18:01 / 26-12-2024
Daha bir tiktoker həbs olunub
18:00 / 26-12-2024
“Banklarda kredit risklərinin idarə edilməsi Qaydası” dəyişib
17:48 / 26-12-2024
Rusiya aeroportlarının fəaliyyətinə qadağa başlayıb
17:39 / 26-12-2024
İran "WhatsApp" və "Google Play"-ı blokdan çıxarır
17:28 / 26-12-2024
Bakıya yağış, rayonlara qar yağacaq
17:16 / 26-12-2024
FHN: "Qəzada həlak olan 10 nəfərin meyiti müəyyən edilib"
17:06 / 26-12-2024
AZAL-ın təyyarəsini Rusiya vurub - (Yenilənib)
17:00 / 26-12-2024
Türkiyə prezidentini təhqir edən şəxs saxlanılıb
16:54 / 26-12-2024
Hava limanına enən təyyarənin təkərində meyit tapılıb
16:45 / 26-12-2024
Dəniz piyadalarının komandir müavini və daha 7 hərbçi öldürülüb
16:37 / 26-12-2024
Sertifikatlaşdırma qaydası dəyişib
16:31 / 26-12-2024
Çinin sirr saxladığı qırıcısı səmada görünüb
16:15 / 26-12-2024
Avropa Şurasının qərargahı qarşısındakı Azərbaycan bayrağı yarıya endirilib
16:08 / 26-12-2024
Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının Baş katibi İlham Əliyevə başsağlığı verib
16:00 / 26-12-2024
Suriyada qanlı gecə: Əsəd tərəfdarları 17 nəfəri öldürüb
15:53 / 26-12-2024
Ruslar mərkəzi bazarı vurub, ölənlər var
15:51 / 26-12-2024
NATO: "Məsələni hərtərəfli araşdırmağa çağırırıq"
15:48 / 26-12-2024
İnterpolun axtardığı şəxs İstanbulda yaxalanıb
15:42 / 26-12-2024
Paşinyan eks-prezidentlərlə “şou” təşkil edib - Deputat
15:39 / 26-12-2024
BƏƏ Prezidenti İlham Əliyevə başsağlığı verib
15:34 / 26-12-2024
Daha iki “Tiktoker" həbs edilib
15:23 / 26-12-2024
Rusiyanın “Fedor Uryupin” gəmisini vurublar
15:06 / 26-12-2024
Şahbaz Şərif İlham Əliyevə məktub göndərib
14:43 / 26-12-2024
Azərbaycan və Gürcüstan XİN başçıları telefonla danışıb
14:37 / 26-12-2024
Qəzada həlak olanların siyahısı açıqlanıb
14:21 / 26-12-2024
Ukrayna Rusiyanın əhəmiyyətli obyektinə zərbə endirib
14:18 / 26-12-2024
Məsud Pezeşkian İlham Əliyevə zəng edib
14:13 / 26-12-2024
Şavkat Mirziyoyev İlham Əliyevə zəng edib
13:56 / 26-12-2024
Təşviqat materiallarının lövhələrdə yerləşdirilməsi üçün yerlər müəyyənləşdirilir
13:52 / 26-12-2024
Əli Əsədov Oljas Bektenovla istintaqın gedişatını müzakirə edib
10:00 / 22-12-2024
Məşhur kino ulduzu kaskadyorluq edəcək - Foto
22:53 / 25-12-2024
Bakıdan Qroznıya uçan sərnişin təyyarəsi qəzaya uğrayıb - Video (Yenilənib+) - Fotolar
10:46 / 22-12-2024
Növbəti "Ulduz"lu görüş" Maliyyə İqtisad Kollecində keçirilib
15:57 / 22-12-2024
"Sabah" "Şamaxı"ya uduzub
12:29 / 22-12-2024
Sabahın hava proqnozu açıqlanıb
14:45 / 23-12-2024
Ancelina Coli baş rola çəkilmək üçün fransız dilini öyrənib
16:06 / 23-12-2024
DMX Rusiyaya səfər edən Azərbaycan vətəndaşlarına müraciət edib
12:51 / 23-12-2024
Qədim xəzinə Türkiyəyə qaytarılıb - Foto
14:57 / 23-12-2024
"Sumqayıt" klubu Fernando Medeyroslə vidalaşıb
16:14 / 23-12-2024
Elza Seyidcahan: "Zəng ediblər ki, siz niyə "ağlayırsınız?"
