20:41 / 14-07-2025
Tramp: Azərbaycan-Ermənistan danışıqları uğurlu nəticə verəcək
19:42 / 14-07-2025
Sabah Abşeronda qızmar diskomfort hava olacaq
18:24 / 14-07-2025
Araz çayında batan uşağın meyiti tapılıb
18:19 / 14-07-2025
Rüfət Səfərovun məhkəməsində ittiham aktı elan olunub
18:07 / 14-07-2025
Kənd təsərrüfatının siyahıyaalınması ilə bağlı qanun dəyişib
17:56 / 14-07-2025
Azərbaycanda 4000-dən çox qanunsuz miqrant saxlanılıb
17:53 / 14-07-2025
Məhkəmə yazıçıya 14 il həbs cəzası verib
17:33 / 14-07-2025
Tiktoker Rəşad Abdullayev ev dustaqlığına buraxılıb
17:08 / 14-07-2025
Telman Adıgözəlovun oğlu: "Bəlkə atama düz diaqnoz qoyulsaydı..." - Müsahibə
17:01 / 14-07-2025
Hərbi Prokurorluqda yeni təyinatlar olub
16:42 / 14-07-2025
Prezident “İstilik təchizatı haqqında” qanunu təsdiqləyib
16:21 / 14-07-2025
Prezident iki yeni milli park yaradıb - Sərəncam
16:04 / 14-07-2025
"Dənizkənarı Bulvar İdarəsi”nin sabiq sədrinin məhkəməsi başlayıb
15:55 / 14-07-2025
Qalada iki min il əvvəlin ayaqqabılarını tapıblar - Foto
14:59 / 14-07-2025
Oftalmoloq Cahid Şahbazova cinayət işi açılıb - Yenilənib
14:48 / 14-07-2025
AK sədri: "Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi..."
14:30 / 14-07-2025
Qarabağa iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
14:26 / 14-07-2025
Universitetdə biabırçılıq: tələbələrə qiymət qarşılığında cinsi əlaqə təklif olunub - Foto
14:18 / 14-07-2025
Anar: “Söz verdiyim kimi vəzifəmdən gedirəm..."
14:15 / 14-07-2025
Şimali Koreya ordusu ciddi irəliləyiş əldə edib
14:11 / 14-07-2025
Tərbiyəçi-müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqə başlayır
14:08 / 14-07-2025
Müəllimlərin attestasiyası ilə bağlı daha bir rəsmi - Açıqlama
13:51 / 14-07-2025
31 yaşlı şəxsi Ağdərədə elektrik cərəyan vurub öldürüb
13:39 / 14-07-2025
Rusiya miqrantlarla bağlı qanunu sərtləşdirir
13:27 / 14-07-2025
Baş nazirə qarşı məhkəmə başlayıb
13:03 / 14-07-2025
Bakıda suşi emalı müəssisəsində nöqsanlar aşkarlanıb
12:58 / 14-07-2025
Ruslar yeni qətllər törədib, yaralılar var - Foto
12:47 / 14-07-2025
Suriya-Azərbaycan münasibətləri daha da inkişaf edəcək - Professor
12:46 / 14-07-2025
Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası başa çatıb
14:53 / 10-07-2025

00:11 / 11-07-2025

13:38 / 11-07-2025

16:28 / 10-07-2025

13:42 / 10-07-2025

12:27 / 12-07-2025

14:09 / 11-07-2025

14:26 / 14-07-2025

13:51 / 11-07-2025

12:34 / 11-07-2025

15:19 / 12-07-2025

11:31 / 10-07-2025

Şimali Azərbaycan Cənubi Azərbaycan düyününü açacaqmı?
Tarix: 30-11-2022 16:21 | Bölmə: Siyasət

