19:46 / 17-05-2024
Lukaşenkonun Azərbaycana səfəri başa çatıb
19:41 / 17-05-2024
Paşinyanın istefası müzakirə predmeti deyil - Deputat
19:20 / 17-05-2024
Poeziya müsabiqəsinin finalçıları müəyyənləşib - Siyahı
19:11 / 17-05-2024
Sui-qəsdə məruz qalan baş naziri ikinci dəfə əməliyyat ediblər
19:04 / 17-05-2024
Rusiya KİV-lərinin Avropada yayımına qadağa qoyulub
18:50 / 17-05-2024
Parlamentdə dava düşüb - Deputat bülletenləri qaçırıb
18:42 / 17-05-2024
Kəşfiyyat: Kremldəki dəyişikliklər müharibənin gedişinə təsir etməyəcək
18:30 / 17-05-2024
Belarus prezidenti Füzuli rayonuna səfər edib - (Yenilənib+) - Fotolar
18:00 / 17-05-2024
Sənədsiz tikililərlə bağlı hüquqi baza yaradılır
17:56 / 17-05-2024
“Tərtər işi”: generalın və digər şəxslərin cəza müddəti azaldılıb
17:52 / 17-05-2024
Təşkilat sədri saxlanılıb
17:39 / 17-05-2024
Aparıcı Samirə Mustafayeva AzTV-dən ayrılıb
17:25 / 17-05-2024
Buraxılış imtahanının nəticələri açıqlanıb
16:58 / 17-05-2024
Ukrayna Krımda Rusiyanın üç qırıcısını məhv edib
16:33 / 17-05-2024
Partiya sədri PA rəsmiləri ilə görüşdən danışıb: "Görüşü düşmənçilik hesab edənlər başa düşməlidir ki..."
16:10 / 17-05-2024
Müsavat fəalı Mehdi Xəlilbəyli Bakıda həbs olunub
15:59 / 17-05-2024
Hakimlərin maaşı artırılacaq
15:43 / 17-05-2024
Ukrayna dronları Sevastopol, Novorossiysk və Tuapseyə zərbələr endirib
15:43 / 17-05-2024
Magistraturaya qəbul imtahanının yekun nəticələri elan olunub
15:38 / 17-05-2024
Belarus Qarabağda yaşayış məntəqəsi tikəcək
15:34 / 17-05-2024
Tunyan: “Düşünməzdim ki, erməni kilsəsi hakimiyyət dəyişikliyi ilə bağlı hərakata başlayacaq”
15:29 / 17-05-2024
AFFA prezidenti UEFA-nın İcraiyyə Komitəsinin üzvü ilə müzakirə aparıb
15:10 / 17-05-2024
Putin Xarkova hücumun səbəbini açıqlayıb
15:05 / 17-05-2024
Xarkovda daha ağır döyüşlər olacaq - General
14:50 / 17-05-2024
SOCAR-ın sabiq vitse-prezidentini və oğlunu ittiham edən qız həbs edilib
14:42 / 17-05-2024
Deputatlar daha 11 məsələni müzakirəyə çıxaracaq
14:36 / 17-05-2024
Milli Məclisin komitəsi bəyanat yayıb
14:33 / 17-05-2024
Latviya Parlamentinin sədri Azərbaycana rəsmi səfərə gəlir
14:26 / 17-05-2024
Əfsanəvi fırıldaqçının xəzinəsi tapılıb - Foto
14:13 / 17-05-2024
Məcburi köçkünlərin bəzilərinə müavinətlərin verilməsi dayandırılıb
08:50 / 14-05-2024
ABŞ dövlət katibi Kiyevə gəlib - (Yenilənib) - Foto
18:13 / 13-05-2024
Prezident daha üç rəsmi qonağı qəbul edib - (Yenilənib) - Foto
14:31 / 14-05-2024
Şuşa şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - Yenilənib
15:03 / 16-05-2024
Bir kişi istəsə... Və ya “Parkda” nə baş verir? - Fotolar
16:07 / 13-05-2024
Müəlimlərin işə qəbulu qaydası dəyişib - İxtisasların siyahısı müəyyənləşib - Fotolar
17:20 / 13-05-2024
"Avroviziya 2025" hansı şəhərdə keçiriləcək?
22:51 / 13-05-2024
Güzdək Bozdağı palçıq vulkanı növbəti dəfə püskürüb
20:52 / 12-05-2024
Qafqazın əsas söz sahibi - İsrafil Kərimov yazır
12:14 / 13-05-2024
Xalq artisti: "Milli Məclisdə olmaq istəmirəm, çünki..."
