16:46 / 16-09-2025
Ağacın 1 qramı 10 min dollardır
16:41 / 16-09-2025
Prezidentlər güllələnmiş heykəllərə baxıblar - Fotolar
16:35 / 16-09-2025
Zaqatala sakini bağında döyülüb
16:25 / 16-09-2025
Azərbaycan və BƏƏ liderləri Şuşa qalasının önündə - Foto
16:09 / 16-09-2025
Prezidentlər Cıdır düzündə Qarabağ atlarının şousunu izləyiblər - Fotolar
16:07 / 16-09-2025
Deputat: Şərtimizi yerinə yetirsinlər, sülh sazişinə hazırlaşaq
15:55 / 16-09-2025
İlham Əliyev və BƏƏ prezidenti Yeni Şuşa məscidində - Fotolar
15:39 / 16-09-2025
Azərbaycan və BƏƏ prezidentləri Milli Xalça Muzeyinin Şuşa filialında olublar - Fotolar
15:20 / 16-09-2025
Bakıda Beynəlxalq Kitab Sərgisi keçiriləcək
15:11 / 16-09-2025
Cəlilabadda məktəbli bıçaqlanıb
15:07 / 16-09-2025
Nigar Köçərlinin kitabları müsadirə olunub? - Açıqlama
14:55 / 16-09-2025
Alla Puqaçovanın son müsahibəsi 16 milyondan çox baxış toplayıb
14:50 / 16-09-2025
Prezident iqamətgahı üzərindən uçan PUA ələ keçirilib
14:44 / 16-09-2025
İsrail iqtisadiyyatını ağır sınaqlar gözləyir
14:06 / 16-09-2025
Xalq artisti II Fəxri xiyabanda dəfn olunub - Yenilənib
13:39 / 16-09-2025
Prezidentlər Füzulidən sonra Şuşaya gediblər - Fotolar
13:31 / 16-09-2025
Zülfüqarov: Xankəndidə terror törətməklə bir neçə məqsədə çatmaq istəyiblər
13:27 / 16-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:57 / 16-09-2025
Əliyar Ağayev “Bayer”in oyununa təyinat alıb
12:53 / 16-09-2025
Əlisəmid Kür reanimasiyaya yerləşdirilib
12:45 / 16-09-2025
Deputat: “Əvvəlcə ingilis-rus, sonra Azərbaycan dilində yazırlar”
12:39 / 16-09-2025
“Qərbi Azərbaycanın Səsi”nin əhəmiyyəti hiss olunur
12:05 / 16-09-2025
Məleykə Abbaszadə: "İmtahanlarda ən aşağı nəticə coğrafiya və kimya fənləri üzrədir"
11:57 / 16-09-2025
Yeni qadağa Rusiya-NATO müharibəsinə səbəb ola bilər
11:51 / 16-09-2025
DİM sədri: buraxılış imtahanlarında yeni test modeli tətbiq ediləcək
11:46 / 16-09-2025
Makqreqor prezident olmaq niyyətindən əl çəkir
11:42 / 16-09-2025
İlin ikinci Günəş tutulması baş verəcək
11:39 / 16-09-2025
Paşinyanı impiçment etmək istəyirlər
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
15:14 / 12-09-2025
Qarabağa daha iki köç karvanı gedib - (Yenilənib)
18:29 / 12-09-2025
Külək Yasamalda yaşayış binasında təhlükəli vəziyyət yaradıb - Video
10:50 / 12-09-2025
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
23:44 / 12-09-2025
Aİ Rusiyaya qarşı sanksiyaların müddətini uzadıb
22:10 / 12-09-2025
Salyanda 62 yaşlı kişi güllələnib
09:10 / 12-09-2025
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
15:37 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
13:50 / 14-09-2025
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
00:21 / 12-09-2025
Netanyahu: Fələstin dövləti olmayacaq
İranda gərginlik artır: hökumət ciddi problemi həll edə bilmir
Tarix: 11-01-2023 13:34 | Bölmə: Siyasət
ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində “Qəzəb və ümidsizlik: İranda iqtisadi problemlər etirazları daha da körükləyir” başlıqlı məqalə dərc olunub. Məqalənin müəllifi jurnalist Babək Dehqanpişədir.
Reyting.az-ın məlumatına görə, məqalədə deyilir ki, sosial-iqtisadi problemlər İranda hüquq və azadlıqlar uğrunda aparılan mübarizəyə əlavə təkan verir.