Azərbaycan Respublikasının adının Şimali Azərbaycan olması təklifi edilir. Təklif bundan öncəki illərdə, hətta müstəqilliyin ilk illərində də tez-tez gündəmə gəlib.
Təklifi irəli sürənlərin əsas arqumenti budur ki, Azərbaycan adlanan coğrafiya və bu coğrafiyada yaşayan Azərbaycan türkləri 1828-ci ildə çar Rusiyası və Qacar imperiyası arasında imzalanan Türkmənçay sülh müqaviləsi ilə iki hissə bölünüb. Müxtəlif vaxtlarda Türkmənçay müqaviləsinə görə, istər Rusiyanın işğal etdiyi, istərsə də Qacardan sonralar sadəcə, İran adlanan ölkənin işğalı altında olan Azərbaycanda milli hökumətlər, dövlətlər yaransa da, yalnız Şimalda Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa edib.
Təklif irəli sürənlər iddia edirlər ki, Türkmənçay müqaviləsinə görə, Azərbaycan coğrafiyasının cənub hissəsi İran işğalında olduğu üçün müstəqil Azərbaycanın adı Şimali Azərbaycan olaraq dəyişdirilməlidir.
İkiyə ayrılan coğrafiyalar (ölkələr) Cənubi Azərbaycan faktoruna görə Azərbaycanın adının dəyişdirilərək Şimali Azərbaycan edilməsini təklif edənlərin səmimiyyəti, saflığı və ən əsası, vətənpərvərliyi təqdirəlayiq olsa da təklif olduqca absurddur.
Bunu bir neçə nümunə ilə də görmək olar:
1. İrlandiya - Məlum olduğu kimi hazırda Şimali İrlandiya və İrlandiya adında iki ölkə var. 1900-cü illərin əvvəllərinə qədər varlığını birlikdə davam etdirən Şimali İrlandiya və İrlandiya Respublikası Böyük Britaniyanın tabeliyində idi. Krallığın adadakı amansız siyasəti nəticəsində 1916-cı ildə İrlandiya Respublikasının paytaxtı və adanın ən böyük şəhəri Dublində başlayan İrlandiya Müstəqillik Hərəkatı İrlandiyanın müstəqilliyi ilə yekunlaşsa da, Şimali İrlandiya hələ də krallığın bir parçası olaraq qalmaqdadır. İrlandlar Şimali İrlandiyanı İrlandiyanın bir parçası saysalar da, bu günə qədər ölkə adını Cənubi İrlandiya olaraq dəyişməyi təklif etməyiblər.
2. Koreya - İrlandiya nümunəsində olduğu kimi hazırda dünya üzərində iki fərqli adda Koreya dövləti də var. Təəssüf ki, ölkəmizdə bir çoxları həmin ölkələrin Şimali və Cənubi Koreya adlandığını sanır. Əslində isə Şimal - Koreya Xalq Demokratik Respublikası (KXDR), Cənub isə Koreya Respublikası adlanır. Bu günə qədər hər iki Koreya dövləti birləşmək yolunda fərqli addımlar atsa da, dövlət adının şimali və ya cənubi Koreya olaraq dəyişmək təklif edilməyib.
3. Almaniya - Yəqin ki, bir xalqın müharibə və sonrasında işğal nəticəsində ayrılıb sonra da birləşməsinə ən gözəl nümunə Almaniyadır. 1939-1945-ci illərin müharibəsindən sonra alman nasizmi süqut etdi, alman xalqı da qalib dövlətlər və təbii ki, SSRİ-nin istəyi əsasında Almaniya Federativ Respublikası (AFR), Almaniya Demokratik Respublikası (ADR) olaraq iki hissəyə bölündü. Vahid Almaniyanın bərpası isə yalnız 3 oktyabr 1990-cı ildə AFR konstitusiyasına əsasən, ADR və Qərbi Berlinin AFR-in tərkibinə daxil olması ilə əldə edildi.

