13:42 / 18-09-2025
Bişkekdə TDT ölkələrinin hökumət başçılarının görüşü başlayıb
13:20 / 18-09-2025
Su problemi milyardlarla insanı risk altında qoyur
13:09 / 18-09-2025
Naxçıvanda kişi geyimində oğurluq edən qadın tutulub
12:57 / 18-09-2025
Zakir Həsənov Çinə gedib
12:49 / 18-09-2025
İlham Əliyev Avropa İttifaqının komissarını qəbul edib - Fotolar
12:47 / 18-09-2025
Sabah yağış yağacaq
12:36 / 18-09-2025
Azərbaycan yığması 124-cü sıraya yüksəlib
12:30 / 18-09-2025
"Grok 5" ümumi süni intellekt sistemi olacaq - Foto
12:24 / 18-09-2025
Bakıya əlavə yol-patrul naryadları cəlb ediblər
12:16 / 18-09-2025
Dronlar Rusiyaya zərbələr endirib
12:08 / 18-09-2025
Əli Əsədov Qırğızıstana gedib
12:08 / 18-09-2025
Dünyanın ən böyük polad sifarişi veriləcək - Fotolar
11:56 / 18-09-2025
Milli Məclisdə dinləmə keçiriləcək
11:55 / 18-09-2025
Trampın əlində bitkoin tutan qızıl heykəli ucaldılıb
11:50 / 18-09-2025
Deputatdan narazılıq: "Bizi o Foruma niyə dəvət etmədilər?"
11:44 / 18-09-2025
FED-in yeni faiz qərarı fonunda dollar bahalaşıb
11:35 / 18-09-2025
Daha bir asteroid sürətlə Yerə doğru irəliləyir
11:20 / 18-09-2025
Makron həyat yoldaşının qadın olduğunu sübut etməyə çalışacaq
11:16 / 18-09-2025
Ermənilərin məhkəməsi gələn həftə keçiriləcək
11:09 / 18-09-2025
"Vahid Mədəniyyət Reyestri" sistemi yaradılacaq
10:57 / 18-09-2025
Yaponiya 100 illik rekorda imza atıb
10:57 / 18-09-2025
Məzahir Pənahovun oğlu keçmiş arvadına uduzub - 300 minlik əmlakı qaytaracaq
10:53 / 18-09-2025
Rusiyada azərbaycanlı iş adamını həbs etmək istəyirlər
10:52 / 18-09-2025
Trampın xanımı ukraynalı uşaqlardan xüsusi hədiyyə alacaq
10:42 / 18-09-2025
Ukrayna dəmir yollarına yenidən zərbələr endirilib
10:35 / 18-09-2025
Slovakiya və Macarıstan Rusiyadan enerji idxalını azaltmayacaq
10:27 / 18-09-2025
Türkiyəli nazir: "Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə tranzit ticarəti artacaq"
10:17 / 18-09-2025
Gürcüstanda SOCAR-ın avtomobilinə silahlı hücum olub
09:22 / 18-09-2025
Azərbaycanda Milli Musiqi Günü qeyd olunur
13:31 / 16-09-2025
Zülfüqarov: Xankəndidə terror törətməklə bir neçə məqsədə çatmaq istəyiblər
20:48 / 13-09-2025
Deputat 120 şagirdə məktəb ləvazimatları verib - Fotolar
18:40 / 14-09-2025
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
15:37 / 14-09-2025
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
13:50 / 14-09-2025
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
13:02 / 15-09-2025
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
13:17 / 14-09-2025
Prezident Füzulidə - Qaraxanbəyli kəndinin təməli qoyulub - Fotolar
15:11 / 15-09-2025
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
13:39 / 16-09-2025
Prezidentlər Füzulidən sonra Şuşaya gediblər - Fotolar
00:04 / 16-09-2025
Qurban Qurbanov: “Benfika” ilə oyuna yaxşı hazırlaşa bilmədik”
16:41 / 13-09-2025
İqtisadi Şuranın iclası keçirilib - Fotolar
Qəzza müharibəsi qloballaşır
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 13:20
Su problemi milyardlarla insanı risk altında qoyur
Bu gün, 11:35
Daha bir asteroid sürətlə Yerə doğru irəliləyir