2022-ci ilin sentyabrında gənc kürd qadın Məhsa Əmininin hicab qaydalarını pozma ittihamı ilə tutulandan üç gün sonra dünyasını dəyişməsinin kütləvi etiraz aksiyalarına səbəb olduğunu xatırladan müəllif bildirir ki, əslində, bundan bir qədər əvvəl – yaz aylarından ölkədə gərginlik müşahidə edilirdi:
“Qiymətlər sürətlə qalxır, milli valyuta dollara nisbətdə dəyər itirirdi. Etiraz aksiyalarının üçüncü ayında – dekabrda vəziyyət daha da pisləşdi, rəsmi hesabata əsasən, inflyasiya 48 faizi ötdü. Bu, 1995-ci ildən bəri İranda ən pis göstəricidir”.
Müəllif yazır ki, indi bəzi iranlılar evinə ət, hətta yumurta almaqda çətinlik çəkir.
Tehranda yaşayan iqtisadçılardan biri Babək Dehqanpişəyə telefonla verdiyi açıqlamada deyib ki, hökumət inflyasiyanın, korrupsiyanın qarşısını ala bilmir.
İranın uzun illərdir beynəlxalq sanksiyalar altında olduğunu yada salan Babək Dehqanpişə Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı adlanan sazişin bu sanksiyaları yumşaldacağına ümidləri doğrultmadığını vurğulayır.
Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı 2015-ci ildə İranın və daha 6 ölkənin – ABŞ, Rusiya, Çin, Fransa, Almaniya və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə imzalanıb.
Sazişdə Tehranın nüvə proqramı ilə bağlı sərt məhdudiyyətlərə əməl etməsi, nüvə obyektlərini beynəlxalq müşahidəçilərin üzünə açması müqabilində Qərbin, o cümlədən ABŞ-ın və beynəlxalq təşkilatların İrana tətbiq etdiyi bir çox sanksiyanı aradan qaldırmasını nəzərdə tutur.
Lakin Donald Trampın prezidentliyi dövründə – 2018-ci ildə ABŞ bu sazişdən çıxıb. 2020-ci ilin yanvarından ABŞ prezidenti olan Cozef Bayden sazişə qayıtmaq xəttini seçsə də, hələ bir nəticə əldə olunmayıb.
Babək Dehqanpişə yazır ki, ABŞ-ın nüvə sazişindən çıxması İranda iqtisadi problemlərin daha da artması ilə nəticələnib və iranlıların heç olmasa sosial-iqtisadi sahədə vəziyyətin düzələ biləcəyinə ümidlərini yerə vurub: “İran əhalisinin əksər hissəsi ümid edirdi ki, Cozef Bayden administrasiyası İranla nüvə sazişini bərpa edəcək, sanksiyalar zəifləyəcək. Amma 2022-ci ilin sentyabrından İranda etiraz hərəkatının baş qaldırması və hakimiyyətin aksiyalara çox amansız reaksiya verməsi nüvə sazişinin bərpası məqsədilə aparılan danışıqlarda yeni maneəyə çevrildi”.
Müəllif qeyd edir ki, İrandakı dini rejim ictimai narazılığı səngidə biləcək heç bir addıma, o cümlədən iqtisadi islahatlara getmir, əksinə, beynəlxalq təzyiqlərə baxmayaraq öz xalqı ilə daha qəddar davranır, həbsə atılmış etirazçıları edam etməklə məşğul olur: “Hökumətin aksiyaları yatırmaq cəhdlərinin 500 nəfərdən çox adamın ölümü, 19 min nəfərə yaxın adamın həbsi ilə nəticələndiyi bildirilir. Son həftələrdə artıq barəsində ölüm hökmü verilmiş bir neçə aksiyaçı dar ağacından asılıb.
Bir yandan repressiya güclənir, o biri yandan da iranlılar gündəlik dolanışıq qayğısı içindədir.
Tehranda taksi sürən bir gəncin dediyinə görə, etiraz aksiyaları başlanandan “Snapp!” şirkəti ilə işləyənlərin gəliri xeyli aşağı düşüb.
“Snapp” təxminən “Uber” kimi bir şirkətdir. İnsanlar olduqları və getmək istədikləri yeri göstərməklə onlayn üsulla şirkətə sifariş verib taksi çağıra bilirlər.
