaraq qalmasına şərait yaratmışdır. Beynəlxalq Valyuta Fondu 2021-ci ildə qlobal iqtisadiyyatın 6% artacağını proqnozlaşdırır. Dünya iqtisadiyyatı pandemiyadan əvvəlki səviyyəsinə bərpa olunduqca bir sıra ölkələrdə mərkəzi banklar inflyasiya təzyiqlərini nəzərə almaqla pul siyasətini sərtləşdirməkdədirlər. İyulun əvvəlindən indiyədək dünya mərkəzi bankları tərəfindən 29 dəfə əsas faiz dərəcəsinin artırılması haqqında qərar qəbul edilmişdir. Bu dövrdə heç bir mərkəzi bank əsas faiz dərəcəsini azaltmamışdır.

Neftə qlobal tələbin təkliflə müqayisədə daha sürətlə artması qiymətlərin artım meyilinin davam etməsini şərtləndirir. Brent markalı neftin orta qiyməti 2021-ci ilin ötən dövründə 67 ABŞ dollarını, sentyabrda isə 72 ABŞ dollarını üstələmişdir. Bütövlükdə, cari ilin sonuna qədər qlobal neft bazarında tarazlığın olacağı gözlənilir.

I yarımillikdə tədiyə balansının cari əməliyyatlar hesabında 1.9 mlrd. ABŞ dolları və ya ümumi daxili məhsulun 8%-i səviyyəsində profisit olmuşdur. Əlverişli neft qiymətləri və qeyri-neft ixracının yüksək sürətlə artması ilin sonuna tədiyə balansının profisitli olacağını proqnozlaşdırmağa əsas verir.

Strateji valyuta ehtiyatları 8 ayda 4.8% (2.4 mlrd. ABŞ dolları) artaraq 53.2 mlrd. ABŞ dolları səviyyəsinə yüksəlmişdir. Bu dövrdə Mərkəzi Bankın ehtiyatları 10.6% artaraq 7 mlrd. ABŞ dollarını üstələmişdir. Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatlarının artmasında Beynəlxalq Valyuta Fondu tərəfindən SDR-in (Xüsusi Borcalma Hüququ) bölüşdürülməsi zamanı kvota çərçivəsində Azərbaycana ayrılan vəsaitin ölkə hesabına daxil olması əhəmiyyətli rol oynamışdır.

Profisitli tədiyə balansı valyuta bazarında təklifi və beləliklə qiymətlər sabitliyinin əsas lövbəri olan məzənnə sabitliyini dəstəkləyir. Cari ilin ötən dövründə Mərkəzi Bankda keçirilən valyuta hərraclarının 85%-də təklif tələbi üstələmişdir.

Monetar şərait. Monetar şərait antiinflyasiya xarakteri daşımaqdadır.

Dövlət qiymətli kağızlarının gəlirliyi və banklararası bazarda faiz dərəcələri azalmaqda davam edir. Kredit və depozitlər üzrə nominal faizlərdə əhəmiyyətli dəyişiklik müşahidə edilmir. İnflyasiyanın yüksəlməsi şəraitində nominal faizlərin dəyişməz qalması real faizlərin azalmasını şərtləndirir.

Dövlət büdcəsinin profisitli icrası və vahid xəzinə hesabının dinamikası pul bazasının aşağı templi artımını şərtləndirmişdir. Pul bazası 8 ayda 4.5% artmışdır.

İqtisadi aktivliyin və istehlak nikbinliyinin yüksəlməsi kreditlərə olan tələbi yüksəldir. Bank sisteminin kredit portfeli avqust ayında 1.6%, ümumilikdə 8 ayda isə 7.4% artmışdır. İstehlak kreditləri 12.9%, ipoteka kreditləri 12.2% artmışdır.

De-dollarlaşma meyilləri davam edir. Avqustda dollarlaşma fiziki şəxslərin depozitləri üzrə 44.7%-ə, kredit portfeli üzrə isə 26.8%-ə enmişdir.

Mərkəzi Bank pul siyasəti qərarları qəbul edərkən milli valyutada yığımların cəlbedici olaraq qalması və kredit qoyuluşlarının balanslı şəkildə artımını da diqqətdə saxlayır.