14:23 / 14-05-2024
Aprelin “Ulduz”u çap olunub - Foto
17:49 / 14-05-2024
Müğənni: “Oğluma deyirəm, qənaət etmə, 5 manatın varsa, xərclə”
10:03 / 13-05-2024
Minimum əməkhaqqı artırılır
Şimali Azərbaycan Cənubi Azərbaycan düyününü açacaqmı?
Tarix: 30-11-2022 16:21 | Bölmə: Siyasət
Azərbaycan Respublikasının adının Şimali Azərbaycan olması təklifi edilir. Təklif bundan öncəki illərdə, hətta müstəqilliyin ilk illərində də tez-tez gündəmə gəlib.
Təklifi irəli sürənlərin əsas arqumenti budur ki, Azərbaycan adlanan coğrafiya və bu coğrafiyada yaşayan Azərbaycan türkləri 1828-ci ildə çar Rusiyası və Qacar imperiyası arasında imzalanan Türkmənçay sülh müqaviləsi ilə iki hissə bölünüb. Müxtəlif vaxtlarda Türkmənçay müqaviləsinə görə, istər Rusiyanın işğal etdiyi, istərsə də Qacardan sonralar sadəcə, İran adlanan ölkənin işğalı altında olan Azərbaycanda milli hökumətlər, dövlətlər yaransa da, yalnız Şimalda Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa edib.
Təklif irəli sürənlər iddia edirlər ki, Türkmənçay müqaviləsinə görə, Azərbaycan coğrafiyasının cənub hissəsi İran işğalında olduğu üçün müstəqil Azərbaycanın adı Şimali Azərbaycan olaraq dəyişdirilməlidir.
İkiyə ayrılan coğrafiyalar (ölkələr) Cənubi Azərbaycan faktoruna görə Azərbaycanın adının dəyişdirilərək Şimali Azərbaycan edilməsini təklif edənlərin səmimiyyəti, saflığı və ən əsası, vətənpərvərliyi təqdirəlayiq olsa da təklif olduqca absurddur.
Bunu bir neçə nümunə ilə də görmək olar:
1. İrlandiya - Məlum olduğu kimi hazırda Şimali İrlandiya və İrlandiya adında iki ölkə var. 1900-cü illərin əvvəllərinə qədər varlığını birlikdə davam etdirən Şimali İrlandiya və İrlandiya Respublikası Böyük Britaniyanın tabeliyində idi. Krallığın adadakı amansız siyasəti nəticəsində 1916-cı ildə İrlandiya Respublikasının paytaxtı və adanın ən böyük şəhəri Dublində başlayan İrlandiya Müstəqillik Hərəkatı İrlandiyanın müstəqilliyi ilə yekunlaşsa da, Şimali İrlandiya hələ də krallığın bir parçası olaraq qalmaqdadır. İrlandlar Şimali İrlandiyanı İrlandiyanın bir parçası saysalar da, bu günə qədər ölkə adını Cənubi İrlandiya olaraq dəyişməyi təklif etməyiblər.
2. Koreya - İrlandiya nümunəsində olduğu kimi hazırda dünya üzərində iki fərqli adda Koreya dövləti də var. Təəssüf ki, ölkəmizdə bir çoxları həmin ölkələrin Şimali və Cənubi Koreya adlandığını sanır. Əslində isə Şimal - Koreya Xalq Demokratik Respublikası (KXDR), Cənub isə Koreya Respublikası adlanır. Bu günə qədər hər iki Koreya dövləti birləşmək yolunda fərqli addımlar atsa da, dövlət adının şimali və ya cənubi Koreya olaraq dəyişmək təklif edilməyib.
3. Almaniya - Yəqin ki, bir xalqın müharibə və sonrasında işğal nəticəsində ayrılıb sonra da birləşməsinə ən gözəl nümunə Almaniyadır. 1939-1945-ci illərin müharibəsindən sonra alman nasizmi süqut etdi, alman xalqı da qalib dövlətlər və təbii ki, SSRİ-nin istəyi əsasında Almaniya Federativ Respublikası (AFR), Almaniya Demokratik Respublikası (ADR) olaraq iki hissəyə bölündü. Vahid Almaniyanın bərpası isə yalnız 3 oktyabr 1990-cı ildə AFR konstitusiyasına əsasən, ADR və Qərbi Berlinin AFR-in tərkibinə daxil olması ilə əldə edildi.