Tehranlı sürücünün sözlərinə görə, İran hökuməti etirazçıların aksiyalardan foto və video yaymasının qarşısını almaq üçün internetə girişi məhdudlaşdırdığı üçün “Snapp”dan istifadə imkanları da məhdudlaşıb.
Amma internetə giriş problemi aradan qalxandan sonra da “Snapp” vasitəsilə taksi çağıranların sayı çox artmayıb. Çünki rejimdən narazı vətəndaşlar taksi sürücülərinin onlar haqda məlumatları xüsusi xidmət orqanlarına ötürəcəyindən ehtiyatlanırlar”.
“Repressiyalar baha başa gəlir” – mərkəzi qərargahı Brüssel şəhərində yerləşən Beynəlxalq Krizis Mərkəzinin İran üzrə layihəsinin direktoru Əli Vaiz “Vaşinqton Post”a belə deyib.
O qeyd edib ki, hökumətin interneti məhdudlaşdırması da xalqa baha oturub, bu, yüz minlərlə adamın əmək bazarında sıxışdırılması ilə nəticələnib.
Babək Dehqanpişə “Qəzəb və ümidsizlik: İranda iqtisadi problemlər etirazları daha da körükləyir” məqaləsində vurğulayır: “Ötən il dekabrın sonunda hökumət milli valyutanın ucuzlaşmasının qarşısını almağa daha bir cəhd göstərərək Mərkəzi Banka yeni rəhbər təyin edib. Ancaq müşahidəçilərin fikrincə, bu kadr dəyişikliyinin çətin ki, qısa vaxtda bir nəticəsi olsun”.
“İranlıların çoxu üçün yalnız bir çıxış yolu qalıb” yazan müəllif həmin çıxış yolunun nədən ibarət olduğunu oxucuların diqqətinə İranda yaşayan bir proqramçının sözləri ilə çatdırır. Proqramçı belə deyib: “İslam inqilabından 44 il ötür. İnsanlar görürlər ki, hakimiyyətdə rasional yanaşmadan əsər-əlamət yoxdur, islahatlara zərrə qədər də ümid qalmayıb. Ona görə indi söhbət yalnız bir məsələdən – rejimi devirməkdən gedir”.(Novator.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 11-01-2023 13:34 | Bölmə: Siyasət
ABŞ-ın “Vaşinqton Post” qəzetində “Qəzəb və ümidsizlik: İranda iqtisadi problemlər etirazları daha da körükləyir” başlıqlı məqalə dərc olunub. Məqalənin müəllifi jurnalist Babək Dehqanpişədir.
Reyting.az-ın məlumatına görə, məqalədə deyilir ki, sosial-iqtisadi problemlər İranda hüquq və azadlıqlar uğrunda aparılan mübarizəyə əlavə təkan verir.
2022-ci ilin sentyabrında gənc kürd qadın Məhsa Əmininin hicab qaydalarını pozma ittihamı ilə tutulandan üç gün sonra dünyasını dəyişməsinin kütləvi etiraz aksiyalarına səbəb olduğunu xatırladan müəllif bildirir ki, əslində, bundan bir qədər əvvəl – yaz aylarından ölkədə gərginlik müşahidə edilirdi:
“Qiymətlər sürətlə qalxır, milli valyuta dollara nisbətdə dəyər itirirdi. Etiraz aksiyalarının üçüncü ayında – dekabrda vəziyyət daha da pisləşdi, rəsmi hesabata əsasən, inflyasiya 48 faizi ötdü. Bu, 1995-ci ildən bəri İranda ən pis göstəricidir”.
Müəllif yazır ki, indi bəzi iranlılar evinə ət, hətta yumurta almaqda çətinlik çəkir.
Tehranda yaşayan iqtisadçılardan biri Babək Dehqanpişəyə telefonla verdiyi açıqlamada deyib ki, hökumət inflyasiyanın, korrupsiyanın qarşısını ala bilmir.
İranın uzun illərdir beynəlxalq sanksiyalar altında olduğunu yada salan Babək Dehqanpişə Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı adlanan sazişin bu sanksiyaları yumşaldacağına ümidləri doğrultmadığını vurğulayır.
Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı 2015-ci ildə İranın və daha 6 ölkənin – ABŞ, Rusiya, Çin, Fransa, Almaniya və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə imzalanıb.
