21:32 / 13-12-2024
Hikmət Hacıyev Fəxrəddin Altun və Ərdoğanın müşaviri ilə görüşüb - Foto
18:19 / 13-12-2024
Deputatlar daha 14 qanuna dəyişilik edəcək
18:01 / 13-12-2024
Qəzzada savaşın 434 günü: ölənlərin sayı artıb
17:55 / 13-12-2024
Dövlət Komitəsi yanında İctimai Şura yenidən formalaşdırılır
17:38 / 13-12-2024
Jurnalistlər üçün təlim keçirilib
17:14 / 13-12-2024
Kremlin qlobal güc layihələri dağılmaq üzrədir
17:07 / 13-12-2024
Fernandu Santuş: "İndi daha vacibi rəqibləri yaxından tanımaqdır"
16:49 / 13-12-2024
Leyla Əliyeva Ruanda prezidenti ilə görüşüb
16:32 / 13-12-2024
İxracdan əldə olunan 119 milyon manatdan artıq vəsait ölkəyə qaytarılıb
16:26 / 13-12-2024
Azərbaycanla İndoneziya arasında viza götürülüb
16:21 / 13-12-2024
Azərbaycan İranda konsulluq fəaliyyətini bərpa edir
16:17 / 13-12-2024
Siqareti yerə atanlar 300 manat cərimələnəcək
16:10 / 13-12-2024
Prezident daha bir qanuna dəyişikliyi təsdiqləyib
15:53 / 13-12-2024
DÇ-2026: millimizin rəqibləri bəlli olub
15:53 / 13-12-2024
Köç karvanı Xocalıya çatıb - (Yenilənib)
15:43 / 13-12-2024
Rus hərbçiləri Suriyadan çıxır? - Fotolar
15:35 / 13-12-2024
Deputat: "Hər kəsin hərbi xidmətə məcburi çağırılması vacib deyil”
15:30 / 13-12-2024
Bayden Ukraynaya daha çox silah göndərməyə çalışır
14:58 / 13-12-2024
Azərbaycanda əsgərliyə çağırışla bağlı qanun dəyişir - Detallar - Yenilənib
14:47 / 13-12-2024
“Kanal 13”ün rəhbərinə elan olunan ittihamlardan birinə xitam verilib
14:42 / 13-12-2024
ABŞ Suriyada nə etməlidir? - Colaniyə bəraət...
14:31 / 13-12-2024
Azər Qasımlı həbsdən buraxılmayıb
14:21 / 13-12-2024
Nazirlik məktəb direktorunu cərimələyib
14:14 / 13-12-2024
Filmin davamının çəkilişi ləngiyir
13:32 / 13-12-2024
"Google" Rusiya ilə bağlı sərt qərar verib
13:24 / 13-12-2024
Milli Məclisin növbəti plenar iclasının vaxtı bəlli olub
13:22 / 13-12-2024
Dünya şöhrətli alimi "vətən xaini" elan ediblər
13:02 / 13-12-2024
Çin lideri Trampın andiçmə mərasimində iştirakdan imtina edib
13:01 / 13-12-2024
Miqrasiya Məcəlləsinə dəyişiklik olunub
00:18 / 09-12-2024
İki planet toqquşa bilər
00:04 / 09-12-2024
Yeni araşdırma sənətin mənşəyi haqqında fikirləri alt-üst edib - Fotolar
15:55 / 10-12-2024
İsa Məmmədovun “Bakı mənzərələri” - Fotolar
08:29 / 09-12-2024
Musiqi qrupu yeni albom hazırlayıb
21:22 / 09-12-2024
"Turan Tovuz" "Şamaxı"ya qalib gəlib
23:40 / 09-12-2024
“Şamaxı” iki futbolçu ilə vidalaşıb
22:14 / 10-12-2024
Azərbaycan əsgəri güllə yarasından həlak olub
22:56 / 10-12-2024
ABŞ Rusiyanın aktivləri hesabına Ukraynaya 20 milyard dollar ayırır
18:04 / 11-12-2024
Bu gün İrəvandan Bakıya təyyarə reysi olub
21:37 / 08-12-2024
Bəşər Əsədin sarayı talan olunub - Fotolar
Qəzza müharibəsi qloballaşır
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 15:53
Köç karvanı Xocalıya çatıb - (Yenilənib)
Bu gün, 14:42
ABŞ Suriyada nə etməlidir? - Colaniyə bəraət...
