21:12 / 15-01-2025
Baş nazir: Rusiya ayrı-ayrı ölkələrə qarşı terror planlaşdırır
20:43 / 15-01-2025
Dünyanın ən sürətli robot itini təqdim ediblər - Foto
20:31 / 15-01-2025
Çimnaz Sultanova vəfat edib
19:46 / 15-01-2025
Azərbaycan-Türkiyə hərbi təlimi başlayır - Video
18:29 / 15-01-2025
Kraliçanın müşaviri Sovet casusu olub
18:17 / 15-01-2025
Rusiya ilə sülh ABŞ və Avropaya böyük itkilər gətirəcək - Xəbərdarlıq
17:39 / 15-01-2025
Rusiyanın neft biznesi ciddi problemlə üzləşib - Foto
17:30 / 15-01-2025
Ceyhun Bayramov baş katiblə müzakirə aparıb
17:22 / 15-01-2025
“Tərtər işi”: generalın məhkəməsi təxirə salınıb
17:11 / 15-01-2025
Sumqayıtda 16 yaşlı məktəbli öldürülüb - (Yenilənib)
17:04 / 15-01-2025
Rusiya-Ukrayna müharibəsi başa çatır?
16:52 / 15-01-2025
Nəqliyyat və Kommunikasiya Holdinqinin Nizamnaməsi təsdiqlənib - (Yenilənib)
16:46 / 15-01-2025
Prezident qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
16:25 / 15-01-2025
"Mircəlal həkim dedi ki, pul bunlara, sonra Gömrük Hospitalına köçürülür"
16:15 / 15-01-2025
Əsirin ölümünə görə Rusiyadan izahat tələb edirlər
16:08 / 15-01-2025
Dron hücumu iki nəfərin ölümünə səbəb olub
16:00 / 15-01-2025
Məşhur alim həyəcan təbili çalır: süni intellekt bəşəriyyəti məhv edəcək!
15:58 / 15-01-2025
Azərbaycan və Slovakiya arasında ikiqat vergitutma ləğv olunub
15:50 / 15-01-2025
ABŞ üstünlüyünü itirə bilər
15:33 / 15-01-2025
DİM sədri: "Rəqəmsal imtahanlara keçid üzrə işlər görülür"
15:21 / 15-01-2025
Azərbaycan əsgəri vəfat edib
14:58 / 15-01-2025
Bakıda mənzildə partlayış baş verib
14:55 / 15-01-2025
Türkiyə Suriyanın şimalında əməliyyatları davam etdirir
14:44 / 15-01-2025
Ruslar Ukraynaya 40-dan çox ballistik raket atıb
14:23 / 15-01-2025
Sabah yağış yağacaq
14:12 / 15-01-2025
Əfsanəvi metalın sirrini açıblar
14:03 / 15-01-2025
İlham Əliyev baş katibi qəbul edib (Yenilənib)
13:46 / 15-01-2025
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
13:35 / 15-01-2025
Baş Prokurorluq Flora Kərimovanın iddiasını icraata götürüb
10:47 / 11-01-2025
Zamanın sirri: başqa planetlərdə ilin və günün müddəti nə qədərdir?
23:20 / 10-01-2025
BMT: "Putinlə Tramp arasında istənilən dialoqu alqışlayırıq"
11:50 / 11-01-2025
Məşhur rəssamın nəvəsi ilə general arasında qalmaqal yaranıb
23:41 / 10-01-2025
"Tiktoker Fatimə" ev dustaqlığına buraxılıb
00:09 / 13-01-2025
Yardımlıda zəlzələ olub
11:34 / 11-01-2025
Bələdiyyə seçkisi: 16128 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
15:51 / 11-01-2025
Prezident İlham Əliyev Komitə sədrini təltif edib
10:27 / 11-01-2025
Ərdoğan Azərbaycana səfir təyin edib
13:50 / 13-01-2025
Cəbrayıl şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - Yenilənib
20:06 / 12-01-2025
Tanınmış teleaparıcı narkotik asılılığından qurtulmağa çalışır
12:24 / 11-01-2025
Siyəzəndə oğurluq edənlər tutulublar
21:57 / 11-01-2025
Rusiya ABŞ-yə xəbərdarlıq edib
Şimali Azərbaycan Cənubi Azərbaycan düyününü açacaqmı?