Sazişdə Tehranın nüvə proqramı ilə bağlı sərt məhdudiyyətlərə əməl etməsi, nüvə obyektlərini beynəlxalq müşahidəçilərin üzünə açması müqabilində Qərbin, o cümlədən ABŞ-ın və beynəlxalq təşkilatların İrana tətbiq etdiyi bir çox sanksiyanı aradan qaldırmasını nəzərdə tutur.
Lakin Donald Trampın prezidentliyi dövründə – 2018-ci ildə ABŞ bu sazişdən çıxıb. 2020-ci ilin yanvarından ABŞ prezidenti olan Cozef Bayden sazişə qayıtmaq xəttini seçsə də, hələ bir nəticə əldə olunmayıb.
Babək Dehqanpişə yazır ki, ABŞ-ın nüvə sazişindən çıxması İranda iqtisadi problemlərin daha da artması ilə nəticələnib və iranlıların heç olmasa sosial-iqtisadi sahədə vəziyyətin düzələ biləcəyinə ümidlərini yerə vurub: “İran əhalisinin əksər hissəsi ümid edirdi ki, Cozef Bayden administrasiyası İranla nüvə sazişini bərpa edəcək, sanksiyalar zəifləyəcək. Amma 2022-ci ilin sentyabrından İranda etiraz hərəkatının baş qaldırması və hakimiyyətin aksiyalara çox amansız reaksiya verməsi nüvə sazişinin bərpası məqsədilə aparılan danışıqlarda yeni maneəyə çevrildi”.
Müəllif qeyd edir ki, İrandakı dini rejim ictimai narazılığı səngidə biləcək heç bir addıma, o cümlədən iqtisadi islahatlara getmir, əksinə, beynəlxalq təzyiqlərə baxmayaraq öz xalqı ilə daha qəddar davranır, həbsə atılmış etirazçıları edam etməklə məşğul olur: “Hökumətin aksiyaları yatırmaq cəhdlərinin 500 nəfərdən çox adamın ölümü, 19 min nəfərə yaxın adamın həbsi ilə nəticələndiyi bildirilir. Son həftələrdə artıq barəsində ölüm hökmü verilmiş bir neçə aksiyaçı dar ağacından asılıb.
Bir yandan repressiya güclənir, o biri yandan da iranlılar gündəlik dolanışıq qayğısı içindədir.
Tehranda taksi sürən bir gəncin dediyinə görə, etiraz aksiyaları başlanandan “Snapp!” şirkəti ilə işləyənlərin gəliri xeyli aşağı düşüb.
“Snapp” təxminən “Uber” kimi bir şirkətdir. İnsanlar olduqları və getmək istədikləri yeri göstərməklə onlayn üsulla şirkətə sifariş verib taksi çağıra bilirlər.
Tehranlı sürücünün sözlərinə görə, İran hökuməti etirazçıların aksiyalardan foto və video yaymasının qarşısını almaq üçün internetə girişi məhdudlaşdırdığı üçün “Snapp”dan istifadə imkanları da məhdudlaşıb.
Amma internetə giriş problemi aradan qalxandan sonra da “Snapp” vasitəsilə taksi çağıranların sayı çox artmayıb. Çünki rejimdən narazı vətəndaşlar taksi sürücülərinin onlar haqda məlumatları xüsusi xidmət orqanlarına ötürəcəyindən ehtiyatlanırlar”.
“Repressiyalar baha başa gəlir” – mərkəzi qərargahı Brüssel şəhərində yerləşən Beynəlxalq Krizis Mərkəzinin İran üzrə layihəsinin direktoru Əli Vaiz “Vaşinqton Post”a belə deyib.
O qeyd edib ki, hökumətin interneti məhdudlaşdırması da xalqa baha oturub, bu, yüz minlərlə adamın əmək bazarında sıxışdırılması ilə nəticələnib.
Babək Dehqanpişə “Qəzəb və ümidsizlik: İranda iqtisadi problemlər etirazları daha da körükləyir” məqaləsində vurğulayır: “Ötən il dekabrın sonunda hökumət milli valyutanın ucuzlaşmasının qarşısını almağa daha bir cəhd göstərərək Mərkəzi Banka yeni rəhbər təyin edib. Ancaq müşahidəçilərin fikrincə, bu kadr dəyişikliyinin çətin ki, qısa vaxtda bir nəticəsi olsun”.