Əslində qeyd etdiyim bu ölkələr və xalqlar kimi çox misallar vermək olar. Lakin Almaniya nümunəsi göstərir ki, ayrı düşən xalqların parçalanan coğrafiyaların birləşməsi üçün mövcud ölkə adının dəyişməsi heç bir məna kəsb etmir.
Hatay və Texas variantı birləşmə Cənubi Azərbaycanın bir gün Azərbaycana birləşməsi üçün mütləq ölkənin adını Şimali Azərbaycan etməyə ehtiyacı yoxdur. Dünyada Texas və Hatay variantı birləşmələr daha praktik və realdır.
Çox bilinməsə də, bu gün ABŞ-ın ən zəngin ştatlarından olan Texas 19-cu əsrin əvvəllərində müstəqil respublika idi. Texas 1836-cı ildə Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyini elan etdi. Texasın ABŞ-a könüllü birləşməsi isə 10 il sonra, yəni 1846-cı ildə baş tutdu.
Eyni ilə bu gün Türkiyə Cümhuriyyətinin bir parçası olan Hatay 1938-ci ildə Fransanın Suriya mandatından ayrılaraq Hatay Cümhuriyyəti adı ilə qısa müddət müstəqil olub. 1939-cu ildə Türkiyə Respublikasına birləşmək qərarı verən Hatay o vaxtdan Türkiyənin bir parçasıdır.
Bu gün bizim Güney Azərbaycana baxışımız da məhz Texas və Hatay nümunələrindəki kimi olmalıdır. Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi istiqamətində bütün dəstəyimizi ifadə etməliyik. Yalnız Güney Azərbaycan öz müqəddəratını təyin edəcəyi təqdirdə hansısa birləşmədən söhbət açmaq olar. Digər tərədən, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın adını Şimali Azərbaycan olaraq dəyişməyimizə İran səssiz qalmayacaq.
Molla rejimi cavab olaraq 31 ostanlıqdan üçü Ərdəbil, Qərbi və Şərqi Azərbaycan ostanlıqlarının adını dəyişə bilər. Tehran bununla da yetinməyib daha da irəli gedərək bütün türk toponimlərinin adını dəyişər.
Rəsmi Tehran onsuz da belə bir şey üçün bəhanə axtarır. Belə bir addımı atacağımız təqdirdə bu bəhanəni özümüz İrana vermiş olarıq.
Turan Rzayev
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 30-11-2022 16:21 | Bölmə: Siyasət

Azərbaycan Respublikasının adının Şimali Azərbaycan olması təklifi edilir. Təklif bundan öncəki illərdə, hətta müstəqilliyin ilk illərində də tez-tez gündəmə gəlib.
Təklifi irəli sürənlərin əsas arqumenti budur ki, Azərbaycan adlanan coğrafiya və bu coğrafiyada yaşayan Azərbaycan türkləri 1828-ci ildə çar Rusiyası və Qacar imperiyası arasında imzalanan Türkmənçay sülh müqaviləsi ilə iki hissə bölünüb. Müxtəlif vaxtlarda Türkmənçay müqaviləsinə görə, istər Rusiyanın işğal etdiyi, istərsə də Qacardan sonralar sadəcə, İran adlanan ölkənin işğalı altında olan Azərbaycanda milli hökumətlər, dövlətlər yaransa da, yalnız Şimalda Azərbaycan xalqı 1991-ci il oktyabrın 18-də öz müstəqilliyini bərpa edib.
