20:24 / 29-10-2025
İlham Əliyev Federal Milli Şuranın sədrini qəbul edib - Fotolar
20:15 / 29-10-2025
Yaponiya Trampın tələbinə əməl etməyəcək
20:06 / 29-10-2025
Avropa yenə təbii qaz problemi ilə üzləşir
19:55 / 29-10-2025
Vitse-prezident: Hərbi əməliyyatlara son qoymağın vaxtıdır
19:20 / 29-10-2025
İlham Əliyev Rumıniya Senatının sədrini qəbul edib - Fotolar
19:15 / 29-10-2025
Nuriyev: Mehdiyevin siyahısında erməni qarışığı olanlar üstünlük təşkil edə bilər
19:05 / 29-10-2025
Polşa ilə Rusiya arasında gərginlik artır
18:57 / 29-10-2025
Kreml Trampın bəyanatına şərh verib
18:52 / 29-10-2025
Litva Belarusla sərhədi bağlayıb
18:21 / 29-10-2025
“İçərişəhər” Dövlət Qoruğuna Aparat rəhbəri təyin edilib
18:00 / 29-10-2025
Səfirlik Monteneqrodakı hadisələrlə bağlı açıqlama yayıb
17:45 / 29-10-2025
Ukraynanın iki şəhəri mühasirəyə alınıb
17:44 / 29-10-2025
Azərbaycanın Omandakı səfirliyinin rəsmi açılışı olub
17:26 / 29-10-2025
Macarıstan AB-nin Belarusa qarşı planını pozub
17:19 / 29-10-2025
"QHT işi": Zamin Zəkinin məhkəməsi başlayıb
17:07 / 29-10-2025
Prezident məhkəmələrə sədr və sədr müavinləri təyin edib
17:05 / 29-10-2025
Ruslar Pokrovsk şəhərini mühasirəyə almağa çalışır
17:01 / 29-10-2025
Şirvanda zəlzələ olub
16:59 / 29-10-2025
Prokuror Tağı İbrahimova 9 il cəza istəyib
16:47 / 29-10-2025
Məşhur aktrisa yeni filmlə ekrana qayıdır - Foto
16:30 / 29-10-2025
Baş Prokurorluq sabiq deputata xəbərdarlıq edib
16:29 / 29-10-2025
Assosiasiyaya sədr təyinatı olub
16:16 / 29-10-2025
Azərbaycan Kuboku: Daha iki komanda 1/8 finala vəsiqə qazanıb
15:42 / 29-10-2025
Rusiyada azərbaycanlı iş adamı itkin düşüb
15:38 / 29-10-2025
Sem Altman: ABŞ texnoloji yarışda Çindən geri qala bilər
15:30 / 29-10-2025
BŞİH: “Sovetski”-də tarixi binanın sökülməsi ilə bağlı məlumat yalandır
15:21 / 29-10-2025
"Qarabağ"-"Çelsi" oyununun biletləri satışa çıxarılıb
14:37 / 29-10-2025
Azərbaycan və Oman XİN başçıları arasında görüş olub
14:34 / 29-10-2025
Baş rejissor: Hazırladığımız 12 tamaşanı “Axır Zaman”la yekunlaşdıracağıq - Müsahibə
14:20 / 29-10-2025
Əməkdar artist vəzifədən azad olunub
14:48 / 25-10-2025
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
20:19 / 27-10-2025
Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual
18:00 / 25-10-2025
Anar Əsədlidən 4 şikayətçi var
23:17 / 25-10-2025
Vəkil Zabil Qəhrəmanov həbs olunub
14:34 / 29-10-2025
Baş rejissor: Hazırladığımız 12 tamaşanı “Axır Zaman”la yekunlaşdıracağıq - Müsahibə
16:17 / 27-10-2025
Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt
16:57 / 27-10-2025
1500 illik qızıl sikkə xəzinəsi tapılıb
11:43 / 29-10-2025
Qafqazda sülh: Ağ ev Paşinyanı qorumalıdır
16:37 / 27-10-2025
Prezident səfirləri geri çağırıb - Yeni təyinatlar - (Yenilənib)
12:22 / 27-10-2025
Azərbaycanın Yaxın Şərq həmləsi: Vaşinqtondan dəstək var
18:09 / 26-10-2025
"Neftçi" qələbə qazanıb
00:01 / 25-10-2025
Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür
Qəzza müharibəsi qloballaşır
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:45
