18:14 / 08-09-2025
TƏBİB-in elektron sistemində problem yaranıb
18:09 / 08-09-2025
Metro işçilərinin tətili Londonu iflic edib
18:03 / 08-09-2025
AFFA prezidenti: "Əsas məqsədlərdən biri uşaq futbolunun inkişafıdır"
17:52 / 08-09-2025
Prezident: BMT ilkin vəzifələrini yerinə yetirmir
17:43 / 08-09-2025
Baş katib Ukrayna məsələsini müzakirə etməyə gedir
17:38 / 08-09-2025
Rüfət Səfərovun məhkəmə prosesi keçirilib
17:30 / 08-09-2025
Azərbaycan millisinin heyətində dəyişikliklər olub
17:25 / 08-09-2025
800-dən çox rusiyalını Latviyadan çıxarırlar
17:11 / 08-09-2025
Xəzər dənizində brakonyer saxlanılıb - Video
17:09 / 08-09-2025
Ali təhsil müəssisələrinə qeydiyyat müddəti uzadılıb
16:35 / 08-09-2025
Milli Məclisə yeni qanun layihəsi göndərilib
16:29 / 08-09-2025
Rusiya Qarabağda yaşamış ermənilərdən terrorçu qrup yaratmaq istəyir
16:12 / 08-09-2025
"Azərpoçt" adından fırıldaqçılıq kampaniyası başlayıb
16:02 / 08-09-2025
Prezident Döyüş Bayrağı haqqında Əsasnamə təsdiqləyib - Fotolar
15:55 / 08-09-2025
Prezident Sumqayıt Sənaye Parkı ilə bağlı fərman imzalayıb
15:43 / 08-09-2025
Prezident Təşkilat Komitəsi yaradıb - Sərəncam
15:40 / 08-09-2025
Professor: Rusiya tədricən Çinin təsirinə düşür
15:39 / 08-09-2025
"Bulvar"ın keçmiş rəhbəri özünü təqsirli saymır - Məhkəmə prosesi
15:31 / 08-09-2025
Lalə Şövkət: "Belə siyasətdən danışmağı rəva bilmirəm"
15:20 / 08-09-2025
Xocalı və Ağdərəyə növbəti köç olub - (Yenilənib) - Fotolar
15:02 / 08-09-2025
Bakıda ermənilərin məhkəməsi davam edir
14:46 / 08-09-2025
Rezidenturaya qeydiyyat prosesi başlayır
14:14 / 08-09-2025
Ceyhun Bayramov ABŞ-nın Ticarət Missiyasının nümayəndələrini qəbul edib
14:05 / 08-09-2025
Laçında traktor dərəyə aşıb: bir nəfər ölüb
13:59 / 08-09-2025
İcraçı direktor vəzifədən azad olunub
13:56 / 08-09-2025
Rusiya Çinin daxili istiqraz bazarına qayıdır
13:46 / 08-09-2025
Kamala Harris mühafizəsiz qalıb
13:39 / 08-09-2025
Ukrayna ordusu xeyli əraziyə nəzarəti bərpa edib
12:46 / 08-09-2025
Vəzifəli şəxs saxlanılıb
11:53 / 04-09-2025

11:13 / 04-09-2025

16:06 / 04-09-2025

00:18 / 04-09-2025

18:25 / 06-09-2025

18:12 / 04-09-2025

22:31 / 05-09-2025

18:42 / 05-09-2025

18:05 / 07-09-2025

19:50 / 03-09-2025

13:20 / 07-09-2025

22:21 / 05-09-2025

Dünyanın böyük iqtisadiyyatları üz-üzə gəlir
Tarix: 08-05-2023 11:11 | Bölmə: İqtisadiyyat