Bu gün, 11:10
İsrail İranın nüvə obyektlərini vuracaq
Bu gün, 10:19
Hakim olmaq istəyənlər üçün test imtahanı keçiriləcək
Bu gün, 10:13
Avropadan Azərbaycana 55 nəfər readmissiya olunub
Bu gün, 09:56
Tramp: ABŞ işğal altındadır, ordunu prosesə cəlb edəcəm
Dünən, 15:22
Ürəklə bağlı yeni kəşf... - Foto
Dünən, 00:07
Bu gün Heydər Əliyevin anım günüdür
11-12-2024, 23:56
Rəsmi Bakı Blinkenin Azərbaycanla bağlı bəyanatını rədd edir
11-12-2024, 18:04
Bu gün İrəvandan Bakıya təyyarə reysi olub
11-12-2024, 14:24
Əsədin iflasında “Sepah” generalları bir-birini ittiham edir
11-12-2024, 09:51
Laboratoriyadan 323 flakon ölümcül virus oğurlanıb
11-12-2024, 08:28
Tramp Avropa İttifaqını dağıda bilər
11-12-2024, 06:00
Lionel Messi komanda yoldaşları ilə Bakıya gəlib - (Video) - Fotolar
10-12-2024, 22:56
ABŞ Rusiyanın aktivləri hesabına Ukraynaya 20 milyard dollar ayırır
10-12-2024, 22:14
Azərbaycan əsgəri güllə yarasından həlak olub
10-12-2024, 16:25
Prezident “Cənub Qaz Dəhlizi” QSC-də dövlətin payını azaldıb - Sərəncam
10-12-2024, 16:07
Dövlət sərhədini pozmağa cəhd göstərənlər saxlanılıb - Foto
10-12-2024, 13:22
Ukraynada müharibəni bitirməyin ssenarisi hazırlanıb
10-12-2024, 11:22
Suriyada qiyamın Mərkəzi Asiya izləri - Real təhlükə var
10-12-2024, 10:02
Aleksandr Duqin Türkiyə və Ərdoğanı təhdid edir
10-12-2024, 09:50
Bəşər Əsəd Suriyadan 135 milyard dollar aparıb
10-12-2024, 09:20
İki sayt rəhbərinin məhkəməsi davam etdirilib
9-12-2024, 19:26
Erməni nazir: "Ermənistan mallarının Azərbaycan ərazisindən və əksinə tranzitini təşkil etmək olar"
9-12-2024, 18:24
Statistika Şurasının tərkibi dəyişib - Siyahı
9-12-2024, 14:57
Rusiya Türkiyədən kömək istəyir
9-12-2024, 14:28
Bazara sintetik almazlar çıxarılacaq - Foto
9-12-2024, 12:46
Sahibkarlara əlavə güzəştlər tətbiq olunacaq
9-12-2024, 12:08
Amnistiya və əfvetmə haqqında qanunun qəbulu təklif olunur - Deputat
9-12-2024, 11:32
İranın Suriyadakı son hadisələrə baxışı necədir?
9-12-2024, 10:21
Rus ordusu Ukraynada yeni mövqelər tutub
9-12-2024, 09:42
İsrail ordusu Suriya ərazisində irəliləyir
9-12-2024, 00:18
İki planet toqquşa bilər
8-12-2024, 16:41
"Meydan" TV-nin əməkdaşları və daha bir nəfər həbs olunub
8-12-2024, 11:24
Dünyasını dəyişmiş şəxslərlə danışmaq mümkün olacaq - Foto
7-12-2024, 15:39
Tikinti şirkəti qanunlara tabe olmur
7-12-2024, 10:35
Bakıda altı jurnalist saxlanılıb - (Yenilənib)
7-12-2024, 10:24
Nazirlikdə 143 milyonluq mənimsəmə: ittiham olunanlara hökm oxunub
6-12-2024, 18:37
Ehtiyatda olan polkovnik-leytenant həbs olunub
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
