10:39 / 19-04-2024
Bitcoin ucuzlaşıb
Ermənistanı təxribatlara sövq edən səbəblər nədir? - Təhlil
Tarix: 24-07-2021 14:28 | Bölmə: Siyasət
Ermənistanı təxribatlara sövq edən səbəblər nədir?
Elçin Mirzəbəyli
Siyasi şərhçi

Ermənistanın atəşkəs rejimini davamlı olaraq pozması və təxribatlara əl atmasının səbəbləri müxtəlifdir və baş verənlərin yalnız məğlub ölkənin daxilindəki ziddiyyətlərin dərinləşməsi kimi təqdim olunması reallığı tam əks etdirmir.

Şübhəsiz ki, daxili faktorlar da var və mənzərə aydın olsun deyə, Ermənistan daxilindəki proseslərə xarici faktorlarla yanaşı nəzər salmağı məqsədəuyğun hesab edirəm. Beləliklə, Ermənistan tərəfindən təxribatların intensivləşməsinə zəmin yaradan faktorlar hansılardır?

1. Məğlub edilmiş Ermənistan ordusu yenidən rekanstruksiya edilir. Ordu rəhbərliyində, həmçinin ayrı-ayrı qoşun birləşmələrinin rəhbər heyətində dəyiklik olunur, məğlubiyyətdən doğan ağır psixoloji basqının yaratdığı gərginliyin azaldılmasına cəhdlər edilir. Bunun üçün isə, Ermənistan ordusunun hələ də müqavimət göstərmək potensialında olduğunu, məğlubiyyətlə barışmadığını sərgiləmək lazımdır ki, həm şəxsi heyəti əzən məlubiyyət, həm də Azərbaycanla həmsərhəd bölgədə yaşayan erməniləri daim gərginlikdə saxlayan xof faktoru qismən də olsa aradan qaldırılsın, son bir neçə ay ərzində intensivləşən daxili və xarici miqrasiyanın qarşısı müəyyən qədər alınsın. Rusiya sülhməramlılarının müşahidəsi altında olan Azərbaycan ərazilərində yaşayan etnik ermənilərlə bağlı məsələ də təxminən oxşardır. Şuşa istiqamətində atəşkəsin pozulması da ermənilərin köçünün qismən də olsa qarşısının alınmasına xidmət edir. Məlum olduğu kimi, Rusiya sülhməramlıları onların müşahidəsi altında olan ərazilərdə 50-55 min erməninin yaşadığını iddia etsələr də, onların sayının 25 minə çatmadığı bildirilir və bu çox güman ki, yağlı vədlərlə “qayıdış” eyforiyası başa çatdıqdan sonra baş verib.

2. Ermənistandakı iqtisadi böhran dərinləşməkdə davam edir və hazırda hökumətin əlində sosial problemlərin həlli üçün kifayət qədər resurs yoxdur. Avropa İttifaqının ayırdığı maliyyə vəsaitlərinin ölkəyə daxil olması üçün isə zamana ehtiyac var. Bu baxımdan, Ermənistanın yeni hakimiyyəti həm hökumətin formalaşdırılması və sabit fəaliyyətinin təmin olunması, həm də sosial problemlərin müvəqqəti həlli üçün vaxt qazanmaq istəyir. Bunun üçün isə uzun illərdən bəri sınaqdan çıxarılmış ənənəvi, klassik metod xarici düşmən amilinin gücləndirilməsi və ictimai rəyin təhlükəsizlik faktoru üzərində fokuslanmasıdır.

Nikol Paşinyan və komandası, həçminin təlimatçıları Ermənistanın Azərbaycan, Rusiya və Türkiyənin təşəbbüsü və iştirakı ilə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan layihələrdən asılı olmadığını sərgiləmək, Qərbin çeşidli siyasi gedişləri ilə müəyyən güzəştlər əldə etməyə çalışırlar. Digər tərəfdən, Nikol Paşinyanın Avropa İttifaqı Şurasının sədri Şarl Mişelə şikayətində bildirdiyi kimi, rəsmi İrəvan Ermənistan-Gürcüstan-Azərbaycan-Rusiya dəmir yolu xəttinin faəliyyəti üçün rəsmi Bakı tərəfindən qısa bir zaman kəsiyində dəhliz verilməsini istəyir. Azərbaycan isə kommunikasiyaların, o cümlədən Zəngəzir dəhlizi və bu dəhlizdən keçən, Azərbaycanın əsas ərazisi ilə Naxçıvanı birləşdirən avtomobil yolunun eyni vaxta açılmasında israrlıdır və rəsmi Bakı heç bir halda bu mövqeyindən geri çəkilməyəcək.