Tarix: 30-11-2022 16:21 | Bölmə: Siyasət
Azərbaycan Respublikasının adının Şimali Azərbaycan olması təklifi edilir. Təklif bundan öncəki illərdə, hətta müstəqilliyin ilk illərində də tez-tez gündəmə gəlib.
Təklifi irəli sürənlərin əsas arqumenti budur ki, Azərbaycan adlanan coğrafiya və bu coğrafiyada yaşayan Azərbaycan türkləri 1828-ci ildə çar Rusiyası və Qacar imperiyası arasında imzalanan Türkmənçay sülh müqaviləsi ilə iki hissə bölünüb. Müxtəlif vaxtlarda Türkmənçay müqaviləsinə görə, istər Rusiyanın işğal etdiyi, istərsə də Qacardan sonralar sadəcə, İran adlanan ölkənin işğalı altında olan Azərbaycanda milli hökumətlər, dövlətlər yaransa da, yalnız Şimalda Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa edib.
Təklif irəli sürənlər iddia edirlər ki, Türkmənçay müqaviləsinə görə, Azərbaycan coğrafiyasının cənub hissəsi İran işğalında olduğu üçün müstəqil Azərbaycanın adı Şimali Azərbaycan olaraq dəyişdirilməlidir.
İkiyə ayrılan coğrafiyalar (ölkələr) Cənubi Azərbaycan faktoruna görə Azərbaycanın adının dəyişdirilərək Şimali Azərbaycan edilməsini təklif edənlərin səmimiyyəti, saflığı və ən əsası, vətənpərvərliyi təqdirəlayiq olsa da təklif olduqca absurddur.
Bunu bir neçə nümunə ilə də görmək olar:
1. İrlandiya - Məlum olduğu kimi hazırda Şimali İrlandiya və İrlandiya adında iki ölkə var. 1900-cü illərin əvvəllərinə qədər varlığını birlikdə davam etdirən Şimali İrlandiya və İrlandiya Respublikası Böyük Britaniyanın tabeliyində idi. Krallığın adadakı amansız siyasəti nəticəsində 1916-cı ildə İrlandiya Respublikasının paytaxtı və adanın ən böyük şəhəri Dublində başlayan İrlandiya Müstəqillik Hərəkatı İrlandiyanın müstəqilliyi ilə yekunlaşsa da, Şimali İrlandiya hələ də krallığın bir parçası olaraq qalmaqdadır. İrlandlar Şimali İrlandiyanı İrlandiyanın bir parçası saysalar da, bu günə qədər ölkə adını Cənubi İrlandiya olaraq dəyişməyi təklif etməyiblər.
2. Koreya - İrlandiya nümunəsində olduğu kimi hazırda dünya üzərində iki fərqli adda Koreya dövləti də var. Təəssüf ki, ölkəmizdə bir çoxları həmin ölkələrin Şimali və Cənubi Koreya adlandığını sanır. Əslində isə Şimal - Koreya Xalq Demokratik Respublikası (KXDR), Cənub isə Koreya Respublikası adlanır. Bu günə qədər hər iki Koreya dövləti birləşmək yolunda fərqli addımlar atsa da, dövlət adının şimali və ya cənubi Koreya olaraq dəyişmək təklif edilməyib.
3. Almaniya - Yəqin ki, bir xalqın müharibə və sonrasında işğal nəticəsində ayrılıb sonra da birləşməsinə ən gözəl nümunə Almaniyadır. 1939-1945-ci illərin müharibəsindən sonra alman nasizmi süqut etdi, alman xalqı da qalib dövlətlər və təbii ki, SSRİ-nin istəyi əsasında Almaniya Federativ Respublikası (AFR), Almaniya Demokratik Respublikası (ADR) olaraq iki hissəyə bölündü. Vahid Almaniyanın bərpası isə yalnız 3 oktyabr 1990-cı ildə AFR konstitusiyasına əsasən, ADR və Qərbi Berlinin AFR-in tərkibinə daxil olması ilə əldə edildi.
Əslində qeyd etdiyim bu ölkələr və xalqlar kimi çox misallar vermək olar. Lakin Almaniya nümunəsi göstərir ki, ayrı düşən xalqların parçalanan coğrafiyaların birləşməsi üçün mövcud ölkə adının dəyişməsi heç bir məna kəsb etmir.