Qlobal ticarət sistemi gələcək onilliklər üçün beynəlxalq təchizat zəncirlərini yenidən istiqamətləndirəcək tektonik dəyişikliklərə məruz qalır. Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg” yazıb.
Bildirilir ki, tektonik dəyişikliklərin yaranmasına iki əsas səbəb var:
Bir tərəfdən, pandemiya çatışmazlığından, qiymət artımlarından və çatdırılmadakı fasilələrdən əziyyət çəkən şirkətlər bir fabrikdən və ya ölkədən asılılığını azaldır. Digər tərəfdən, hökumətlər, xüsusən də ABŞ və Avropada qlobal ticarətin geosiyasi bloklara bölünməsi halında yarımkeçiricilər və nadir torpaq mineralları kimi əsas materiallara çıxışı təmin etmək istəyirlər.
Qeyd olunur ki, bəzilərinin “yenidən qloballaşma” adlandırdığı transformasiya illər çəkəcək və ticarət məlumatları yalnız dəyişikliyin miqyası, kimin qalib olduğu və kimin itirdiyi barədə təsəvvür yaratmağa başlayır.
Diqqətə çatdırılır ki, qloballaşmanın sona çatması barədə söhbətlərə baxmayaraq, transsərhəd ticarət vasitəsilə iqtisadi inteqrasiya müharibə, aclıq və pandemiya qarşısında diqqətəlayiq möhkəmlik nümayiş etdirib. Son üç ildə dünya ticarətinin qlobal istehsalda payı bir qədər azalsa da, ümumilikdə tarixi tendensiyalara uyğun qalır. Bununla belə, “ING Groep NV”-nin son təhlilinə görə, ən azı 2006-cı ildən bəri daha böyük ticarət açıqlığı istiqamətində əhəmiyyətli bir dəyişiklik olmayıb.
ABŞ və Çin arasında artan geosiyasi gərginlik dünyanın ən böyük iqtisadiyyatları arasında sənaye uçurumu ilə bağlı spekulyasiyalara təkan verib. ABŞ-ın Çin malları və xidmətlərinin idxalının dəyəri 2022-ci ildə tarixin ən yüksək həddinə çatsa da, ABŞ tariflərinin ikitərəfli ticarət axınlarını dəyişdirdiyinə dair işarələr var. Peterson Beynəlxalq İqtisadiyyat İnstitutunun baş əməkdaşı Çad Bonun təhlilinə görə, ABŞ-ın Çindən gömrük rüsumlarına məruz qalan malların idxalı ticarət müharibəsi başlamazdan əvvəl 2017-ci il səviyyəsindən keçən il təxminən 14 faiz azalıb.
“Bloomberg” yazır: “Son beş il ərzində ABŞ-ın tarifləri, ixrac məhdudiyyətləri və subsidiyaları ABŞ şirkətlərini idxalını Çindən uzaqlaşdırmağa inandırdı. Keçmiş prezident Donald Trampın minlərlə Çin malına rüsum tətbiq etdiyi 2018-ci ildən bəri Çinin ABŞ-a idxalının ümumi payı təxminən 3 faiz azalıb”.
Nəşr qeyd edir ki, bu müddət ərzində Çin ABŞ-ın ümumi idxalındakı payının bir hissəsini Vyetnam, Hindistan, Tayvan, Malayziya və Tailand kimi digər Asiya ölkələrinə verib.
Bu arada, Meksika ABŞ üçün Çinə əsas alternativ olaraq ortaya çıxır. ABŞ və Meksika arasında inteqrasiya olunmuş logistika əlaqələri və USMCA çərçivəsində güzəştli ticarət rejimi xaricə investisiya imkanları yaratmağa kömək edir.
“İdxalçılar və hətta tədarük zəncirlərini şaxələndirmək istəyən bəzi çinli ixracatçılar Meksikada 2022-ci ildə 97,5 faiz doluluq səviyyəsinə çatan sənaye məkanını ələ keçirməyə tələsirlər. Tijuana yaxınlığında ABŞ sərhədi boyunca anbarlara və digər sənaye obyektlərinə tələbat xüsusilə güclüdür”, - məqalədə qeyd olunur.