18:13 / 23-12-2024
İngiltərəli aktyor Hollivud ulduzu ilə baş rola çəkilmək istəyir
18:22 / 24-12-2024
Peşə məktəbində kütləvi zəhərlənmə olub - (Yenilənib)
Qəzza müharibəsi qloballaşır
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Tarix: 19-04-2024 20:29 | Bölmə: Slayd
Aprelin 13-nə keçən gecə İranın İsrailə pilotsuz təyyarə və raket hücumu ilə Yaxın Şərqdəki müharibə yeni bir ölçü alıb. İllərdir İran və İsrail arasındakı münaqişə hər iki tərəfin bir-birinin ərazisinə birbaşa hərbi zərbələr endirmədiyi “kölgə müharibəsi” olub. Əvəzində münaqişə gizli şəkildə iranlı nüvə alimlərinin və mühəndislərinin qətlə yetirildiyi Tehran küçələrinə, Suriya, Livan, Yəmən və Qəzzanın müharibədən əziyyət çəkən bölgələrinə qədər gedib çıxıb. Bu qaynar nöqtələrdə “Hizbullah” (Livanda), HƏMAS (Qəzzada) və husilərdən (Yəməndə) ibarət “Müqavimət Oxu” İrandan pul, silah və təlim şəklində geniş dəstək alır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Project Syndicate” yazıb.
Təhlil müəllifi olan Almaniyanın keçmiş xarici işlər naziri Yoşka Fişerin məqaləsində qeyd olunur:
Hazırkı müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu ilə başlayıb və nəticədə 1200 nəfər ölüb, 253 nəfər girov götürülüb. İsrail tezliklə cavab zərbəsi endirib və o vaxtdan Qəzzada müharibə davam edir.
İsrail Müdafiə Qüvvələrinin HƏMAS-ı birdəfəlik məhv etmək kampaniyası nəticəsində 30 mindən çox fələstinli öldürülüb və anklav viran qalıb.
Qəzzadakı bu dəhşətlərə və dəhşətli şəraitə baxmayaraq, müharibə israillilər və fələstinlilərin təxminən 80 ildir eyni torpaq sahəsində mübarizə apardıqları qanlı münaqişənin son fəslidir. Bunun əksinə olaraq, İranın İsrailə birbaşa hücumu yeni bir şeyi təmsil edir. Vəkillər vasitəsilə deyil, İran ərazisindən zərbə endirmək İranın özünə qarşı qisas almağa dəvət etmək deməkdir.
İran rejimi ya özünə çox əmin olmalı, ya da güc nümayişi üçün böyük təzyiq altındadır, hətta bu, təkcə İsraillə deyil, həm də ABŞ-la “açıq müharibə” riskinə girmək deməkdir.
Dərhal səbəb İsrailin aprelin 1-də İranın Dəməşqdəki səfirliyinin yanındakı İran konsulluğunun binasına hücumu olub və burada İran İnqilabı Keşikçilər Korpusunun bir neçə üzvü, o cümlədən iki yüksək rütbəli komandir həlak olub.
Baxmayaraq ki, bunlar İranın Suriya və Livandakı “kölgə müharibəsi”nin ilk itkiləri olsa da, İran rəhbərliyi cavab vermək məcburiyyətində qalıb.
Düzdür, İranın qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə ABŞ-a əks-hücumunun qaçılmaz olduğunu bildirdiyi qeyd olunur və bu gələndə heç kim xüsusilə təəccüblənmədi. Buna baxmayaraq, bu hərəkətin nəticələri dərindir. Müharibə artıq eyni torpaq üzərində İsrail-Fələstin müharibəsi deyil; o, regionallaşdırılıb, hətta qloballaşıb.
Arxa planda İranın nüvə proqramının yaratdığı potensial təhlükə qorxulu görünür.
Son hadisələri nəzərə alsaq, İsrail üçün bu ekzistensial təhlükə gün keçdikcə daha az hipotetik hala gəlir. İran nüvə həddini keçmək üçün son addımları atacaqmı və sadəcə, bu ehtimal İsrail və ABŞ ilə müharibə ehtimalını artırırmı?
Bu, indi bütün region üçün böyük sualdır.