Hatay və Texas variantı birləşmə Cənubi Azərbaycanın bir gün Azərbaycana birləşməsi üçün mütləq ölkənin adını Şimali Azərbaycan etməyə ehtiyacı yoxdur. Dünyada Texas və Hatay variantı birləşmələr daha praktik və realdır.
Çox bilinməsə də, bu gün ABŞ-ın ən zəngin ştatlarından olan Texas 19-cu əsrin əvvəllərində müstəqil respublika idi. Texas 1836-cı ildə Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyini elan etdi. Texasın ABŞ-a könüllü birləşməsi isə 10 il sonra, yəni 1846-cı ildə baş tutdu.
Eyni ilə bu gün Türkiyə Cümhuriyyətinin bir parçası olan Hatay 1938-ci ildə Fransanın Suriya mandatından ayrılaraq Hatay Cümhuriyyəti adı ilə qısa müddət müstəqil olub. 1939-cu ildə Türkiyə Respublikasına birləşmək qərarı verən Hatay o vaxtdan Türkiyənin bir parçasıdır.
Bu gün bizim Güney Azərbaycana baxışımız da məhz Texas və Hatay nümunələrindəki kimi olmalıdır. Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi istiqamətində bütün dəstəyimizi ifadə etməliyik. Yalnız Güney Azərbaycan öz müqəddəratını təyin edəcəyi təqdirdə hansısa birləşmədən söhbət açmaq olar. Digər tərədən, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın adını Şimali Azərbaycan olaraq dəyişməyimizə İran səssiz qalmayacaq.
Molla rejimi cavab olaraq 31 ostanlıqdan üçü Ərdəbil, Qərbi və Şərqi Azərbaycan ostanlıqlarının adını dəyişə bilər. Tehran bununla da yetinməyib daha da irəli gedərək bütün türk toponimlərinin adını dəyişər.
Rəsmi Tehran onsuz da belə bir şey üçün bəhanə axtarır. Belə bir addımı atacağımız təqdirdə bu bəhanəni özümüz İrana vermiş olarıq.
Turan Rzayev
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2022 16:21 | Bölmə: Siyasət
Azərbaycan Respublikasının adının Şimali Azərbaycan olması təklifi edilir. Təklif bundan öncəki illərdə, hətta müstəqilliyin ilk illərində də tez-tez gündəmə gəlib.
Təklifi irəli sürənlərin əsas arqumenti budur ki, Azərbaycan adlanan coğrafiya və bu coğrafiyada yaşayan Azərbaycan türkləri 1828-ci ildə çar Rusiyası və Qacar imperiyası arasında imzalanan Türkmənçay sülh müqaviləsi ilə iki hissə bölünüb. Müxtəlif vaxtlarda Türkmənçay müqaviləsinə görə, istər Rusiyanın işğal etdiyi, istərsə də Qacardan sonralar sadəcə, İran adlanan ölkənin işğalı altında olan Azərbaycanda milli hökumətlər, dövlətlər yaransa da, yalnız Şimalda Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa edib.
Təklif irəli sürənlər iddia edirlər ki, Türkmənçay müqaviləsinə görə, Azərbaycan coğrafiyasının cənub hissəsi İran işğalında olduğu üçün müstəqil Azərbaycanın adı Şimali Azərbaycan olaraq dəyişdirilməlidir.
İkiyə ayrılan coğrafiyalar (ölkələr) Cənubi Azərbaycan faktoruna görə Azərbaycanın adının dəyişdirilərək Şimali Azərbaycan edilməsini təklif edənlərin səmimiyyəti, saflığı və ən əsası, vətənpərvərliyi təqdirəlayiq olsa da təklif olduqca absurddur.
Bunu bir neçə nümunə ilə də görmək olar:
1. İrlandiya - Məlum olduğu kimi hazırda Şimali İrlandiya və İrlandiya adında iki ölkə var. 1900-cü illərin əvvəllərinə qədər varlığını birlikdə davam etdirən Şimali İrlandiya və İrlandiya Respublikası Böyük Britaniyanın tabeliyində idi. Krallığın adadakı amansız siyasəti nəticəsində 1916-cı ildə İrlandiya Respublikasının paytaxtı və adanın ən böyük şəhəri Dublində başlayan İrlandiya Müstəqillik Hərəkatı İrlandiyanın müstəqilliyi ilə yekunlaşsa da, Şimali İrlandiya hələ də krallığın bir parçası olaraq qalmaqdadır. İrlandlar Şimali İrlandiyanı İrlandiyanın bir parçası saysalar da, bu günə qədər ölkə adını Cənubi İrlandiya olaraq dəyişməyi təklif etməyiblər.