Dünən, 22:16
Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması prosesi başlayır
Dünən, 17:54
Prezident Dövlət Proqramını təsdiqləyib
Dünən, 13:54
Məhkəmə hüquq müdafiəçisi barəsində qərar verib
16-09-2025, 16:07
Deputat: Şərtimizi yerinə yetirsinlər, sülh sazişinə hazırlaşaq
16-09-2025, 11:57
Yeni qadağa Rusiya-NATO müharibəsinə səbəb ola bilər
16-09-2025, 11:42
İlin ikinci Günəş tutulması baş verəcək
16-09-2025, 09:07
Okeanlarda 14 min ton qızıl var
15-09-2025, 15:11
Kəlbəcərə köç karvanı gedib - (Yenilənib)
15-09-2025, 13:02
Qarabağda ermənilərin gizli silah anbarları var
15-09-2025, 09:39
İlham Əliyev Xocalı rayonunun Seyidbəyli kəndində olub - Fotolar
14-09-2025, 18:40
İlham Əliyev Qırmızı Bazar, Hadrut qəsəbələri və Sos kəndinin sakinləri ilə görüşüb - (Yenilənib) - Fotolar
14-09-2025, 17:39
İlham Əliyev Xankəndidə açılışlarda iştirak edib - Fotolar
14-09-2025, 15:37
İlham Əliyev Xocavəndin Qırmızı Bazar qəsəbəsində olub - Fotolar
14-09-2025, 14:57
Azərbaycan prezidenti Xocavəndin Sos kəndinə səfər edib - Fotolar
14-09-2025, 13:50
İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində olub - (Yenilənib) - Fotolar
14-09-2025, 13:17
Prezident Füzulidə - Qaraxanbəyli kəndinin təməli qoyulub - Fotolar
14-09-2025, 11:49
Qar və leysan yağır, çaylardan sel keçir
13-09-2025, 18:41
Xocalının Daşbulaq kəndinə ilk köç olub - (Yenilənib)
12-09-2025, 10:50
Zülfüqarov: Regiondankənar qüvvələr Ermənistana təzyiqlər göstərirlər
12-09-2025, 09:10
Güclü maqnit qasırğaları gözlənilir
12-09-2025, 00:10
Zelenski liderləri üçtərəfli sammitə çağırır
11-09-2025, 14:21
Hərbi ekspert: Polşa, Avropa və NATO müharibəyə hazır deyil
11-09-2025, 13:31
Professor: Hər iki ölkədə sülhə qarşı çıxanlar var
11-09-2025, 11:55
Su qıtlığının qarşısını almaq mümkün deyil
11-09-2025, 10:51
Beş dövlət BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını tələb edir
11-09-2025, 10:33
Sabah daha 4 itkin-şəhidimiz dəfn olunacaq - Siyahı
11-09-2025, 10:28
Putin Avropanı vurmağa davam edəcək
11-09-2025, 10:02
Bakının bəzi küçələrində nəqliyyatın hərəkəti məhdudlaşdırılacaq
11-09-2025, 09:46
Marsda həyat izləri aşkar ediblər
11-09-2025, 06:10
Qarabağa növbəti köç karvanları gedib - (Yenilənib)
10-09-2025, 14:28
Zülfüqarov: Rusiya ilə münasibətlərimiz əvvəlki səviyyəyə qayıtmayacaq
10-09-2025, 12:48
Zənginlərin ümumi sərvəti 6,6 trilyon dolları keçir - Siyahı
10-09-2025, 10:54
Tramp Avropanı Rusiyaya sanksiyalar tətbiq etməyə çağırır
10-09-2025, 10:19
Putin müharibəni genişləndirir, növbəti hədəf Polşadır
10-09-2025, 09:31
Güclü küləklə bağlı təhlükə xəbərdarlığı edilib
10-09-2025, 09:22
Hikmət Hacıyev ABŞ-da senatorlarla görüşüb - Fotolar
9-09-2025, 11:33
Sualtı silahlanma yarışı sürətlənir
9-09-2025, 09:10
Etibar Məmmədov aktiv siyasətə qayıda bilər
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
"Xalq qəzeti"nin şöbə müdiri deyir ki, ömrü boyu özünü axtaran, dəfələrlə yanından ötüb keçən o qədər insan var ki
Nadir Azməmmədov: “Təəssüf ki, indi rejissor olmaq, kino və serial çəkmək adiləşib, bəzən bunun məsuliyyətini dərk etmirlər”