Əslində qeyd etdiyim bu ölkələr və xalqlar kimi çox misallar vermək olar. Lakin Almaniya nümunəsi göstərir ki, ayrı düşən xalqların parçalanan coğrafiyaların birləşməsi üçün mövcud ölkə adının dəyişməsi heç bir məna kəsb etmir.
Hatay və Texas variantı birləşmə Cənubi Azərbaycanın bir gün Azərbaycana birləşməsi üçün mütləq ölkənin adını Şimali Azərbaycan etməyə ehtiyacı yoxdur. Dünyada Texas və Hatay variantı birləşmələr daha praktik və realdır.
Çox bilinməsə də, bu gün ABŞ-ın ən zəngin ştatlarından olan Texas 19-cu əsrin əvvəllərində müstəqil respublika idi. Texas 1836-cı ildə Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyini elan etdi. Texasın ABŞ-a könüllü birləşməsi isə 10 il sonra, yəni 1846-cı ildə baş tutdu.
Eyni ilə bu gün Türkiyə Cümhuriyyətinin bir parçası olan Hatay 1938-ci ildə Fransanın Suriya mandatından ayrılaraq Hatay Cümhuriyyəti adı ilə qısa müddət müstəqil olub. 1939-cu ildə Türkiyə Respublikasına birləşmək qərarı verən Hatay o vaxtdan Türkiyənin bir parçasıdır.
Bu gün bizim Güney Azərbaycana baxışımız da məhz Texas və Hatay nümunələrindəki kimi olmalıdır. Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi istiqamətində bütün dəstəyimizi ifadə etməliyik. Yalnız Güney Azərbaycan öz müqəddəratını təyin edəcəyi təqdirdə hansısa birləşmədən söhbət açmaq olar. Digər tərədən, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın adını Şimali Azərbaycan olaraq dəyişməyimizə İran səssiz qalmayacaq.
Molla rejimi cavab olaraq 31 ostanlıqdan üçü Ərdəbil, Qərbi və Şərqi Azərbaycan ostanlıqlarının adını dəyişə bilər. Tehran bununla da yetinməyib daha da irəli gedərək bütün türk toponimlərinin adını dəyişər.
Rəsmi Tehran onsuz da belə bir şey üçün bəhanə axtarır. Belə bir addımı atacağımız təqdirdə bu bəhanəni özümüz İrana vermiş olarıq.
Turan Rzayev
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2022 16:21 | Bölmə: Siyasət
Azərbaycan Respublikasının adının Şimali Azərbaycan olması təklifi edilir. Təklif bundan öncəki illərdə, hətta müstəqilliyin ilk illərində də tez-tez gündəmə gəlib.
Təklifi irəli sürənlərin əsas arqumenti budur ki, Azərbaycan adlanan coğrafiya və bu coğrafiyada yaşayan Azərbaycan türkləri 1828-ci ildə çar Rusiyası və Qacar imperiyası arasında imzalanan Türkmənçay sülh müqaviləsi ilə iki hissə bölünüb. Müxtəlif vaxtlarda Türkmənçay müqaviləsinə görə, istər Rusiyanın işğal etdiyi, istərsə də Qacardan sonralar sadəcə, İran adlanan ölkənin işğalı altında olan Azərbaycanda milli hökumətlər, dövlətlər yaransa da, yalnız Şimalda Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa edib.
Təklif irəli sürənlər iddia edirlər ki, Türkmənçay müqaviləsinə görə, Azərbaycan coğrafiyasının cənub hissəsi İran işğalında olduğu üçün müstəqil Azərbaycanın adı Şimali Azərbaycan olaraq dəyişdirilməlidir.
İkiyə ayrılan coğrafiyalar (ölkələr) Cənubi Azərbaycan faktoruna görə Azərbaycanın adının dəyişdirilərək Şimali Azərbaycan edilməsini təklif edənlərin səmimiyyəti, saflığı və ən əsası, vətənpərvərliyi təqdirəlayiq olsa da təklif olduqca absurddur.