“İranlıların çoxu üçün yalnız bir çıxış yolu qalıb” yazan müəllif həmin çıxış yolunun nədən ibarət olduğunu oxucuların diqqətinə İranda yaşayan bir proqramçının sözləri ilə çatdırır. Proqramçı belə deyib: “İslam inqilabından 44 il ötür. İnsanlar görürlər ki, hakimiyyətdə rasional yanaşmadan əsər-əlamət yoxdur, islahatlara zərrə qədər də ümid qalmayıb. Ona görə indi söhbət yalnız bir məsələdən – rejimi devirməkdən gedir”.(Novator.az)
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 11:39
Paşinyanı impiçment etmək istəyirlər
Bu gün, 09:45
Rusiyaya qarşı yeni sanksiyanın qəbulu təxirə salınıb
Bu gün, 08:02
Ukraynada 1000-ə yaxın britaniyalı muzdlu həlak olub
Dünən, 12:22
Fransanın yeni səfiri Bakıya gəlir
Dünən, 09:05
NATO qoşunları Polşaya gələcək
12-09-2025, 15:54
Azərbaycanlı girovların öldürülməsi üzrə sənədlər elan olunub
12-09-2025, 15:43
Kürşad Zorlu Naxçıvana gəlib - Yenilənib
12-09-2025, 11:40
Erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi keçirilir
12-09-2025, 08:08
Türkiyə Aİ və BMT-ni İsraili dayandırmağa çağırır
12-09-2025, 00:21
Netanyahu: Fələstin dövləti olmayacaq
11-09-2025, 23:47
ABŞ senatoru: "Bakı ilə İrəvan arasında sülh Mərkəzi Asiya üçün vacibdi"
11-09-2025, 08:08
USAID Ukraynanın kibertəhlükəsizliyinə 2 milyon dollar ayırıb
10-09-2025, 16:30
Milli Məclisin komitələri haqqında qanun dəyişir
10-09-2025, 14:52
Ceyhun Bayramov ABŞ rəsmisi ilə müzakirə aparıb
10-09-2025, 13:18
Elman Nəsirov ABŞ-la İşçi Qrupuna salınmamasından narazılıq edib
10-09-2025, 11:07
Konqresmen: Rusiya NATO-ya hücum edib
10-09-2025, 10:33
Polşa üzərində Rusiya dronlarının məhvində Niderland və NATO qüvvələri iştirak edib
10-09-2025, 08:33
Tokayev: İsrailin hərəkəti qəbuledilməzdir!
9-09-2025, 18:57
Ceyhun Bayramov Aİ-nin yeni nümayəndəsini qəbul edib
9-09-2025, 15:48
Məhkəmə Qabil Məmmədovla bağlı qərar verib
9-09-2025, 12:45
Əli Əhmədov: "Zəngəzur dəhlizi İlham Əliyevin adını daşımalıdır"
9-09-2025, 11:42
Ermənistan ABŞ-la “Tramp yolu”nu müzakirə edəcək
9-09-2025, 08:02
BRIKS ölkələri sanksiyalara qarşı tədbirlər görəcək
8-09-2025, 23:10
Fransanın baş naziri kabineti ilə istefaya göndərilir
8-09-2025, 18:54
Zakir Həsənov Türkiyənin yeni hərbi attaşesini qəbul edib
8-09-2025, 17:38
Rüfət Səfərovun məhkəmə prosesi keçirilib
8-09-2025, 15:31
Lalə Şövkət: "Belə siyasətdən danışmağı rəva bilmirəm"
8-09-2025, 13:46
Kamala Harris mühafizəsiz qalıb
8-09-2025, 11:29
Saxta soyqırımla bağlı qanun dəyişir
6-09-2025, 15:29
Azərbaycanın ŞƏT-ə üzvlüyünə Rusiya da mane olub
6-09-2025, 09:52
Aleksey Overçuk “Tramp marşrutu”na müsbət yanaşır
5-09-2025, 12:34
Putin: Zelenskiyə təhlükəsizlik zəmanəti verməyə hazırıq
5-09-2025, 12:16
Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası çağırılıb
5-09-2025, 11:05
Putin Qərb qoşunlarını vurmaqla hədələyir
5-09-2025, 10:24
Elnur Məmmədov Peru XİN başçısı ilə görüşüb - Fotolar
5-09-2025, 08:03
Tramp Pentaqonla bağlı bəyanat verəcək
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