Üstəlik, bilirik ki, İranın məqsədləri regional üstünlük əldə etməkdən kənara çıxır. Rejim ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq nizamın böyük və inkişaf etməkdə olan güclərin rəqabət apardığı daha çoxqütblü sistemlə əvəzlənməsini alqışlayardı. Bu yeni beynəlxalq nizamda güclü mövqeyə sahib olmaq üçün nüvə silahları, ən müasir texnologiyalara çıxış və Qərbin genişmiqyaslı sanksiyalarının nəzərdə tutduğu iqtisadi təcridin dayandırılması tələb olunur. Bütün bunlar indi Çin, Rusiya və Qlobal Cənubun bəzi hissələri ilə dərinləşən əlaqələri sayəsində mümkün görünür.
İran teokratları ölkə daxilində çətin vəziyyətdə olduqlarını bilirlər. Qadınların, gənclərin və etnik azlıqların (məsələn, Kürdüstan və Bəlucistanda) başçılıq etdiyi genişmiqyaslı etirazlar, hakim elita arasında tüğyan edən korrupsiya kimi, rejimi gözdən salıb. Ölkənin qocalmış rəhbərliyinin artıq heç bir legitimliyi yoxdur; o, sadəcə olaraq, açıq repressiya yolu ilə sağ qalır. Amma dəyənəklərə və güllələrə güvənmək bir müddət işləyə bilsə də, bu, uzunmüddətli uğurun resepti deyil.
Geosiyasi baxımdan isə vəziyyət tamam başqadır. İranın teokratik rejimi ABŞ-nin rəhbərlik etdiyi dünya nizamından uzaqlaşmanın böyük qalibləri arasındadır. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə görə, İranın nüvə proqramı hər zamankından daha da irəliləyərək, onu bomba üçün kifayət qədər silah dərəcəli uranı zənginləşdirmə ərəfəsində qoyub. Həm də güman etmək lazımdır ki, İran nüvə başlığı yaratmaq üçün texnoloji biliklərə və onu çatdırmaq üçün sistemlərə malikdir.
Getdikcə daha əlverişli geosiyasi mənzərədə İranın Rusiya və Çinlə rahat nikahı böyük əhəmiyyət kəsb edir, həm də ona görə ki, bu, rejimə onilliklərlə davam edən beynəlxalq təcriddən qurtulmağa imkan verəcək. Yeni və inkişaf etməkdə olan güclər Qərb hegemonluğunun imkanları xaricində yeni çoxtərəfli strukturlar inkişaf etdirməyə çalışdıqca, İran demək olar ki, istər-istəməz faydalanacaq.
Yaxın Şərqdəki müharibə Ukrayna və Tayvanı da əhatə edən daha geniş kontekstdə başa düşülməlidir. Biz Qərbin rəhbərlik etdiyi köhnə nizamı istənilən vasitə ilə - hətta açıq müharibə ilə devirmək üçün getdikcə daha cəsarətli və iddialı səylərin şahidi oluruq.
Y. QACAR
Bölməyə aid digər xəbərlər
Bu gün, 17:06
AZAL-ın təyyarəsini Rusiya vurub - (Yenilənib)
Bu gün, 14:37
Qəzada həlak olanların siyahısı açıqlanıb
Bu gün, 14:18
Məsud Pezeşkian İlham Əliyevə zəng edib
Bu gün, 11:10
D8-də Pezeşkian üçün çətin anlar və ütülü bəyanatlar
Bu gün, 09:13
Xəzinə yüklü 250 gəmini axtarırlar
Bu gün, 00:01
Bu gün Azərbaycanda matəm günüdür
Dünən, 15:52
Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edib
Dünən, 14:22
Təyyarə qəzasından 32 nəfər sağ çıxıb
Dünən, 13:46
Ayda yaşayış binası tikəcəklər
Dünən, 12:30
Ankara Suriyaya öz qanunlarını yazdırır
Dünən, 10:38
İrəvandan Bakıya 66 aviareys həyata keçirilib
24-12-2024, 18:26
Ukrayna ilə bağlı iki ssenari var - Orban
24-12-2024, 17:00
Hərbi təlim toplanışlarına çağırış qaydaları müəyyənləşib
24-12-2024, 16:07
Bakıda daha 645 vergi ödəyicisinə sanksiya tətbiq olunub
24-12-2024, 12:32
Əsəddən sonrakı Suriya: İranın itkisi Türkiyənin qazancıdır
24-12-2024, 11:53
Putin İlham Əliyevə zəng edib
24-12-2024, 11:24
Qazaxıstan prezidenti İlham Əliyevə zəng edib
24-12-2024, 10:33
Özbəkistan prezidenti İlham Əliyevə zəng edib
24-12-2024, 09:11
Səhiyyə Nazirliyində əməliyyat... - Saxlanılanlar var - (Yenilənib)
23-12-2024, 17:18
Putin İlham Əliyevi təbrik edib
23-12-2024, 16:50
Minimum əməkhaqqı və pensiyalar artırılır - Sərəncam
23-12-2024, 14:20
Ərdoğan Rusiya prezidentindən nə gözləyir?