2. Koreya - İrlandiya nümunəsində olduğu kimi hazırda dünya üzərində iki fərqli adda Koreya dövləti də var. Təəssüf ki, ölkəmizdə bir çoxları həmin ölkələrin Şimali və Cənubi Koreya adlandığını sanır. Əslində isə Şimal - Koreya Xalq Demokratik Respublikası (KXDR), Cənub isə Koreya Respublikası adlanır. Bu günə qədər hər iki Koreya dövləti birləşmək yolunda fərqli addımlar atsa da, dövlət adının şimali və ya cənubi Koreya olaraq dəyişmək təklif edilməyib.
3. Almaniya - Yəqin ki, bir xalqın müharibə və sonrasında işğal nəticəsində ayrılıb sonra da birləşməsinə ən gözəl nümunə Almaniyadır. 1939-1945-ci illərin müharibəsindən sonra alman nasizmi süqut etdi, alman xalqı da qalib dövlətlər və təbii ki, SSRİ-nin istəyi əsasında Almaniya Federativ Respublikası (AFR), Almaniya Demokratik Respublikası (ADR) olaraq iki hissəyə bölündü. Vahid Almaniyanın bərpası isə yalnız 3 oktyabr 1990-cı ildə AFR konstitusiyasına əsasən, ADR və Qərbi Berlinin AFR-in tərkibinə daxil olması ilə əldə edildi.
Əslində qeyd etdiyim bu ölkələr və xalqlar kimi çox misallar vermək olar. Lakin Almaniya nümunəsi göstərir ki, ayrı düşən xalqların parçalanan coğrafiyaların birləşməsi üçün mövcud ölkə adının dəyişməsi heç bir məna kəsb etmir.
Hatay və Texas variantı birləşmə Cənubi Azərbaycanın bir gün Azərbaycana birləşməsi üçün mütləq ölkənin adını Şimali Azərbaycan etməyə ehtiyacı yoxdur. Dünyada Texas və Hatay variantı birləşmələr daha praktik və realdır.
Çox bilinməsə də, bu gün ABŞ-ın ən zəngin ştatlarından olan Texas 19-cu əsrin əvvəllərində müstəqil respublika idi. Texas 1836-cı ildə Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyini elan etdi. Texasın ABŞ-a könüllü birləşməsi isə 10 il sonra, yəni 1846-cı ildə baş tutdu.
Eyni ilə bu gün Türkiyə Cümhuriyyətinin bir parçası olan Hatay 1938-ci ildə Fransanın Suriya mandatından ayrılaraq Hatay Cümhuriyyəti adı ilə qısa müddət müstəqil olub. 1939-cu ildə Türkiyə Respublikasına birləşmək qərarı verən Hatay o vaxtdan Türkiyənin bir parçasıdır.
Bu gün bizim Güney Azərbaycana baxışımız da məhz Texas və Hatay nümunələrindəki kimi olmalıdır. Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi istiqamətində bütün dəstəyimizi ifadə etməliyik. Yalnız Güney Azərbaycan öz müqəddəratını təyin edəcəyi təqdirdə hansısa birləşmədən söhbət açmaq olar. Digər tərədən, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın adını Şimali Azərbaycan olaraq dəyişməyimizə İran səssiz qalmayacaq.
Molla rejimi cavab olaraq 31 ostanlıqdan üçü Ərdəbil, Qərbi və Şərqi Azərbaycan ostanlıqlarının adını dəyişə bilər. Tehran bununla da yetinməyib daha da irəli gedərək bütün türk toponimlərinin adını dəyişər.
Rəsmi Tehran onsuz da belə bir şey üçün bəhanə axtarır. Belə bir addımı atacağımız təqdirdə bu bəhanəni özümüz İrana vermiş olarıq.
Turan Rzayev
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:30
Ceyhun Bayramov baş katiblə müzakirə aparıb
Bu gün, 11:37
Hüseynbala Mirələmov: "Hazırda Türkiyədə xəstəxanadayam"
Bu gün, 09:00
XİN: "Bəxtiyar Hacıyevə qarşı məhkəmə qərarı..."