Təklif irəli sürənlər iddia edirlər ki, Türkmənçay müqaviləsinə görə, Azərbaycan coğrafiyasının cənub hissəsi İran işğalında olduğu üçün müstəqil Azərbaycanın adı Şimali Azərbaycan olaraq dəyişdirilməlidir.
İkiyə ayrılan coğrafiyalar (ölkələr) Cənubi Azərbaycan faktoruna görə Azərbaycanın adının dəyişdirilərək Şimali Azərbaycan edilməsini təklif edənlərin səmimiyyəti, saflığı və ən əsası, vətənpərvərliyi təqdirəlayiq olsa da təklif olduqca absurddur.
Bunu bir neçə nümunə ilə də görmək olar:
1. İrlandiya - Məlum olduğu kimi hazırda Şimali İrlandiya və İrlandiya adında iki ölkə var. 1900-cü illərin əvvəllərinə qədər varlığını birlikdə davam etdirən Şimali İrlandiya və İrlandiya Respublikası Böyük Britaniyanın tabeliyində idi. Krallığın adadakı amansız siyasəti nəticəsində 1916-cı ildə İrlandiya Respublikasının paytaxtı və adanın ən böyük şəhəri Dublində başlayan İrlandiya Müstəqillik Hərəkatı İrlandiyanın müstəqilliyi ilə yekunlaşsa da, Şimali İrlandiya hələ də krallığın bir parçası olaraq qalmaqdadır. İrlandlar Şimali İrlandiyanı İrlandiyanın bir parçası saysalar da, bu günə qədər ölkə adını Cənubi İrlandiya olaraq dəyişməyi təklif etməyiblər.
2. Koreya - İrlandiya nümunəsində olduğu kimi hazırda dünya üzərində iki fərqli adda Koreya dövləti də var. Təəssüf ki, ölkəmizdə bir çoxları həmin ölkələrin Şimali və Cənubi Koreya adlandığını sanır. Əslində isə Şimal - Koreya Xalq Demokratik Respublikası (KXDR), Cənub isə Koreya Respublikası adlanır. Bu günə qədər hər iki Koreya dövləti birləşmək yolunda fərqli addımlar atsa da, dövlət adının şimali və ya cənubi Koreya olaraq dəyişmək təklif edilməyib.
3. Almaniya - Yəqin ki, bir xalqın müharibə və sonrasında işğal nəticəsində ayrılıb sonra da birləşməsinə ən gözəl nümunə Almaniyadır. 1939-1945-ci illərin müharibəsindən sonra alman nasizmi süqut etdi, alman xalqı da qalib dövlətlər və təbii ki, SSRİ-nin istəyi əsasında Almaniya Federativ Respublikası (AFR), Almaniya Demokratik Respublikası (ADR) olaraq iki hissəyə bölündü. Vahid Almaniyanın bərpası isə yalnız 3 oktyabr 1990-cı ildə AFR konstitusiyasına əsasən, ADR və Qərbi Berlinin AFR-in tərkibinə daxil olması ilə əldə edildi.