23-12-2024, 14:10
Daha 51 ailə Şuşa şəhərinə köçüb - (Yenilənib)
23-12-2024, 13:50
Naxçıvanla bağlı sərəncam verilib
23-12-2024, 12:35
Prezident bir qrup şəxsi təltif edib - Siyahı
23-12-2024, 12:06
Qəhvə içənlərin orqanizmində bakteriya 8 dəfə çox olur
23-12-2024, 11:56
Tibb müəssisələrinin 131 əməkdaşı məsuliyyətə cəlb olunub
23-12-2024, 11:11
Mərkəzi Bank yeni qəpikləri tədavülə buraxıb - Foto
23-12-2024, 10:44
Tramp-Putin görüşünə hazırlıqlar başlayır
23-12-2024, 09:08
ABŞ Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatını tərk edəcək
23-12-2024, 08:27
Tramp: “Prezidentlik sükanını Maska verə bilməyəcəm”
21-12-2024, 15:50
Növbəti köç karvanı Şuşaya çatıb - (Yenilənib)
21-12-2024, 14:17
Azərbaycanda qış fəsli başlayıb
21-12-2024, 09:26
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində ard-arda zəlzələlər olub
20-12-2024, 20:23
Prezident QSC sədrini vəzifədən azad edib - Yeni təyinat
20-12-2024, 17:47
Hərbçimiz sərhəddə minaya düşüb
20-12-2024, 17:41
Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyində maliyyə nöqsanları üzə çıxıb
20-12-2024, 17:30
Təhsil Tələbə Krediti Fondunun fəaliyyətində nöqsanlar aşkarlanıb
20-12-2024, 16:19
Yaşar Əliyev Çexiyaya səfir təyin edilib
20-12-2024, 13:19
Suriyadan sonra: İran atom bombası əldə etməyə tələsir
20-12-2024, 10:25
Əsəd ölkədən qaçarkən özü ilə iki nəfər aparıb
20-12-2024, 09:58
Ermənistan azərbaycanlıların qayıdış hüququna hörmət etməlidir - Bəyanat
19-12-2024, 13:33
Yadplanetlilərlə görüş üçün beş nəfər seçilib - Siyahı
19-12-2024, 12:40
Suriyada qalib hansı ölkədir?
Türkiyədə yaşayan Əməkdar artist deyir ki, siyasilərin illərlə həllinə çalışdığı hansısa bir məsələni bəzən uğurlu bir musiqi əsəri həll edə bilər
Deputatlığa namizəd Milli Məclisdə təmsil etmək istədiyi bölgənin problemlərinin təsnifatını artıq ağlına yazıb və işə nədən başlayacağını sıralayıb
Qüdrət Həsənquliyev: “Düşmənçiliyə son qoymaq üçün ədalətli sülhə nail olmaq gərəkdir. Bunun üçün ya tərəflər 1991-ci ilin sərhədləri çərçivəsində bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıyır, ya da ərazi mübadiləsinə gedirlər. Amma indiki mərhələdə bu, az inandırıcı görünür”
“Tənha insanın monoloqu”nun ssenari müəllifi və rejissoru deyir ki, kinomuzu yaşatmaq və irəli aparmaq üçün film istehsalını artırmalı və onun bazarını düşünməliyik
Mirəli Sarızadə: “Gənc yaşımda arzum həyata keçdi, inşallah, yeni mövsümdə teatrımızın səhnəsində də Məcnun obrazı ilə tamaşaçılar qarşısına çıxacam”