Dünən, 17:10
MSK sədri: "Seçkiləri 68869 nəfər müşahidə edəcək"
Dünən, 14:48
Avropa Məhkəməsi Azərbaycanı cərimələyib
Dünən, 13:52
Belarus Azərbaycana yeni səfir göndərir
Dünən, 10:20
Bayden: “Rusiya döyüş meydanında uduzub”
13-01-2025, 07:46
Trampın Çini cilovlamaq cəhdləri baş tutmayacaq
11-01-2025, 11:34
Bələdiyyə seçkisi: 16128 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
10-01-2025, 15:21
İcra başçısının qalmaqallı sabiq müavini seçki mübarizəsindən çəkilib
10-01-2025, 13:59
XİN: "Los Ancelesdəki Baş Konsulluq..."
10-01-2025, 13:07
Əhəd Abıyev: "Hazırda elə trenajordayam"
10-01-2025, 08:44
Moskva-İrəvan münasibətləri tarıma çəkilib
9-01-2025, 22:53
Ermənistanda aclıq başlaya bilər
9-01-2025, 17:02
XİN sözçüsü: "Ermənistan sülhdə maraqlıdırsa..."
9-01-2025, 14:26
BMT Azərbaycan Prezidentinin müraciətini rəsmi sənəd kimi yayıb
9-01-2025, 09:10
Zelenski: “Rusiyanı sülhə “məcbur etmək” lazımdır”
8-01-2025, 17:15
İranyönlü silahlılar Suriyanı tərk edib
8-01-2025, 16:31
MSK sədri: "16148 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb"
8-01-2025, 16:00
Bələdiyyə seçkiləri:YAP-ın məşvərətçi səs hüquqlu üzvü təsdiqlənib
8-01-2025, 12:00
Adəm Məmmədov: "Əmimin həbsi barədə açıqlama vermək istəmirəm”
8-01-2025, 10:21
Bələdiyyə seçkiləri: “exit-poll”a sənəd qəbulu müddəti başa çatır
8-01-2025, 08:38
Fələstin BMT Təhlükəsizlik Şurasını ayağa qaldıracaq
8-01-2025, 08:26
ABŞ Qəzzada atəşi niyə dayandırmır?
7-01-2025, 22:37
İranda 901 nəfəri edam ediblər
7-01-2025, 16:21
Lalə Şövkətin oğlu: "Əgər Əvəz bəy partiya istəyirsə..."
7-01-2025, 14:23
Milli Məclisin iclasları gələn həftədən başlayır
6-01-2025, 19:57
Makron: Mask seçkilərə kobud müdaxilələr edir
6-01-2025, 18:44
XİN sözçüsü: "Makronun təxribat dolu açıqlamaları qəbuledilməzdir”
6-01-2025, 18:24
İcra başçısının məktəblini döyən sabiq müavini seçkiyə qatılıb
6-01-2025, 17:10
Yeni hökumət ərəb coğrafiyasında danışıqlar aparır
6-01-2025, 16:26
YAP bələdiyyə seçkilərində ödənişsiz təşviqat hüququndan imtina edib
6-01-2025, 16:17
Bələdiyyə seçkiləri: 16174 nəfərin namizədliyi qeydə alınıb
5-01-2025, 21:52
Polşa XİN başçısı Ceyhun Bayramova zəng edib
1-01-2025, 23:33
Lalə Şövkətin partiyası fəaliyyətini bərpa edib
1-01-2025, 18:43
İlon Mask Zelenskini "soyğunçuluq üzrə çempion" adlandırıb
29-12-2024, 22:23
Azərbaycan XİN başçısının müavini Suriyaya səfər edib - Foto
29-12-2024, 16:29
Milyarder ifrat sağçıları hakimiyyətə gətirməyə çalışır
29-12-2024, 13:11
Milli Məclisin payız sessiyası başa çatıb
29-12-2024, 08:59
Bu gün Gürcüstanın 6-cı prezidenti and içəcək
28-12-2024, 17:12
XİN: "Ermənistanla sülh prosesinin irəlilədilməsi..."
28-12-2024, 14:49
Rusiya vətəndaşlarının Azərbaycanda müvəqqəti qalma müddəti dəyişəcək
28-12-2024, 11:56
Prokuror Bəxtiyar Hacıyevin 11 il azadlıqdan məhrum edilməsini istəyib
27-12-2024, 23:37
Ceyhun Bayramovla Hakan Fidan arasında telefon danışığı olub
27-12-2024, 14:56
Almanlar növbədənkənar seçkilərə gedir - Qərar
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