Bunu bir neçə nümunə ilə də görmək olar:
1. İrlandiya - Məlum olduğu kimi hazırda Şimali İrlandiya və İrlandiya adında iki ölkə var. 1900-cü illərin əvvəllərinə qədər varlığını birlikdə davam etdirən Şimali İrlandiya və İrlandiya Respublikası Böyük Britaniyanın tabeliyində idi. Krallığın adadakı amansız siyasəti nəticəsində 1916-cı ildə İrlandiya Respublikasının paytaxtı və adanın ən böyük şəhəri Dublində başlayan İrlandiya Müstəqillik Hərəkatı İrlandiyanın müstəqilliyi ilə yekunlaşsa da, Şimali İrlandiya hələ də krallığın bir parçası olaraq qalmaqdadır. İrlandlar Şimali İrlandiyanı İrlandiyanın bir parçası saysalar da, bu günə qədər ölkə adını Cənubi İrlandiya olaraq dəyişməyi təklif etməyiblər.
2. Koreya - İrlandiya nümunəsində olduğu kimi hazırda dünya üzərində iki fərqli adda Koreya dövləti də var. Təəssüf ki, ölkəmizdə bir çoxları həmin ölkələrin Şimali və Cənubi Koreya adlandığını sanır. Əslində isə Şimal - Koreya Xalq Demokratik Respublikası (KXDR), Cənub isə Koreya Respublikası adlanır. Bu günə qədər hər iki Koreya dövləti birləşmək yolunda fərqli addımlar atsa da, dövlət adının şimali və ya cənubi Koreya olaraq dəyişmək təklif edilməyib.
3. Almaniya - Yəqin ki, bir xalqın müharibə və sonrasında işğal nəticəsində ayrılıb sonra da birləşməsinə ən gözəl nümunə Almaniyadır. 1939-1945-ci illərin müharibəsindən sonra alman nasizmi süqut etdi, alman xalqı da qalib dövlətlər və təbii ki, SSRİ-nin istəyi əsasında Almaniya Federativ Respublikası (AFR), Almaniya Demokratik Respublikası (ADR) olaraq iki hissəyə bölündü. Vahid Almaniyanın bərpası isə yalnız 3 oktyabr 1990-cı ildə AFR konstitusiyasına əsasən, ADR və Qərbi Berlinin AFR-in tərkibinə daxil olması ilə əldə edildi.
Əslində qeyd etdiyim bu ölkələr və xalqlar kimi çox misallar vermək olar. Lakin Almaniya nümunəsi göstərir ki, ayrı düşən xalqların parçalanan coğrafiyaların birləşməsi üçün mövcud ölkə adının dəyişməsi heç bir məna kəsb etmir.
Hatay və Texas variantı birləşmə Cənubi Azərbaycanın bir gün Azərbaycana birləşməsi üçün mütləq ölkənin adını Şimali Azərbaycan etməyə ehtiyacı yoxdur. Dünyada Texas və Hatay variantı birləşmələr daha praktik və realdır.
Çox bilinməsə də, bu gün ABŞ-ın ən zəngin ştatlarından olan Texas 19-cu əsrin əvvəllərində müstəqil respublika idi. Texas 1836-cı ildə Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyini elan etdi. Texasın ABŞ-a könüllü birləşməsi isə 10 il sonra, yəni 1846-cı ildə baş tutdu.
Eyni ilə bu gün Türkiyə Cümhuriyyətinin bir parçası olan Hatay 1938-ci ildə Fransanın Suriya mandatından ayrılaraq Hatay Cümhuriyyəti adı ilə qısa müddət müstəqil olub. 1939-cu ildə Türkiyə Respublikasına birləşmək qərarı verən Hatay o vaxtdan Türkiyənin bir parçasıdır.
Bu gün bizim Güney Azərbaycana baxışımız da məhz Texas və Hatay nümunələrindəki kimi olmalıdır. Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi istiqamətində bütün dəstəyimizi ifadə etməliyik. Yalnız Güney Azərbaycan öz müqəddəratını təyin edəcəyi təqdirdə hansısa birləşmədən söhbət açmaq olar. Digər tərədən, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın adını Şimali Azərbaycan olaraq dəyişməyimizə İran səssiz qalmayacaq.
Molla rejimi cavab olaraq 31 ostanlıqdan üçü Ərdəbil, Qərbi və Şərqi Azərbaycan ostanlıqlarının adını dəyişə bilər. Tehran bununla da yetinməyib daha da irəli gedərək bütün türk toponimlərinin adını dəyişər.
Rəsmi Tehran onsuz da belə bir şey üçün bəhanə axtarır. Belə bir addımı atacağımız təqdirdə bu bəhanəni özümüz İrana vermiş olarıq.
Turan Rzayev
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 19:41
Paşinyanın istefası müzakirə predmeti deyil - Deputat
Bu gün, 16:33
Partiya sədri PA rəsmiləri ilə görüşdən danışıb: "Görüşü düşmənçilik hesab edənlər başa düşməlidir ki..."