İqtisadi fəallıq. Makroiqtisadi stimulların davam etməsi, xarici və daxili tələbin yüksəlmə meyli şəraitində iqtisadiyyat artım trayektoriyasında hərəkət edir.

Məcmu təklif məcmu tələbin genişlənməsinə adekvat reaksiya verməkdədir. 2021-ci ilin 8 ayında ümumi daxili məhsul real ifadədə 3.6%, o cümlədən qeyri neft-qaz sektoru üzrə 5.7% artmışdır. Qeyri neft-qaz sənayesində 18.7%, kənd təsərrüfatında 5%-lik iqtisadi artım baş vermişdir.

8 ayda ötən ilin eyni dövrünə nəzərən pərakəndə ticarət dövriyyəsi 2.7%, ödənişli xidmətlərin istehlakı 4.9% artmışdır. İstehlakın artmasında sərt karantin dövründə yaranmış yığımların xərclənməsi, kredit aktivliyinin bərpası, habelə xarici səfərlərin məhdudlaşması səbəbindən ölkə daxili xidmətlərə tələbin artması da müəyyən rol oynamışdır. Son rübdə istehlakçı inamı indeksi ötən rüblə müqayisədə əhəmiyyətli yaxşılaşmışdır. Bununla belə, pandemiyanın yeni dalğalarının və yeni ştammların mümkünlüyü şəraitində məcmu tələbin perspektivləri ilə bağlı qeyri-müəyyənliklər qalmaqdadır.

Mərkəzi Bank tərəfindən aparılan real sektorun monitorinqinin nəticələrinə görə avqust ayında biznes inam indeksi əvvəlki aya nəzərən qeyri-neft sənayesi, ticarətdə və xidmətdə azalmış, tikinti sektorunda isə artmışdır. Bütün sektorlar üzrə biznes inam indeksi pozitiv zonada qərarlaşmışdır.

Qiymətləndirmələrə görə cari ilin sonunadək qeyri-neft sektoru üzrə məcmu buraxılış kəsiri pozitiv zonada qalacaqdır.

Risklər balansı. İnflyasiya üzrə risk balansında qiymət artırıcı amillərin rolunun genişlənməsi davam edir.

Dünya əmtəə bazarlarında və tərəfdaş ölkələrdə qiymətlərin yüksəlməsi ilə idxal olunan əmtəələrin maya dəyərinin artması, pandemiya ilə bağlı istehsal və logistika zəncirində yaranmış problemlər, məcmu tələbin təkliflə müqayisədə daha sürətlə genişlənməsi risk balansında inflyasiya artırıcı amillər kimi çıxış edir. Profisitli tədiyə balansı və valyuta bazarında tarazlığın qorunması qiymətlər sabitliyinin əsas lövbərini – məzənnə sabitliyini dəstəkləyir. Bununla belə, epidemioloji vəziyyət məcmu tələbin inflyasiyaya təsirinin istiqamətini dəyişdirmə potensialını hələ də saxlayır. Valyuta bazarında tarazlığın qorunması növbəti il və ortamüddətli dövrə də dayanıqlı makro-fiskal çərçivənin qəbul olunmasını və xarici valyuta gəliri mənbələrinin şaxələnməsi istiqamətində islahatların sürətləndirilməsini aktuallaşdırır.

Faiz dəhlizinin parametrlərinə dair növbəti qərarlar inflyasiyanın faktiki və proqnoz göstəricilərinin dəyişimi, risk balansında dəyişikliklər, habelə iqtisadiyyatın cari vəziyyəti və onun ortamüddətli dövrdə inkişaf perspektivləri nəzərə alınmaqla qəbul ediləcəkdir.

Bu qərar 17 sentyabr 2021-ci ildən qüvvəyə minir. Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin faiz dəhlizinin parametrləri barədə növbəti qərarı 2021-ci il oktyabr ayının 29-da ictimaiyyətə açıqlanacaq və bununla bağlı mətbuat konfransı keçiriləcəkdir.

Ana səhifəyə dön