Prezident Co Baydenin Avropa ilə ticarət əlaqələrini yaxşılaşdırmaq səyləri ABŞ-ın Çindən daha çox Avropadan idxala etibar etməsinə səbəb olub. Bu səbəbdəndir ki, son bir ildə ABŞ-ın Avropadan idxalının dəyəri təxminən 13 faiz, ABŞ-ın Çindən idxalı isə cəmi 6 faiz artıb.
“Apple” kimi smartfon istehsalçıları Vaşinqton və Pekin arasında ticarət müharibəsi gücləndikcə Çindən asılılığı azaltmağa çalışır. Mart ayına qədər olan il ərzində “Apple” Hindistanda istehsal gücünü üç dəfə artırıb və 7 milyard dollardan çox iPhone istehsal edib. Hazırda dünya iPhone istehsalının təxminən 7 faizi Hindistanın payına düşür və ölkədə illik satışlar 6 milyard dollara çatıb.
Vyetnam Çindən kənarda diversifikasiya etmək istəyən şirkətlər üçün başqa bir mərkəzdir. Məsələn, son yeddi ildə ABŞ-a konteynerləşdirilmiş Vyetnam mebel idxalı 186 faiz artıb, Çindən isə bu cür idxalda cəmi 5 faiz artım var.
Öz növbəsində, Pekinin sənaye siyasəti Çinin Almaniyadan sonra ən böyük elektromobil ixracatçısına çevrilməsinə səbəb olub. Bu il elektrik nəqliyyat vasitələri və plug-in hibridləri Çinin ümumi nəqliyyat vasitələrinin tədarükünün təxminən 40 faizini təşkil etməlidir.
Qeyd edək ki, 2018-ci ildə Donald Trampın Çindən gələn bir sıra mallara rüsumlar tətbiq etməsindən və artırmasından sonra ABŞ və Çin arasında ticarət müharibəsi başlayıb. Vaşinqton hesab edir ki, çinli istehsalçılar ABŞ bazarının açıqlığından istifadə edir və amerikalı rəqiblərin mövqeyini sarsıdır. Bundan əlavə, Amerika tərəfi Çin şirkətlərini texnologiya oğurlamaqda ittiham edir. Çin ABŞ-ın hərəkətlərinə “güzgü görüntüsü” ilə cavab verib. 2019-cu ilin sonunda məlum olub ki, Vaşinqton və Pekin qlobal iqtisadiyyata yüz milyardlarla dollar zərər vuran ticarət müharibəsini dayandırmaq barədə razılığa gəliblər. 2020-ci ilin yanvarında isə ABŞ və Çin ticarət mübahisələrinin həllinin birinci mərhələsinə dair saziş imzalayıblar. Artıq 2020-ci ilin sentyabrında o vaxtkı prezident Donald Tramp ABŞ-ın Çinlə iqtisadi əlaqələrini məhdudlaşdırmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb.
2022-ci ildə ABŞ və Çin arasında münasibətlər geosiyasi ziddiyyətlər səbəbindən pisləşib. Xüsusilə, söhbət Tayvan ətrafında artan gərginlikdən gedir ki, bu da Çin və ABŞ arasında bu ada üzərində müharibəyə səbəb ola bilər.
Sonda qeyd olunur ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi də ABŞ-Çin münasibətlərinin pisləşməsinə öz təsirini göstərib. Pekin Rusiya-Ukrayna müharibəsində rəsmi olaraq neytral olsa da, mütəmadi olaraq Vaşinqtonu tənqid edir və Putinin rejiminə siyasi dəstəyini nümayiş etdirir.
E. KAMAL
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 08-05-2023 11:11 | Bölmə: İqtisadiyyat