Bu gün, 16:10
Müsavat fəalı Mehdi Xəlilbəyli Bakıda həbs olunub
Bu gün, 15:34
Tunyan: “Düşünməzdim ki, erməni kilsəsi hakimiyyət dəyişikliyi ilə bağlı hərakata başlayacaq”
Bu gün, 09:55
Tofiq Yaqublunun cinayət işi üzrə istintaq yekunlaşıb
15-05-2024, 21:26
Qubad İbadoğlu siyasi fəaliyyətini dayandırıb
15-05-2024, 18:56
“Abzas Media” işi: Anar Məmmədli ilə Sevinc Vaqifqızı ev dustaqlığına buraxılmayıb
15-05-2024, 17:09
Qarabağ separatçılarının həbs müddəti uzadılıb
15-05-2024, 15:32
Xarkovda döyüşlər yenidən şiddətlənir... - Ukrayna ordusu geri çəkilir
15-05-2024, 14:13
Zərdüşt Əlizadə: “Paşinyan Bakıya gəlirsə, xoş gəlir”
15-05-2024, 13:39
Suriyadan daha 8 nəfər Azərbaycana gətirilib
15-05-2024, 13:33
Azərbaycan və Belarusun XİN rəhbərləri görüşüb - Fotolar
15-05-2024, 12:25
BŞİH Milli Şuranın mitinq keçirməklə bağlı müraciətinə cavab verib
14-05-2024, 17:50
Putin həm Şoyqunu, həm də Patruşevi zəiflədib
14-05-2024, 16:55
İrəvan: etirazçılar yenidən mərkəzi meydana toplaşır
14-05-2024, 15:02
Mirmahmud Mirəlioğlu: "Seçkidə iştirak etmək niyyətim yoxdur"
14-05-2024, 14:31
Şuşa şəhərinə növbəti köç karvanı gedib - Yenilənib
14-05-2024, 14:15
Milli QHT Forumunun yeni rəhbəri seçilib
14-05-2024, 11:29
Putinin Çinə səfərinin tarixi açıqlanıb
14-05-2024, 08:50
ABŞ dövlət katibi Kiyevə gəlib - (Yenilənib) - Foto
14-05-2024, 08:39
Mask Trampa dəstəyinin səbəbini açıqlayıb
13-05-2024, 22:42
Ceyhun Bayramov Ukrayna XİN başçısı ilə telefonda danışıb
13-05-2024, 18:03
Sabiq deputat barədə həbs-qətimkan tədbiri dəyişdirilməyib
13-05-2024, 16:41
Rusiya NATO ilə qarşıdurmaya hazırlaşır
13-05-2024, 15:01
Mirzoyan: Ermənistan XİN-nin keçmiş rəhbərləri fərarilərdir
13-05-2024, 14:47
Erməni deputat: Demarkasiya prosesi dayandırılmayıb
13-05-2024, 11:07
ATƏT sədri Ermənistanda səfərdədir
13-05-2024, 07:44
Sunak: “Yaxın 5 il təhlükəli dövrdür”
10-05-2024, 19:13
Azərbaycan və Ermənistanın XİN rəhbərləri görüşüb
10-05-2024, 17:32
Mişustin Rusiya hökumətinin sədri vəzifəsinə təsdiqlənib
10-05-2024, 14:58
Deputat: "Partiya kimi namizəd görəcəksə, o, seçkiyə gedəcək"
10-05-2024, 13:42
Ermənistan hökuməti arxiyepiskopu cəzalandırmaq istəyir
10-05-2024, 13:18
Ceyhun Bayramov Qazaxıstan XİN başçısı ilə görüşüb
10-05-2024, 13:02
Putin baş nazir postuna Mişustinin namizədliyini irəli sürüb
10-05-2024, 12:53
ABŞ prezidentinə qarşı impiçment məsələsi gündəmə gəlib
10-05-2024, 10:30
YAP parlament seçkilərinə hazırlaşır
10-05-2024, 10:04
Bakı və Şuşa - Dinlərarası dialoq üçün ideal məkanlar
10-05-2024, 09:27
Macarıstan və Çin vahid mövqedən çıxış edirlər
9-05-2024, 21:53
Kilsə və müxalifət Paşinyana güc göstərir
9-05-2024, 00:01
Hikmət Hacıyev BMT Baş katibinin köməkçisi ilə görüşüb