3. Ermənistan nəyin bahasına olursa-olsun rəsmi Bakının iki prinsipial məsələdəki mövqeyinə qarşı əks-arqument formalaşdırmaq istəyir:

- Azərbaycan haqlı olaraq münaqişənin və müharibənin başa çatdığını bildirir. Bu isə regiona təsir imkanlarını qoruyub-saxlamağa çalışan, bu məqsədlə Ermənistanı himayə edən xarici qüvvələrin marağında deyil. Məhz bu baxımdan, Ermənistan davamlı təxribatlar törətməklə münaqişənin və müharibənin başa çatmadığını görüntüləməyə cəhd göstərir ki, regiona üçüncü qüvvələrin bu və ya digər formada müdaxilə etmələsinə imkan yaratsın, bununla da Azərbaycan, Türkiyə və Rusiyanın dominant rol aldığı proseslərdə regiondankənar qüvvələrin iştirakına bəhanə və zəmin yaratsın.

- Digər məqam isə Azərbaycanın status məsələsini gündəmdən çıxarması və buna heç zaman qayıtmayacağı barədə prinsipial mövqeyi ilə bağlıdır. Ermənistan Rusiya sülhməramlılarının müşahidəsi altında olan Azərbaycan ərazilərində yaşayan etnik ermənilərin təhlükəsizliyinə təhdidlərin qaldığını, Rusiya sülhməramlılarının bu vəzifənin öhdəsində gələ bilməyəcəklərini arqumentləşdirmək məqsədilə süni “faktlar” formalaşdırmağa çalışır ki, gələcəkdə Azərbaycan ərazilərində yaşayan ermənilər üzərində təsir imkanlarını qoruyub saxlamaq üçün siyasi-hüquqi tutarğac əldə edə bilsin. Yəni Ermənistan Azərbaycan torpaqlarında yaşayan ermənilərin təhlükəsizliyinin təminatçısı – zəmanətçi (qarantör) ölkə statusunu qazanmağa cəhd göstərir.

Azərbaycan isə şübhəsiz ki, heç bir halda Ermənistanın təxribatlar və xarici təzyiqlərlə əldə etməyə çalışdıqlarını bu ölkəyə verməyəcək.

Yuxarıda üçüncü ölkələrlə bağlı təqdim etdiyim məqamlara aydınlıq gətirmək üçün diqqəti bölgəyə həyata keçirilən səfərlərə və bu səfərlər öncəsi müşahidə olunan gərginliyə yönləndirmək istəyirəm:

Avropa İttifaqı Şurası prezidentinin regiona səfəri öncəsi Ermənistan həm Azərbaycanla sərhəddə təxribatlarını intensivləşdirir, həm də ərazilərimizdə yaşayan etnik erməniləri təxrinata sövq etməklə, sərt ritorika ilə müşayiət olunan bəyanatlar üçün zəmin hazırlamağa, həmçinin Aİ-Azərbaycan münasibətlərini kəskinləşdirməyə cəhd göstərirdi. Rəsmi Bakının soyuqqanlı və qətiyyətli davranışı İrəvanın Şarl Mişelin səfəri ilə bağlı gözləntilərini boşa çıxardı və Avropa İttifaqı rəsmisinin ölkəmizin payxatında səsləndirdiyi bəyanatlar Azərbaycan-Aİ münasibətlərinin strateji tərəfdaşlıq müstəvisinə daşındığı mənzərəsini göz önünə sərgilədi. Təbii ki, Aİ Şurasının prezidenti Belçikanın fransız cameəsini təmsil etsə də, son nəticədə təmsil etdiyi ittifaqa üzv dövlətlərin ortaq maraqlarını ifadə etməliydi və etdi də. İndi isə regiona Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun səfəri gözlənilir. Görünür, 44 günlük müharibə dövründə və daha sonra Azərbaycana qarşı əsassız iddiaları və aqressiv ritorikası ilə fərqlənən Makronun səfəri öncəsi daha böyük təxribatlara ehtiyac duyulub. Amma Fransa prezidentinin səfərinin də Ermənistan üçün gözlənilən effekti verməyəcəyi qənaətindəyəm. Ziddiyyətli və qıcıqlandırıcı, həmçinin ermənilərin könlünü oxşayan bəzi açıqlamalar ola bilər, şübhəsiz. Lakin balansın Azərbaycanla münasibətləri qoparmaq səviyyəsində pozulacağı gözlənilən deyil.

Makron da gələcək və gəldiyi kimi də gedəcək. Amma Ermənistanı və erməniləri özü ilə apara bilməyəcək. Burda qalacaqlar və bizim yaratdığımız reallıqlarla barışmağa məcbur olacaqlar.




Bölməyə aid digər xəbərlər
{sape_links}{sape_article}