Əslində qeyd etdiyim bu ölkələr və xalqlar kimi çox misallar vermək olar. Lakin Almaniya nümunəsi göstərir ki, ayrı düşən xalqların parçalanan coğrafiyaların birləşməsi üçün mövcud ölkə adının dəyişməsi heç bir məna kəsb etmir.
Hatay və Texas variantı birləşmə Cənubi Azərbaycanın bir gün Azərbaycana birləşməsi üçün mütləq ölkənin adını Şimali Azərbaycan etməyə ehtiyacı yoxdur. Dünyada Texas və Hatay variantı birləşmələr daha praktik və realdır.
Çox bilinməsə də, bu gün ABŞ-ın ən zəngin ştatlarından olan Texas 19-cu əsrin əvvəllərində müstəqil respublika idi. Texas 1836-cı ildə Meksikadan ayrılaraq öz müstəqilliyini elan etdi. Texasın ABŞ-a könüllü birləşməsi isə 10 il sonra, yəni 1846-cı ildə baş tutdu.
Eyni ilə bu gün Türkiyə Cümhuriyyətinin bir parçası olan Hatay 1938-ci ildə Fransanın Suriya mandatından ayrılaraq Hatay Cümhuriyyəti adı ilə qısa müddət müstəqil olub. 1939-cu ildə Türkiyə Respublikasına birləşmək qərarı verən Hatay o vaxtdan Türkiyənin bir parçasıdır.
Bu gün bizim Güney Azərbaycana baxışımız da məhz Texas və Hatay nümunələrindəki kimi olmalıdır. Güney Azərbaycanın öz müqəddəratını təyin etməsi istiqamətində bütün dəstəyimizi ifadə etməliyik. Yalnız Güney Azərbaycan öz müqəddəratını təyin edəcəyi təqdirdə hansısa birləşmədən söhbət açmaq olar. Digər tərədən, nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın adını Şimali Azərbaycan olaraq dəyişməyimizə İran səssiz qalmayacaq.
Molla rejimi cavab olaraq 31 ostanlıqdan üçü Ərdəbil, Qərbi və Şərqi Azərbaycan ostanlıqlarının adını dəyişə bilər. Tehran bununla da yetinməyib daha da irəli gedərək bütün türk toponimlərinin adını dəyişər.
Rəsmi Tehran onsuz da belə bir şey üçün bəhanə axtarır. Belə bir addımı atacağımız təqdirdə bu bəhanəni özümüz İrana vermiş olarıq.
Turan Rzayev
Politoloq
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 18:19
Rüfət Səfərovun məhkəməsində ittiham aktı elan olunub
Bu gün, 10:24
Deputat: "Bu, yalnız mənim şəxsimlə bağlı deyil"
Bu gün, 07:55
Makron: Rusiya bizim üçün əbədi təhlükədir
Bu gün, 07:50
Zelenski Nazirlər Kabinetini yeniləyir
Dünən, 16:36
Suriya və İsrail rəsmiləri Bakıda görüşüblər
11-07-2025, 21:16
Xocalı soyqırımı zamanı girov götürülmüş qadın: "Yaşyarımlıq oğlum..." - Yenilənib
11-07-2025, 16:32
Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini mıəhkəmədə dindiriləcək
11-07-2025, 12:55
Putin uzunmüddətli müharibəyə hazırlaşır
11-07-2025, 08:16
Ryabkov: BRİCS anti-Amerika birliyi deyil
10-07-2025, 23:33
Temmi Bryus: "ABŞ Azərbaycan və Ermənistanın sülh istəyini dəstəkləyir"
10-07-2025, 12:36
Rusiya ordusuna yeni bombardmançılar veriblər
10-07-2025, 11:38
Azərbaycan məktəblərində rus bölmələrinin bağlanması gündəmdə deyil
10-07-2025, 08:35
NATO ilə Rusiya arasında münaqişə riski artır
9-07-2025, 13:20
XİN: "İranın Ermənistandakı səfirinin iddiaları qəbuledilməzdir"
9-07-2025, 13:01
Mərkəz rəhbəri barədə daha bir qərar qəbul edilib
9-07-2025, 12:31
Məhkəmə Bəşir Süleymanlı barədə qərar verib
9-07-2025, 11:23
ABŞ səfirliyi Azərbaycan diplomatlarını təbrik edib
9-07-2025, 09:45
Daha 28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edilib
9-07-2025, 08:33
Tramp: Putindən çoxlu cəfəngiyyat eşidirəm
9-07-2025, 08:27
Lavrov: Fransa və Almaniya liderləri ağıllarını itirib
8-07-2025, 22:41
Ceyhun Bayramov Pakistan XİN başçısı ilə telefonla danışıb
8-07-2025, 17:38
Fazil Mustafaya sui-qəsd işi: təqsirləndirilən şəxslərlə bağlı növbəti qərar verilib
8-07-2025, 14:22
Ermənistanda siyasi gərginlik səngimir
8-07-2025, 13:25
Zahid Oruc: İndi İrəvanın taleyi Bakıda həll olunur
8-07-2025, 12:53
DTX daha bir əməliyyat keçirib
8-07-2025, 09:10
Avropa Rusiyaya qarşı daha sərt tədbirlər görəcək
8-07-2025, 08:55
Polşada Avropanın ən güclü ordusu yarana bilər
7-07-2025, 17:03
Pezeşkian: İsrail mənə sui-qəsdə cəhd etdi, amma...
7-07-2025, 17:03
Rusiyanın fövqəladə hallar naziri Bakıya gəlib
7-07-2025, 16:37
Peskovdan Azərbaycan-Rusiya münasibətləri haqda - Açıqlama
7-07-2025, 12:55
Paşinyan kilsə rəhbərini çevrilişə dəstək verməkdə ittiham edir
7-07-2025, 10:43
İmaməddin Əlimanovun işi üzrə proses başlayıb
7-07-2025, 08:20
Tramp Putinlə danışıqdan məyus olub
6-07-2025, 09:47
Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh sazişinə mane olan səbəblər açıqlanıb - Foto
4-07-2025, 18:25
Müsavat Rusiya səfirliyi qarşısında aksiya keçirmək istəyir
4-07-2025, 16:31
Ərdoğan ilə Pezeşkian Xankəndidə görüşüblər
4-07-2025, 16:17
Azərbaycan diaspor rəhbəri Rusiya vətəndaşlığından çıxarılıb