Ukraynanın iki şəhəri mühasirəyə alınıb
Bu gün, 17:07
Prezident məhkəmələrə sədr və sədr müavinləri təyin edib
Bu gün, 16:30
Baş Prokurorluq sabiq deputata xəbərdarlıq edib
Bu gün, 13:59
Qarabağa yeni köç karvanları gedib - (Yenilənib)
Bu gün, 12:24
AMEA-da mənimsəmə və sui-istifadə halları araşdırılır
Bu gün, 12:17
I Qarabağ müharibəsinin daha üç şəhidi dəfn olunub
Bu gün, 11:43
Qafqazda sülh: Ağ ev Paşinyanı qorumalıdır
Dünən, 14:18
Bir neçə ölkə risk altına düşüb
Dünən, 09:41
Yer kürəsində maqnit fırtınası başlayır
Dünən, 07:23
Qarabağın daha iki kəndinə köç karvanı gedib
27-10-2025, 20:19
Nazir Emin Əmrullayevə bir neçə sual
27-10-2025, 16:37
Prezident səfirləri geri çağırıb - Yeni təyinatlar - (Yenilənib)
27-10-2025, 16:17
Ramiz Mehdiyevin Rusiyaya yazdığı gizli məktub üzə çıxıb - Fotofakt
27-10-2025, 16:11
ASC-də nöqsanlar aşkar edilib
27-10-2025, 12:22
Azərbaycanın Yaxın Şərq həmləsi: Vaşinqtondan dəstək var
27-10-2025, 12:02
Dövlətə 81,5 milyon manat zərər vuran 30 nəfər məsuliyyətə cəlb olunub
25-10-2025, 14:48
Sədr postu uğrunda mübarizə ata-oğul qarşıdurmasına səbəb olub
25-10-2025, 09:30
Rusiya Kiyevə zərbə endirib: yaralıların sayı artır - (Yenilənib)
25-10-2025, 00:01
Qubadlı şəhərinin işğaldan azad olunmasından 5 il ötür
24-10-2025, 14:58
Vladimir Putin İlham Əliyevə zəng edib
24-10-2025, 14:56
Xocalıya növbəti köç karvanı gedib - (Yenilənib) - Fotolar
24-10-2025, 12:44
Gənc müəllimlərə iki min manatdan çox kompensasiya veriləcək
24-10-2025, 12:09
Bakı, Sumqayıt və Gəncə apellyasiya məhkəmələrinə hakimlər təyin olunub
24-10-2025, 12:00
Ali Məhkəməyə hakim təyinatları təsdiqlənib
24-10-2025, 11:46
Rusiyaya qarşı üç qanun layihəsi hazırlanıb
24-10-2025, 11:29
Paşinyan Erməni Apostol Kilsəsini Azərbaycanla sülhə təhlükə görür
23-10-2025, 15:34
Ərdoğan və Netanyahunun yeni döyüş meydanı - Kipr
23-10-2025, 11:05
Qarşıdurmada olan iki güclü dövlətin lideri müzakirələrə hazırlaşır
23-10-2025, 09:15
Tramp Rusiyanın neft nəhənglərini hədəfə alıb - Sanksiya
23-10-2025, 07:09
Tramp Putinlə görüşünü ləğv edib
22-10-2025, 19:39
Azərbaycan və Ermənistan nümayəndələri Yerevanda görüşüblər - Fotolar
22-10-2025, 15:07
Beynəlxalq səyyahlar Xankəndiyə səfər ediblər - (Yenilənib) - Fotolar
22-10-2025, 13:33
Mərkəzi Asiyadakı qaz kəməri...
22-10-2025, 10:47
Nikol Paşinyan: İlham Əliyev çox pozitiv addım atdı
22-10-2025, 10:25
Tibb işçilərinin əməkhaqlarına əlavənin müddəti uzadılıb
21-10-2025, 19:15
Həcc ziyarətinə sənəd qəbulu başlayır
ADP sədri ehtimal edir ki, “Tərtər işi” yaxşı araşdırılsa, onun da altından Mehdiyev və əlaltıları çıxacaq
Xalq artisti deyir ki, rəqqasların səhnə ömrü çox qısa olur. Bu az müddətdə uğur qazanmaq, əsl sənətkar kimi yetişmək üçün daha çox zəhmət çəkmək lazımıdır
Rus Dram Teatrının aktyoru deyir ki. bölgə teatrlarında diplomlu aktyor və rejissor tapmaq müşkül məsələdir
Qüdrət Həsənquliyevin fikrincə, Tramp görsə ki, Ukrayna qalib gəlir, Rusiyaya təkcə siyasi yox, hərbi dəstək də verəcək