Qlobal ticarət sistemi gələcək onilliklər üçün beynəlxalq təchizat zəncirlərini yenidən istiqamətləndirəcək tektonik dəyişikliklərə məruz qalır. Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg” yazıb.
Bildirilir ki, tektonik dəyişikliklərin yaranmasına iki əsas səbəb var:
Bir tərəfdən, pandemiya çatışmazlığından, qiymət artımlarından və çatdırılmadakı fasilələrdən əziyyət çəkən şirkətlər bir fabrikdən və ya ölkədən asılılığını azaldır. Digər tərəfdən, hökumətlər, xüsusən də ABŞ və Avropada qlobal ticarətin geosiyasi bloklara bölünməsi halında yarımkeçiricilər və nadir torpaq mineralları kimi əsas materiallara çıxışı təmin etmək istəyirlər.
Qeyd olunur ki, bəzilərinin “yenidən qloballaşma” adlandırdığı transformasiya illər çəkəcək və ticarət məlumatları yalnız dəyişikliyin miqyası, kimin qalib olduğu və kimin itirdiyi barədə təsəvvür yaratmağa başlayır.
Diqqətə çatdırılır ki, qloballaşmanın sona çatması barədə söhbətlərə baxmayaraq, transsərhəd ticarət vasitəsilə iqtisadi inteqrasiya müharibə, aclıq və pandemiya qarşısında diqqətəlayiq möhkəmlik nümayiş etdirib. Son üç ildə dünya ticarətinin qlobal istehsalda payı bir qədər azalsa da, ümumilikdə tarixi tendensiyalara uyğun qalır. Bununla belə, “ING Groep NV”-nin son təhlilinə görə, ən azı 2006-cı ildən bəri daha böyük ticarət açıqlığı istiqamətində əhəmiyyətli bir dəyişiklik olmayıb.
ABŞ və Çin arasında artan geosiyasi gərginlik dünyanın ən böyük iqtisadiyyatları arasında sənaye uçurumu ilə bağlı spekulyasiyalara təkan verib. ABŞ-ın Çin malları və xidmətlərinin idxalının dəyəri 2022-ci ildə tarixin ən yüksək həddinə çatsa da, ABŞ tariflərinin ikitərəfli ticarət axınlarını dəyişdirdiyinə dair işarələr var. Peterson Beynəlxalq İqtisadiyyat İnstitutunun baş əməkdaşı Çad Bonun təhlilinə görə, ABŞ-ın Çindən gömrük rüsumlarına məruz qalan malların idxalı ticarət müharibəsi başlamazdan əvvəl 2017-ci il səviyyəsindən keçən il təxminən 14 faiz azalıb.
“Bloomberg” yazır: “Son beş il ərzində ABŞ-ın tarifləri, ixrac məhdudiyyətləri və subsidiyaları ABŞ şirkətlərini idxalını Çindən uzaqlaşdırmağa inandırdı. Keçmiş prezident Donald Trampın minlərlə Çin malına rüsum tətbiq etdiyi 2018-ci ildən bəri Çinin ABŞ-a idxalının ümumi payı təxminən 3 faiz azalıb”.
Nəşr qeyd edir ki, bu müddət ərzində Çin ABŞ-ın ümumi idxalındakı payının bir hissəsini Vyetnam, Hindistan, Tayvan, Malayziya və Tailand kimi digər Asiya ölkələrinə verib.
Bu arada, Meksika ABŞ üçün Çinə əsas alternativ olaraq ortaya çıxır. ABŞ və Meksika arasında inteqrasiya olunmuş logistika əlaqələri və USMCA çərçivəsində güzəştli ticarət rejimi xaricə investisiya imkanları yaratmağa kömək edir.
“İdxalçılar və hətta tədarük zəncirlərini şaxələndirmək istəyən bəzi çinli ixracatçılar Meksikada 2022-ci ildə 97,5 faiz doluluq səviyyəsinə çatan sənaye məkanını ələ keçirməyə tələsirlər. Tijuana yaxınlığında ABŞ sərhədi boyunca anbarlara və digər sənaye obyektlərinə tələbat xüsusilə güclüdür”, - məqalədə qeyd olunur.
Prezident Co Baydenin Avropa ilə ticarət əlaqələrini yaxşılaşdırmaq səyləri ABŞ-ın Çindən daha çox Avropadan idxala etibar etməsinə səbəb olub. Bu səbəbdəndir ki, son bir ildə ABŞ-ın Avropadan idxalının dəyəri təxminən 13 faiz, ABŞ-ın Çindən idxalı isə cəmi 6 faiz artıb.
“Apple” kimi smartfon istehsalçıları Vaşinqton və Pekin arasında ticarət müharibəsi gücləndikcə Çindən asılılığı azaltmağa çalışır. Mart ayına qədər olan il ərzində “Apple” Hindistanda istehsal gücünü üç dəfə artırıb və 7 milyard dollardan çox iPhone istehsal edib. Hazırda dünya iPhone istehsalının təxminən 7 faizi Hindistanın payına düşür və ölkədə illik satışlar 6 milyard dollara çatıb.
Vyetnam Çindən kənarda diversifikasiya etmək istəyən şirkətlər üçün başqa bir mərkəzdir. Məsələn, son yeddi ildə ABŞ-a konteynerləşdirilmiş Vyetnam mebel idxalı 186 faiz artıb, Çindən isə bu cür idxalda cəmi 5 faiz artım var.
Öz növbəsində, Pekinin sənaye siyasəti Çinin Almaniyadan sonra ən böyük elektromobil ixracatçısına çevrilməsinə səbəb olub. Bu il elektrik nəqliyyat vasitələri və plug-in hibridləri Çinin ümumi nəqliyyat vasitələrinin tədarükünün təxminən 40 faizini təşkil etməlidir.
Qeyd edək ki, 2018-ci ildə Donald Trampın Çindən gələn bir sıra mallara rüsumlar tətbiq etməsindən və artırmasından sonra ABŞ və Çin arasında ticarət müharibəsi başlayıb. Vaşinqton hesab edir ki, çinli istehsalçılar ABŞ bazarının açıqlığından istifadə edir və amerikalı rəqiblərin mövqeyini sarsıdır. Bundan əlavə, Amerika tərəfi Çin şirkətlərini texnologiya oğurlamaqda ittiham edir. Çin ABŞ-ın hərəkətlərinə “güzgü görüntüsü” ilə cavab verib. 2019-cu ilin sonunda məlum olub ki, Vaşinqton və Pekin qlobal iqtisadiyyata yüz milyardlarla dollar zərər vuran ticarət müharibəsini dayandırmaq barədə razılığa gəliblər. 2020-ci ilin yanvarında isə ABŞ və Çin ticarət mübahisələrinin həllinin birinci mərhələsinə dair saziş imzalayıblar. Artıq 2020-ci ilin sentyabrında o vaxtkı prezident Donald Tramp ABŞ-ın Çinlə iqtisadi əlaqələrini məhdudlaşdırmaq niyyətində olduğunu açıqlayıb.
2022-ci ildə ABŞ və Çin arasında münasibətlər geosiyasi ziddiyyətlər səbəbindən pisləşib. Xüsusilə, söhbət Tayvan ətrafında artan gərginlikdən gedir ki, bu da Çin və ABŞ arasında bu ada üzərində müharibəyə səbəb ola bilər.
Sonda qeyd olunur ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi də ABŞ-Çin münasibətlərinin pisləşməsinə öz təsirini göstərib. Pekin Rusiya-Ukrayna müharibəsində rəsmi olaraq neytral olsa da, mütəmadi olaraq Vaşinqtonu tənqid edir və Putinin rejiminə siyasi dəstəyini nümayiş etdirir.
E. KAMAL
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:56
Rusiya Çinin daxili istiqraz bazarına qayıdır
Bu gün, 11:39
Avropa Afrikada böyük layihəyə start verir
5-09-2025, 22:31
İşçi qrupu növbəti iclasını keçirib - Fotolar
5-09-2025, 17:32
Azərbaycan və Macarıstan arasında yeni sənədlər imzalanıb
5-09-2025, 12:46
ABŞ və OPEC+ neftin qiymətlərini aşağı salır
4-09-2025, 14:32
23 aptekdə yoxlama aparılıb
4-09-2025, 13:58
ABŞ Səfirliyi köhnə əşyalarını satışa çıxarıb
4-09-2025, 11:00
Mərkəzi Bank vəzifəli şəxsi cərimələyib
3-09-2025, 15:11
Azərbaycan və Türkiyənin energetika nazirləri görüşəcək
3-09-2025, 11:24
Bakıya gizli gətirilən qızıl külçələr aşkarlanıb
3-09-2025, 08:19
“iPhone 17”-nin qiyməti məlum olub
2-09-2025, 18:00
Bakıda daşınmaz əmlak bahalaşıb
2-09-2025, 11:15
Azərbaycan və Braziliya İşçi qrupunun ilk iclasını keçiriblər - Foto
2-09-2025, 10:05
İcbari Sığorta Bürosunun Himayəçilər Şurasının tərkibi dəyişib
2-09-2025, 09:29
Generalın oğlu İngiltərədə şirkət açıb - Sənədlər
1-09-2025, 13:13
Mərkəzi Bank iki təşkilatın lisenziyasını ləğv edib
1-09-2025, 12:52
Xocavənd, Xocalı və Laçında aqrar torpaqlar icarəyə veriləcək
1-09-2025, 11:35
İlham Əliyev Asiya İnfrastruktur İnvestisiya Bankının prezidenti ilə görüşüb - Fotolar
29-08-2025, 16:58
Daha 56 nəqliyyat vasitəsi hərraca çıxarılıb
28-08-2025, 13:31
Bakıda nəqliyyatda gedişhaqqı artırılacaq? - Açıqlama
28-08-2025, 10:15
Mərkəzi Bank "Delta Capital” və “Zuhur” MMC-nin lisenziyasını "dondurub"
28-08-2025, 08:45
Məşhur şirkət "robotların beyni"-ni satışa çıxarıb
27-08-2025, 16:24
Sənaye metallarının qiyməti artıb
27-08-2025, 16:11
Daha 29 nəqliyyat vasitəsi hərraca çıxarılıb
27-08-2025, 15:30
Fərhad Əhmədovun böyük vergi borcu yaranıb
27-08-2025, 12:28
ABŞ şirkəti Rusiya nefti ilə bağlı gizli danışıqlar aparır
27-08-2025, 11:56
Şahin Mustafayev: "Körfəz ölkələrini Qara Dənizə bağlayacaq yeni marşrut yaradılacaq"
27-08-2025, 11:33
ABŞ-la iqtisadi müharibə Rusiya üçün pis nəticələnə bilər
27-08-2025, 09:53
Avropanın iki ölkəsi Rusiya aktivlərinin müsadirəsinə qarşıdır
26-08-2025, 13:58
Rusiyanın 14 sərnişin təyyarəsində problem yaranıb
26-08-2025, 12:10
ABŞ və Rusiya enerji sazişlərini müzakirə edir
26-08-2025, 11:02
I Yüksəliş müsabiqəsinin finalçısı mərkəz rəhbəri təyin olunub
25-08-2025, 18:56
"Coca-Cola" nəhəng şəbəkəni satmaq istəyir
25-08-2025, 16:00
Un neçəyədir? - Qiymət açıqlanıb
25-08-2025, 15:01
Mərkəzi Bankda yeni təyinat olub
25-08-2025, 10:53
Deputatdan "Sədərək"dəki yanğınla bağlı açıqlama: "Bu, son 8 ildə 10-cu belə hadisədir..."
22-08-2025, 17:57
Rusiya Suriya üçün yeni pul çap edəcək
22-08-2025, 17:33
Əli Əsədov Çinin korporasiya prezidenti ilə görüşüb
22-08-2025, 10:40
QSC-nin Müşahidə Şurasının tərkibi dəyişib
21-08-2025, 16:09
Aİ və ABŞ birgə bəyanat yayıblar
21-08-2025, 11:48
TANAP ilə nəql edilən Azərbaycan qazının həcmi açıqlanıb
21-08-2025, 11:04
Nazir müavininin adı 3.8 milyon manatlıq "tender oyunu"nda hallanır
20-08-2025, 18:00
QSC-nin Müşahidə Şurasının tərkibi dəyişib
20-08-2025, 13:04
Su Ehtiyatları Agentliyinin 23 milyon manatdan çox vergi borcu var
19-08-2025, 17:35
"Azəriqaz" ləğv edilir? - Hüquqşünasdan müsahibə